Η επική φαντασία και το φάνταζι είναι παραγνωρισμένα είδη. Για πολλά χρόνια δεν θεωρούνταν σοβαρή λογοτεχνία. Σίγουρα τα έκαναν γνωστά σε ένα ευρύτερο κοινό συγγραφείς όπως ο J. R.R. Tolkien με τον Άρχοντα των Δαχτυλιδιών, αλλά αν δήλωνες ότι διάβαζες το 1990, πριν βγουν οι ταινίες, τραβούσες περίεργα βλέμματα. Μετά την τεράστια επιτυχία του Game of Thrones που είναι βασισμένο στην σειρά A Song of Fire and Ice του George R.R. Martin, τα πράγματα άλλαξαν ακόμα πιο πολύ.
Η ελληνική επική φαντασία μπορεί να μην γνωρίζει την ίδια επιτυχία, αλλά υπάρχει και τα δείγματα είναι πολύ καλά. Το Κοράκι σε Άλικο Φόντο του Ελευθέριου Κεραμίδα κυκλοφόρησε το 2010 και είναι το πρώτο μέρος της τριλογίας των Γιων της Στάχτης. Ο Ελευθέριος έχει δημιουργήσει ένα συναρπαστικό κόσμο που δεν έχει να ζηλέψει τίποτα από τα ανάλογα ξένα βιβλία. Διαθέτει δαιδαλώδη πλοκή και ενδιαφέροντες χαρακτήρες, και τα γεγονότα διαδραματίζονται σε ένα ορίτζιναλ σκηνικό. Στις περισσότερες από τις 500 σελίδες του έχεις την εντύπωση ότι διαβάζεις ιστορικό μυθιστόρημα τοποθετημένο στο Βυζάντιο, παρά επική φαντασία. Καθώς περιμένουμε μια ώρα στην ουρά για να πάρουμε κινέζικο, ο Ελευθέριος μου μιλάει για την αγάπη του για τις ασιατικές ταινίες τρόμου και για την ελληνική σκηνή του φανταστικού, που όμως ακόμη βρίσκεται στα πρώτα βήματά της.
«Ίσως να σχηματίζεται σιγά-σιγά μια σκηνή, καθώς όλο και περισσότεροι δημιουργοί γνωριζόμαστε μεταξύ μας, είμαστε σε επαφή και αλληλοεπηρεαζόμαστε. Σχολή ίσως όχι, εφόσον άλλο πράγμα είναι το φανταστικό γραμμένο στα ελληνικά, κι άλλο το ελληνικό φανταστικό. Θα έλεγα πως μια κοινή γραμμή είναι η άρνηση των περισσοτέρων Ελλήνων συγγραφέων να χρησιμοποιήσουν ελληνικό υπόβαθρο ή ελληνικό χρώμα. Ίσως πιστεύουν πως κάτι κοντινό σε εμάς θα φαντάζει λιγότερο πιστευτό ή λιγότερο «cool». Στο επικό φανταστικό φάνταζι αυτό ισχύει σχεδόν απόλυτα, στον τρόμο κάπως λιγότερο. Στην επιστημονική φαντασία τα πράγματα είναι ελαφρώς καλύτερα, εκεί υπάρχει περισσότερη Ελλάδα και τείνει να σχηματιστεί μια κοινή συνιστώσα που χαρακτηρίζει τα περισσότερα έργα του είδους: από τη μια αυτό που στα αγγλικά λέγεται soft sci-fi (δηλαδή, έμφαση στο ανθρώπινο στοιχείο με αδρότερη περιγραφή της τεχνολογίας, χωρίς πολλές λεπτομέρειες ή ισχυρή θεμελίωση για το πώς λειτουργεί αυτή), από την άλλη έντονη πολιτικοποίηση. Δυστυχώς, στην Ελλάδα το πολιτικό τείνει να ταυτίζεται με το κομματικό. Θετική θεωρώ την ύπαρξη δειγμάτων από κυριολεκτικά όλο το φάσμα των απόψεων, από την Άκρα Δεξιά ως την Άκρα Αριστερά. Αυτό επιτρέπει στο κοινό να δει και να κρίνει -ή έστω να βρει αυτό που τον εκφράζει και να απολαύσει την ανάγνωση».
