ΚΙΝΗΣΗ

Σειρά Aldina από τις εκδόσεις Gutenberg: το όραμα του Δημήτρη Αρμάου γίνεται πραγματικότητα

Σειρά Aldina από τις εκδόσεις Gutenberg: το όραμα του Δημήτρη Αρμάου γίνεται πραγματικότητα Facebook Twitter
Tο πρώτο πεζογράφημα του Edgar Allan Poe "Η αφήγηση του Άρθουρ Γκόρντον Πιμ από το Ναντάκετ", το μυθιστόρημα Καραβοφάναρο στο μαύρο νερό του Colm Tóibín, το θρυλικό Ζ του Βασίλη Βασιλικού και ένα δράμα και συνάμα κορυφαίο έργο της λογοτεχνικής ιστορίας της Βραζιλίας, η Ελένα, του Joaquim Maria Machado de Assis.
0

Όσοι έχουν όραμα και το κάνουν πράξη είναι οι εκείνοι που συνήθως προτιμούν μια τιμητική αφάνεια, εκείνη την απομάκρυνση από τον ορυμαγδό της απατηλής δημοσιότητας ώστε να επιτελούν απερίσπαστοι το καθήκον τους, που δεν είναι άλλο από το να προσφέρουν πολύτιμες ιδέες, ακριβώς τις ιδέες εκείνες που μας κάνουν ακόμα πιο ανθρώπινους, ακόμα πιο άξιους να ζούμε και να μας ζουν οι άλλοι.


Ο ποιητής Δημήτρης Αρμάος (1959-2015) ήταν τέτοιος άνθρωπος: οραματιστής, διατεθειμένος πάντα να προσφέρει, βιβλιομανής, λάτρης των λέξεων και της ψυχωφελούς δύναμης των σελίδων. Τελευταίο του όραμα ήταν , μια αλληλουχία λογοτεχνημάτων που άλλα είναι κλασικά και άλλα θα γίνουν, όλα πάντως έχουν να προσφέρουν συγκίνηση, βάθος, ουσία.


Και τώρα, αρχές Νοεμβρίου, είναι στα χέρια των απαιτητικών αναγνωστών τα πρώτα τέσσερα βιβλία της Aldina. Πολυτονικά, άψογα σελιδοποιημένα, με φροντισμένα εξώφυλλα, με τη δέουσα σημασία στη λεπτομέρεια, με εμφανές το ανεπίληπτο μαστοριλίκι. Η επιλογή των πρώτων τίτλων, όπως και η αναγγελία των όσων θα ακολουθήσουν άμεσα, δίνει ήδη το στίγμα της σειράς: ένα κλασικό ελληνικό μυθιστόρημα, το θρυλικό Ζ του Βασίλη Βασιλικού (Καβάλα, 1934), ένα δράμα και συνάμα κορυφαίο έργο της λογοτεχνικής ιστορίας της Βραζιλίας, η Ελένα, του Joaquim Maria Machado de Assis (1839-1908), το πρώτο πεζογράφημα και, σύμφωνα με τον Μπόρχες, το σημαντικότερο έργο του Edgar Allan Poe (1809-1849), ήτοι Η αφήγηση του Άρθουρ Γκόρντον Πιμ από το Ναντάκετ, και, τέλος, το μυθιστόρημα Καραβοφάναρο στο μαύρο νερό, του Ιρλανδού, και ήδη αγαπημένου του Έλληνα βιβλιόφιλου, Colm Tóibín (Ἐννισκορθι, 1955). Κάθε βιβλίο συνοδεύεται από κατατοπιστικό επίμετρο όπου τονίζεται η αξία και η σημασία του εκάστοτε έργου και τοποθετείται στο ιστορικό του πλαίσιο.

Σύμφωνα με τον αρχικό σχεδιασμό του αείμνηστου Δημήτρη Αρμάου, η Σειρά θα εγκαινιαζόταν πεντακόσια χρόνια από τον θάνατο του Μανούτιου, αλλά ο πρόωρος θάνατος του Αρμάου ανέβαλε, για λίγο, την εκκίνηση η οποία πάντως συμπίπτει με τα πενηντάχρονα των εκδόσεων Gutenberg.


