Ο πρόεδρος του ΔΗΣΥ, Αβέρωφ Νεοφύτου, ήταν ο μεγάλος χαμένος των κυπριακών εκλογών, καθώς η τρίτη θέση στην οποία βρέθηκε, δεν του επέτρεψε να συμμετέχει σήμερα στις εκλογές του δεύτερου γύρου. Για την αποτυχία του κατηγορεί ως υπαίτιο τον πρώην υπουργό Εξωτερικών που προέρχεται από το κόμμα του και βγήκε πρώτος, τον Νίκο Χριστοδουλίδη. Αυτή δεν ήταν η μόνη έκπληξη όμως, αφού ο δεξιός Νεοφύτου κατέστησε σαφές ότι στον δεύτερο γύρο προτιμά να ψηφίσει τον υποψήφιο του αριστερού ΑΚΕΛ, ο οποίος πρόσφατα αποκάλυψε την τακτική τους επικοινωνία, παρά τον προερχόμενο από το κόμμα του.
Οι κυπριακές προεδρικές εκλογές του 2023, οι 13ες της Κυπριακής Δημοκρατίας, είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσες και πολύ διαφορετικές από όλες τις προηγούμενες, λόγω μιας σειράς ανατροπών που έχουν συμβεί.
Ο απερχόμενος πρόεδρος Αναστασιάδης ανακοίνωσε ότι δεν στηρίζει κανέναν από τους δύο και κατήγγειλε το κλίμα διχασμού στο κόμμα του. Η προτίμηση του όμως στον Χριστοδουλίδη ήταν περίπου προφανής.
Για την εκλογή του προέδρου απαιτείται το 50% των έγκυρων ψήφων και αν αυτό δεν επιτευχθεί από τον πρώτο γύρο, ακολουθεί ο δεύτερος στον οποίο συμμετέχουν οι δύο πρώτοι. Στον πρώτο γύρο των κυπριακών εκλογών που έγιναν στις 5 Φεβρουαρίου, πρώτος ήρθε ο Νίκος Χριστοδουλίδης, με ποσοστό 32,04% και δεύτερος ο Ανδρέας Μαυρογιάννης που πήρε 29,60%.
Ο Νίκος Χριστοδουλίδης ήταν υπουργός Εξωτερικών της κυβέρνησης Αναστασιάδη, αλλά παραιτήθηκε στις αρχές του 2022, για να ανακοινώσει λίγους μήνες μετά την υποψηφιότητα του ως ανεξάρτητος. Στηρίχθηκε ωστόσο από το κεντρώο Δημοκρατικό Κόμμα (ΔΗ.ΚΟ.) που ιδρύθηκε το 1976 από τον Σπύρο Κυπριανού και σήμερα πρόεδρος του είναι ο Νικόλας Παπαδόπουλος, (γιος του προέδρου της Κύπρου το 2003-2008 Τάσσου Παπαδόπουλου) και το Κίνημα Σοσιαλδημοκρατών-Ε.Δ.Ε.Κ, το σοσιαλδημοκρατικό κόμμα που ιδρύθηκε το 1969 από τον Βάσο Λυσσαρίδη και σημερινός πρόεδρος του κόμματος είναι ο Μαρίνος Σιζόπουλος. Τον στήριξαν επίσης και δύο μικρότερα κόμματα, η Δημοκρατική Παράταξη και η Αλληλεγγύη.
Το κόμμα του προέδρου Αναστασιάδη, ο Δημοκρατικός Συναγερμός (ΔΗΣΥ) είναι το κεντροδεξιό κυπριακό κόμμα, που ιδρύθηκε το 1976 από τον Γλαύκο Κληρίδη και σημερινός πρόεδρος του είναι ο Αβέρωφ Νεοφύτου, που ήρθε τρίτος με 26,11%, μένοντας εκτός. Μετά από αυτό κατηγόρησε τον Νίκο Χριστοδουλίδη ως «αποστάτη» επειδή παραιτήθηκε από την κυβέρνηση Αναστασιάδη για να κατέβει ως ανεξάρτητος, αποσπώντας σημαντική μερίδα ψηφοφόρων (και) από το κόμμα του.
Ο δεύτερος είναι ο διπλωμάτης Ανδρέας Μαυρογιάννης που είναι ο υποψήφιος του ΑΚΕΛ, αλλά δεν πρόκειται για μία καθαρά κομματική υποψήφιότητα, καθώς ο ίδιος, αν και ήταν υφυπουργός Προεδρίας για Ευρωπαϊκά Θέματα το 2011, θεωρείται περισσότερο τεχνοκράτης και συμβούλευε όλες τις κυβερνήσεις. Επίσης αν και είναι υποψήφιος του αριστερού ΑΚΕΛ, θεωρείται κεντροδεξιός.
