ΚΑΤ’ ΑΡΧΑΣ, ΦΑΙΝΕΤΑΙ ΑΝΑΓΚΑΙΟ να υπενθυμίσουμε ότι βρισκόμαστε στο 2023, σε μια δημοκρατική χώρα της Δύσης και, πιο συγκεκριμένα, σε μια χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτό σημαίνει, εκτός των άλλων, ότι αναγνωρίζουμε τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και αποδεχόμαστε τα σύγχρονα ερευνητικά και επιστημονικά δεδομένα.
Ωστόσο, κάποιοι άνθρωποι εξακολουθούν να βάζουν πάνω από τα Ανθρώπινα Δικαιώματα θρησκευτικές απόψεις και πολιτιστικές παραδόσεις, σύμφωνα με τις οποίες κάποιες ζωές έχουν μεγαλύτερη αξία από κάποιες άλλες.
Τα Ανθρώπινα Δικαιώματα ευτυχώς υπάρχουν για να προστατεύουν τις μειονότητες από τις πλειονότητες. Σκεφτείτε, για παράδειγμα, τι έγινε στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο με τις μειονότητες (ανάπηρα άτομα, Εβραίοι, Ρομά, ομοφυλόφιλοι κ.ά.) ή φανταστείτε την τύχη της μειονότητας της Θράκης, αν τα δικαιώματά της καθορίζονταν με βάση τις απόψεις της πλειονότητας.
Αυτοί οι άνθρωποι ονειρεύονται εποχές όπου κάθε άτομο που δεν ανήκε στην πλειονότητα ζούσε σε καθεστώς ζωντανού-νεκρού, επιθυμώντας να τις επαναφέρουν. Επικαλούμενοι τις ηθικές αξίες και την οικογένεια, επιχειρούν να πείσουν την κοινή γνώμη ότι κινδυνεύουμε –εμείς, τα παιδιά, η οικογένεια, η κοινωνία, η χώρα και το σύμπαν ολόκληρο– κυρίως από την αναγνώριση των Ανθρώπινων Δικαιωμάτων στα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα και από τη Σεξουαλική Διαπαιδαγώγηση στο σχολείο. Φορώντας το προσωπείο του καλού χριστιανού, του αγανακτισμένου οικογενειάρχη, του ηθικού δασκάλου και του σωτήρα, βγάζουν πύρινους λόγους, γεμάτους μίσος για ολόκληρες κοινωνικές ομάδες, και αρνούνται την ισότητα και τη δικαιοσύνη.
Οι επιστήμες συμφωνούν ότι ο σεξουαλικός προσανατολισμός, τα χαρακτηριστικά, και η ταυτότητα φύλου δεν αποτελούν επιλογή, δεν κολλάνε όπως οι ιώσεις, ούτε είναι παθολογία και οι «θεραπείες μεταστροφής» θεωρούνται αποτυχημένες και απάνθρωπες. Αντίθετα, όπως το έχουν επισημάνει κορυφαίοι επιστήμονες, η αναγνώριση όλων των πλευρών της ανθρώπινης ταυτότητας και η έκφρασή τους συνιστούν όχι μόνο ψυχολογική αλλά και βιολογική ανάγκη και αποτελούν απαραίτητες συνιστώσες προαγωγής της ψυχικής υγείας και ευημερίας των ανθρώπων.
