ΟΙ ΗΠΑ ΙΣΧΥΡΙΖΟΝΤΑΙ ΕΔΩ ΚΑΙ ΚΑΙΡΟ ότι η Ρωσία ετοιμάζεται να επιτεθεί στην Ουκρανία κι έχουν δώσει ως πιθανή ημέρα εισβολής την Τετάρτη. Η Ρωσία διαψεύδει τα περί εισβολής και απαιτεί από το ΝΑΤΟ εγγυήσεις ότι θα σταματήσει την επέκταση του στα ανατολικά, όπως είχαν δεσμευτεί οι ΗΠΑ μετά τη λήξη του ψυχρού πολέμου.
Η Ευρώπη παρακολουθεί με αγωνία, χωρίς να ξέρει αν οι δύο πλευρές μπλοφάρουν ή όχι, και η Γαλλία με τη Γερμανία, παρότι άργησαν, έχουν αναλάβει διπλωματική δράση για να αποφευχθεί η σύγκρουση.
Η Ελλάδα συντάσσεται μαζί τους, καθώς ανήκει σε αυτούς που θέλουν σταθερότητα και όχι συγκρούσεις. Επιπλέον, στην περιοχή της ανατολικής Ουκρανίας, στα σύνορα με τη Ρωσία, υπάρχει ένας σημαντικός αριθμός ομογενών, κοντά στους 100.000, οι οποίοι θα βρεθούν σε άμεσο κίνδυνο, αν υπάρξουν πολεμικές ενέργειες. Για τον λόγο αυτό στα υπουργεία Εξωτερικών και Άμυνας αυτές τις ημέρες συζητούνται ήδη σχέδια αποστολής βοήθειας, για την περίπτωση που χρειαστεί.
Εδώ και μερικούς μήνες η Ρωσία κατηγορεί την Ουκρανία ότι μεταφέρει βαρύ οπλισμό και ξένους μαχητές στα σύνορα με τη Ρωσία και η Ουκρανία κατηγορεί την Ρωσία ότι μεταφέρει τον στρατό της στα ρωσο-ουκρανικά σύνορα. Ως προς τα γεγονότα και τα δύο ισχύουν. Στην πραγματικότητα όμως δεν πρόκειται για μία αντιπαράθεση μεταξύ της Ρωσίας και της Ουκρανία μόνο, αλλά της Ρωσίας με το ΝΑΤΟ και με τη Δύση – ειδικότερα με τους «αγγλοσάξονες», όπως λέει και η ίδια, φωτογραφίζοντας ΗΠΑ και Βρετανία. Είναι γεγονός ότι οι Γάλλοι και οι Γερμανοί δεν είναι τόσο θερμοί για το ενδεχόμενο μιας σύγκρουσης και εργάζονται για να την αποφύγουν.
Σε περίπτωση ένοπλης σύγκρουσης στην Ουκρανία, θεωρείται σχεδόν βέβαιο ότι οι αμερικανικές δυνάμεις θα χρησιμοποιήσουν τη βάση της Αλεξανδρούπολης, αλλά και της Σούδας, κάτι που η Ελλάδα δεν μπορεί να εμποδίσει, αλλά είναι βέβαιο ότι θα ενοχλούσε την Ρωσία.
Οι ΗΠΑ και η διοίκηση Μπάιντεν υποστηρίζουν ότι η Ρωσία σχεδιάζει καιρό τώρα να επιτεθεί στην Ουκρανία και το γερμανικό περιοδικό Der Spiegel έγραψε ότι η CIA περιμένει την επίθεση από τη Ρωσία στις 16 Φεβρουαρίου. Η Μόσχα, όπως αναμενόταν, το διέψευσε και κατηγορεί τη Δύση για επιθετικές ενέργειες και προπαγάνδα.
Η Ρωσία κατηγορεί επίσης εδώ και καιρό το ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ ότι αθέτησαν τις δεσμεύσεις τους περί μη επέκτασης του ΝΑΤΟ στα ανατολικά. Το ΝΑΤΟ που ιδρύθηκε το 1949 για προστασία απέναντι στη «σοβιετική απειλή» έχει πράγματι επεκταθεί σε πολλές χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης μετά τη λήξη του ψυχρού πολέμου και η Ρωσία θεωρεί παραβίαση της κόκκινης γραμμής (που θέτει η ίδια) την ένταξη της γειτονικής Ουκρανίας, απαιτώντας εγγυήσεις ότι δεν θα συμβεί. Αντί για εγγυήσεις όμως, λαμβάνει την απάντηση ότι κάτι τέτοιο δεν πρόκειται να γίνει άμεσα, αλλά ο Πούτιν δεν έχει δικαίωμα να το ζητάει.
Οι Ρώσοι επικαλούνται μια διαβεβαίωση του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών Τζέιμς Μπέικερ το 1990 στον τότε πρόεδρο της Σοβιετικής Ένωσης, Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, πως το ΝΑΤΟ «δεν θα επεκτεινόταν ούτε μία ίντσα προς την ανατολή».
