Δύο κόσμοι, μέχρι πότε; Με αφορμή τις αμερικανικές εκλογές

Δύο κόσμοι, μέχρι πότε; Με αφορμή τις αμερικανικές εκλογές Facebook Twitter
Οι δυο Αμερικές που δεν συνεννοούνται πια είναι μια πόλωση που δεν έχει λύση με τους κλασικούς δημοκρατικούς και φιλελεύθερους συμβιβασμούς.
0

ΠΑΝΤΑ ΥΠΑΡΧΟΥΝ πολλές χώρες μέσα σε μια χώρα, πολλοί λαοί μέσα στον ίδιο εθνικό κορμό. Και στην Ευρώπη και στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου οι διαιρέσεις έχουν όμως μια άλλη δυναμική εξαιτίας των τεράστιων εκτάσεων της χώρας, της ομοσπονδιακής δομής και των παλιών παραδόσεων «απόσχισης». 

Οι διαφορετικές χώρες μέσα στη χώρα, ωστόσο, μπορούσαν να βρίσκουν κοινούς τόπους: μια κοινή εθνική μυθολογία, μια συλλογική πίστη, μια ενωτική στιγμή συμπόρευσης. Στην Αμερική αυτή η κοινή μυθολογία ήταν, προφανώς, το αμερικανικό όνειρο, μια ορισμένη ιδέα περί μεσοαστικής ευημερίας, η εμπιστοσύνη στον δημιουργικό ατομικισμό και έπειτα το ιδεώδες της πολυφυλετικής συνύπαρξης.

Για μεγάλο μέρος του εικοστού αιώνα, η αμερικανική συνείδηση στεγάστηκε και στη στάση απέναντι στον Σοβιετικό εχθρό αλλά και σε μεγάλα πολιτισμικά ίχνη γύρω από τον αθλητισμό, την ποπ κουλτούρα, την εφευρετικότητα ενός ψυχαγωγικού και καταναλωτικού καπιταλισμού.

Κάνω αυτές τις σκέψεις με αφορμή τις τωρινές «ενδιάμεσες εκλογές» (midterm elections) και τα αποτελέσματά τους που διαπέρασαν και τα δικά μας σύνορα, κυρίως επειδή ένας Τουρκοαμερικανός τραμπικός έχασε από έναν Δημοκρατικό με ασυνήθιστο προσωπικό στυλ που έχει, όμως, «φιλελληνικές θέσεις».

Υπάρχουν αυτοί που βλέπουν πιο αισιόδοξα αυτήν τη νέα «ολιστική» πόλωση. Σαν ευκαιρία αναζωογόνησης της δημοκρατίας, σαν πεδίο για τη διαμόρφωση μιας νέας προοδευτικής ταυτότητας ή σαν κάτι αναπότρεπτο, αφού οι αντιθέσεις υπάρχουν και πρέπει να εκφράζονται.

Και στις εκλογές αυτές αποτυπώθηκε με καθαρότητα η εξέλιξη των τελευταίων χρόνων. Τα δύο βασικά κόμματα που επί χρόνια θεωρούνταν «περίπου το ίδιο πράγμα» έχουν γίνει δύο ταυτότητες που η μία αποκλείει ή αρνείται μετά βδελυγμίας την άλλη.

Δεν πρόκειται πλέον για κομματική, πολιτική, ταξική πόλωση. Ούτε καν για δυο αποχρώσεις, όπου η μία (πιο φιλελεύθερη και προοδευτική) και η άλλη (πιο συντηρητική, θρησκευόμενη κ.λπ.) ανταγωνίζονται για την ηγεμονία. Κάτι άλλο έχει συμβεί και προχωράει σε ανώτερα επίπεδα διαχωρισμού και εθνικής ασυνεννοησίας: οι Ρεπουμπλικανοί έχουν γίνει το κόμμα των συνωμοσιολογούντων, πικραμένων (κυρίως λευκών) πενηνταπεντάρηδων και εξηντάρηδων. Και οι Δημοκρατικοί έχουν μεταβληθεί σε παράταξη με κυρίαρχο τον ρόλο ανθρώπων πιο νέων, περισσότερο μορφωμένων και σχεδόν εχθρικών προς την παραδοσιακή ταυτότητα των Ηνωμένων Πολιτειών. 

Το χάσμα γενεών δεν είναι, όπως τη δεκαετία του '60, αντίθεση ανάμεσα σε αυτούς που έχουν όραμα και σε έναν στυφό, πραγματιστικό ενήλικο κόσμο που οχυρώνεται σε συμβατικές αξίες. Το κόμμα των Ρεπουμπλικανών δεν εκφράζει πια τον συντηρητικό πραγματισμό. Ούτε οι Δημοκρατικοί μονοπωλούν τον οραματικό ιδεαλισμό.

