Bruce Springsteen
Born to Run
μτφρ. Αλέξης Καλοφωλιάς
Key Books
Το μεγάλο «αφεντικό» της ροκ δεν κρύβει τα λόγια του, ούτε φοβάται να ομολογήσει ότι, παρά τη δυναμική εικόνα του, δεν ξέφυγε από την κατάρα των διάσημων αστέρων: την κατάθλιψη. Στην αυτοβιογραφία του, που για πρώτη φορά φέρνει στο φως τα σκοτεινά σημεία μιας συναρπαστικής πορείας, ο Μπρους Σπρίνγκστιν ξεδιπλώνει όλη την ιστορία του, από τη συντηρητική, ιρλανδική οικογένεια στο Νιου Τζέρσι στα πρώτα live στα μπαρ του Asbury Park και από εκεί στην κορυφή των charts, στα γεμάτα στάδια και στο Hall of Fame.
Μπορεί από μετριοφροσύνη να παραλείπει τους τίτλους τιμής που του αποδόθηκαν, όπως το «Βασιλιάς του Νιου Τζέρσι», όπως τον αποκάλεσε δημόσια ο Τζακ Νίκολσον στην κηδεία του Φρανκ Σινάτρα, αλλά εξομολογείται ότι οι ισορροπίες ήταν δύσκολες, όταν έπρεπε να ξεπεράσει τις κόντρες με τον μέθυσο πατέρα του και να αποκτήσει την αυτοπεποίθηση που χρειάζεται για να βουτήξει «στον ιερό ποταμό της ροκ εν ρολ» – και μάλιστα με μια προσωπική, άκρως αμερικανική, ταυτότητα.
Εμπνευσμένη από το ομώνυμο τραγούδι του, «Born to Run», η αυτοβιογραφία του είναι μια κατάθεση ψυχής, που ξεσήκωσε ακόμα και συγγραφείς όπως ο Ρίτσαρντ Φορντ ώστε να γράψουν μια μεγάλη παρουσίαση-φόρο τιμής στην πένα του διάσημου μουσικού. Ο ίδιος, πάντως, βρήκε άλλη λέξη για την προσωπική του κατάθεση: αποκαλεί το γράψιμο «βρομοδουλειά», προσθέτοντας, ωστόσο, πως «σε ένα έργο σαν και αυτό ο συγγραφέας δίνει μια υπόσχεση – να μοιραστεί με τον αναγνώστη όλα όσα έχει στο μυαλό του». Και αυτό πραγματικά κάνει στις σελίδες του βιβλίου που κυκλοφορεί στις 26 Σεπτέμβρη από την Key Books.
Πιερ Πάολο Παζολίνι
Τα αλάνια
μτφρ. Γιώργος Κεντρωτής
Gutenberg/Aldina
Μόνο ένας Παζολίνι θα μπορούσε να περιγράψει με τέτοιο ανάγλυφο τρόπο, παραστατική γλώσσα και εναργή προσανατολισμό τους νεαρούς ασώτους που γυρνοβολούσαν στους λεγόμενους φτωχομαχαλάδες της Ρώμης, στα σκληρά χρόνια της δεκαετίας του ’50. Χρησιμοποιώντας την παραστατική γλώσσα των δρόμων και των συμμοριών, γράφοντας τολμηρά σε ρομανέσκο, ο Ιταλός σκηνοθέτης αναστάτωσε τον φιλολογικό και πνευματικό κόσμο με την απογυμνωμένη αλήθεια των λέξεών του – με αντίστοιχο τρόπο είχε προκαλέσει με τη δύναμη των εικόνων του.
Ίσως ελάχιστα έργα να κατάφεραν να αποδώσουν τη σκοτεινή πλευρά της Αιώνιας Πόλης και των νεαρών πιτσιρικάδων, που άλλοι τους έβλεπαν ως φτωχοδιάβολους αλλά ο Παζολίνι ως τους δικούς του γήινους αγγέλους και αιώνιους πρωταγωνιστές, κατ’ αναλογίαν με τους κομπάρσους που μετέτρεψε σε κυρίαρχους στις ταινίες του. Το βιβλίο είχε μεταφραστεί το 1979 από τις εκδόσεις Οδυσσέας με τον τίτλο Τα παιδιά της ζωής, αλλά ορθώς ο Γιώργος Κεντρωτής σε σχετικό κείμενό του στο «Φρέαρ» επισημαίνει ότι πρόκειται για μια απόδοση που δεν σημαίνει τίποτα στα ελληνικά και δεν αποδίδει την εικόνα αυτών των νεαρών που γνωρίζουμε με τα τιμητικά παρατσούκλια τους στην αργκό. Πρόκειται για ένα έργο που παραμένει όχι μόνο ζωντανό ως προς τις περιγραφές του αλλά και κλασικό ως προς την αξία του.