Το υπερφυσικό βασίζεται στην μυθολογία (εκτός από το δωδεκάθεο) την αρχαία και την λαϊκή μυθολογία και τα ελληνικά παραμύθια για νεράιδες που επιβίωναν μέχρι πρόσφατα για στοιχειά, τέτοια πράγματα. Έχω πολλά τέρατα στο βιβλίο μου, έχω και μάγους αλλά δεν θα δεις πουθενά την λέξη μαγεία και μαγικό.
Ο Ελευθέριος γεννήθηκε στην Ιθάκη και σπούδασε στην Πάτρα Πληροφορική. Στην Αθήνα ήρθε μόλις διορίστηκε. Είναι δημόσιος υπάλληλος, κάτι που τον έχει πάει πίσω πολλά χρόνια στην συγγραφή, όπως αστειεύεται. «Είναι τα πράγματα ζόρικα. Έχουν μείνει πολλά πράγματα πίσω από την δεκαετία του ’90 και τώρα θέλουν να τα κάνουν όλα σε μια μέρα». Το κόλλημά του με την επική φαντασία ξεκίνησε από πολύ μικρή ηλικία.
— Πώς ξεκίνησες να ασχολείσαι με το φανταστικό γενικά;
Από ταινίες. Δεν ήξερα ότι υπήρχαν βιβλία. Μιλάμε για το 1980. Από μικρός ψευτο-έγραφα. Το πρώτο διήγημα μου το τελείωσα στην Α΄ γυμνασίου. Μετά στην Α’ Λυκείου ανακάλυψα ότι υπάρχει ήδη κόσμος που έγραφε τέτοια πράγματα. Το πρώτο βιβλίο που διάβασα ήταν το Almuric του Robert Ε. Howard και από κει και μετά μου κόλλησε το μικρόβιο. Είχα δει φυσικά όλα τα Κόναν. Ήταν η εποχή του VHS. Είχα δει μια ταινία κινουμένων σχεδίων, το Flight of Dragons των Rankin και Bass που είχαν κάνει και το Χόμπιτ. Δεν ήταν τόσο γνωστό. Ήταν με ένα τύπο που τον έπαιρναν από τον κόσμο μας και τον πήγαιναν σε έναν άλλο κόσμο επειδή τον χρειάζονταν για να τους σώσει. Του έδιναν και έναν ιππότη και πήγαιναν να κάνουν ένα quest. Αρχετυπικό fantasy και ωραιότατο.
— Έγραφες τέτοιο είδος από τότε;
Ναι και επιστημονική φαντασία και τρόμο. Όλα τα είδη του φανταστικού αλλά κυρίως fantasy. Τα πιο πολλά τα έχω πετάξει. Τώρα το έχω μετανοιώσει βέβαια. Θα ήθελα να τα έχω κρατήσει για να τα κοίταζα. Αυτά τα πέταξα όταν ήμουν φοιτητής και νόμισα ότι ωρίμασα.
— Ποιος ήταν ο αγαπημένος σου συγγραφέας;
Είναι λίγο δύσκολο να πω. Είναι σαν να με ρωτάς ποιο είναι το αγαπημένο μου φαγητό. Μου αρέσουν πολλά πράγματα. Έχω μια ιδιαίτερη αδυναμία στον Howard. Έχει τα ελαττώματά του, αλλά αυτό που κάνει προσπάθησαν να το μιμηθούν πάρα πολλοί και νομίζω ότι δεν τους βγαίνει. Είναι μια κακή μίμηση.