Έχουμε αντιθέτως δυο Αμερικές που δεν μπορούν να βρουν κοινούς τόπους. Ακόμα και αν το «κόκκινο κύμα» των Ρεπουμπλικανών ανακόπηκε και το κόμμα του Τζο Μπάιντεν κράτησε, ακόμα και αν ο Τραμπ ως πρόσωπο παραμεριστεί, το κομματικό χάσμα δύσκολα θα επιστρέψει στην παλιότερη, κλασική πολιτική του εκδοχή. Η νέα δεξιά είναι με τη σειρά της υπερβολικά εναλλακτική και ανορθόδοξη – όπως ακριβώς και η νέα αριστερά που αποτελεί τη δυναμική, νεανική βάση του Δημοκρατικού Κόμματος.

Πώς μπορεί να κυβερνηθεί και κυρίως να υπάρξει πολιτικά μια χώρα όταν ο διχασμός της γίνεται σχεδόν απόσχιση; Όταν οι γενιές, οι πολιτισμικές ομάδες, οι κώδικες, οι ιδέες δεν συντονίζονται πουθενά και ονειρεύονται τον αμοιβαίο αποκλεισμό τους; Όταν διαβάζουν τόσο διαφορετικά την ιστορία της χώρας, την προσφορά της, τους στόχους της, τα πολιτισμικά και κοινωνικά της χαρακτηριστικά;

Υπάρχουν αυτοί που βλέπουν πιο αισιόδοξα αυτήν τη νέα «ολιστική» πόλωση. Σαν ευκαιρία αναζωογόνησης της δημοκρατίας, σαν πεδίο για τη διαμόρφωση μιας νέας προοδευτικής ταυτότητας ή σαν κάτι αναπότρεπτο, αφού οι αντιθέσεις υπάρχουν και πρέπει να εκφράζονται. Εδώ όμως γεννιέται ένα μεγάλο, αναπάντητο ερώτημα: ξέρουμε πως η μοντέρνα δημοκρατία στηρίζεται σε μια ιδέα συμβιβασμών και μετριασμού των ανταγωνιστικών αξιώσεων και ονείρων.

Αν κρίνουμε πως πρέπει να αφήσουμε πίσω αυτή την ιδέα ως παρωχημένη ή άχρηστη και ακατάλληλη για τα σύγχρονα προβλήματα, αυτό θα χρειαζόταν καινούρια συντάγματα, κατάργηση πολλών θεσμών και δημιουργία ενός καινούριου πολιτικού συστήματος. Αυτό όμως είναι η Επανάσταση. Είναι μια ριζοσπαστική πολιτική και κοινωνική δημιουργία, θα έλεγε ο Κορνήλιος Καστοριάδης. 

Για να το πούμε διαφορετικά: οι δυο Αμερικές που δεν συνεννοούνται πια είναι μια πόλωση που δεν έχει λύση με τους κλασικούς δημοκρατικούς και φιλελεύθερους συμβιβασμούς. Τι θα ήταν λύση; Είτε η διάσπαση της χώρας σε δυο ξεχωριστά κράτη ή μια πολιτική και κοινωνική Επανάσταση που θα άλλαζε το σύστημα ώστε ο ένας «λαός» (ή  μια πλειοψηφία) να μην έχει ανάγκη τον άλλο «λαό».

Όσο αυτές οι δυο ριζικές λύσεις –η διάσπαση της χώρας ή μια σοσιαλιστική και οικολογική Επανάσταση– δεν είναι στην ημερήσια διάταξη, η ακραία πόλωση των τελευταίων χρόνων δεν ενσαρκώνει μια ελπίδα όσο ένα αδιέξοδο και μια μορφή παρακμής. Μια χώρα με υποσύνολα και ταυτότητες που φαντασιώνονται την «εξόντωση» των άλλων (την αφαίρεση των αντίπαλων αξιών από τον χάρτη του έθνους) είναι περισσότερο ευάλωτη στις κρίσεις. Και τώρα οι κρίσεις είναι η συμβατική, καθημερινή μας πραγματικότητα, όχι πια κάποια έκτακτα και μακρινά γεγονότα.

Μια πολιτική των εχθρικών «φυλών» πρέπει να ξαναγίνει μια πολιτική των αντίπαλων λόγων και σχεδίων, πολιτική δηλαδή που αναγνωρίζει στον άλλο όχι απλώς ένα δικαίωμα ύπαρξης αλλά και τη δυνατότητα μιας συμφωνίας, μιας στοιχειώδους συναίνεσης.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Το τέλος ταφής και το χάος της ανακύκλωσης

Ρεπορτάζ / Το τέλος ταφής απορριμμάτων και το χάος της ανακύκλωσης

Την κορυφή του παγόβουνου της αδιέξοδης διαχείρισης των απορριμμάτων στην Αττική  φαίνεται να αποτελεί το τέλος ταφής απορριμμάτων, τα χρήματα, δηλαδή, που είναι υποχρεωμένοι να πληρώσουν οι δήμοι για τις ποσότητες των σκουπιδιών που κατευθύνουν στην ταφή και δεν ανακυκλώνουν.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Ο Τραμπ, ο Μασκ και η νέα, «fascism friendly» τάξη πραγμάτων