Άνγκελα Μέρκελ
Ελευθερία: Αναμνήσεις 1954-2021
μτφρ. Έμη Βαϊκούση
Μεταίχμιο
Ταυτόχρονα με τη Γερμανία θα κυκλοφορήσει στη χώρα μας, στις 26 Νοεμβρίου, η πολυσυζητημένη αυτοβιογραφία της πρώην καγκελαρίου της Γερμανίας Άνγκελα Μέρκελ, που στόχο έχει καταρχάς να εξηγήσει τι σημαίνει γι’ αυτήν ελευθερία –εξού και ο τίτλος– τόσο σε προσωπικό όσο και σε πολιτικό επίπεδο.
Η τελευταία, κατά γενική ομολογία, ηγετική μορφή της σύγχρονης Ευρώπης, η γυναίκα που κατάφερε να κρατήσει τη συνοχή της Γηραιάς Ηπείρου με πολιτικό και προσωπικό κόστος, απαντά στην ερώτηση τι σημαίνει ελευθερία: «Πρόκειται για ένα ερώτημα που με απασχόλησε και με απασχολεί συνεχώς στη ζωή μου», υποστηρίζει στην αυτοβιογραφία της.
«Με απασχολεί ασφαλώς σε πολιτικό επίπεδο, καθώς η ελευθερία προϋποθέτει δημοκρατικές συνθήκες: χωρίς δημοκρατία δεν υπάρχει ελευθερία, δεν υπάρχει κράτος δικαίου, δεν υπάρχει προστασία ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Εξίσου με απασχολεί, ωστόσο, μια άλλη όψη αυτού του ερωτήματος: για μένα, ελευθερία είναι να μαθαίνω αδιάκοπα, να μην αναγκάζομαι ποτέ να μένω στάσιμη, να δικαιούμαι να πηγαίνω συνεχώς πιο κάτω – ακόμα και μετά την αποχώρησή μου από την πολιτική».
Ελεύθερη ούσα, η πρώην καγκελάριος μπορεί πλέον να αποκαλύψει το παρασκήνιο πολλών κρίσιμων φάσεων της πολιτικής της καριέρας, όπως η υπόθεση της Ελλάδας και όλα όσα συνέβησαν πίσω από κλειστές πόρτες το 2015, ανατρέχοντας σε διάφορα σημεία καμπής που βίωσε ως πολιτικός αλλά και ως γυναίκα-εκπρόσωπος μιας πανίσχυρης χώρας. Αναμφίβολα, η πιο αναμενόμενη έκδοση της χρονιάς, όχι μόνο για εμάς αλλά και για όλη την Ευρώπη.
Λουί Φερντινάν Σελίν
Θάνατος επί πιστώσει
μτφρ.: Άγγελος Αγγελίδης - Μαρία Αγγελίδου
Εστία
Ο πιο συντριπτικός, με όλη τη σημασία της λέξης, αφού συνέτριψε λογοτεχνικές βεβαιότητες αιώνων και παραδεδομένες γλωσσικές συνθήκες, σύγχρονος συγγραφέας της Γαλλίας, παρασυρμένος από τις ισοπεδωτικές δυνάμεις του πολέμου και της ζωής, συνταράσσει ακόμα τον επίγειο κόσμο, 63 χρόνια μετά τον θάνατό του: πρόσφατα εκδόθηκε στα γαλλικά ο άγνωστός του Πόλεμος, στο ίδιο ύφος και με ανάλογη δεινότητα με το αξέχαστο Ταξίδι στην άκρη της νύχτας, ξεσηκώνοντας πλήθος συζητήσεων για το τι είναι αυτό που καθιστά τον Σελίν τον πιο αξέχαστο, αξιοσέβαστο αλλά και μισητό Γάλλο συγγραφέα.
Όσοι έχουν έρθει σε επαφή με το έργο του ξέρουν ότι δύσκολα μπορούν να βάλουν απέναντί του κάτι αντίστοιχο και ακόμα πιο δύσκολα μπορούν να επιστρέψουν στη λογοτεχνία ίδιοι και ακέραιοι όπως πριν: γι’ αυτόν τον λόγο ακόμα και σήμερα ο Σελίν απασχολεί, με τα συγκλονιστικά χειρόγραφά του που εξακολουθούν να έρχονται στο φως. Μετά το σκοτεινό Ταξίδι, που ανέτρεψε όλα τα καινοτόμα, μοντερνιστικά κινήματα στις αρχές της δεκαετίας του ’30, ακολούθησε το επίσης πεσιμιστικό Mort à crédit, δηλαδή το πολυσυζητημένο Θάνατος επί πιστώσει, που κυκλοφορεί επιτέλους στα ελληνικά από τις εκδόσεις της Εστίας – μια από τις πολυαναμενόμενες εκδόσεις του φετινού χειμώνα.