— Πώς σκέφτηκες το βιβλίο;
Πολλά χρόνια πίσω γύρω στο 2000 όπου έχω ηρεμήσει κάπως με τα μαθήματα. Ήμουν μεταξύ πτυχίου και μεταπτυχιακού και λέω τώρα θα κάτσω να γράψω για πρώτη φορά σοβαρά κάτι μεγάλο. Έβαλα κάτω πολλές σκέψεις, κρατούσα σημειώσεις και έλεγα ότι θα γράψω κάτι πολύ φιλόδοξο. Μια σειρά, όχι βιβλίο. Είχα πολλά πράγματα που ήθελα να συνδυάσω. Πράγματα που είχα δει και θεωρούσα ότι λείπανε. Πώς θα έπρεπε π.χ. να είναι ένα ελληνικό βιβλίο φαντασίας που θα έπρεπε να απευθύνεται στο ελληνικό κοινό.
— Στο Κοράκι φαίνεται ότι αντλείς επιρροές τόσο από το Βυζάντιο όσο και από τα βιβλία της Πηνελόπης Δέλτα.
Το αστείο είναι ότι τα βυζαντινά της Πηνελόπης Δέλτα, τα διάβασα πέρσι, πρόπερσι. Το Βυζάντιο προέκυψε επειδή κάποια στιγμή διάβασα κάποια πράγματα που δεν ήξερα. Πράγματα που μπορείς να τα βάλεις αυτούσια σε φάνταζι και να το κάνεις πιο εντυπωσιακό. Και επιστημονικά και κοινωνικά είχαν κάποια πράγματα που δεν τα έχουμε συνδέσει καθόλου με τον Μεσαίωνα. Είχαν τελωνεία, πυροσβεστικές, συμβολαιογράφους, νοσοκομεία. Είναι οι εφευρέτες των ιδρυμάτων όπως τα ορφανοτροφεία. Μέχρι και νοσοκομείο για απόρους είχαν. Και τεχνολογικά ήταν πιο μπροστά από αυτό που έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε στο φάνταζι. Κοινωνικά είναι κάτι που μας είναι πιο οικείο. Δεν χρειάζεται να πεις πολλά ψέματα για να το πω κάπως ωμά. Βέβαια, κάποιες πραγματικότητες του Μεσαίωνα πρέπει να τις αλλάξουμε επειδή ο αναγνώστης θα δυσκολευτεί να χωνέψει κάποιες πτυχές της τότε κοινωνίας. Αν βάλεις τα πράγματα όπως ακριβώς ήταν στην Μεσαιωνική Δύση, περιορίζει πολλά πράγματα. Π.χ. το ότι όλες οι γυναίκες θεωρούνται κατώτερες -που ούτε και αυτό ισχύει απόλυτα, είτε το ότι πάρα πολλοί ήταν φτωχοί. Το θέμα με τους ευγενείς και τους απλούς ανθρώπους, δεν υπήρχε τέτοια έννοια στο Βυζάντιο. Γενικά, όμως, διαπίστωσα ότι κάποια πράγματα μας βγαίνουν πιο οικεία, φυσικότερα. Μπορείς να περιγράψεις πολύ πιο εύκολα ένα μεσημέρι που βλέπεις την θάλασσα να κυματίζει ελαφρά και να χρυσίζουν τα κύματα παρά να πεις για ένα δάσος που είναι γεμάτο ομίχλη. Πιστεύω ότι δεν μπορούμε να το κάνουμε τόσο καλά όσο ένας άνθρωπος που ζει σε αυτά τα μέρη. Είναι ουσιώδες να γράψεις αυτό που έχεις ζήσει και σου βγαίνει και όχι αυτό που σε εντυπωσιάζει όταν το διαβάζεις πρώτα σε κάποιον άλλον. Δεν το ξέρεις.
