Τι θέλουν οι Ιρανοί; Μια φυσιολογική ζωή!

Τι θέλουν οι Ιρανοί; Μια φυσιολογική ζωή! Facebook Twitter
Αυτό που θέλουν τόσες πολλές γυναίκες αλλά και άντρες στο Ιράν είναι μόνο να ζήσουν. Φωτ.: Getty Images/ Ideal Image
0

ΜΙΑ ΤΡΙΤΗ ΤΟΥ Σεπτεμβρίου του 2022, η Μάχσα Αμίνι, μια νεαρή φοιτήτρια κουρδικής καταγωγής, έφτασε στην Τεχεράνη για να γιορτάσει τα γενέθλιά της και να πάει για ψώνια – για να ξεσκάσει λίγο πριν από την έναρξη των μαθημάτων στο πανεπιστήμιο. «Η Μάχσα δεν είχε έρθει στην Τεχεράνη για να γίνει ηρωίδα», γράφει ο ιστορικός Αράς Αζίζι στο νέο του βιβλίο με τίτλο «Τι θέλουν οι Ιρανοί», ή για να γίνει ένα hashtag που έχει αναρτηθεί εκατομμύρια φορές στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Λίγο μετά όμως από την έξοδό της από το μετρό, η 21χρονη συνελήφθη από το τμήμα «ηθικής ασφάλειας» της ιρανικής αστυνομίας για μια υποτιθέμενη παράβαση των κανόνων σχετικά με τη γυναικεία ενδυμασία: η κάλυψη του κεφαλιού της είχε κριθεί ανεπαρκής. Μάρτυρες ανέφεραν ότι είδαν αστυνομικούς να τη χτυπούν και μέχρι την Παρασκευή η κοπέλα ήταν νεκρή.

Ακολούθησε κατακραυγή και μια σειρά από πρωτοφανείς εκδηλώσεις διαμαρτυρίας. «Η δολοφονία της χτύπησε ένα πολύ ευαίσθητο νεύρο ακριβώς επειδή τόσες πολλές Ιρανές γυναίκες ήξεραν ότι θα μπορούσαν να είναι εκείνες στη θέση της», σημειώνει ο Αζίζι, προσθέτοντας όμως ότι «η Αμίνι δεν θα ήθελε τίποτα από όλα αυτά».

Το βιβλίο παρέχει ένα σαφές «παράθυρο στις προσδοκίες των Ιρανών που διακινδυνεύουν τα πάντα για την αλλαγή» και προσφέρει ένα μικρό ιστορικό πλαίσιο για το πώς τέθηκαν οι βάσεις για την εξέγερση.

Αυτό που ήθελε, σύμφωνα με όλες τις μαρτυρίες –και αυτό που θέλουν τόσες πολλές γυναίκες αλλά και άντρες στο Ιράν– ήταν μόνο να ζήσει. Είναι ένα συναίσθημα που υπογραμμίζεται από το ευρέως υιοθετημένο σύνθημα «Γυναίκες, Ζωή, Ελευθερία» και το βασικό του αίτημα για «μια φυσιολογική ζωή».

Πώς όμως μπορούν να επιτευχθούν οι «φυσιολογικές» ελευθερίες σε μια χώρα όπως το Ιράν; Το «Τι θέλουν οι Ιρανοί» είναι δομημένο μεθοδικά γύρω από τις αγωνιστικές κινητοποιήσεις πλήθους φορέων για ζητήματα όπως η εργασία και η απασχόληση, οι θρησκευτικές και πολιτικές ελευθερίες, το περιβάλλον, αναδεικνύοντας το εύρος και το βάθος του ακτιβισμού που συμβαίνει στο Ιράν.