Συνάδουν αυτές οι αντιλήψεις με αυτά που ολόκληρη η ανθρωπότητα έχει συμφωνήσει, έχοντας φτύσει αίμα για να τα κερδίσει; Μήπως δεν πρόκειται περί απόψεων αλλά για μεταμφιεσμένο φασιστικό λόγο, που υποκινεί διακρίσεις και βία, και αντιστρατεύεται τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και τους νόμους, αν και εκφέρεται από μελιστάλαχτους, «ευυπόληπτους νοικοκυραίους»; Ανθρώπους που ανάγουν τις σύγχρονες επιστημονικές απόψεις σε συνωμοσίες, θεωρούν τις ιδέες της ισονομίας και της δικαιοσύνης ξενόφερτες και δεν διστάζουν να αμφισβητούν οργανισμούς όπως τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) και την UNESCO, ενώ οι ίδιοι ξεπατικώνουν τα επιχειρήματά τους και χρησιμοποιούν υλικό που έχει παραχθεί από αμερικανικές οργανώσεις, όπως η Family Watch International[1], μια προτεσταντική φονταμενταλιστική ομάδα, με ιστορικό εκστρατειών κατά των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων, του φεμινισμού και των δικαιωμάτων των γυναικών στην άμβλωση, ή η World Freedom Alliance[2], που προωθεί συνωμοσιολογικές και ψευδοεπιστημονικές θεωρίες.
Κατανοούμε την ανάγκη τους για σταθερότητα και τη νοσταλγία για υποταγή όλων στην πατριαρχία, αλλά να υπενθυμίσουμε ότι η μορφή της οικογένειας και οι ηθικές αρχές, τα τελευταία 3.000 χρόνια, έχουν αλλάξει χιλιάδες φορές χωρίς να έχει επέλθει καμία κατάρρευση.
Η κατάργηση της δουλείας, για παράδειγμα, ήταν μια κοινωνική αλλαγή που συντάραξε τις κοινωνίες. Επίσης, ο αγώνας για τη χειραφέτηση των γυναικών είχε επιπτώσεις στον γάμο και άλλαξε κατά πολύ τη μορφή της οικογένειας. Η συμβίωση των ετερόφυλων ζευγαριών πριν από τον γάμο, που τώρα είναι κάτι συνηθισμένο, ήταν τρομερό ταμπού μόλις πριν από μερικές δεκαετίες και όσοι το ανέχονταν θεωρούνταν ανήθικοι και επικίνδυνοι. Το ίδιο και το διαζύγιο.
Είναι σημαντικό να επισημάνουμε ότι όλοι αυτοί οι φόβοι που επιστρατεύονται για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα και τον τρόπο ζωής τους συνήθως συνδέονται και ταυτίζονται με τις επιταγές της επικρατούσας θρησκείας και υπονοείται ότι αν δεν συμφωνείς με τις κραυγές μίσους, δεν είσαι καλός χριστιανός. Αρκετοί πιστοί είναι αυτοί που συντάσσονται, αλλά φαίνεται ότι είναι αρκετοί και αυτοί που κατανοούν ότι, όταν μιλάμε για ΛΟΑΤΚΙ+ ζητήματα στο σχολείο και αλλού, αυτό γίνεται στο πλαίσιο της ασφάλειας και της ισότητας, όπως και όταν συζητάμε για τον ρατσισμό ή την έμφυλη προκατάληψη.
Το να μιλάμε για την ασφάλεια και τον σεβασμό προς τους ΛΟΑΤΚΙ+ ανθρώπους δεν θα έπρεπε να θεωρείται ότι αποτελεί συζήτηση για τις σεξουαλικές σχέσεις και πρακτικές. Η προσέγγιση αυτού του θέματος έχει μοναδικό στόχο να εξασφαλίσει ότι κανένα άτομο δεν θα υπόκειται σε προκατειλημμένα σχόλια, διακρίσεις ή κακοποίηση.
Άλλωστε, ένας ολοένα και μεγαλύτερος αριθμός χριστιανικών κοινοτήτων, θρησκευτικοί ηγέτες και σχετικές οργανώσεις παγκοσμίως στηρίζουν τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα και πιστεύουν στην αρχή της πλήρους και ισότιμης συμπερίληψης όλων των ανθρώπινων όντων στην κοινωνία Είναι αυτοί που ζουν κάνοντας πράξη το «αγαπάτε αλλήλους», την υπέρτατη προτροπή του χριστιανισμού και δεν ονειρεύονται αποκλεισμούς και εξοντώσεις ανθρώπων.
