Άχυρα στο Κολωνάκι: «To ημερολόγιο των βοσκών» του Κωστή Βελώνη

To ημερολόγιο των βοσκών του Κωστή Βελώνη Facebook Twitter
Όλα περιστρέφονται γύρω από την κεντρική συστάδα άχυρου, η συγκέντρωση των βοσκών, δεμάτια άχυρου σε συνδυασμό με πλάκες μάρμαρου ως πιστοποίηση της σχέσης ανθρώπων με τη φύση.
0

Τι δουλειά έχει μια συστάδα από δεμάτια άχυρου στο κέντρο της γκαλερί Καλφαγιάν στο Κολωνάκι, αναρωτιέται κανείς περνώντας απ’ έξω. Μάλιστα, μια κυρία τη μέρα των εγκαινίων κοντοστάθηκε και με αυστηρό ύφος μάς ρώτησε τι συνέβαινε εκεί μέσα, για να προσθέσει ότι ανήκει σε φιλοζωική οργάνωση. Φοβήθηκε ίσως ότι θα ταλαιπωρούσαν ζώα. Δεν υπήρχε περίπτωση φυσικά, αλλά το ερώτημα παραμένει, σαν γρίφος που καλείται να λύσει ο επισκέπτης, ο φιλότεχνος που καταφθάνει να δει την τελευταία έκθεση του Κωστή Βελώνη με τίτλο «Το ημερολόγιο των βοσκών». Ποιοι βοσκοί λοιπόν, περί τίνος πρόκειται;

Ελάχιστο καιρό έχει που ολοκληρώθηκε η μεγάλη εγκατάστασή του με τίτλο «Στάχυα πέφτουν σε τσιμεντένια δάπεδα», προεόρτια εκδήλωση της διοργάνωσης «2023 Ελευσίς Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης». Έτσι, η μικρών διαστάσεων εγκατάσταση της γνωστής γκαλερί της οδού Χάρητος μοιάζει να είναι μια μικρογραφία εκείνης. Και είναι, καθώς ο καλλιτέχνης εμπνεύστηκε από τα ημερολόγια και τα αλμανάκ που κάποτε διατηρούσαν οι άνθρωποι της υπαίθρου, γεωργοί και βοσκοί, καταγράφοντας αστρονομικά και μετεωρολογικά δεδομένα, προγνωστικά καιρικών φαινομένων που σχετίζονταν με τις καλλιέργειες και την ποιμενική ζωή.

Ήθελα να δούμε τον αγροτικό πολιτισμό με όρους πολιτικούς αλλά και μέσα από το οικολογικό ζήτημα, κι αυτό με τη σειρά του μέσω της λογοτεχνίας και της μυθολογίας που προσφέρουν απίστευτο υλικό για το πώς εμπλεκόμαστε με το ανθρωπογενές περιβάλλον που ορίζει τι ανήκει στη «φύση» και τι είναι «φυσικό».

Πράγματι, ξύλινα έργα αναρτημένα στους τοίχους παραπέμπουν ακριβώς σε αυτά. Χρωματικές συνθέσεις, δίπολα όπου οι εναλλαγές φωτός και σκότους υποδηλώνουν το πέρασμα από εποχή σε εποχή και από τη μέρα στη νύχτα. Ο κύκλος της ζωής που θα μπορούσε να ερμηνευτεί και ως μια αέναη εναλλαγή μεταξύ ανάτασης και πτώσης, κατάβασης στα άδυτα της γης και της ασφυξίας και αναζωογονητικής ανάβασης στο φως και στο οξυγόνο. 

To ημερολόγιο των βοσκών του Κωστή Βελώνη Facebook Twitter

Ωστόσο τέσσερα έργα τοποθετημένα στο δάπεδο έχουν τη δική τους σημειολογική ερμηνεία: «Harvest Throne», «I am vertical (Field)», «Castalia Spring I» και «Apollo Nomius». Το χωράφι έχει μια είσοδο, ίσως να οδηγεί στον Άδη, η Κασταλία πηγή που συνδέεται με τον Απόλλωνα (τον θεό του φωτός, που ενίοτε είναι εκδικητικός), ένα τρισδιάστατο ζωγραφικό έργο όπου μια ανοιχτή οπή οδηγεί σε μια δίνη προς το χάος ή το άπειρο. Δίπλα μια μικρή ποσότητα άχυρου με ένα κομμάτι επεξεργασμένου μαρμάρου, αντιπαράθεση πολιτισμού, δηλαδή ανθρώπινης επέμβασης στη φύση, και γήινης εργασίας, όπως και το ταπεινό ξύλινο κάθισμα-θρόνος της αγροτικής συγκομιδής. Όλα κινούνται γύρω από την κεντρική συστάδα άχυρου, η συγκέντρωση των βοσκών, τα άλλα δεμάτια άχυρου σε συνδυασμό με πλάκες μαρμάρου ως πιστοποίηση της σχέσης των ανθρώπων με τη φύση. Ο επισκέπτη καλείται να αναλογιστεί με αυτοκριτική διάθεση τη σχέση τη δική του και γενικότερα της σύγχρονης κοινωνίας με το φυσικό περιβάλλον. 