Όλγκα Τοκάρτσουκ
Εμπούσιον
μτφρ. Αναστασία Χατζηγιαννίδη
Καστανιώτης
Θέλοντας να απαντήσει με τον δικό της τρόπο στον Τόμας Μαν και μάλιστα από την πλευρά της γυναίκας, η νομπελίστρια συγγραφέας καταθέτει το δικό της μεγάλο μυθιστόρημα, με κέντρο αναφοράς το σανατόριο Γκέρμπερσντορφ, στην Κάτω Σιλεσία (σημερινό Σοκολόφσκο στην πατρίδα της, Πολωνία).
Εκεί, στους πρόποδες των βουνών, για πάνω από μισό αιώνα λειτουργεί ένα –από τα πρώτα στον κόσμο και διάσημο σε όλη την Ευρώπη– σανατόριο για τη θεραπεία ασθενειών «θώρακος και λαιμού», που συγκεντρώνει διαφορετικούς ενοίκους από τη Βιέννη, το Κένινγκσμπεργκ, το Μπρέσλαου και το Βερολίνο, οι οποίοι, πίνοντας χειροποίητο λικέρ Schwärmerei (Ονειροπόληση), αναλύουν διάφορα φιλοσοφικά, πολιτικά και λογοτεχνικά ζητήματα.
Στις ανδρικές αυτές συζητήσεις αναπαράγονται διάφορα στερεότυπα για το γυναικείο φύλο που καταδεικνύουν τις μισογυνικές θέσεις σε ένα ξεκάθαρα πατριαρχικό σύστημα που δείχνει να διαπερνά τους αιώνες από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Αυτή την εικόνα έρχεται να ανατρέψει η παρουσία του μυθικού πλάσματος Έμπουσα, που αλλάζει διαρκώς μορφές και ακροβατεί σε διαφορετικά είδη. Από εκεί αφορμάται και ο τίτλος του βιβλίου, που συνιστά επινόηση της συγγραφέως από τις λέξεις «Έμπουσα» και «συμπόσιον».
Πρόκειται για ένα πολυφωνικό, με τον τρόπο της Τοκάρτσουκ, μυθιστόρημα με πολλαπλές συμβολικές προεκτάσεις, στο σταυροδρόμι της συνάντησης των κατασκευασμένων ιδεών και της συγκλονιστικής και συχνά οδυνηρής ευρωπαϊκής πραγματικότητας πάνω στις οποίες συγκροτήθηκαν.
Yuval Noah Harari
Nexus
μτφρ. Μιχάλης Λαλιώτης
Αλεξάνδρεια
Ίσως ελάχιστοι να έχουν καταφέρει να συνδέσουν με απόλυτα κατανοητό τρόπο τους πλατωνικούς μύθους με τις άπειρες δυνατότητες της τεχνολογίας για να εξηγήσουν τις αμέτρητες εκδοχές της ανθρώπινης κατανόησης. Με τρόπο απλό και εύληπτο, ο θεωρητικός Γιουβάλ Νόα Χαράρι διερευνά την ανθρώπινη ιστορία από την Εποχή του Λίθου έως τις πρόσφατες ιδεολογικοποιημένες εποχές του ναζισμού και του σταλινισμού, για να αναλύσει τη σχέση μεταξύ πληροφορίας και αλήθειας, επικοινωνιακής δεινότητας και σοφιστείας.
Αν ο Πλάτων απέδειξε έναν πολύ αποτελεσματικό τρόπο επιχειρηματολογίας μέσω των μύθων, οι σύγχρονοι πολιτικοί χρησιμοποίησαν τη δική τους θεωρητική στρατηγική για να πείσουν, κάτι που επισημαίνει ο Χαράρι, τονίζοντας ότι όσο οι δυνατότητες της πληροφορίας μέσω της τεχνολογίας διευρύνονται, τόσο αυξάνεται ο κίνδυνος της παραπληροφόρησης.
Είναι, άλλωστε, αυτός που τόλμησε πρώτος να κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου, εξηγώντας αναλυτικά στο Nexus πώς η τεχνητή νοημοσύνη θα μπορούσε να προκαλέσει μια τεράστια οικονομική κρίση με ανυπολόγιστες συνέπειες, καθιστώντας επιτακτική την ανάγκη της διερεύνησης των αυξημένων κινδύνων που εγκυμονεί για το παγκόσμιο σύστημα. Ένα πολυαναμενόμενο βιβλίο για τους φανατικό κοινό του συγγραφέα του μπεστ σέλερ Sapiens και της αντίστοιχης σειράς βιβλίων.