Το θέμα της διαβεβαίωσης Μπέικερ έθεσε τον περασμένο μήνα και ο Σεργκέι Λαβρόφ στον Άντονι Μπλίνκεν, αλλά αυτή θεωρείται ότι δόθηκε μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου, από τον τότε Αμερικανό υπουργό Εξωτερικών για να πείσει τον Μιχαήλ Γκορμπατσόφ να αποδεχθεί την ενοποίηση της Γερμανίας. Οι Αμερικανοί μάλιστα υποστηρίζουν ότι αυτό ήταν μία υπόθεση και όχι μία υπόσχεση, πυροδοτώντας την οργή του Πούτιν που την επικαλείται.
Ωστόσο, ακόμα και αν ήταν διαβεβαίωση, δεν συμπεριλήφθηκε σε κάποια συνθήκη, γι' αυτό και τώρα η Μόσχα ζητά να της δοθούν γραπτές εγγυήσεις ότι το ΝΑΤΟ δεν θα συνεχίσει την επέκτασή του προς τα ανατολικά.
Η Ρωσία επικαλείται επίσης τη συμφωνία του Μινσκ του 2015, η οποία συνήφθη μετά τη σύγκρουση της Ουκρανίας με τους φιλορώσους αυτονομιστές της περιοχής Ντονμπάς της ανατολικής Ουκρανίας. Από το 2014 οι φιλορωσικές δυνάμεις ελέγχουν την Κριμαία και τις περιοχές Ντονμπάς, Ντονέτσκ και Λουχάνσκ, οι οποίες βρίσκονται κοντά στα σύνορα με τη Ρωσία.
Η κυβέρνηση της Ουκρανίας θέλει να πάρει πίσω τις περιοχές που ελέγχουν οι ρωσόφωνοι αυτονομιστές και να εξουδετερώσει τα ένοπλα τμήματά τους. Την κατάσταση πιέζουν στα άκρα και οι ακροδεξιοί εθνικιστές που εξακολουθούν να διαθέτουν σημαντική ισχύ στον στρατό και στις δυνάμεις ασφαλείας και οι οποίοι επιθυμούν επέμβαση στο Ντονμπάς, κάτι που θεωρεί πιθανό η Μόσχα.
Οι στρατοί
Οι Ρώσοι έχουν καταγγείλει μαζική μεταφορά τεράστιων ποσοτήτων στρατιωτικού εξοπλισμού και πυρομαχικών από τις αμερικανικές βάσεις της Ευρώπης στα σύνορα της Ουκρανίας με τη Ρωσία καθώς και μεταφορά ξένων (ακόμα και τζιχαντιστών) μαχητών.
Διπλωματικές πηγές επιβεβαιώνουν ότι στην ανατολική Ουκρανία, απέναντι από τους ρωσόφωνους αυτονομιστές έχουν συγκεντρωθεί μισθοφόροι διαφόρων προελεύσεων. «Πρόκειται για πάνοπλους μουσουλμάνους, Τατάρους και άλλους, οι οποίοι αναφέρονται ως εθελοντές, λέει στην Lifo διπλωματική πηγή.
Η Μόσχα έχει αρχίσει να μεταφέρει στρατό στις περιοχές που συνορεύουν με την Ουκρανία από πέρυσι. Δυτικοί αξιωματούχοι αναφέρουν ότι πρόκειται για 130 χιλιάδες στρατιώτες. Ο στρατός της Ουκρανίας υπολογίζεται σε 250.000 στρατιώτες και αναμένεται σύντομα να αυξηθούν σε 360.000, ενώ της Ρωσίας υπολογίζονται στο ένα εκατομμύριο.
Ο γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ είπε πρόσφατα ότι στο ΝΑΤΟ εξετάζουν τη μακροπρόθεσμη προσαρμογή στη στάση τους, η οποία θα περιλαμβάνει την καθιέρωση ομάδων μάχης στα νοτιοανατολικά.
Γαλλογερμανική διαφοροποίηση
Ο πρόεδρος της Γαλλίας έχει διαφοροποιηθεί από τις ΗΠΑ και τη Βρετανία, λέγοντας ότι ο γεωπολιτικός στόχος της Ρωσίας δεν είναι η Ουκρανία, αλλά το ξεκαθάρισμα των κανόνων της συνύπαρξής της με το ΝΑΤΟ και την Ε.Ε.
Ο Εμανουέλ Μακρόν έχει προτείνει για την Ουκρανία ένα καθεστώς ουδετερότητας, δηλαδή να μην ενταχθεί στο ΝΑΤΟ. Ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς που επισκέπτεται το Κίεβο και αύριο τη Μόσχα, υποστηρίζει ότι δεν θα αφήσουν την Ουκρανία μόνη, αλλά προσπαθούν να χτίσουν μια γέφυρα «η οποία δεν είναι απαραίτητα ορατή αυτήν τη στιγμή».