Στην παρούσα φάση, τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα διεκδικούν ίση μεταχείριση σε όλους τους τομείς. Οι επιστήμες συμφωνούν ότι ο σεξουαλικός προσανατολισμός, τα χαρακτηριστικά, και η ταυτότητα φύλου δεν αποτελούν επιλογή, δεν κολλάνε όπως οι ιώσεις, ούτε είναι παθολογία και οι «θεραπείες μεταστροφής» θεωρούνται αποτυχημένες και απάνθρωπες. Αντίθετα, όπως το έχουν επισημάνει κορυφαίοι επιστήμονες, η αναγνώριση όλων των πλευρών της ανθρώπινης ταυτότητας και η έκφρασή τους συνιστούν όχι μόνο ψυχολογική αλλά και βιολογική ανάγκη και αποτελούν απαραίτητες συνιστώσες προαγωγής της ψυχικής υγείας και ευημερίας των ανθρώπων.
Επομένως, τα θεμέλια του σύγχρονου πολιτισμού, οι αρχές του δικαίου και της επιστήμης επιτάσσουν να ληφθούν μέτρα περιορισμού και εξάλειψης των ΛΟΑΤΚΙφοβικών αντιλήψεων και στάσεων. Η έλλειψη σωστής ενημέρωσης πάνω σε ΛΟΑΤΚΙ+ θέματα προκαλεί φοβίες και οι φοβίες προκαλούν έχθρα και μίσος.
Έχει τεκμηριωθεί από πολυάριθμες έρευνες ότι το πιο αποτελεσματικό μέσο για την αντιμετώπιση της ΛΟΑΤΚΙφοβίας και την ουσιαστική συμπερίληψη των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων είναι η Συμπεριληπτική-Ολοκληρωμένη Σεξουαλική Εκπαίδευση (ΣΟΣΕ) ως υποχρεωτικό μάθημα σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης, όπως γίνεται εδώ και δεκαετίες σε όλες τις χώρες που έχουν συν-υπογράψει τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και τα Δικαιώματα του Παιδιού.
Ένα τρανταχτό παράδειγμα διάκρισης είναι το να μην μπορεί ένα άτομο να συνάψει γάμο με ένα άλλο λόγω του φύλου του (διάκριση λόγω φύλου), όπως ακριβώς συνιστούσε διάκριση λόγω φυλής η απαγόρευση σύναψης γάμου ενός μαύρου με μια λευκή στην Αμερική του πρώτου μισού του 20ού αιώνα ή ενός Γερμανού με μια Εβραία στο τρίτο Ράιχ. Τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα, ως ισότιμοι πολίτες, δικαιούνται ίσα δικαιώματα στον γάμο. Το σύγχρονο αίτημα των δημοκρατικών πολιτών αυτής της χώρας για νομιμοποίηση του γάμου των ομόφυλων ζευγαριών και την αναγνώριση των παιδιών τους έχει προκαλέσει έναν ακόμη ηθικό πανικό με τα συνηθισμένα χαρακτηριστικά του.
Οι λαϊκοί δαίμονες βγήκαν από τα λαγούμια τους, οι αποδιοπομπαίοι τράγοι για όλα τα κοινωνικά δεινά βρέθηκαν και το branding του φόβου στήθηκε μεθοδικά από ανθρώπους που έχουν αυτοανακηρυχθεί προστάτες της κοινωνίας μας. Τα όπλα τους είναι γνωστά και καθόλου πρωτότυπα – παραποίηση της πραγματικότητας και των επιστημονικών ευρημάτων, κατασκευή κινδύνων, ενεργοποίηση μύθων, υπερβολή και επανάληψη εκφοβιστικών σεναρίων.