Οι μεταφραστές των τριών πρώτων γυρισμένων στη γλώσσα μας λογοτεχνημάτων της σειράς είναι ψημένοι στο επάγγελμα, πραγματικοί παίκτες/ρέκτες της δουλειάς, τελειοθήρες και μάστορες. Ο Νίκος Πρατσίνης (Αθήνα, 1957) αποδίδει τον Machado, ο Πολύκαρπος Πολυκάρπου (Νέα Ιωνία, 1942) τον Poe, η Αθηνά Δημητριάδου τον Tóibín (όπως άλλωστε και άλλα δύο σημαντικά έργα του Ιρλανδού, την Διαθήκη της Μαρίας και τη Νόρα Γουέμπστερ, αμφότερα στις εκδόσεις Ίκαρος).


Για τον Γιάννη Μαμάη, που υπογράφει την καλλιτεχνική φροντίδα της Aldina, μπορεί να ειπωθεί κάλλιστα ότι "είναι μια τυπογραφική σχολή από μόνος του". Το να φτάνει στα χέρια του αναγνώστη ένα βιβλίο που να είναι χάρμα οφθαλμών και συνάμα χρηστικό, "διαβαστερό", έχει αναχθεί από τον Μαμάη σε επιστήμη:"η επιλογή των γραμματοσειρών, των σχημάτων και των εικαστικών, το ισορροπημένο ζύγισμα της σελίδας, το χρώμα και το μέγεθος του χαρτιού και τόσα άλλα που στους περισσότερους φαίνονται αδιάφορα ή περιττά, είναι γι' αυτόν τον επίμονο εργάτη της τυπογραφίας οι προϋποθέσεις όχι απλά για ένα ωραίο βιβλίο, αλλά προπάντων για μια απολαυστική ανάγνωση".

 
Το εξώφυλλο του Tóibín κοσμεί ένα δυνατό έργο (με έντονη συνύπαρξη του μαύρου και του βαθυκόκκινου) του σπουδαίου ζωγράφου Γιώργου Χατζημιχάλη, του Βασιλικού συνδυασμένα σχέδια του Νίκου Κούνδουρου και του Παναγιώτη Μητσομπόνου (το θρυλικό κεφαλαίο "Ζ" και το τρίκυκλο των φονιάδων του Γρηγόρη Λαμπράκη). Στον Μητσομπόνο, επίσης, οφείλουμε τα έργα στα εξώφυλλα του Poe και του Machado.


Τι εστί όμως Aldina; Τι κρύβει η επιλογή του τίτλου της σειράς; Απλούστατα, προέρχεται από τον μέγιστο τυπογράφο ουμανιστή Άλδο Μανούτιο (Aldus Pius Manutius, 1449-1515). Aποτελεί, λοιπόν, στον λόγιο και ελληνιστή που στα τέλη του 15ου αιώνα, αντιστεκόμενος σε μια ανάλογη κρίση της εποχής του και αλλάζοντας επάγγελμα στα 42 του χρόνια, από δάσκαλος γίνεται τυπογράφος και εκδίδει για πρώτη φορά έργα τού λυρικού ποιητή Μουσαίου, αττικές τραγωδίες και κωμωδίες, τα ομηρικά έπη, έργα του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη, αρχαιοελληνικό και λατινικό λεξικό, γραμματικές, ψαλτήρια και τόσα άλλα. Κάθε βιβλίο, κάθε aldina που έβγαινε από το τυπογραφείο του με αυστηρή επιμέλεια και κάτω από τον δικό του προσωπικό σχεδιασμό, είχε ως λογότυπο ένα δελφίνι τυλιγμένο γύρω από μια άγκυρα (πηγή έμπνευσης στάθηκε ένα ρωμαϊκό νόμισμα του 80 μ.Χ, όπου το συγκεκριμένο σήμα συνοδευόταν από το ρητό «σπεῦδε βραδέως» - λατ. «festina lente»).