Οπτική Γωνία / Ο Τραμπ, ο Μασκ και η νέα, «fascism friendly» τάξη πραγμάτων

«Ο σύγχρονος “φιλικός στον χρήστη φασισμός” δεν έχει την απροκάλυπτη βαρβαρότητα του φασισμού του 20ού αιώνα, έχει όμως στη ρίζα του την ίδια επιλεκτική άρνηση των ατομικών ελευθεριών, των δημοκρατικών δικαιωμάτων και των κοινωνικών κατακτήσεων προς όφελος των προνομιούχων και των ισχυρών. Όποιος νοιάζεται πραγματικά για το μέλλον της δημοκρατίας δεν γίνεται να αγνοήσει την τρομακτική αυτή πραγματικότητα».
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
φειδίας

Ρεπορτάζ / Φειδίας: Ο Κύπριος YouTuber που το διασκεδάζει στην Ευρωβουλή με τη στήριξη του Μασκ

Ο 24χρονος Φειδίας Παναγιώτου έχει πει πως ήθελε μια δουλειά όπου θα μπορούσε να διασκεδάζει και να πληρώνεται. Τελικά, εκλέχθηκε ως ανεξάρτητος στην Ευρωβουλή, ξεπερνώντας ιστορικά κόμματα, και περηφανεύεται ότι έχει «το respect του πιο ισχυρού ανθρώπου στον κόσμο».
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
H νέα εποχή Τραμπ και η ακροδεξιά των νοικοκυραίων

Lifo Videos / H νέα εποχή Τραμπ και η ακροδεξιά των νοικοκυραίων

Απειλείται η δημοκρατία από την ολιγαρχία των πλουσίων; Θα έχει συνέχεια η εκεχειρία στη Γάζα; Γιατί η ακροδεξιά μετατοπίζεται από το περιθώριο στο κέντρο της πολιτικής ζωής; Και πού βρίσκεται η αριστερά σήμερα; Ο Γιάννης Πανταζόπουλος συζητά με τον συγγραφέα και δημοσιογράφο της «Καθημερινής», Πέτρο Παπακωνσταντίνου.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ο Μαρκ Ζούκερμπεργκ και το fact-checking

Οπτική Γωνία / Πώς ο Ζούκερμπεργκ υποτάχθηκε στις διαθέσεις των Τραμπ και Μασκ

Μετά το Χ του Μασκ, μερικές ακόμα μεγάλες πλατφόρμες υιοθετούν το ανεξέλεγκτο μοντέλο της χωρίς έλεγχο διακίνησης εκατομμυρίων πληροφοριών που επηρεάζουν και καθοδηγούν πολιτικές και κοινωνικές στάσεις. Παράλληλα, δεν θα επιβάλλουν όρια στη συμπεριφορά, ακόμα κι αν προσβάλλει ή ταπεινώνει κάποιους. Πλέον η ρητορική μίσους θα επιτρέπεται.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Δέκα χρόνια από την «πρώτη φορά αριστερά»

Οπτική Γωνία / Δέκα χρόνια από την «πρώτη φορά αριστερά»

Τι άφησε πίσω της η «πρώτη φορά αριστερά»; Σχολιάζει ο καθηγητής Φιλοσοφίας Δικαίου και Θεωρίας Θεσμών και διευθυντής του Εργαστηρίου Πολιτικής και Θεσμικής Θεωρίας και Ιστορίας των Ιδεών στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αριστείδης Χατζής.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Στροφή προς την «αρρενωπότητα» και άλλες (ιμπεριαλιστικές) ονειρώξεις.

Οπτική Γωνία / Στροφή προς την «αρρενωπότητα» και άλλες (ιμπεριαλιστικές) ονειρώξεις

Μια νέα ιμπεριαλιστική και αποικιακή φαντασία διασχίζει τον καπιταλισμό της τεχνητής νοημοσύνης και τον συνενώνει με τα σχέδια για αναδιάταξη ισχύος των παγκόσμιων και περιφερειακών παικτών.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Όταν ο Κώστας Τασούλας στήριζε με θέρμη την ισότητα στον γάμο

Οπτική Γωνία / Όταν ο Κώστας Τασούλας στήριζε με θέρμη την ισότητα στον γάμο

Άραγε, πώς θα αιτιολογήσουν τη θετική τους ψήφο βουλευτές της ΝΔ που τάχθηκαν απέναντι στην Κατερίνα Σακελλαροπούλου εξαιτίας της στάσης της υπέρ του νόμου για τα ομόφυλα ζευγάρια; 
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Κρήτη: Oι πυροβολημένες κάμερες κυκλοφορίας και τα θανατηφόρα τροχαία

Ρεπορτάζ / «Στην Κρήτη πάνω από το 15% των οδηγών δεν έχει πάει ποτέ να δώσει εξετάσεις»

Οι θλιβερές ιδιαιτερότητες της Κρήτης και το μπαλάκι των ευθυνών για μία σύλληψη που δεν έγινε στην ώρα της και στοίχισε τη ζωή στον Παναγιώτη Καρατζή: Ο άδικος θάνατος του 22χρονου στα Χανιά βγάζει για άλλη μία φορά στο φως όλα τα στραβά που συνδέονται με την οδική ασφάλεια και τα τροχαία ατυχήματα.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