— Ποιες ήταν επομένως οι βασικές σου επιρροές;
Θα έλεγα Μεσαιωνική Ελλάδα, παρά Βυζάντιο. Μπορεί να μην είναι σαφής ο διαχωρισμός, αλλά ας πούμε ότι το Βυζάντιο έχει και πολλές ρωμαϊκές και ιουδαϊκές επιρροές. Στο βιβλίο μου αυτό δεν υπάρχει. Είναι κάτι σαν μια εναλλακτική ιστορία του τι θα γινόταν αν περνούσαμε από την Ελληνιστική εποχή σε ένα ελληνικό μεσαίωνα χωρίς να έχει τόσο πολιτισμική επιρροή από τους Ρωμαίους. Τι θα γινόταν αν δεν είχαν κατακτήσει την Ελλάδα. Και να έχεις μια θρησκεία η οποία ναι μεν είναι μονοθεϊστική, αλλά δεν έχει προέλθει από τον ιουδαϊσμό.
— Και με το υπερφυσικό; Από πού αντλείς στοιχεία;
Το υπερφυσικό βασίζεται στην μυθολογία (εκτός από το δωδεκάθεο) την αρχαία και την λαϊκή μυθολογία και τα ελληνικά παραμύθια για νεράιδες που επιβίωναν μέχρι πρόσφατα για στοιχειά, τέτοια πράγματα. Έχω πολλά τέρατα στο βιβλίο μου, έχω και μάγους αλλά δεν θα δεις πουθενά την λέξη μαγεία και μαγικό. Δεν υπάρχουν μαγικά αντικείμενα. Υπάρχουν πολλά φίλτρα και σκόνες. Είναι κάπως σαν αλχημιστές οι μάγοι. Υπάρχουν τέρατα και υπάρχουν και άλλα πράγματα που τα βλέπεις σιγά-σιγά. Δεν αποκαλύπτονται από την αρχή. Δεν είναι ένα ψευτο-ιστορικό βιβλίο. Είναι ξεκάθαρο φάνταζι.
— Πόση μελέτη έκανες για να το γράψεις;
Μελέτησα πάρα πολύ και ιστορία και μυθολογία και λαογραφία. Συνεχίζω να διαβάζω ακόμη και τώρα. Για τα επόμενα βιβλία διαβάζω για πλοία που είναι κάπως πιο ζόρικο να βρεις σχετικά βιβλία. Είναι πολύ πιο εύκολο να βρεις βιβλία για την καθημερινή ζωή στην Μεσαιωνική Αγγλία, Γαλλία ή Ισπανία. Μπορείς να βρεις πολλούς χάρτες της Αρχαίας Ρώμης, αλλά οι χάρτες της Κωνσταντινούπολης είναι λίγοι και είναι όλοι οι ίδιοι, πολύ χονδρικά φτιαγμένοι. Είναι πιο ζόρικα να θέλεις να γράψεις για εμάς. Και το αστείο είναι ότι περισσότερα βιβλία έχουν γράψει ξένοι μελετητές παρά Έλληνες.
— Αυτό γιατί;
Γενικά, όλα αυτά ξεκινούν μετά την απελευθέρωση του Ελληνικού κράτους και έλειπαν οι πηγές. Πολλά από τα χειρόγραφα βρίσκονται στο εξωτερικό ακόμη και σήμερα, επειδή τα πήραν ο λόγιοι φεύγοντας προς την Δύση, όσο κατέρρεε το Βυζάντιο. Από τις μεγαλύτερες εκδόσεις που έγιναν σε αρχαία και μεσαιωνικά κείμενα χειρόγραφο, ήταν από το βασιλιά της Γαλλίας, επειδή τα μάζευε. Δεν θυμάμαι ποιος Λουδοβίκος ήταν αυτός αλλά είχε μια τεράστια βιβλιοθήκη. Βιβλία όπως του Παύλου Αιγινίτη ‘Περί Χειρουργικής’ που το χρησιμοποιούσαν για να διδάσκουν ιατρική στην Γαλλία μέχρι και την Γαλλική Επανάσταση στα ελληνικά. Τότε το μετέφρασαν στα ελληνικά και συνέχισαν να το διδάσκουν. Εμείς τα πήραμε μετά από αυτούς.