To ημερολόγιο των βοσκών του Κωστή Βελώνη Facebook Twitter

Ο Κωστής Βελώνης μου εξηγεί:

— Γιατί έφερες το αγροτικό στοιχείο στον χώρο μιας σύγχρονης γκαλερί; 
Ήθελα να δούμε τον αγροτικό πολιτισμό με όρους πολιτικούς αλλά και μέσα από το οικολογικό ζήτημα κι αυτό με τη σειρά του μέσω της λογοτεχνίας και της μυθολογίας που προσφέρουν απίστευτο υλικό για το πώς εμπλεκόμαστε με το ανθρωπογενές περιβάλλον που ορίζει τι ανήκει στη «φύση» και τι είναι «φυσικό». Τα έργα πλαισιώνονται από μια θεώρηση του κόσμου που αναγνωρίζει την εμπειρία της κυκλικότητας  των εποχών και της αλληλεπίδρασής τους στο ανθρωπογενές περιβάλλον. Για πολλά χρόνια βιώναμε το κλίμα και με όρους ελέγχου του περιβάλλοντος. Αλλά, απ’ ό,τι φαίνεται, το ελεγχόμενο περιβάλλον όχι μόνο δεν αρκεί πια αλλά είναι και ενεργοβόρο. Αυτή η συνειδητοποίηση με ενδιαφέρει να αποτυπώνεται στις προσωπικές μας διαθέσεις αλλά και πέρα από το αφήγημα της κλιματικής αλλαγής. Όλες οι αλλαγές του καιρού καθορίζουν την καθημερινότητά μας αλλά και την προσωπική μας διάθεση (mood). Πρόκειται για την οικοκριτική σκέψη που συμπεριλαμβάνει όλες τις λογοτεχνικές μαρτυρίες του οικολογικού και εδώ υπάρχει μια τεράστια παράδοση στην ελληνική και λατινική γραμματεία, η οποία μπορεί να λειτουργήσει ως ένα εργαλείο για την αναβάθμιση και την αφύπνιση  του οικολογικού.  

To ημερολόγιο των βοσκών του Κωστή Βελώνη Facebook Twitter

— Γιατί οι βοσκοί έχουν την τιμητική τους; 
Γιατί αποτελούν μια συλλογικότητα της αγροτικής τάξης. Προσπαθώ να δω την αγροτική τάξη ως ένα εναλλακτικό μοντέλο. Μιλάμε για διάφορες συλλογικότητες μέσα στην πόλη, αλλά ξεχνάμε ότι η πιο αποτελεσματική είναι αυτή μιας διευρυμένης αγροτικής οικογένειας η οποία έχει όλα τα στοιχεία που μπορούν να πριμοδοτήσουν την αυτάρκεια, την αυτονομία, την απεξάρτηση από το τυπικό καπιταλιστικό σύστημα της εξάρτησης του αγοραστή και του καταναλωτή. Μπορούν να μας κάνουν να είμαστε παραγωγοί και καταναλωτές ταυτόχρονα. Για μένα το αγροτικό είναι ουσιώδες σε σχέση με την ευαισθησία μας πάνω στην αλλαγή του περιβάλλοντος. Μονάχα εφόσον ενστερνιστούμε μια προνεωτερική διάσταση ενός βίου που να συγχρονίζεται με αυτό που μας συμβαίνει θα συνειδητοποιήσουμε το πού βρισκόμαστε και τι λύσεις πρέπει να επιδιώξουμε. Την ίδια στιγμή πρέπει να αναγιγνώσκουμε κάθετα την ίδια μας την υπόσταση. 

