Μια συναρπαστική περιήγηση στο εικαστικό σύμπαν του Γιάννη Μόραλη Facebook Twitter

Tα υλικά της τέχνης του Γιάννη Μόραλη σε μια εντυπωσιακή έκθεση

0

Ο Γιάννης Μόραλης υπήρξε μία από τις σπουδαιότερες καλλιτεχνικές φυσιογνωμίες του ελληνικού 20ού αιώνα. Τον χαρακτήριζε η ακρίβεια, η ισορροπία και η αφαίρεση.

«Όταν ζωγραφίζω, όπως και όταν γράφω δύο σελίδες, κόβω, κόβω, πετώ τις φλυαρίες. Το περιττό αδυνατίζει το έργο. Η ένταση και η δύναμη είναι στην καθαρότητα», υποστήριζε. Πρωτοπόρος ζωγράφος, ταλαντούχος χαράκτης, προικισμένος σκηνογράφος και εξέχων καθηγητής, άφησε ανεξίτηλο το στίγμα του στα εικαστικά δρώμενα της χώρας.

Για να τιμήσει αυτήν την πολύπλευρη καλλιτεχνική προσωπικότητα, το Μουσείο Μπενάκη παρουσιάζει σε λίγες μέρες την έκθεση «Γιάννης Μόραλης. Χώρος ιδιωτικός», προβάλλοντας τις αφετηρίες των καλλιτεχνικών αναζητήσεων του ζωγράφου, τις εικαστικές του καταβολές και τη δημιουργική του πορεία.

Συγχρόνως, εστιάζει στον άνθρωπο Γιάννη Μόραλη αλλά και στον ιδιωτικό του χώρο και έτσι ο επισκέπτης θα έχει τη δυνατότητα να έρθει σε επαφή με το πρωτογενές υλικό των σχεδιασμάτων, των σημειώσεων και των μελετών αλλά και των ολοκληρωμένων έργων του.

«Η έκθεση πραγματεύεται τη ζωή και το έργο του Γιάννη Μόραλη, παρουσιάζοντας αντιπροσωπευτικά έργα από όλες τις περιόδους δημιουργίας του, έχοντας ως αφετηρία την παιδική του ηλικία και φτάνοντας ως και την περίοδο της ύψιστης αναγνώρισής του. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η συγκεκριμένη έκθεση διαφέρει από τις προηγούμενες, αφού σ’ αυτή αναδεικνύεται περισσότερο η ανθρώπινη πλευρά του μεγάλου μας εικαστικού.

Η έκθεση πραγματεύεται τη ζωή και το έργο του Γιάννη Μόραλη, παρουσιάζοντας αντιπροσωπευτικά έργα από όλες τις περιόδους δημιουργίας του, έχοντας ως αφετηρία την παιδική του ηλικία και φτάνοντας ως και την περίοδο της ύψιστης αναγνώρισής του.

Στους χώρους του Μουσείου Μπενάκη εκτίθενται ζωγραφικά έργα, σχέδια και χαρακτικά, μελέτες, προσχέδια, γλυπτά και κεραμικά αντικείμενα, εικονογραφήσεις βιβλίων και εξώφυλλα δίσκων, που αποτυπώνουν το εύρος της δημιουργίας του καθώς και το ενδιαφέρον του για τις εφαρμοσμένες τέχνες. Μην ξεχνάτε ότι ο ίδιος είχε αναλάβει να διακοσμήσει τους εξωτερικούς τοίχους του ξενοδοχείου Χίλτον της Αθήνας ή τις συνθέσεις για το Ξενία της Φλώρινας και το Μον Παρνές της Πάρνηθας.

Επίσης, εκτός από ζωγραφικά έργα, φιλοτέχνησε τουριστικές αφίσες, εξώφυλλα δίσκων μουσικής και εικονογραφήσεις βιβλίων (Σεφέρη, Μυριβήλη, Ελύτη, κ.ά.), σκηνικά και κοστούμια για θεατρικές παραστάσεις και χοροδράματα», λέει στη LiFO η κεραμίστρια και ανιψιά του ζωγράφου, Χριστίνα Μόραλη.

Μια συναρπαστική περιήγηση στο εικαστικό σύμπαν του Γιάννη Μόραλη Facebook Twitter
Με τον γιο του Κωνσταντίνο στη Μυκονο το 1954.
Μια συναρπαστική περιήγηση στο εικαστικό σύμπαν του Γιάννη Μόραλη Facebook Twitter
Ο Γιάννης Μόραλης, 1931-32.