Paul Harding
Η άλλη Εδέμ
μτφρ. Μιχάλης Μακρόπουλος
Διόπτρα
Ο βραβευμένος με Πούλιτζερ συγγραφέας γράφει ένα συναρπαστικό βιβλίο για τη βαθιά ιστορία της Αμερικής, τα παλιά τραύματα, τη θρησκευτική βαρύτητα και τη γενεαλογική αλήθεια. Στο μακρινό Apple Island, ο Μπέντζαμιν Χάνι μαζί με τη γυναίκα του Πάσιενς, πρώην σκλάβοι από τις σκληρές εποχές των πασχόντων Μαύρων, φτιάχνουν τη δική τους προσωπική «Εδέμ» φυτεύοντας σπόρους μήλων, μετατρέποντας το μέρος σε έναν άλλο, θεολογικού τύπου, αντίστροφο Παράδεισο.
Γύρω από αυτόν στήνεται όλο το χρονικό των αφηγήσεων και της γενεαλογικής ιστορίας της οικογένειας, που κρύβει βαθιά μυστικά, οικογενειακά δράματα αλλά και αλήθειες για την ίδια την αμερικανική ήπειρο και τις κρυφές ιστορίες της. Μέσα από αυτήν τη σάγκα έρχονται στην επιφάνεια αλήθειες για τις γενοκτονίες, τον ρατσισμό και τις βαθιές αμαρτίες ενός κατά τα άλλα πολιτισμένου έθνους. Το βιβλίο βρίθει από συμβολισμούς και διαθέτει μια καταιγιστική αφήγηση που απέσπασε θερμές κριτικές και βρέθηκε στη μικρή λίστα του περσινού βραβείου Μπούκερ.
Σωτήρης Ριζάς
Το χρονικό της κυπριακής τραγωδίας
Ψυχογιός
Πενήντα χρόνια συμπληρώνονται φέτος από την τραγωδία της τουρκικής εισβολής, στις 20 Ιουλίου του 1974, που οδήγησε στη διχοτόμηση της Κύπρου και στην παράνομη κατοχή του 40% των εδαφών του νησιού από τους Τούρκους. Μισός αιώνας πέρασε από τότε που τα τουρκικά στρατεύματα αποβιβάζονταν στην Κερύνεια στη βόρεια Κύπρο, πέντε ακριβώς μέρες μετά το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου που ανέτρεψε τον Μακάριο.
Η τραγωδία, που συνεχίζεται μέχρι σήμερα, συνδέεται, εκτός από την κατοχή του νησιού από τους Τούρκους, με το τεράστιο δράμα των αγνοούμενων, με τις καταστροφές και τις λεηλασίες περιοχών όπως η Αμμόχωστος, και με ένα καθεστώς που, παρότι δεν αναγνωρίστηκε από τη διεθνή κοινότητα, απέκτησε στην πορεία μόνιμο χαρακτήρα.
Ο Αττίλας Ι και ο Αττίλας ΙΙ, όπως έγινε γνωστή η τεράστια αυτή εθνική και όχι μόνο πολιτική τραγωδία –η μεγαλύτερη, όπως επισημαίνει χαρακτηριστικά ο συγγραφέας, μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή– αποτελεί σήμερα μια από τις ανοιχτές πληγές όχι μόνο της Ελλάδας και της Κύπρου αλλά και της παγκόσμιας ιστορίας, στην άκρη ουσιαστικά της Ευρώπης. Με αυτήν τη μελέτη ο Σωτήρης Ριζάς, διευθυντής ερευνών στο Κέντρο Ερεύνης της Ιστορίας του Νεώτερου Ελληνισμού της Ακαδημίας Αθηνών, στοχεύει να ξεδιπλώσει όλο το οδυνηρό χρονικό της κυπριακής τραγωδίας και να ρίξει φως στις άγνωστες πτυχές του.