— Θα λέγαμε ότι η νέα αυτή εγκατάσταση-έκθεση είναι τα απόνερα  της Ελευσίνας; 
Αναμφίβολα! Η παλίρροια συνεχίζεται…

Πληροφορίες για την έκθεση μπορείτε να βρείτε εδώ

Εικαστικά
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

H εκρηκτική συνάντηση του Francis Bacon με τον Peter Beard

Σαν σήμερα / Φράνσις Μπέικον: «Σιχαίνομαι εννιά στις δέκα ζωγραφιές που βλέπω, ανάμεσά τους και τις δικές μου»

Σαν σήμερα το 1992 πεθαίνει ο σπουδαίος αιρετικός Βρετανός ζωγράφος και ανατόμος της ανθρώπινης υπαρξιακής αγωνίας. Ο Βασίλης Κιμούλης είχε μεταφράσει αποκλειστικά για τη LIFO αποσπάσματα από τις εκρηκτικές συνομιλίες του Μπέικον με τον φωτογράφο Peter Beard.
ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΙΜΟΥΛΗΣ
Η Κιμώνα τα μεσάνυχτα γίνεται γάτα

Εικαστικά / Όταν η Κιμώνα ήταν μικρή έκλεβε τους μαγνήτες του παππού της, του γλύπτη Takis

Η τοσοδούλα γκαλερί Red Carpet, με το τέλειο γκράφιτι στον τοίχο, ξεχωρίζει από μακριά στην οδό Σολωμού. Κόρη της εικαστικού Λυδίας Βενιέρη και εγγονή του γλύπτη Takis, η ιδιοκτήτριά της, η Κιμώνα, φιλοξενεί 7 καλλιτέχνες σε 15 τετραγωνικά. Όταν της μιλούν για τα Eξάρχεια τα μάτια της βγάζουν καρδούλες.
ΤΖΟΥΛΗ ΑΓΟΡΑΚΗ
Άγγελος Μεργές: Οff season παραθεριστές με χρώματα που εκπέμπουν ηλεκτρισμένη ενέργεια

Εικαστικά / Παραθεριστές ή πρόσφυγες; Οι αινιγματικές φιγούρες του Άγγελου Μεργέ

Ο 36χρονος Έλληνας ζωγράφος, με έδρα τη Ζυρίχη, εκθέτει στην γκαλερί Καλφαγιάν έργα του με διφορούμενες –έντονα χρωματισμένες και ηλεκτρισμένες– ανθρώπινες φιγούρες σε off season παραλίες, που θυμίζουν ήρωες του Αντονιόνι.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Leigh Bowery: ακόρεστη όρεξη για έρωτα και υψηλή τέχνη από την καλτ φιγούρα που σημάδεψε μια εποχή

Nothing Days / Leigh Bowery: Ακόρεστη όρεξη για έρωτα και υψηλή τέχνη από την καλτ φιγούρα που σημάδεψε μια εποχή

Ο εκκεντρικός καλλιτέχνης που ο Boy George είχε χαρακτηρίσει ως «μοντέρνα τέχνη με πόδια» έζησε μια περιπετειώδη ζωή με εκατοντάδες συνευρέσεις στις τουαλέτες του Λονδίνου, δημιουργώντας ταυτόχρονα τέχνη με τα μοναδικά καλτ κοστούμια του που σημάδεψαν μια γενιά σχεδιαστών και εξακολουθούν να εμπνέουν.
M. HULOT
Project Mycelium: Η διάβρωση, η αναγέννηση και τα μανιτάρια που φυτρώνουν σε μια φανταστική τουαλέτα της Κάλλας

Εικαστικά / Μια πρωτοποριακή συνάντηση τέχνης, επιστήμης, ιστορίας και οικολογίας

Στο Project Mycelium, τρία εντυπωσιακά κοστούμια, που θα μπορούσαν να φοράνε η Μαρία Κάλλας, η βασίλισσα Αμαλία και ο Ιωάννης Καποδίστριας, καταβροχθίζονται από ζωντανούς μύκητες.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Οι αόρατες δυνάμεις στο έργο της Καλλιόπης Παυλίδη

Εικαστικά / Οι αόρατες δυνάμεις στο έργο της Καλλιόπης Παυλίδη

Η 27χρονη εικαστικός μιλά για τη διαδρομή της από την Αθήνα στο Λος Άντζελες, για το πώς το ερωτικό πάθος μεταμόρφωσε την τέχνη της, καθώς και για τη μυστικιστική διάσταση στα έργα της. Για τη γνωριμία της με τη Lana Del Rey απέφυγε να μιλήσει.
ΙΩΝΑΣ ΚΑΛΛΙΜΑΝΗΣ
«Η εμμονή του βλέμματος»: Μας αφορά η τέχνη του Τέτση σήμερα;