«Σε μια έκταση περίπου έξι τετραγωνικών μέτρων, στον χώρο της έκθεσης, οι επισκέπτες θα μπορούν να γνωρίσουν το περιβάλλον στο οποίο εργάστηκε το μεγαλύτερο διάστημα της καλλιτεχνικής του πορείας. Ο προσωπικός του χώρος δημιουργίας, το εργαστήριό του στην Αθήνα, πλαισιωμένο με τον εξοπλισμό, τα σύνεργα της ζωγραφικής, την ποδιά του, τα χρωματικά του δοκίμια και τα προσωπικά του αντικείμενα, αποτελεί ένα μοναδικό εικαστικό αφιέρωμα στον σπουδαίο καλλιτέχνη.

Παράλληλα, υπάρχουν σύγχρονες ψηφιακές εφαρμογές και φωτογραφίες από το οικογενειακό αρχείο του, που περιβάλλονται αρμονικά από τα έργα τέχνης, ενισχύοντας την εκπαιδευτική και βιωματική διάσταση της εμπειρίας του επισκέπτη», επισημαίνει η κυρία Μόραλη.

Ο Γιάννης Μόραλης επηρέασε καθοριστικά το τοπίο της μεταπολεμικής τέχνης στην Ελλάδα, τόσο με το εικαστικό του έργο όσο και με τη διδασκαλία του. Στην έκθεση, η οποία συνδιοργανώνεται από το Μουσείο Μπενάκη και την Εταιρεία Μελέτης, Έρευνας και Προβολής της Νεοελληνικής Τέχνης - Εργαστήριο «Γιάννης Μόραλης» και εγκαινιάζεται σε λίγες μέρες, ξεδιπλώνεται η δημιουργική του πορεία δίνοντας έμφαση σε άγνωστες πτυχές της ζωής και του έργου του.

Μια συναρπαστική περιήγηση στο εικαστικό σύμπαν του Γιάννη Μόραλη Facebook Twitter
Γιάννης Μόραλης, Προσχέδιο για τη σύνθεση Νύφη.

«Ο Γιάννης Μόραλης θεωρήθηκε ο εκφραστικότερος εκπρόσωπος μιας νοοτροπίας και μιας αντίληψης για την τάξη και την αρμονική ζωή η οποία αντιπροσωπεύει όχι μόνο μια γενιά αλλά ένα ευρύτερο κοινωνικό σύνολο», λέει στη LiFO ο επιμελητής της έκθεσης και μέλος του διοικητικού συμβουλίου του Εργαστηρίου «Γιάννης Μόραλης», Τάσος Κουτσουρής.

Και συμπληρώνει: «Από τα σχέδια σε τετράδια και τις πρώτες ελαιογραφικές απεικονίσεις της καθημερινής ζωής στην ύπαιθρο των παιδικών του χρόνων, τις σπουδές πάνω στην ανθρώπινη μορφή, τις προσωπογραφίες και τα γυμνά της μεταβατικής περιόδου, μέχρι τις αφαιρετικές και γεωμετρικές συνθέσεις του, καθώς και τις μελέτες για τις εφαρμοσμένες τέχνες στην περίοδο της ωριμότητας, αποτυπώνεται αφενός το εύρος του καλλιτεχνικού ενδιαφέροντός του, αλλά κυρίως η προσπάθεια από τον ίδιο για τη σύνδεση της καλλιτεχνικής δημιουργίας με την καθημερινότητα. Από τη “ζωγραφική του καβαλέτου” και την αφηγηματική παραστατικότητα των ανθρωποκεντρικών συνθέσεων, η τέχνη του σταδιακά κατασταλάζει στο υπαινικτικό και απέριττο σχήμα, αποκτώντας συχνά μνημειακό χαρακτήρα μέσα από τις ποικίλες εφαρμογές στον δημόσιο χώρο. Αυτήν τη μετάβαση από τον ιδιωτικό στον δημόσιο χώρο πραγματεύεται η έκθεση».

Ο κ. Κουτσουρής σημειώνει στη συζήτησή μας ότι πρωταρχική σημασία για την οικογένεια ήταν καταρχάς η αξιοποίηση και η προστασία του καλλιτεχνικού έργου του Γιάννη Μόραλη. Αυτός ήταν ο λόγος που η οικογένεια προχώρησε στη σύσταση αστικής, μη κερδοσκοπικής εταιρείας με την επωνυμία Εταιρεία μελέτης, έρευνας και προβολής της νεοελληνικής τέχνης / Εργαστήριο «Γιάννης Μόραλης».