Ένας από τους πιο συνηθισμένους ισχυρισμούς αυτών που περνούν τακτικά κρίσεις ηθικού πανικού είναι ότι αν στο σχολείο διδάξουμε στα μικρά παιδιά ότι οι άνθρωποι δεν βγαίνουμε σε ένα μοντελάκι και κανονικοποιήσουμε τις ΛΟΑΤΚΙ+ ταυτότητες, θα γίνουμε όλοι gay ή θα θέλουμε «να αλλάξουμε φύλο», θα αυξηθεί η υπογεννητικότητα και θα χαθεί το έθνος – ισχυρισμοί που στηρίζουν αυτούς τους ανόητους μύθους περί «gay ατζέντας» που έχει στόχο να «στρατολογήσει» αθώα παιδιά στην ομοφυλοφιλία και δαιμονοποιεί τους ΛΟΑΤΚΙ+ ανθρώπους.
Υποστηρίζεται, δηλαδή, ότι αν καταδικάζουμε τις ΛΟΑΤΚΙ+ ταυτότητες, τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα θα πιεστούν να επιλέξουν έναν ετεροκανονικό τρόπο ζωής – η καταδίκη ως μέσο πρόληψης.
Ωστόσο, γνωρίζουμε ότι, για παράδειγμα, ο εξαναγκασμός των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων σε ετεροκανονικό γάμο έχει ολέθριες επιπτώσεις στην ψυχοκοινωνική υγεία των παιδιών τους, όπως χαρακτηριστικά φαίνεται από την εκτεταμένη έρευνα του M. Regnerus, σε αντίθεση με τα παιδιά ομόφυλων ζευγαριών που οι έρευνες αποδεικνύουν ότι ο σεξουαλικός προσανατολισμός των γονέων τους δεν επηρεάζει την ευημερία τους.
Το πώς νιώθουν τα ΛΟΑΤΚΙ+ παιδιά και τα παιδιά με ΛΟΑΤΚΙ+ γονείς ή άλλα μέλη της οικογένειάς τους ακούγοντας αυτές τις αθλιότητες δεν φαίνεται να απασχολεί αυτούς τους «ενάρετους» ανθρώπους. Κάποιους άλλους, πάλι, δεν μας αφήνουν να κοιμηθούμε τα βράδια τα ευρήματα πολυάριθμων ερευνών που αποδεικνύουν ότι όσα παιδιά δεν συμμορφώνονται με το ετεροκανονικό αφήγημα του σχολείου, είτε είναι ΛΟΑΤΚΙ+ είτε όχι, ζουν σε συνθήκες στρατοπέδου συγκέντρωσης, μέσα στον φόβο και στις απειλές.
Οι «στυλοβάτες» της κοινωνίας μας ισχυρίζονται, επίσης, πέρα από κάθε επιστημονική λογική, ότι η αποδοχή του σεξουαλικού προσανατολισμού είναι επιλογή και η ομοφυλοφιλία είναι παθολογία, ανωμαλία, αρρώστια και αμαρτία. Να πώς στήνονται τα μαγαζάκια που υπόσχονται θεραπείες μεταστροφής και κάνουν χρυσές δουλειές βασανίζοντας ανθρώπους!
Με την υπόθεση της προβολής της ταινίας «Αγόρια στο ντους» διαπιστώσαμε ένα ακόμη χαρακτηριστικό των ηθικών πανικών, την υπερβολή. Ούτε λίγο ούτε πολύ διαβάζαμε και ακούγαμε ότι η εκπαιδευτικός έδειξε στα παιδιά μια gay πορνογραφική ταινία που την είχε εγκρίνει και το υπουργείο Παιδείας. Για την ιστορία, η υπόθεση έκλεισε και η εκπαιδευτικός δικαιώθηκε, αφού διασύρθηκε και κακοποιήθηκε επί μήνες.
Η αποτελεσματικότητα των ηθικών πανικών εξαρτάται κατά πολύ και από την επανάληψη. Ξεκινούν από μια δήλωση και μετά αναλαμβάνουν οι στρατιές των «υπερασπιστών» της ηθικής και της τάξης να τη διαδώσουν. Τα ΜΜΕ που λατρεύουν ό,τι πουλάει την αναπαράγουν χωρίς να ασκούν κριτική και να απαντούν με σταθερότητα και ψυχραιμία σε όλες αυτές τις άναρθρες και απάνθρωπες κραυγές, εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων.