Ίσως οι διαφορετικές πτυχές ενός κινήματος –όπως η συγκέντρωση υπογραφών, η λειτουργία ανεξάρτητων γυναικείων εκδοτικών οίκων, η οργάνωση περιφερειακών συνδικάτων– να μην αποτελούν πάντα ένα καθηλωτικό ανάγνωσμα. Επίσης, στο βιβλίο υπάρχει μόνο περιορισμένη αναφορά σε ευρύτερους παγκόσμιους παράγοντες, όπως το τι ακριβώς σήμαινε η σύσταση και η επακόλουθη διάλυση του πυρηνικού συμφώνου του 2015 για τις οικονομικές και πολιτικές προοπτικές της χώρας.

Παρ’ όλα αυτά, το βιβλίο παρέχει ένα σαφές «παράθυρο στις προσδοκίες των Ιρανών που διακινδυνεύουν τα πάντα για την αλλαγή» και προσφέρει ένα μικρό ιστορικό πλαίσιο για το πώς τέθηκαν οι βάσεις για την εξέγερση. Ιδιαίτερα διδακτική είναι η εξέταση των απαρχών των διαδηλώσεων κατά της υποχρεωτικής μαντίλας, οι οποίες χρονολογούνται σχεδόν μισό αιώνα πριν.

cover
Αράς Αζίζι, Τι θέλουν οι Ιρανοί

Τις πρώτες ημέρες μετά την ανάληψη της εξουσίας από τον Αγιατολάχ Χομεϊνί με ένα «δηλητηριώδες μειδίαμα» το 1979, μετά την πτώση της δικτατορίας του Σάχη, υπήρξε κάποια δυναμική ενάντια στην εντολή να καλύπτουν το κεφάλι τους οι γυναίκες. Αλλά πολλοί αντίπαλοι της Ισλαμικής Δημοκρατίας αποφάσισαν ότι η λήψη θέσης για «δευτερεύοντα ζητήματα» όπως η «γυναικεία ενδυμασία» θα ήταν αντιπερισπασμός από πιο σοβαρές ανησυχίες.

Η δημοσιογράφος και παρουσιάστρια Χόμα Νατέκ ήταν μεταξύ εκείνων που αποθάρρυναν τις πρώιμες διαμαρτυρίες κατά της υποχρεωτικής μαντίλας, κάτι για το οποίο αργότερα μετάνιωσε. «Αυτό που δεν καταλάβαινα ήταν ότι κάποιος που σου λέει τι να φοράς θα σου πει σύντομα και τι να σκέφτεσαι», λέει σήμερα.

Θα μπορούσε συμπερασματικά να πει κανείς ότι το βιβλίο του Αζίζι αποτελεί ένα ντοκουμέντο αισιοδοξίας και μια προσεκτική εξέταση των στρωμάτων πάνω στα οποία οικοδομείται η πολιτική αλλαγή – όχι μόνο στους δρόμους, αλλά και στις ατομικές πράξεις ανυπακοής απέναντι σε ένα καθεστώς που εδώ και αρκετό καιρό υφίσταται «διπλή κρίση νομιμότητας και επάρκειας».

Καθώς ο Αζίζι τελείωνε το βιβλίο τον Ιούλιο του 2023, το μέλλον του κινήματος φαινόταν αβέβαιο. Στο πλαίσιο όμως ενός ευρύτερου αγώνα, που συμβαίνει εδώ και δεκαετίες, κάθε πισωγύρισμα μοιάζει πάντα ανατρέψιμο.

Με στοιχεία από The Guardian

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

ΕΠΕΞ Λευτέρης Αναγνώστου, ένας μεταφραστής

Λοξή Ματιά / Λευτέρης Αναγνώστου (1941-2024): Ένας ορατός και συγχρόνως αόρατος πνευματικός μεσολαβητής

Ο Λευτέρης Αναγνώστου, που έτυχε να πεθάνει την ίδια μέρα με τον Θανάση Βαλτινό, ήταν μεταφραστής δύσκολων και σημαντικών κειμένων από τη γερμανική και αυστριακή παράδοση.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Κυκλοφόρησε η πιο διεξοδική μελέτη της δεκαετίας 1910-1920, μια τρίτομη επανεκτίμηση της «μεγαλοϊδεατικής» πολιτικής του Βενιζέλου