Το ΔΗΣΥ βρέθηκε διχασμένο σε αυτές τις εκλογές, καθώς ένα σημαντικό τμήμα των ψηφοφόρων του αντί να στηρίξει τον επίσημο υποψήφιο του, Αβέρωφ Νεοφύτου, υποστήριξε τον Νίκο Χριστοδουλίδη. Το Πολιτικό Γραφείο του κόμματος συνεκλήθη μετά τις εκλογές του πρώτου γύρου για να αποφασίσουν τη στάση που θα κρατούσαν στον δεύτερο γύρο. Η απόφαση που προέκυψε μετά από μία θυελλώδη συνεδρίαση επτά ωρών ήταν η ψήφος κατά συνείδηση. Ο απερχόμενος πρόεδρος Αναστασιάδης ανακοίνωσε ότι δεν στηρίζει κανέναν από τους δύο και κατήγγειλε το κλίμα διχασμού στο κόμμα του. Η προτίμηση του όμως στον Χριστοδουλίδη ήταν περίπου προφανής.
Ο Αβέρωφ Νεοφύτου είναι ο μεγάλος χαμένος και όπως εκ των υστέρων τώρα λέγεται, η υποψηφιότητα του είχε αρκετά προβλήματα από την αρχή, καθώς σύμφωνα με μετρήσεις που υπήρχαν, δεν φαινόταν πως ήταν ευρείας αποδοχής, ενώ διαθέτει κι ένα αυστηρό προφίλ «μη φιλικό» προς τον ψηφοφόρο. Το κλίμα στο κεντροδεξιό κόμμα του ΔΗΣΥ είναι αρκετά εμφυλιοπολεμικό. Μερικοί θεωρούσαν αυτονόητη την παραίτηση του Νεοφύτου μετά την ήττα, αλλά ο ίδιος κάθε άλλο παρά πρόθεση παραίτησης εξέφρασε. Μία από τις δηλώσεις που έκανε μετά τη συνεδρίαση του Πολιτικού Γραφείου ήταν: «Μην ασχολείστε με τους διασπαστές, γατί τους ήρωες μπορεί να τους ξεχάσει κάποτε η ιστορία, τους προδότες ποτέ».
Ο Ανδρέας Μαυρογιάννης τις προηγούμενες μέρες γνωστοποίησε ότι επικοινωνεί καθημερινά με τον Πρόεδρο του ΔΗΣΥ, Αβέρωφ Νεοφύτου.
Η επίσης δεξιά Καίτη Κληρίδου, κόρη του πρώην προέδρου της Κύπρου, δήλωσε κι αυτή την υποστήριξη της στον υποψήφιο του ΑΚΕΛ: «Ψηφίστε τον Ανδρέα Μαυρογιάννη. Είναι καθαρός, προέρχεται από οικογένεια αγωνιστών, είναι Πίτσιλος και φθάνει και μακρινός συγγενής του Γλαύκου Κληρίδη» δήλωσε.
Ο πρόεδρος Αναστασιάδης αρχικά προσπάθησε να μείνει έξω από το διχαστικό κλίμα, αλλά στο τέλος πήρε κι αυτός έμμεσα θέση, αφήνοντας σαφείς αιχμές για όσους χρησιμοποιούν το όνομα του ιδρυτή του κόμματος: «Ο ιδρυτής και ιστορικός ηγέτης Γλαύκος Κληρίδης, ουδέποτε εξετράπη και ουδέποτε επέτρεψε, είτε δημόσια είτε στα συλλογικά όργανα του κόμματος, να αποδίδονται απαράδεκτα υπονοούμενα εις βάρος απλών μελών πολύ δε περισσότερο ιστορικών στελεχών του κόμματος. Μια ηγετική στάση που μας επέτρεπε με ψυχραιμία να διαχειριζόμαστε το κάθε αποτέλεσμα αναγνωρίζοντας τα πραγματικά αίτια της αποτυχίας και ενωμένοι να προχωρούμε ακόμα πιο ισχυροί».
Αρκετοί πολιτικοί του ΔΗΣΥ δήλωσαν την υποστήριξη τους στον Νίκο Χριστοδουλίδη, όπως ο υπουργός Παιδείας Πρόδρομος Προδρόμου που υποστήριξε ότι «πρέπει να προστατεύσουμε τη χώρα από τα δεινά που θα έφερναν πολιτικές και αστοχίες του ΑΚΕΛ και πρέπει να ψηφίσουμε τον Νίκο Χριστοδουλίδη, προσβλέποντας τόσο σε προσεγγίσεις ενότητας τις οποίες προβάλλει, όσο και σε συγκλίσεις πολιτικής που μπορεί να επιτευχθούν».
Στην Ελλάδα ο ΣΥΡΙΖΑ στηρίζει τον υποψήφιο του ΑΚΕΛ, Μαυρογιάννη, Ο Νίκος Φίλης εξέδωσε και ανακοίνωση για τις κυπριακές εκλογές την περασμένη Τρίτη, στην οποία κατηγορεί τον Νίκο Χριστοδουλίδη ότι ως υπουργός Εξωτερικών «υπονόμευσε τη λύση της Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας στο Κραν Μοντανά, με αποτέλεσμα στη συνέχεια η Τουρκία να ταχθεί επιθετικά υπέρ της οριστικής διχοτόμησης και της καταστροφικής λύσης των δύο κρατών». Αυτή είναι μία κατηγορία του αποδίδουν και άλλοι από το ΑΚΕΛ, αλλά υπάρχουν δημοσιεύματα του κυπριακού τύπου που υποστηρίζουν ότι η Τουρκία ήταν αυτή που την υπονόμευσε.