Σύμφωνα με τον αρχικό σχεδιασμό του αείμνηστου Δημήτρη Αρμάου, η Σειρά θα εγκαινιαζόταν πεντακόσια χρόνια από τον θάνατο του Μανούτιου, αλλά ο πρόωρος θάνατος του Αρμάου ανέβαλε, για λίγο, την εκκίνηση. Συμπίπτει πάντως, η παρουσία των πρώτων τεσσάρων τόμων τόσο με τα πενηντάχρονα των εκδόσεων Gutenberg όσο και με την έκθεση προς τιμήν του Μανούτιου που οργάνωσε το Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη σε συνεργασία με τη Μαρκιανή Βιβλιοθήκη της Βενετίας (η έκθεση εγκαινιάστηκε στις 17 Σεπτεμβρίου 2016). Σηματοδοτείται έτσι πολύ έντονα η μεγάλη σημασία που είχε για τα γράμματα το έργο του μεγάλου ουμανιστή.


Η Aldina, το δοιάκι της οποίας αναλαμβάνει η σύντροφος της ζωής και σταθερή συνεργάτις του Δημήτρη Αρμάου, η Ζωή Μπέλλα, θα διευρύνει την ήδη καταξιωμένη και ανεκτίμητη Σειρά Orbis Literae που μας έχει προσφέρει, μεταξύ των άλλων αριστουργημάτων, τον Ζοφερό Οίκο του Τσαρλς Ντίκενς, το Μόμπι Ντικ του Χέρμαν Μέλβιλ, το Βιργιλίου Θάνατος του Χέρμαν Μπροχ, το Τρίστραμ Σάντι του Λώρενς Στερν.


Στην Αθήνα, το ξέρουν κι οι πέτρες: όλα ξεκινάνε από τις παρέες, τα στέκια, κι έναν επίμονο κηπουρό. Συναντιόμασταν τακτικά, ιδίως από το 2010, με τον Δημήτρη Αρμάο, στα καφενεία γύρω από την Σόλωνος, ιδίως σ᾽ αυτό της Ναυαρίνου, που το στοιχειώναμε από τη δεκαετία του 1980. Πάντα πληθωρικός, ένας Φάλσταφ όταν γελούσε, μονίμως έτοιμος να προβάλει μια λαμπρή ιδέα, ακούραστος συζητητής, από τους λίγους λαμπρούς ομιλητές που ξέρουν και να ακούνε με προσοχή τον άλλο, ο Αρμάος έστησε με κέφι και φροντίδα την Aldina. Είχε κοντά διακόσια έργα κατά νου, και εμπλούτιζε διαρκώς το σχέδιο. Τώρα, άρχισε. Η Ζωή Μπέλλα, και οι εκδόσεις Gutenberg, οι μεταφραστές και οι συγγραφείς, οι επιμελητές και οι τυπογράφοι, έρχονται να μας προσφέρουν έναν θησαυρό τέρψης, γνώσης, και ανθρωπισμού.

0

ΚΙΝΗΣΗ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Βιογραφίες: Aπό τον Γκαρσία Μάρκες στην Άγκελα Μέρκελ

Βιβλίο / Πώς οι βιογραφίες, ένα όχι και τόσο δημοφιλές είδος στη χώρα μας, κατάφεραν να κερδίσουν έδαφος

Η απόλυτη επικράτηση των βιογραφιών στη φετινή εκδοτική σοδειά φαίνεται από την πληθώρα των τίτλων και το εύρος των αφηγήσεων που κινούνται μεταξύ του autofiction και των βιωματικών «ιστορημάτων».
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
ΕΠΕΞ Λευτέρης Αναγνώστου, ένας μεταφραστής

Λοξή Ματιά / Λευτέρης Αναγνώστου (1941-2024): Ένας ορατός και συγχρόνως αόρατος πνευματικός μεσολαβητής

Ο Λευτέρης Αναγνώστου, που έτυχε να πεθάνει την ίδια μέρα με τον Θανάση Βαλτινό, ήταν μεταφραστής δύσκολων και σημαντικών κειμένων από τη γερμανική και αυστριακή παράδοση.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Κυκλοφόρησε η πιο διεξοδική μελέτη της δεκαετίας 1910-1920, μια τρίτομη επανεκτίμηση της «μεγαλοϊδεατικής» πολιτικής του Βενιζέλου