Η στάση της Ελλάδας
Ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας αναμένεται να συναντήσει τον Σεργκέι Λαβρόφ στις 18 Φεβρουαρίου στη Μόσχα, μετά από πρόσκληση του Ρώσου υπουργού Εξωτερικών. Η εκπρόσωπος Τύπου Μαρία Ζαχάροβα έχει δηλώσει ότι η Μόσχα περιμένει την αντίδραση των Ελλήνων εταίρων τους στις προτάσεις που έχει στείλει η Ρωσία σε όλα τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. και του ΝΑΤΟ από τις 28 Ιανουαρίου. Ο Ζοζέπ Μπορέλ απάντησε για λογαριασμό όλης της ΕΕ, αλλά η Ρωσία ζητάει τη θέση κάθε κράτους ξεχωριστά για τις ρωσικές προτάσεις.
Η Ελλάδα θέλει να έχει καλές σχέσεις με τη Ρωσία, αλλά ως μέλος του ΝΑΤΟ με δεσμεύσεις, δεν θεωρεί ότι έχει τη δυνατότητα άσκησης ανεξάρτητης πολιτικής. Η ελληνική θέση είναι υπέρ της διπλωματικής λύσης, «με σεβασμό στην εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας» αλλά, όπως δήλωσε ο εκπρόσωπος του ελληνικού ΥπΕξ Αλ. Παπαϊωάννου, «η Ελλάδα θεωρεί τη Ρωσία βασικό και αναπόσπαστο κομμάτι της ευρωπαϊκής αρχιτεκτονικής ασφαλείας».
Παρόλα αυτά, σε περίπτωση ένοπλης σύγκρουσης στην Ουκρανία, θεωρείται σχεδόν βέβαιο ότι οι αμερικανικές δυνάμεις θα χρησιμοποιήσουν τη βάση της Αλεξανδρούπολης, αλλά και της Σούδας, κάτι που η Ελλάδα δεν μπορεί να εμποδίσει, αλλά είναι βέβαιο ότι θα ενοχλούσε την Ρωσία.
Πριν από λίγες μέρες, ο Ρώσος πρέσβης στην Αθήνα, Αντρέι Μάσλοβ, σε συνέντευξή του στο Sputnik δήλωσε με σαφείς αιχμές ότι «οι χώρες που παρέχουν το έδαφός τους για χρήση, ως σημείο διέλευσης για τη μεταφορά προσωπικού, όπλων και εξοπλισμού προς τα ρωσικά σύνορα, θα πρέπει να ανησυχούν. Παλιότερα, οι χώρες της περιοχής εκτιμούσαν πιο υπεύθυνα τις εν δυνάμει συνέπειες τέτοιων κινήσεων για τον εαυτό τους».
Οι Έλληνες ομογενείς
Το ελληνικό στοιχείο της Ουκρανίας βρίσκεται ακριβώς στη γραμμή αντιπαράθεσης Ρώσων και Ουκρανών, στην πιο καυτή ζώνη της Ανατολικής Ουκρανίας, όπου υπάρχει διαρκής και έντονη αντιπαράθεση στο προσκήνιο και στο παρασκήνιο, με στρατό, παραστρατιωτικούς, πράκτορες κ.ά.
Η περιοχή της Μαριούπολης, η οποία βρίσκεται στην ουκρανική επικράτεια, υπολογίζεται ότι έχει περίπου 100 χιλιάδες ομογενείς. Υπάρχουν και κάποια χωριά όμως, τα οποία βρίσκονται στην περιοχή των ρωσόφωνων αυτονομιστών του Ντονμπάς, στις αυτοανακηρυχθείσες Λαϊκές Δημοκρατίες του Ντονέτσκ και του Λουγκάνσκ, κι εκεί οι ομογενείς υπολογίζονται γύρω στους 35.000, αλλά μάλλον είναι λιγότεροι, καθώς αρκετοί τα τελευταία χρόνια έχουν φύγει για Ελλάδα, Κύπρο, Γερμανία. Αν ξεσπάσει τελικά πολεμική σύγκρουση, η ελληνική κυβέρνηση έχει πει ότι θα φροντίσει να τους προστατεύσει.
Πρόσφατο άρθρο στην Washington Post έγραψε ότι οι προειδοποιήσεις της κυβέρνησης Μπάιντεν για μια ρωσική εισβολή στην Ουκρανία μοιάζουν πλέον με δελτίο καιρού που παρακολουθεί έναν τυφώνα. Από τότε που οι Αμερικανοί μίλησαν πρώτη φορά για συγκέντρωση δυνάμεων της Ρωσίας στα σύνορα, πριν από τρεις και πλέον μήνες, επαναλαμβάνουν την απειλή με κλιμακούμενο συναγερμό.
Αυτή την εβδομάδα όμως η κλιμάκωση κορυφώνεται (μέχρι και ημερομηνία έδωσαν, για εισβολή την Τετάρτη) κι ίσως αρχίσει να διαφαίνεται λίγο καλύτερα τι καιρό θα κάνει στις ρωσο-ουκρανικές σχέσεις.