Όμως το συστατικό που κάνει έναν ηθικό πανικό ακαταμάχητο είναι η συναισθηματική διάσταση. Η εστίαση σε συλλογικούς κινδύνους ενισχύει το συλλογικό συναίσθημα, αφυπνίζει το κοινό, το κάνει να αισθάνεται ότι υπάρχει, έχει τη δύναμη να συσπειρώσει διάχυτες, ασύνδετες απόψεις και ηθικές προσταγές και να τις μετατρέπει σε πολιτικές θέσεις και διεκδικήσεις.
Με άλλα λόγια, τα συναισθήματα είναι επιτελεστικά και γι’ αυτό η συναισθηματική γλώσσα χρησιμοποιείται κατά κόρον στους ηθικούς και σεξουαλικούς πανικούς, για να γενικεύσει ένα συναίσθημα, ώστε να τον/την κινητοποιήσει και να κερδηθεί η συλλογική υποστήριξη.
Και αυτή η στήριξη, βέβαια, μπορεί να προωθήσει με τη σειρά της κάποιες συγκεκριμένες στρατηγικές και πολιτικές. Πρόκειται, δηλαδή, για μια δραματουργική παραγωγή με σκηνοθέτη τον φόβο για ένα επερχόμενο τέλος «της εποχής της αθωότητας», της οικογένειας και της πατρίδας, που εξυπηρετεί διάφορους κοινωνικούς και πολιτικούς σκοπούς – όχι απαραίτητα συνειδητούς, τουλάχιστον για κάποια από τα εμπλεκόμενα άτομα.
Λίγο πριν από τη νομοθέτηση του πολιτικού γάμου για τα ομόφυλα ζευγάρια υπάρχουν κάποιοι που επιμένουν να συνεχίσουμε να καταπατούμε τα δικαιώματα μιας μεγάλης ομάδας ανθρώπων, των ΛΟΑΤΚΙ+, με βασικό αίτημα να μείνουν στο περιθώριο, επειδή αν περάσουν αυτά τα όρια θα «μολύνουν» όσους είναι από την άλλη πλευρά. Με αυτόν τον τρόπο, τίθεται από τη μεριά τους το υπαρξιακό δίλημμα «ή εμείς ή αυτοί». Τα προβλήματα που δημιουργούνται όμως στις οικογένειες, στο σχολείο, στον χώρο της υγείας και της εργασίας δεν λύνονται με κηρύγματα, αν δε γίνουν οι απαραίτητες αλλαγές στη νομοθεσία και στην εκπαίδευση.
Οι ομοφοβικοί, αμφιφοβικοί, ιντερφοβικοί και τρανσφοβικοί δεν μπορούν απλώς να θεωρούν τους ΛΟΑΤΚΙ+ ανθρώπους ανώμαλους και επικίνδυνους και να τους καταδικάζουν στο πυρ το εξώτερον. Θα πρέπει να δώσουν εξηγήσεις. Για την άλλη ζωή το θέμα έχει λυθεί –θα πάνε στην κόλαση μαζί με όλους εμάς που τους υποστηρίζουμε– αλλά σ’ αυτόν τον εφήμερο κόσμο τι θα κάνουμε με αυτά τα άτομα; Πώς θα διασφαλίσουμε το συνταγματικό τους δικαίωμα στην πλήρη ανάπτυξη της προσωπικότητάς τους; Θα συνεχίσουμε να τους βασανίζουμε στο σπίτι, στο σχολείο και στην κοινωνία; Θα οργανώσουμε μαζικές θεραπείες μεταστροφής; Θα επιτρέπουμε τις παραβιάσεις των δικαιωμάτων τους; Θα παρακολουθούμε σιωπηλοί τις/τους ΛΟΑΤΚΙ+ μαθήτριες/-ές μας να υποφέρουν και να αυτοκτονούν με το επιχείρημα ότι θα μας διαφθείρουν; Έστω, αναγνωρίζουμε ότι υφίστανται διακρίσεις ή μήπως αρνούμαστε ακόμη κι αυτό;
Παραδοσιακά η οικογένεια ποτέ δεν ήταν αρμόδια για τη σεξουαλική εκπαίδευση των παιδιών. Αυτό συνέβαινε πάντα στο πλαίσιο της κοινότητας μέσα από τη συσσωρευμένη γνώση που παρήγαγαν διάφορες τελετές, δημοτικά τραγούδια, διηγήσεις και μέσα από τη στενή επαφή με τη φύση και τη σεξουαλικότητα των ζώων. Το έργο της σεξουαλικής εκπαίδευσης που ανατέθηκε κάποια στιγμή στη σύγχρονη πυρηνική οικογένεια αποτελεί ένα ακόμη έργο που θεωρήσαμε ότι μπορεί να το επιτελέσει χωρίς τη στήριξη του σχολείου και άλλων θεσμών.