Βιβλίο / Κυκλοφόρησε η πιο διεξοδική μελέτη της δεκαετίας 1910-1920, μια τρίτομη επανεκτίμηση της «μεγαλοϊδεατικής» πολιτικής του Βενιζέλου

Ο Ιωάννης Στεφανίδης, καθηγητής Διπλωματικής Ιστορίας στη Νομική του ΑΠΘ και επιμελητής του τρίτομου έργου του ιστορικού Νίκου Πετσάλη-Διομήδη, εξηγεί γιατί πρόκειται για ένα κορυφαίο σύγγραμμα για την εποχή που καθόρισε την πορεία του έθνους.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μανώλης Ανδριωτάκης: «Δεν φοβάμαι τις μηχανές, τους ανθρώπους φοβάμαι»

Βιβλίο / Μανώλης Ανδριωτάκης: «Δεν φοβάμαι τις μηχανές, τους ανθρώπους φοβάμαι»

Με αφορμή το τελευταίο του μυθιστόρημα «Ο θάνατος του συγγραφέα» ο δημοσιογράφος μιλά για την τεχνητή νοημοσύνη, την εικονική πραγματικότητα και την υπαρξιακή διάσταση της τεχνολογίας.
ΕΙΡΗΝΗ ΓΙΑΝΝΑΚΗ
Άλαν Χόλινγκερστ: «Η γραμμή της ομορφιάς»

Το πίσω ράφι / Η γραμμή της ομορφιάς: Η κορυφαία «γκέι λογοτεχνία» του Άλαν Χόλινγκχερστ

Ο Χόλινγκχερστ τοποθέτησε το βραβευμένο με Booker μυθιστόρημά του στα θατσερικά '80s και κατάφερε μια ολοζώντανη και μαεστρική ανασύσταση μιας αδίστακτης δεκαετίας.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Η συγγραφέας που έδωσε στον Στάινμπεκ το υλικό για «Τα σταφύλια της οργής» καταδικάζοντας το δικό της βιβλίο στην αφάνεια

Βιβλίο / Η συγγραφέας που έδωσε στον Στάινμπεκ το υλικό για «Τα σταφύλια της οργής» καταδικάζοντας το δικό της βιβλίο στην αφάνεια

Η Σανόρα Μπαρμπ είχε περάσει πολύ καιρό στους καταυλισμούς των προσφύγων από την Οκλαχόμα που είχαν πληγεί από την Μεγάλη Ύφεση και την ξηρασία, προκειμένου να γράψει το μυθιστόρημά της. Έκανε όμως το λάθος να δείξει την έρευνά της στον διάσημο συγγραφέα, ο οποίος την πρόλαβε.
THE LIFO TEAM
Μαρξ - Βάγκνερ - Νίτσε: Oι σπουδαιότερες μορφές του 19ου αιώνα

Βιβλίο / Μαρξ - Βάγκνερ - Νίτσε: Oι παρεξηγημένοι του 19ου αιώνα

Το βιβλίο του Γερμανού θεωρητικού και πανεπιστημιακού Χέρφριντ Μίνκλερ αναλαμβάνει να επαναπροσδιορίσει το έργο τους, που άλλαξε τα δεδομένα του αστικού κόσμου από τον 19ο αιώνα μέχρι σήμερα.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Νίκος Ψιλάκης: Mια ζωή αφιερωμένη στην καταγραφή της κρητικής παράδοσης και κουζίνας

Βιβλίο / Νίκος Ψιλάκης: Mια ζωή αφιερωμένη στην καταγραφή της κρητικής παράδοσης και κουζίνας