— Πόσο καιρό σου πήρε να το γράψεις;
Μου πήρε περίπου 2 χρόνια να το γράψω. Μετά το άφησα για 5 χρόνια και το ξανάπιασα και το δούλεψα για μερικούς μήνες. Στην ουσία το ξανάγραψα. Διόρθωσα πολλά πράγματα. Έκοψα. Κάποια τα διάβαζα και μου φαίνονταν αφελή πλέον. Είχε διάφορα θέματα ανακολουθίας. Εκεί που έγραφα σκεφτόμουν μια ωραία ιδέα και την έβαζα σφήνα, αλλά δεν είχε ρίζα πουθενά πριν και μετά το έκανα κοπτοραπτική. Η συγγραφή του πήρε 8 χρόνια, από τα οποία η πραγματική δουλειά ήταν δυόμιση με τρία. Το δεύτερο και το τρίτο μέρος ήθελαν περισσότερη δουλειά, από ό,τι αποδείχτηκε. Μετά τα πράγματα απλωνόταν πάρα πολύ και έκανα πολλά πράγματα που στην πορεία τα θεώρησα λάθη επειδή συνέχιζα όλα αυτά τα χρόνια να διαβάζω και έμαθα περισσότερα για την συγγραφή. Τελικά είναι αυτό που λένε οι Αμερικάνοι, το πιο δύσκολο βιβλίο δεν είναι το πρώτο αλλά το δεύτερο.
— Είχες κάποιον συγγραφέα ή κάποιο βιβλίο σαν πρότυπο;
Πολλά βιβλία είχα σαν πρότυπο και τελείως διαφορετικά από αυτό που τελικά έγραψα. Τεράστια επιρροή ήταν όχι η Πηνελόπη Δέλτα που ανέφερες, αλλά ο Παπαδιαμάντης, τον οποίο θεωρώ σπουδαίο συγγραφέα σε παγκόσμιο επίπεδο. Ο Χάμετ που έγραφε αστυνομικά και νουάρ που δεν έχει καμία σχέση με αυτό που έχω γράψει αλλά στον τρόπο γραφής του ήταν πολύ σημαντικός για μένα. Με τον Τόλκιν πήγα κάπως ανάποδα, είχε κάποια πράγματα που δεν μου άρεσαν και είπα ότι δεν θέλω να τα κάνω. Γενικά, νομίζω ότι πρέπει να έχεις διαβάσει πάρα πολύ για να γράψεις καλά και πολύ διαφορετικά πράγματα. Πρέπει να ξέρεις και το είδος που γράφεις, διαφορετικά είτε θα γράψεις κάτι που έχουν ήδη γράψει άλλοι, είτε θα κάνεις λάθη που ήδη τα έχουν κάνει άλλοι πριν από σένα. Η μόδα πλέον στην Αμερική να πιάνουν είτε άλλες εποχές όπως μια νέα σειρά που είναι επηρεασμένη από τη Γαλλική Επανάσταση και έχει και μπαρούτι μέσα, π.χ. οι μάγοι χρησιμοποιούν μπαρούτι στα ξόρκια τους ή άλλα μέρη του κόσμου ανεκμετάλλευτα εκτός Δυτικής Ευρώπης. Ο Μάρτιν π.χ. είναι πλέον σημείο αναφοράς επειδή γράφει όσο πιο κοντά γίνεται στην ιστορική πραγματικότητα, κρατώντας όχι τα γεγονότα αλλά την λεπτομέρεια.
— Θα έβαζε το Κοράκι στο είδος της εφηβικής λογοτεχνίας;
Δεν είναι young adult. Δεν είναι αυτό που τώρα είναι πολύ της μόδας. Νομίζω ότι μπορεί να το διαβάσει ένα παιδί 14-16 χρονών, ανάλογα με την ωριμότητα του καθενός. Ο ένας ήρωας είναι πιο μεγάλος μεν, αλλά επειδή πέρασε την ζωή μέσα είναι κάπως σαν έφηβος συναισθηματικά και εμπειρικά, οπότε θα μπορεί και ένας μικρότερος αναγνώστης να ταυτιστεί. Αλλά δεν θεωρώ ότι είναι για ένα τέτοιο κοινό. Νομίζω ότι δεν έχει τα χαρακτηριστικά που έχουν βιβλία όπως το Hunger Games. Είναι όμως ένα είδος που πουλάει πολύ επειδή τα παιδιά έχουν όρεξη και ελεύθερο χρόνο.