Ο Νίκος Φίλης ανέφερε ότι «Για πρώτη φορά στην ιστορία της Κύπρου έμεινε έξω από το δεύτερο γύρο η επίσημη Δεξιά, ο ΔΗΣΥ και ο υποψήφιός του, κ. Νεοφύτου, ο οποίος ναι μεν έχει μετριοπαθέστερες απόψεις για το Κυπριακό, αλλά υπονομεύθηκε σκληρά από τον νυν Πρόεδρο Αναστασιάδη». «Με όλο μας το νου, με όλη μας την καρδιά στέλνουμε την αγάπη και τη συντροφική αλληλεγγύη μας στη μάχη που δίνουν οι σύντροφοί μας του ΑΚΕΛ και ο υποψήφιος πρόεδρος Ανδρέας Μαυρογιάννης».
Στη ΝΔ δεν έχουν εκφραστεί για τον σημερινό δεύτερο γύρο και όπως έλεγαν κάποιοι, η κυβέρνηση θα στηρίξει όποιον και αν βγει.
Οι εκλογές αυτές είχαν πολλά παράξενα και όχι μόνο την υποστήριξη δεξιών στον υποψήφιο της αριστεράς. Για πρώτη φορά στον πρώτο γύρο υπήρχαν 14 υποψήφιοι (ένας εκ των οποίων ο Χρίστος Χρίστου του ακροδεξιού κόμματος ΕΛΑΜ).
«Μετά το 1974 πάντα οι υποψήφιοι στις προεδρικές εκλογές ήταν αυτοί των παραδοσιακών κομμάτων ΑΚΕΛ, ΔΗΣΥ, ΔΗΚΟ-ΕΔΕΚ που εκπροσωπούσαν τη δεξιά, την αριστερά και το κέντρο. Αυτοί μαζί συγκέντρωναν ένα ποσοστό από 90% έως 100%. Πρώτη φορά υπήρξαν τόσοι μικροί υποψήφιοι, οι οποίοι πήραν 12,5%, αυτό είναι καινούργιο φαινόμενο» μας εξηγεί πολιτικός αναλυτής που παρακολουθεί τις κυπριακές εκλογές. Ο ίδιος εκτιμά ότι «υπάρχει αποδέσμευση ψηφοφόρων οριζόντια» και ότι το σημερινό αποτέλεσμα δεν είναι εύκολο να προβλεφθεί λόγω των ιδιαιτεροτήτων.
Οι ψήφοι που πήρε ο Νίκος Χριστοδουλίδης στον πρώτο γύρο φαίνεται ότι ήταν πολύ πάνω από τις ψήφους που άντλησε από την κομματική υποστήριξη που έλαβε, από το το ΔΗΚΟ και την ΕΔΕΚ. Το ίδιο φαίνεται ότι συνέβη και με την υποψηφιότητα του Ανδρέα Μαυρογιάννη. «Δεν είναι Χριστόφιας, ούτε Βασιλείου ο Μαυρογιάννης. Το ΑΚΕΛ τον υποστηρίζει διακριτικά τελευταία, για να συσπειρώσει και άλλο κόσμο. Αυτή την εβδομάδα δεν εμφανιζόταν σχεδόν πουθενά». Ισως για να μην προκαλέσει το κόμμα του Αβέρωφ Νεοφύτου που πριν από τον πρώτο γύρο κατηγορούσε τον Μαυρογιάννη ότι θα φέρει πάλι το ΑΚΕΛ στην κυβέρνηση. «Το ΑΚΕΛ δεν έχει συνέλθει ακόμα από την ήττα Χριστόφια και την αποδοκιμασία της κυβέρνησης του» η οποία θεωρήθηκε υπεύθυνη για το κυπριακό μνημόνιο. «Αλλαξε την ηγεσία του, ανέλαβε ο Στέφανος Στεφάνου και η επιλογη Μαυρογιάννη ήταν μία έξυπνη επιλογή, καθώς δεν είναι ένας στενά κομματικός υποψήφιος, αλλά ένας τεχνοκράτης».
Οι διαφορές των τριών μεγαλύτερων κομμάτων στην Κύπρο πάντως δεν είναι τόσο μεγάλες. Σχετικά με το Κυπριακό, ο Μαυρογιάννης, υπερασπίζεται την διζωνική, δικοινοτική λύση και ζητά επανέναρξη των διαπραγματεύσεων και να βελτιώσουν την αξιοπιστία τους απέναντι στους Τουρκοκύπριους. Ο Χριστοδουλίδης λέει ότι η ΕΕ έχει τα εργαλεία να πείσει την Τουρκία και προτείνει ευρωπαϊκή λύση.
Οι σημερινές εκλογές έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον καθώς είναι πιθανό να προκαλέσουν εξελίξεις που θα αναδιαμορφώσουν το πολιτικό σκηνικό της Κύπρου.