Μια συναρπαστική περιήγηση στο εικαστικό σύμπαν του Γιάννη Μόραλη Facebook Twitter
Γιάννης Μόραλης

Από την πλευρά της, η κυρία Χριστίνα Μόραλη υπογραμμίζει: «Το εργαστήριο του σπουδαίου καλλιτέχνη στην οδό Δεινοκράτους ανακαινίστηκε με απόλυτο σεβασμό ως προς τη διατήρηση της ατμόσφαιρας του χώρου δημιουργίας του Γιάννη  Μόραλη και διαμορφώθηκε ώστε να εξυπηρετεί τη νέα λειτουργία και τους στόχους της εταιρείας. Ο χώρος του ατελιέ του ζωγράφου στην οδό Δεινοκράτους, μετά τον θάνατο του, παραχωρήθηκε από τον γιο του και κληρονόμο του στη μη κερδοσκοπική Εταιρεία μελέτης, έρευνας και προβολής της νεοελληνικής τέχνης/Εργαστήριο «Γιάννης Μόραλης», στην οποία και ο ίδιος είναι ιδρυτικό μέλος.

Ως η υπεύθυνη εκτέλεσης της διαθήκης του, παρέλαβα ένα εργαστήριο όπως το άφησε όταν έφυγε απ’ τη ζωή. Αφού έγινε μια πρώτη καταγραφή, προσπαθήσαμε να βάλουμε μια τάξη, ενώ ο χώρος αποτελεί και την έδρα της εταιρείας. Γι’ αυτό και το φθινόπωρο του 2018 ξεκίνησαν εργασίες για την αποκατάσταση και συντήρηση του ατελιέ. Το διαμέρισμα είχε υποστεί μεγάλες φθορές λόγω παλαιότητας και χρήσης, οπότε ήταν αναγκαία η αποκατάσταση με σύγχρονα υλικά και τεχνικές».

Στο εργαστήριο της Δεινοκράτους, το «ατελιέ», όπως το αποκαλούσε, είχε φτιάξει τον αγαπημένο του κόσμο, μιας και περνούσε εκεί τις περισσότερες ώρες της ημέρας. Ο χώρος εργασίας ήταν  διαμορφωμένος έτσι που να μπορεί να εργάζεται, να υποδέχεται κόσμο αλλά και να ξεκουράζεται.

Σήμερα, υπάρχουν εκεί πολλά καβαλέτα, σχεδιαστήρια, πάγκοι όπου μαστόρευε τα τελάρα του, καθώς και βιβλιοθήκες με πολυάριθμα βιβλία τέχνης και άλλα. Η αγάπη του για τη μουσική ήταν δεδομένη και προτιμούσε να εργάζεται μόνος του ακούγοντας Μπαχ. Γι’ αυτό και στο ατελιέ υπάρχει θέση για στερεοφωνικό και μαγνητόφωνο, και φυσικά πολλοί δίσκοι, ενώ σε διάφορα σημεία είναι τοποθετημένα πολλά διακοσμητικά αντικείμενα, αφού δεν του άρεσε να πετάει τίποτα. Τα έπιπλα ήταν σχεδιασμένα από τον ίδιο, μελετημένα να καλύπτουν με τον καλύτερο τρόπο τις ανάγκες του. Τίποτα δεν ήταν τυχαίο ή περιττό.

Μια συναρπαστική περιήγηση στο εικαστικό σύμπαν του Γιάννη Μόραλη Facebook Twitter
Γιάννης Μόραλης, Άνοιξη Β', 1963-1966.

Σκοπός της έκθεσης δεν είναι, όμως, μόνο να εστιάσει στον άνθρωπο Γιάννη Μόραλη, αλλά φιλοδοξεί να αποκτήσει έναν χαρακτήρα ερευνητικό και εκπαιδευτικό. «Τα έργα και το αρχειακό υλικό της έκθεσης ανήκουν στην οικογένεια Μόραλη. Αρκετά από τα έργα που εκτίθενται -ιδιαίτερα αυτά της πρώιμης περιόδου δημιουργίας του καλλιτέχνη- καθώς και σχέδια, μελέτες και φωτογραφίες παρουσιάζονται στο κοινό για πρώτη φορά, συνιστώντας ένα πρωτότυπο και πολύτιμο υλικό που προτίθεται να αποτελέσει τη βάση περαιτέρω ερευνητικών προσεγγίσεων. Επιδιώκουμε λοιπόν να δώσουμε βαρύτητα στο εργαστήριο, στον ιδιωτικό του χώρο, διατηρώντας το πνεύμα και την ατμόσφαιρά του», επισημαίνει ο κ. Κουτσουρής.