Τα καλύτερα πράγματα για μια ιστορική περίοδο γράφονται από τους ανθρώπους που την έζησαν, αλλά όχι τότε που τη ζουν. Γράφονται λίγο μετά που οι ίδιοι τα έχουν χωνέψει μέσα τους. Θεωρώ ότι ένα καλό βιβλίο για την κρίση θα βγει σε λίγα χρόνια από τώρα. Και τα καλύτερα βιβλία είναι πάντα διαχρονικά. Δεν είναι ποτέ εποχιακά.
— Τι ανταπόκριση είχε;
Υποκειμενικά για το είδος και για Έλληνα συγγραφέα πήγε καλά. Αντικειμενικά, ο εκδοτικός οίκος θα ήθελε κάτι παραπάνω. Δεν μπορείς να πεις ότι πήγε καταπληκτικά. Μπορεί να έχω πουλήσει περισσότερο από οποιονδήποτε Έλληνα που έβγαλε φάνταζι, αλλά σαν πραγματικά νούμερα είναι πολύ μέτρια τα πράγματα. Υπάρχει επιφυλακτικότητα από το ελληνικό κοινό για το ελληνικό φανταστικό και σε κάποιο βαθμό δίκαια. Έχουν βγει πολλά πράγματα μέτρια έως και κακά. Οι μη εξειδικευμένοι εκδοτικοί οίκοι δεν έχουν ανθρώπους που να ξέρουν το φανταστικό, οπότε σε πολλές περιπτώσεις δεν κρίνουν σωστά τι θα αρέσει στο κοινό ή τι παιδεία έχει το ελληνικό κοινό, ενώ οι περισσότεροι μικροί εξειδικευμένοι οίκοι δεν βγάζουν ελληνικό φανταστικό. Ο Αίολος δεν έχει βγάλει σχεδόν τίποτα. Ο Τρίτωνας δεν είχε βγάλει ποτέ επικό φανταστικό και ελληνικό φάνταζι. Ο φανταστικός κόσμος όχι, ο Anubis ποτέ ελληνικό. Γενικά ενώ βγάζουν τον Κόναν, τον Έλρικ, υπάρχει μια διστακτικότητα. Ο Αίολος συγκεκριμένα είχε πει σε έναν γνωστό μου «ότι να σε βγάλω, αλλά δίπλα στον Κόναν ποιος θα σε πάρει;». Κάτι που είναι μια πραγματικότητα. Όταν ήμουν φοιτητής και διάβαζα μανιωδώς, υπήρχαν αξιόλογοι συγγραφείς που τους διάβασα πολύ αργότερα. Είναι και με τι σε βομβαρδίζουν. Ένα παιδί που θα πάει στο βιβλιοπωλείο θα επιλέξει εμένα ή τον Μάρτιν; Δεν έχει ακούσει για μένα τόσα πολλά πράγματα ή δεν έχει ακούσει καν. Όσο καλή θέληση και να έχεις, θα πάρεις αυτό που ακούς και βλέπεις περισσότερο. Ακούς π.χ. Blind Guardian και έχουν για τον Τόλκιν τραγούδι για τον έναν και τον άλλον. Για μένα δεν έχουν τραγούδια, δεν έχει γράψει ούτε καν η ελληνική μέταλ σκηνή.
