ΙΣΩΣ ΤΟ ΠΑΡΑΚΑΝΟΥΜΕ με τη χρήση της φράσης «τέλος εποχής» όταν πρόκειται για την κάποια σημαντική απώλεια, δύσκολο όμως να χαρακτηρίσει κανείς με διαφορετικό τρόπο την περίπτωση της Σόφι Φρόιντ που έφυγε από τη ζωή στις αρχές του μήνα σε ηλικία 97 ετών.
Ήταν το τελευταίο επιζών εγγόνι του Σίγκμουντ Φρόιντ και πιθανότατα το τελευταίο εν ζωή πρόσωπο που τον συναναστράφηκε στενά, μέχρι που εγκατέλειψε με τους γονείς της τη Βιέννη για να καταλήξει δεκαοχτώ χρόνων στη Νέα Υόρκη το 1942, δρομολογώντας μια λαμπρή ακαδημαϊκή καριέρα σε επιφανή πανεπιστημιακά ιδρύματα των ΗΠΑ ως καθηγήτρια ψυχοκοινωνιολογίας αφοσιωμένη στην προστασία των παιδιών και στην εισαγωγή του φεμινισμού στο πεδίο της κοινωνικής εργασίας.
Η Σόφι Φρόιντ πίστευε ότι δεν υπάρχει «φθόνος του πέους», όπως το είχε διατυπώσει ο παππούς της, αλλά «φθόνος των προνομίων» που παραδοσιακά απολαμβάνουν οι άνδρες εις βάρος των γυναικών.
Όπως σημειώνεται στη νεκρολογία που της αφιέρωσαν οι New York Times, η Σόφι Φρόιντ «επιβίωσε, μεταξύ άλλων, από τον χωρισμό των γονιών της, από τις πικρές αντιδικίες με τον αδελφό της, από μια ταραχώδη σχέση με τη μητέρα της κι από 40 χρόνια γάμου, μέχρι που πήρε σε μεγάλη ηλικία διαζύγιο από τον σύζυγό της («επειδή δεν μπορούσα να φανταστώ τα γεράματα με έναν άντρα πλάι μου», όπως είχε πει) – και όλα αυτά χωρίς ποτέ να καταφύγει στην ψυχοθεραπεία η ίδια».
Το 2002 μάλιστα είχε δηλώσει στην εφημερίδα Boston Globe πως η ψυχανάλυση είναι σε σημαντικό βαθμό «μια ναρκισσιστική πολυτέλεια». Πίστευε επίσης ότι δεν υπάρχει «φθόνος του πέους», όπως το είχε διατυπώσει ο παππούς της, αλλά «φθόνος των προνομίων» που παραδοσιακά απολαμβάνουν οι άνδρες εις βάρος των γυναικών.
Σε μια συνέντευξή της μάλιστα, που χρησιμοποιήθηκε στο ντοκιμαντέρ της καναδικής τηλεόρασης «Neighbours: Freud and Hitler in Vienna» (2003), δεν είχε να διστάσει να δηλώσει πως, στα δικά της μάτια, «τόσο ο Αδόλφος Χίτλερ όσο κι ο παππούς μου υπήρξαν ψεύτικοι προφήτες του 20ού αιώνα υπό την έννοια ότι μοιράζονταν αμφότεροι τη φιλοδοξία να πείσουν τους άλλους για τη μία και μοναδική αλήθεια που εκείνοι κατείχαν» – μια αυστηρή τοποθέτηση ίσως, αν αναλογιστούμε ότι οι τέσσερις αδελφές του Σίγκμουντ Φρόιντ πέθαναν στο Ολοκαύτωμα.
Ίσως όμως το πιο συνταρακτικό που έχει πει δημόσια ήταν σε μια ομιλία της τον Νοέμβριο του 1980, λίγες μέρες μετά τον θάνατο της μητέρας της (το απόσπασμα περιλαμβάνεται στο τελευταίο κεφάλαιο του βιβλίου της My Three Mothers and Other Passions του 1988 που είχε τίτλο «Μητέρα και Κόρη: Ένας Επιτάφιος»), την οποία δεν είχε προλάβει να δει στο νοσοκομείο πριν πεθάνει:
«Δεν κρατούσα με ευχαρίστηση το γέρικο χέρι της. Δεν μπορούσα να βρω τα λόγια παρηγοριάς που θα έβρισκα ίσως στην καρδιά μου για άλλους ανθρώπους. Κάθισα δίπλα στο κρεβάτι της με μια ψυχρή και θωρακισμένη καρδιά, περιμένοντας μέχρι να περάσει η μέρα και να γυρίσω πίσω στη Βοστόνη, μέχρι να το σκάσω σαν κυνηγημένη πριν προλάβει να με κυριεύσει το πνεύμα της και να καταστείλει τον αγώνα που έδωσα όλη μου τη ζωή για να παραμείνουμε ξέχωρες και διαφορετικές η μία από την άλλη».
Παρότι ορθολογίστρια κατά κανόνα, πίστευε βαθιά στη μοίρα. «Διαθέτει κανείς μόνο 5% ελευθερία όσον αφορά τον έλεγχο της ζωής του», είχε γράψει με χαρακτηριστική ακρίβεια.
Πίστευε επίσης ότι οι καταστροφές –οικολογικές, βιολογικές και άλλες– που πλήττουν την ανθρωπότητα είναι μη αναστρέψιμες μάλλον: «Την ώρα του θανάτου μου θα σκέφτομαι την απόγνωση των παιδιών μου για τα παιδιά τους και των εγγονιών μου για τα δικά τους παιδιά και θα αφήσω αυτόν τον αμείλικτο καινούριο κόσμο με ανακούφιση για όλα αυτά που θα γλιτώσω».
Γλίτωσε ήδη την προχθεσινή απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου των ΗΠΑ να ανατρέψει την απόφαση-ορόσημο του 1973 στην υπόθεση «Roe v Wade», που αναγνώριζε το συνταγματικό δικαίωμα των γυναικών στην άμβλωση σε όλη τη χώρα.