Βιβλίο / Κυκλοφόρησε η πιο διεξοδική μελέτη της δεκαετίας 1910-1920, μια τρίτομη επανεκτίμηση της «μεγαλοϊδεατικής» πολιτικής του Βενιζέλου

Ο Ιωάννης Στεφανίδης, καθηγητής Διπλωματικής Ιστορίας στη Νομική του ΑΠΘ και επιμελητής του τρίτομου έργου του ιστορικού Νίκου Πετσάλη-Διομήδη, εξηγεί γιατί πρόκειται για ένα κορυφαίο σύγγραμμα για την εποχή που καθόρισε την πορεία του έθνους.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μανώλης Ανδριωτάκης: «Δεν φοβάμαι τις μηχανές, τους ανθρώπους φοβάμαι»

Βιβλίο / Μανώλης Ανδριωτάκης: «Δεν φοβάμαι τις μηχανές, τους ανθρώπους φοβάμαι»

Με αφορμή το τελευταίο του μυθιστόρημα «Ο θάνατος του συγγραφέα» ο δημοσιογράφος μιλά για την τεχνητή νοημοσύνη, την εικονική πραγματικότητα και την υπαρξιακή διάσταση της τεχνολογίας.
ΕΙΡΗΝΗ ΓΙΑΝΝΑΚΗ
Η συγγραφέας που έδωσε στον Στάινμπεκ το υλικό για «Τα σταφύλια της οργής» καταδικάζοντας το δικό της βιβλίο στην αφάνεια

Βιβλίο / Η συγγραφέας που έδωσε στον Στάινμπεκ το υλικό για «Τα σταφύλια της οργής» καταδικάζοντας το δικό της βιβλίο στην αφάνεια

Η Σανόρα Μπαρμπ είχε περάσει πολύ καιρό στους καταυλισμούς των προσφύγων από την Οκλαχόμα που είχαν πληγεί από την Μεγάλη Ύφεση και την ξηρασία, προκειμένου να γράψει το μυθιστόρημά της. Έκανε όμως το λάθος να δείξει την έρευνά της στον διάσημο συγγραφέα, ο οποίος την πρόλαβε.
THE LIFO TEAM
Μαρξ - Βάγκνερ - Νίτσε: Oι σπουδαιότερες μορφές του 19ου αιώνα

Βιβλίο / Μαρξ - Βάγκνερ - Νίτσε: Oι παρεξηγημένοι του 19ου αιώνα

Το βιβλίο του Γερμανού θεωρητικού και πανεπιστημιακού Χέρφριντ Μίνκλερ αναλαμβάνει να επαναπροσδιορίσει το έργο τους, που άλλαξε τα δεδομένα του αστικού κόσμου από τον 19ο αιώνα μέχρι σήμερα.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Το κρητικό φαγητό είναι πολιτισμικός πλούτος, κληρονομημένη γνώση, καταστάλαγμα εμπειριών, και πηγή έμπνευσης

Βιβλίο / Mια ζωή αφιερωμένη στην καταγραφή της κρητικής παράδοσης και κουζίνας

Ο Νίκος Ψιλάκης ερευνά και μελετά την κρητική παράδοση εδώ και τέσσερις δεκαετίες. Τα βιβλία του είναι μνημειώδεις εκδόσεις για το φαγητό, τις λαϊκές τελετουργίες και τα μοναστήρια της Κρήτης που διασώζουν και προωθούν τον ελληνικό πολιτισμό.
M. HULOT
«Δυστυχώς ήταν νυμφομανής»: Ανασκευάζοντας τα στερεότυπα για τις γυναίκες της αρχαίας Ρώμης

Βιβλίο / «Δυστυχώς ήταν νυμφομανής»: Ανασκευάζοντας τα στερεότυπα για τις γυναίκες της αρχαίας Ρώμης