— Δεν πιστεύεις ότι είναι υποτιμημένο και σαν είδος; Ότι δεν το θεωρούν σοβαρή λογοτεχνία;
Συνεχίζουν να μην το θεωρούν. Υπάρχουν κάποιες εξαιρέσεις, οι οποίες πάνε καλά. Ας πούμε, η Μπουραζοπούλου που την έβαλαν σε μια λίστα της Guardian με τα καλύτερα βιβλία επιστημονικής φαντασίας, πάει καλά και πουλάει. Το καινούργιο που έβγαλε, «Ο δράκος της Πρέσπας», είναι φάνταζι σύμφωνα με την ίδια. Διαδραματίζεται σε μια χώρα που μοιάζει με την Ελλάδα. Αυτό το βιβλίο θα το βρεις στο Solaris και στα εξειδικευμένα βιβλία του φανταστικού, αλλά αν πας στα μεγάλα βιβλιοπωλεία δεν θα το βρεις δίπλα σε μένα, θα το βρεις δίπλα στον Ραπτόπουλο. Η διαφορά είναι θέμα εκδότη και είδους. Τα τελευταία χρόνια υπάρχουν πολλά βιβλία που ανήκουν οριακά στο φανταστικό ή μπορείς να πεις και γνήσια φανταστικό, αλλά δεν έχουν αυτά τα αρχέτυπα που ο κόσμος έχει συνδέσει με τις b-movies ή την παραλογοτεχνία. Σίγουρα έχουμε προχωρήσει και στην Ελλάδα, επειδή πουλάει. Θυμάμαι παλιά τα αστυνομικά και το φανταστικό ήταν μαζί, σε ένα ράφι. Ήταν οι δευτεράτζες. Αυτό είναι πολύ βασικό κριτήριο. Και νομίζω πρώτα προσαρμόστηκαν οι βιβλιοπώλες και μετά οι εκδότες στο να μην το θεωρούν κάτι δευτερεύων. Έχουμε όμως πολύ δρόμο ακόμη. Ειδικά στην Ελλάδα, με την μετάφραση της Μπουραζοπούλου και ένα διήγημα του Μανωλιού που πήρε το βραβείο Aeon Award στην Ιρλανδία και από αυτό τράβηξε την προσοχή το διήγημα του και μεταφράστηκε και στην Ιταλία, γίνονται μικρά βήματα σιγά, σιγά. Το πρόβλημα είναι ότι δεν υπάρχει ένας ομφαλός έτσι ώστε να λες θα πάω εκεί και θα μάθω για όλες τις νέες κυκλοφορίες του φανταστικού. Ή ακόμη και να μάθεις ότι βγαίνουν, δεν μπορείς να πάρεις κάπου μια γνώμη, να σου πει κάποιος αυτό είναι καλό, αυτό δεν είναι καλό. Έτσι παραμένει αφανής πολύς κόσμος. Υπάρχουν πολύ καλές περιπτώσεις, υπάρχουν διάττοντες αστέρες, υπάρχουν και παιδιά που κάνουν φοβερή δουλειά. Καλές πένες, ιδιαίτερες και με ελληνικά πράγματα.