«Η λογική του στησίματος της έκθεσης είναι να ακολουθεί μια χρονολογική σειρά, ξεκινώντας από τα παιδικά χρόνια, τη μετάβαση και καθιέρωση και τέλος την περίοδο ωριμότητας. Θα εκτεθούν περίπου ογδόντα έργα, ενώ θα έχετε τη δυνατότητα να δείτε από το τετράδιο που είχε ζωγραφίσει σε ηλικία εννέα ετών και το είχε φυλάξει με αγάπη και στοργή μέχρι μεγάλα έργα όπως η “Άνοιξη, 1963”. Φυσικά, την έκθεση πλαισιώνουν και σπάνιες φωτογραφίες από το οικογενειακό άλμπουμ, όπου βλέπουμε τον Γιάννη Μόραλη μαζί με τα αδέρφια του», λέει η κυρία Χριστίνα Μόραλη.

Μια συναρπαστική περιήγηση στο εικαστικό σύμπαν του Γιάννη Μόραλη Facebook Twitter
Γιάννης Μόραλης, Θησείο.

Τι είναι αυτό που κρατά περισσότερο στη μνήμη της η γνωστή κεραμίστρια, από την προετοιμασία της έκθεσης; «Καταρχάς, ως Χριστίνα, αυτό που διατηρώ στη μνήμη μου από τον Γιάννη Μόραλη είναι ο θαυμασμός που έτρεφα για κείνον και το ήθος του. Είναι βέβαιο ότι όλοι όσοι επισκεφθούν αυτήν την έκθεση θα διακρίνουν μια τρυφερότητα και θα έχουν την ευκαιρία να δουν για πρώτη φορά τα παιδικά και εφηβικά έργα του Μόραλη». Και ποια έργα, άραγε, είναι τα αγαπημένα της; «Προσωπικά, ξεχωρίζω το “Κορίτσι, 1963”, τη “Θεία Όλγα” και, φυσικά, το μεγαλειώδες έργο του που αποτυπώνει γυμνή την τελευταία του γυναίκα, Ιωάννα Βασσάλου», καταλήγει.

Αναμφίβολα, πρόκειται για μια έκθεση-φόρο τιμής που έχει ως κεντρικό άξονα τη ζωή και το έργο ενός από τους πιο επιφανείς Έλληνες ζωγράφους του περασμένου αιώνα. Χρωματικές συνθέσεις, τεκμήρια, εικονογραφήσεις, σχέδια και εικόνες συνθέτουν τον ζωγραφικό κόσμο του Γιάννη Μόραλη και επιτρέπουν στον επισκέπτη να αποκτήσει μια εποπτική εικόνα της εξελικτικής πορείας ολόκληρου του έργου του. Μια συναρπαστική περιήγηση στο εικαστικό σύμπαν ενός από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της νεοελληνικής τέχνης.

Μια συναρπαστική περιήγηση στο εικαστικό σύμπαν του Γιάννη Μόραλη Facebook Twitter
Γιάννης Μόραλης, Ύδρα, 1953
Μια συναρπαστική περιήγηση στο εικαστικό σύμπαν του Γιάννη Μόραλη Facebook Twitter
Γιάννης Μόραλης, Αυτοπροσωπογραφία.
Μια συναρπαστική περιήγηση στο εικαστικό σύμπαν του Γιάννη Μόραλη Facebook Twitter
Γιάννης Μόραλης,
Μια συναρπαστική περιήγηση στο εικαστικό σύμπαν του Γιάννη Μόραλη Facebook Twitter
Το ατελιέ του Γ. Μόραλη.

Μουσείο Ελληνικού Πολιτισμού, Κουμπάρη 1 &  Βασ. Σοφίας
Διάρκεια: 26/10/2022 - 8/1/2023
Η έκθεση είναι επισκέψιμη κατά τις ημέρες & ώρες λειτουργίας του μουσείου.
Επιμέλεια: Τάσος Κουτσουρής, Νίκη Δάφνη
Αρχιτεκτονικός σχεδιασμός: Σπύρος Νάσαινας
Διοργάνωση: Μουσείο Μπενάκη, Εργαστήριο «Γιάννης Μόραλης»

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

Το νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Εικαστικά
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Γιάννης Μόραλης: Έξι κεραμικά του παρουσιάζονται για πρώτη φορά στο κοινό

Πολιτισμός / Γιάννης Μόραλης: Έξι κεραμικά του παρουσιάζονται για πρώτη φορά στο κοινό

Τη δεκαετία του 1960, στο πλαίσιο της συνεργασίας του με την Ανώνυμη Αγγειοπλαστική Εταιρία «Κεραμεικός» (εργοστάσιο Κεραμεικός), ο Γιάννης Μόραλης ζωγράφισε πάνω σε πιάτα και μπωλ από πορσελάνη.
THE LIFO TEAM