The Review / Μας αφορά η τέχνη του Τέτση σήμερα;

Ποιο είναι το αποκαλούμενο «εθνικό αφήγημα» που υπηρετεί η Εθνική Πινακοθήκη; Ο Χρήστος Παρίδης συζητά με τον δημοσιογράφο και επιμελητή εκθέσεων Δημήτρη Τρίκα για τη νέα επετειακή έκθεση στη μνήμη του Παναγιώτη Τέτση, η οποία μόλις εγκαινιάστηκε στην Εθνική Πινακοθήκη.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Το εξαίσιο ελληνικό φως του Περικλή Βυζάντιου / Περικλής Βυζάντιος: από το Παρίσι της Μπελ Επόκ στο φως της Ύδρας 

Εικαστικά / Το εξαίσιο ελληνικό φως του Περικλή Βυζάντιου

Μια ανασκόπηση της ζωής και του έργου του ζωγράφου, που ήταν γνωστός για τα ελληνικά τοπία και την Ύδρα, με αφορμή την αναδρομική έκθεση του Περικλή και του Ντίκου Βυζάντιου στο Ίδρυμα Θεοχαράκη.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
 Μαρία Ελένα Βιέρα ντα Σίλβα: Η Συλλογή Guggenheim επανασυστήνει στο κοινό μια σημαντική ζωγράφο

Εικαστικά / Μαρία Ελένα Βιέρα ντα Σίλβα: Η Συλλογή Guggenheim επανασυστήνει στο κοινό μια σημαντική ζωγράφο

Με αφορμή την αναδρομική έκθεση στη Συλλογή Peggy Guggenheim στη Βενετία, έφτασε η στιγμή να ανακαλύψουμε τη ζωγράφο που θεωρείται εθνικός θησαυρός για την Πορτογαλία.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ματίς και Μαργκερίτ: Βλέποντας τον ζωγράφο μέσα από τα μάτια της κόρης του

Εικαστικά / Ματίς και Μαργκερίτ: Βλέποντας τον ζωγράφο μέσα από τα μάτια της κόρης του

Μια νέα έκθεση στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης στο Παρίσι με πορτρέτα της κόρης του Ανρί Ματίς, Μαργκερίτ, προσφέρει μια νέα οπτική στο έργο του μεγάλου Γάλλου καλλιτέχνη.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μια άνοιξη γεμάτη τέχνη: 15 σημαντικές εκθέσεις που ξεκινούν τον Απρίλιο

Εικαστικά / Μια άνοιξη γεμάτη τέχνη: 15 σημαντικές εκθέσεις που αξίζει να δείτε

Αφρικανική τέχνη, κριτική στην αποικιοκρατία, έργα για τα δικαιώματα των ζώων και εμπνευσμένα από διαστημικά ταξίδια, νέοι καλλιτέχνες και αναδρομικές εκθέσεις σε μουσεία και γκαλερί της Αθήνας.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Τέσσερις σημαντικοί διεθνείς καλλιτέχνες αποτελούν τον προπομπό της μεγάλης έκθεσης που έρχεται τον Μάιο στο ΕΜΣΤ

Εικαστικά / ΕΜΣΤ: Τέσσερις διεθνείς καλλιτέχνες και μία θεματική έκθεση για τα ζώα που δεν έχει ξαναγίνει ποτέ

Δύο ατομικές εκθέσεις και δύο μεγάλης κλίμακας in situ εγκαταστάσεις φωτίζουν τη σχέση μας με τα ζώα και τις οικολογικές συνέπειες της αποικιοκρατίας ενώ αποτελούν προπομπό μιας μεγάλης έκθεσης που έρχεται τον Μάιο στο ΕΜΣΤ.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
«Μιλώντας για τα ζώα σε υποταγή μιλώ για όλα τα υποταγμένα σώματα»

Εικαστικά / «Μιλώντας για τα ζώα σε υποταγή μιλώ για όλα τα υποταγμένα σώματα»

Στην υποβλητική της έκθεση στο ΕΜΣΤ, η εικαστικός Τζάνις Ράφα αναδημιουργεί ένα φανταστικό περιβάλλον άδειων στάβλων για να μιλήσει για τη σχέση του ανθρώπινου και του ζωικού κόσμου, ενώ μας προκαλεί να σκεφτούμε τις έννοιες της φροντίδας και της αγάπης, αλλά και την ανάγκη μας για κυριαρχία.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