— Έχεις επηρεαστεί καθόλου από την πολιτική κατάσταση;
Κατά κάποιο τρόπο έχει συμβεί το ανάποδο. Όταν το έγραφα κάτι πολύ σημαντικό για μένα ήταν ότι συνειδητοποιούσα όλα αυτά τα προβλήματα που μας οδηγούν στην κρίση. Η κοινωνία μας φαίνεται υγιής, αλλά μπάζει. Υπάρχει διαφθορά και διάφορα προβλήματα που τα σκουπίζουμε κάτω από το χαλί. Αυτό όμως δεν μπορεί να γίνεται για πάντα, κάπως έτσι είναι και στην Βασιλεία των Αιγλωέων που περιγράφω. Είναι οι άνθρωποι που αρχίζουν να βλέπουν ότι κάτι δεν πάει καλά. Είναι τα χρόνια πριν από την κρίση. Δεν ήθελα να γράψω συγκεκριμένα για την σημερινή κατάσταση, αλλά ένας λόγος που με πήγε πίσω στο δεύτερο βιβλίο είναι ότι μια από τις υποπλοκές έμοιαζε πάρα πολύ με πράγματα που συνέβαιναν τότε και δεν ήθελα να το αφήσω έτσι. Δεν το είχα γράψει για να φωτογραφίσω έτσι όπως συνέβαιναν και επειδή μου αρέσει να δίνω πάντα σε ένα πράγμα και τις δύο πλευρές, θεωρούσα ότι θα με παρεξηγούσαν πάρα πολύ. Κάποιοι θα θεωρούσαν ότι υποστηρίζω πλευρές, ενώ ήθελα να γράψω μια γενικότερη σκέψη και πολύς κόσμος δεν μπορεί να το συνειδητοποιήσει αυτό. Οπότε έγραψα κάτι τελείως διαφορετικό που με πήγε πολύ πίσω επειδή άλλαξα πολλά πράγματα. Τα καλύτερα πράγματα για μια ιστορική περίοδο γράφονται από τους ανθρώπους που την έζησαν, αλλά όχι τότε που τη ζουν. Γράφονται λίγο μετά που οι ίδιοι τα έχουν χωνέψει μέσα τους. Θεωρώ ότι ένα καλό βιβλίο για την κρίση θα βγει σε λίγα χρόνια από τώρα. Και τα καλύτερα βιβλία είναι πάντα διαχρονικά. Δεν είναι ποτέ εποχιακά.
— Τι κάνεις όταν δεν γράφεις;
Διαβάζω πολύ. Αγοράζω πάρα πολλά βιβλία. Νομίζω ακόμη και αν κερδίσω το λόττο αύριο και έχω όσο ελεύθερο χρόνο θέλω, δεν θα μπορέσω να διαβάσω ποτέ αυτά που έχω αγοράσει. Αγοράζω σε βαθμό ψυχαναγκασμού. Αγοράζω τα πάντα από ελληνικό φανταστικό. Διαβάζω και πολύ εκτός λογοτεχνίας, επιστημονικά και ιστορικά βιβλία και βλέπω και πολλές ταινίες και ντοκιμαντέρ. Αυτά είναι τα χόμπι μου. Τελευταία διαβάζω ελληνικό mainstream μια λίστα με τα 100 σημαντικότερα βιβλία που έβγαλε πρόσφατα η bookpress. Μου άρεσε πολύ το «από το στόμα της παλιάς remington» του Πάνου που είναι μεταμοντέρνα λογοτεχνία και δύσκολο βιβλίο και του Μακριδάκη «Η δεξιά τσέπη του ράσου». Βλέπω επίσης πολλές σειρές, αλλά όχι τόσο καινούργιες, κυρίως από την δεκαετία του ’70. Έβλεπα το Lost φανατικά μέχρι τη μέση, μετά ξέφυγε. Τώρα ξεκίνησα το Revenants και μου άρεσε το True Detective. Μου αρέσει αυτή η γραφή. Μπορεί να έχει απίστευτα υπερφυσικά πράγματα, αλλά εστιάζει πάρα πολύ στους ανθρώπους και τις αντιδράσεις. Μπορείς να δεις το πιο απίστευτο πράγμα στην ζωή σου αλλά θα αντιδράσεις όπως θα αντιδρούσες στο πιο καθημερινό πράγμα της ζωής σου. Ο άνθρωπος δεν αλλάζει. Δεν αλλάζει η φύση του και ο χαρακτήρας του.
— Πότε βγαίνουν τα επόμενα βιβλία;
Και το δεύτερο και το τρίτο είναι γραμμένα. Αυτή την περίοδο διορθώνω πράγματα. Πες με τελειομανή, πες με τεμπέλη, αλλά δεν έχω καταφέρει ακόμη να τελειώσω. Όλο κάτι συμβαίνει και έρχεται η ζωή και σε διαψεύδει.
To Κοράκι σε Άλικο Φόντο του Ελευθέριου Κεραμίδα κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη.
σχόλια