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

«Όλα θα πάνε καλά» λένε τα νέα έργα τέχνης του Γιάννη Βαρελά στο Ωνάσειο

Εικαστικά / «Όλα θα πάνε καλά» λένε τα νέα έργα τέχνης του Γιάννη Βαρελά στο Ωνάσειο

Τρεις νέες δημιουργίες του Έλληνα εικαστικού μαζί με έργα από τη συλλογή του Ιδρύματος Ωνάση βρίσκονται πλέον τοποθετημένα στους χώρους του Ωνάσειου Νοσοκομείου.
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΔΙΑΚΟΣΑΒΒΑΣ
Η λαχτάρα για το ανήκειν στα ζωγραφικά έργα της Νικόλ Οικονομίδου

Εικαστικά / Η λαχτάρα για το ανήκειν στα ζωγραφικά έργα της Νικόλ Οικονομίδου

Ένας κόσμος μνήμης ξεφεύγει από το προσωπικό επίπεδο και αποκτά πανανθρώπινες διαστάσεις στο έργο της τριαντάχρονης εικαστικού, το οποίο είναι εμπνευσμένο από μια μετακόμιση.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Η Silvina Der Meguerditchian και ο κόσμος της ανθεκτικής μνήμης

Εικαστικά / Τα «χαλιά μνήμης» της Silvina Der Meguerditchian στην γκαλερί Kalfayan

«Εστιάζω σε μέρη με ταραχώδη ιστορία. Με τα χρόνια, η δουλειά μου με τη μνήμη με έκανε να δίνω μεγάλη προσοχή σε μικρές λεπτομέρειες που συχνά η επίσημη ιστορία παραβλέπει»: Στα έργα της νέας της έκθεσης η διεθνούς φήμης καλλιτέχνις ενσωματώνει φωτογραφίες που έχει τραβήξει η ίδια από πόλεις όπως το Χαλέπι και η Βηρυτός.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ονειρεύονται τα ηλεκτρικά πρόβατα;

Εικαστικά / Τα ερωτήματα του Homo sapiens σε μια έκθεση για την τεχνητή νοημοσύνη

Σε τέσσερα ιστορικά αθηναϊκά κτίρια εικαστικοί και ακαδημαϊκοί επιχειρούν να απαντήσουν στα μεγάλα ερωτήματα της ψηφιακής εποχής για τη δημοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματα και το μέλλον του σύγχρονου ανθρώπου.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Μια έκθεση με πρωτότυπα έργα του σημαντικού Γερμανού καλλιτέχνη Thomas Schütte στην Αθήνα 

Εικαστικά / Τραχύτητα και χιούμορ: Μια έκθεση με πρωτότυπα έργα του Thomas Schütte στην Αθήνα 

Μνημειακού τύπου γλυπτά, επιτοίχια κεραμικά, παραμορφωμένα πρόσωπα, λουλούδια και άγγελοι, μια έκρηξη χρωμάτων: Το μικροσύμπαν του σπουδαίου καλλιτέχνη στην γκαλερί Bernier/ Eliades.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ο Νάκης Παναγιωτίδης μάς ζητά να νιώσουμε τα έργα του ακόμα και με κλειστά τα μάτια

Εικαστικά / Ο Νάκης Παναγιωτίδης μάς ζητά να νιώσουμε τα έργα του ακόμα και με κλειστά τα μάτια

Το Ίδρυμα Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή υποδέχεται την αναδρομική έκθεση ενός διεθνούς φήμης ανένταχτου Έλληνα καλλιτέχνη της διασποράς, γνωστού για το πολύπλευρο και στοχαστικό έργο του.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ογκίστ Ροντέν: Αυτή είναι η ζωή του καλλιτέχνη που δημιούργησε το γλυπτό ο «Σκεπτόμενος»

Γεννήθηκε Σαν Σήμερα / Ογκίστ Ροντέν: Αυτή είναι η ζωή του καλλιτέχνη που δημιούργησε το γλυπτό ο «Σκεπτόμενος»

Τα ρεαλιστικά γλυπτά του, που εκφράζουν τα ανθρώπινα συναισθήματα αλλά και τις αδυναμίες, εξακολουθούν να είναι σήμερα ιδιαίτερα δημοφιλή και να συγκεντρώνουν πλήθη φιλότεχνων όπου και αν εκτίθενται.
ΚΟΡΙΝΑ ΦΑΡΜΑΚΟΡΗ