Juan Gabriel Vasquez
Η μετάφραση του κόσμου
μτφρ. Αχιλλέας Κυριακίδης
Ίκαρος
Από τον συγκλονιστικό Ήχο των πραγμάτων όταν πέφτουν έως τους Πληροφοριοδότες και τα Τραγούδια για την πυρκαγιά, ο Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες έχει αποδείξει ότι είναι ο συγγραφέας που έχει αναλάβει να δικαιώσει τη σπουδαία κολομβιανή παράδοση στη λογοτεχνία. Διατηρώντας το γενεαλογικό πλεονέκτημα της φαντασίας που χαρακτηρίζει τους Κολομβιανούς, αλλά γράφοντας για τις σκληρές αλήθειες της εποχής του και της χώρας του, ο Βάσκες δεν γύρισε την πλάτη στη σκληρή πολιτική και κοινωνική συνθήκη που διαμόρφωσε τη σύγχρονη κατάσταση στην Κολομβία – από τον κόσμο των ναρκέμπορων και του Εσκομπάρ έως τον διαρκή εμφύλιο.
Ωστόσο, αυτό που ήξερε καλά είναι ότι η λογοτεχνία είναι ο βέλτιστος τρόπος αποκωδικοποίησης και προσέγγισης των διαφορετικών πτυχών της πραγματικότητας, που δεν συναντά κανείς σε κανένα άλλο γνωστικό πεδίο. Έχοντας αυτό ως σημείο αναφοράς και πιστεύοντας βαθιά ότι η λογοτεχνία μπορεί να ερμηνεύσει και να φωτίσει με τον δικό της τρόπο τον κόσμο, ο Βάσκες δίνει μια σειρά από διαλέξεις στην έγκριτη έδρα Συγκριτικής Ευρωπαϊκής Λογοτεχνίας Weidenfeld του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, που στο παρελθόν είχε φιλοξενήσει από τον Μάριο Βάργκας Λιόσα και τον Τζορτζ Στάινερ έως τον Ουμπέρτο Έκο και την Άλι Σμιθ. Αυτές συνιστούν το περιεχόμενο του περίοπτου αυτού βιβλίου, που επικυρώνει τη σπουδαιότητα του Βάσκες ως συγγραφέα αλλά και ως δοκιμιογράφου και στοχαστή.
Patricia Highsmith
Ημερολόγια και σημειωματάρια – Τα πρώτα χρόνια
μτφρ. Ανδρέας Αποστολίδης
Άγρα
Ένα από τα μεγαλύτερα παγκόσμια εκδοτικά γεγονότα των τελευταίων χρόνων ήταν η δημοσίευση των αποσπασμάτων από τα ημερολόγια και τα σημειωματάρια της Πατρίτσια Χάισμιθ, με μια σειρά από μεγάλα αφιερώματα σε κορυφαία έντυπα που προσπαθούσαν να αποκωδικοποιήσουν όλα όσα ομολογούσε η ίδια στα ιδιωτικά γραπτά της. Μια πρώτη απόπειρα είχε κάνει στο παρελθόν ο Γουίλσον Άντριου, καταφέρνοντας να ερμηνεύσει ένα μέρος των ημερολογιακών της σημειώσεων και προσφέροντας την πρώτη ολοκληρωμένη βιογραφία για τη δημιουργό του Ρίπλεϊ, ταυτίζοντάς τη, εν πολλοίς, με τον δαιμονικό της ήρωα – κυρίως όσον αφορά την πτυχή των απανωτών μεταμορφώσεων.
Σε μια εποχή που η λεσβιακή ταυτότητα ήταν απαγορευμένη, η Χάισμιθ δεν έκρυψε την έλξη της για το ίδιο φύλο, μιλώντας για αυτή με έμμεσο τρόπο στο Κάρολ αλλά και στο περιθώριο των ημερολογίων της και προσπαθώντας να κυριαρχήσει στις ανασφάλειές της με τον τρόπο του Ρίπλεϊ. Τα αποσπάσματα από τα ημερολόγια και σημειωματάρια που έρχονται για πρώτη φορά στο φως, ειδικά στα πρώτα χρόνια, στα οποία εστιάζει η παρούσα έκδοση, αποκαλύπτουν τη δυναμική στροφή της ντροπαλής νεαράς από το Τέξας με την έντονη αίσθηση ελευθερίας προς την έκθεση μέσω της γραφής και των πολλαπλών ρόλων που καλούνταν να οικειοποιηθεί τόσο στην πραγματική ζωή όσο και στις σελίδες της.
Παράλληλα, εκτός από προσωπικές στιγμές, μέσα από τα Ημερολόγια ο αναγνώστης έχει, για πρώτη φορά, την ευκαιρία να έρθει σε επαφή με το εργαστήρι της συγγραφέως, σε αυτό το βιβλίο από τις εκδόσεις Άγρα, που έχουν αναλάβει να συστήσουν τη Χάισμιθ στο κοινό μέσα από την κυκλοφορία των μυθιστορημάτων της σε εξαιρετικές μεταφράσεις.
To άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.