Ένα νέο βιβλίο επιχειρεί να καταρρίψει τους μισογυνιστικούς μύθους για τις αυτοκρατορικές γυναίκες της Ρώμης, οι οποίες απεικονίζονται μονίμως ως στρίγγλες, ραδιούργες σκύλες ή λάγνες λύκαινες.
THE LIFO TEAM
Γιώργος Συμπάρδης: «Ήθελα οι ήρωές μου να εξαφανίζονται, όπως οι άνθρωποι στη ζωή μας»

Βιβλίο / Γιώργος Συμπάρδης: «Ήθελα οι ήρωές μου να εξαφανίζονται, όπως οι άνθρωποι στη ζωή μας»

Σε όλα τα έργα του πρωταγωνιστούν οι γυναίκες και μια υπόγεια Αθήνα, ενώ ο ίδιος δεν κρίνει τους ήρωές του παρά το αφήνει σε εμάς: Μια κουβέντα με τον χαμηλόφωνο συγγραφέα του «Άχρηστου Δημήτρη» και της «Πλατείας Κλαυθμώνος».
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ρίτα Κολαΐτη: «Με θυμώνει που δεν βλέπεις σχεδόν κανέναν να διαβάζει ένα βιβλίο στο μετρό»   

Βιβλίο / Ρίτα Κολαΐτη: «Με θυμώνει που σχεδόν κανείς δεν διαβάζει βιβλίο στο μετρό»   

Η πολυβραβευμένη μεταφράστρια μιλά για την προσωπική της διαδρομή στον χώρο της λογοτεχνίας, για το στοίχημα της καλής μετάφρασης και εξηγεί τι σημαίνει να δουλεύεις πάνω σε κορυφαία έργα του Φλομπέρ, του Καμί, του Μαρκήσιου ντε Σαντ και της Ανί Ερνό. 
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Ρουφιανεύοντας τον εαυτό μου»: Τα απομνημονεύματα του Αλ Πατσίνο

Βιβλίο / «Ρουφιανεύοντας τον εαυτό μου»: Τα απομνημονεύματα του Αλ Πατσίνο

Ο 84χρονος ηθοποιός κοιτάζει προς τα πίσω και βλέπει τα δύσκολα παιδικά χρόνια, την καταθλιπτική μητέρα του, τον Τσέχoφ, τις σχέσεις που δεν έφτασαν ποτέ στον γάμο, τις έντονες αναταράξεις μιας πολυκύμαντης διαδρομής.
THE LIFO TEAM
Πέτρος Τατσόπουλος: «Η οργή σε κάποιες περιπτώσεις επιβάλλεται γιατί είναι απελευθερωτική»

Πέτρος Τατσόπουλος / «Δεν τα έχω με τους πιστούς αλλά με τους απατεώνες ρασοφόρους»

Μια χειμαρρώδης συνέντευξη με τον γνωστό συγγραφέα, δημοσιογράφο, παρουσιαστή και πρώην βουλευτή Πέτρο Τατσόπουλο, με αφορμή το τελευταίο του βιβλίο «Το παιδί του διαβόλου - Μια αληθινή ιστορία», όπου εστιάζει στη μεγάλη δύναμη της Εκκλησίας στην Ελλάδα, στη διαπλοκή της με την πολιτεία και στις σκοταδιστικές απόψεις που κατά κανόνα πρεσβεύει καθώς και στην ιδιαίτερα επικερδή «μπίζνα» που έχει στηθεί γύρω από ιερά λείψανα, ιερά κειμήλια, «άγιους» γέροντες και «θαύματα» για κάθε χρήση.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
«Μαργκερίτ Ντιράς: Ζωή σαν μυθιστόρημα»

Το Πίσω Ράφι / To βιβλίο για τη Μαργκερίτ Ντιράς που προκάλεσε σάλο στη Γαλλία

Η προσωπικότητα που αναδύθηκε για τη συγγραφέα του «Εραστή» μέσα από το βιβλίο της δημοσιογράφου Λορ Αντλέρ είναι αμφιλεγόμενη, καθώς η πολιτική και προσωπική διαδρομή της εμφανίζουν αρκετά σκοτεινά σημεία.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