Τα αποτελέσματα τα διαπιστώνουμε καθημερινά – βία και εκφοβισμός ανάμεσα σε ανήλικα άτομα, ευρωπαϊκό ρεκόρ στις αμβλώσεις εφήβων κοριτσιών, ραγδαία εξάπλωση των ΣΜΝ, έμφυλη και ενδοοικογενειακή βία, σεξουαλική κακοποίηση και εκμετάλλευση ανηλίκων παιδιά (1 στα 5 παιδιά πέφτει θύμα κάποιας μορφής σεξουαλικής βίας, ενώ το 80% των θυτών ανήκει στο στενό οικογενειακό περιβάλλον). Αυτή θα μπορούσε να είναι και μια απάντηση σε όσα άτομα διεκδικούν να μπορεί το παιδί τους να εξαιρεθεί από τη Σεξουαλική Εκπαίδευση στο σχολικό πλαίσιο, να παραβιαστεί δηλαδή το δικαίωμά του στην ενημέρωση.
Δεν έχουμε την υποχρέωση να επενδύσουμε με όλες μας τις δυνάμεις στην αναχαίτιση αυτών των κινδύνων; Τι μας προτείνουν οι «σωστοί οικογενειάρχες», ειδικά όταν μιλούν ως εκπαιδευτικοί, ειδικοί της σωματικής και ψυχικής υγείας, πολιτικά πρόσωπα ή εκπρόσωποι πολιτικών κομμάτων; Ποια μέτρα θα πάρουν για να εξαλείψουν τον κίνδυνο που διατρέχουμε; Γιατί δεν μας αποκαλύπτουν το όραμά τους για την κοινωνία;
Μέχρι τότε, εμείς θα συνεχίζουμε να υπερασπιζόμαστε τα δικαιώματα των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων, όπως και όλων των μειονοτικών ομάδων, και θα χαιρόμαστε τη ζωή στις μικρές συμπεριληπτικές οάσεις που δημιουργούμε με τα ΛΟΑΤΚΙ+ αδέλφια μας.
* Η Έλενα Σκαρπίδου είναι εκπαιδευτικός, υπεύθυνη τομέα Εκπαίδευσης του Πολύχρωμου Σχολείου και μέλος της Intersex Greece.
[1] Το Southern Poverty Law Centre (SPLC), μια ευρέως σεβαστή αμερικανική ομάδα για τα ανθρώπινα δικαιώματα, χαρακτήρισε τη Family Watch International ως «εξτρεμιστική ομάδα μίσους» για τον ακτιβισμό της κατά των ΛΟΑΤΚΙ+: https://www.splcenter.org/fighting-hate/extremist-files/group/family-watch-international. Σύμφωνα με το SPLC, η Family Watch International είναι γνωστή για την έκφραση ομοφοβίας, τρανσφοβίας και ψευδοεπιστημονικών απόψεων σχετικά με τη σεξουαλικότητα και την εκπαίδευση.
[2] Η συγκεκριμένη οργάνωση είχε επικεντρωθεί σε μεγάλο βαθμό στο Covid-19 και στις εκστρατείες κατά του εμβολιασμού.