Ο Νίκος Ψιλάκης ερευνά και μελετά την κρητική παράδοση εδώ και τέσσερις δεκαετίες. Τα βιβλία του είναι μνημειώδεις εκδόσεις για το φαγητό, τις λαϊκές τελετουργίες και τα μοναστήρια της Κρήτης που διασώζουν και προωθούν τον ελληνικό πολιτισμό.
M. HULOT
«Δυστυχώς ήταν νυμφομανής»: Ανασκευάζοντας τα στερεότυπα για τις γυναίκες της αρχαίας Ρώμης

Βιβλίο / «Δυστυχώς ήταν νυμφομανής»: Ανασκευάζοντας τα στερεότυπα για τις γυναίκες της αρχαίας Ρώμης

Ένα νέο βιβλίο επιχειρεί να καταρρίψει τους μισογυνιστικούς μύθους για τις αυτοκρατορικές γυναίκες της Ρώμης, οι οποίες απεικονίζονται μονίμως ως στρίγγλες, ραδιούργες σκύλες ή λάγνες λύκαινες.
THE LIFO TEAM
Γιώργος Συμπάρδης: «Ήθελα οι ήρωές μου να εξαφανίζονται, όπως οι άνθρωποι στη ζωή μας»

Βιβλίο / Γιώργος Συμπάρδης: «Ήθελα οι ήρωές μου να εξαφανίζονται, όπως οι άνθρωποι στη ζωή μας»

Σε όλα τα έργα του πρωταγωνιστούν οι γυναίκες και μια υπόγεια Αθήνα, ενώ ο ίδιος δεν κρίνει τους ήρωές του παρά το αφήνει σε εμάς: Μια κουβέντα με τον χαμηλόφωνο συγγραφέα του «Άχρηστου Δημήτρη» και της «Πλατείας Κλαυθμώνος».
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ρίτα Κολαΐτη: «Με θυμώνει που δεν βλέπεις σχεδόν κανέναν να διαβάζει ένα βιβλίο στο μετρό»   

Βιβλίο / Ρίτα Κολαΐτη: «Με θυμώνει που σχεδόν κανείς δεν διαβάζει βιβλίο στο μετρό»   

Η πολυβραβευμένη μεταφράστρια μιλά για την προσωπική της διαδρομή στον χώρο της λογοτεχνίας, για το στοίχημα της καλής μετάφρασης και εξηγεί τι σημαίνει να δουλεύεις πάνω σε κορυφαία έργα του Φλομπέρ, του Καμί, του Μαρκήσιου ντε Σαντ και της Ανί Ερνό. 
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Ρουφιανεύοντας τον εαυτό μου»: Τα απομνημονεύματα του Αλ Πατσίνο

Βιβλίο / «Ρουφιανεύοντας τον εαυτό μου»: Τα απομνημονεύματα του Αλ Πατσίνο

Ο 84χρονος ηθοποιός κοιτάζει προς τα πίσω και βλέπει τα δύσκολα παιδικά χρόνια, την καταθλιπτική μητέρα του, τον Τσέχoφ, τις σχέσεις που δεν έφτασαν ποτέ στον γάμο, τις έντονες αναταράξεις μιας πολυκύμαντης διαδρομής.
THE LIFO TEAM
Πέτρος Τατσόπουλος: «Η οργή σε κάποιες περιπτώσεις επιβάλλεται γιατί είναι απελευθερωτική»

Πέτρος Τατσόπουλος / «Δεν τα έχω με τους πιστούς αλλά με τους απατεώνες ρασοφόρους»

Μια χειμαρρώδης συνέντευξη με τον γνωστό συγγραφέα, δημοσιογράφο, παρουσιαστή και πρώην βουλευτή Πέτρο Τατσόπουλο, με αφορμή το τελευταίο του βιβλίο «Το παιδί του διαβόλου - Μια αληθινή ιστορία», όπου εστιάζει στη μεγάλη δύναμη της Εκκλησίας στην Ελλάδα, στη διαπλοκή της με την πολιτεία και στις σκοταδιστικές απόψεις που κατά κανόνα πρεσβεύει καθώς και στην ιδιαίτερα επικερδή «μπίζνα» που έχει στηθεί γύρω από ιερά λείψανα, ιερά κειμήλια, «άγιους» γέροντες και «θαύματα» για κάθε χρήση.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