Aπό το πρωτοποριακό έργο «Entangled Kingdoms» έως το The Ellinikon Park, ο Θωμάς Δοξιάδης μας έδειξε πώς η έννοια της βιωσιμότητας μπορεί να αγκαλιάσει τόσο τις μικρές όσο και τις μεγάλες δημιουργίες.
Ο διακεκριμένος αρχιτέκτονας-αρχιτέκτονας τοπίου υποστήριξε την άποψη ότι η βασική αρχή γύρω από τις αναπτύξεις πρέπει να είναι η βιωσιμότητα, μιλώντας στην πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση που πραγματοποιήθηκε στο The Ellinikon Experience Centre. «Σκέφτομαι τον βαθύτερο χρόνο. Να πράττεις σκεπτόμενος τα επόμενα σαν να πρόκειται ο ίδιος να τα ζήσεις. Αυτό σημαίνει βιωσιμότητα», ανέφερε συζητώντας με τον δημοσιογράφο και συγγραφέα Θοδωρή Γεωργακόπουλο στο πλαίσιο του The Ellinikon Moments -Talks.
Το The Ellinikon Moments αποτελεί έναν θεσμό που εγκαινίασε η LAMDA Development και έχει ως στόχο, μέσα από εκδηλώσεις, να αναδείξει το εύρος, τη σημασία και τις καινοτομίες που πλαισιώνουν τη μεγάλη ανάπτυξη στο Ελληνικό σε ένα σημείο συνάντησης και αναφοράς για κατοίκους αλλά και επισκέπτες της Αθήνας. Κατά την πιο πρόσφατη εκδήλωση ο Θωμάς Δοξιάδης κλήθηκε να τοποθετηθεί πάνω στις έννοιες της επιχειρηματικότητας και της βιωσιμότητας και να σχολιάσει κατά πόσο είναι αντίθετες ή μπορούν να συνυπάρξουν. H αίθουσα ήταν κατάμεστη και οι εκπρόσωποι της τοπικής αυτοδιοίκησης, οι φοιτητές Αρχιτεκτονικής και οι εκπρόσωποι των media που παρακολούθησαν το event ταξίδεψαν στο μέλλον μέσα από την εξέλιξη του μεγαλύτερου έργου αστικής ανάπλασης στην Ευρώπη.
Τα πάρκα σήμερα πρέπει να μας φέρουν πάλι κοντά, γιατί όταν είμαστε στα σπίτια μας είμαστε μπροστά σε οθόνες και γιατί, για να λειτουργεί μια κοινωνία, πρέπει να συνομιλούμε.
Κήποι με μύκητες και έργα που περνούν απαρατήρητα
Συζητώντας με τον κ. Γεωργακόπουλο, ο επικεφαλής του αρχιτεκτονικού γραφείου doxiadis+ ανέπτυξε τις σκέψεις του πάνω σε μια σειρά ζητημάτων όπως οι προκλήσεις για την Αθήνα και το πώς αναμένεται να διαμορφωθεί το κλιματικό τοπίο τις επόμενες δεκαετίες, το πράσινο στην πόλη και ο δημόσιος χώρος, η ευαισθητοποίηση των Ελλήνων απέναντι στην κλιματική αλλαγή, η τουριστική ανάπτυξη και η εκ νέου αξιοποίηση υλικών και η επανάχρηση κτιρίων, όπως εκείνο στο οποίο φιλοξενήθηκε η συζήτηση, ένα hangar της δεκαετίας του ’50 που έχει κηρυχθεί Νεότερο Μνημείο από το υπουργείο Πολιτισμού και εκσυγχρονίστηκε για να ανταποκριθεί στις ανάγκες του νέου του ρόλου.
Τη συζήτηση ακολούθησε παρουσίαση του κ. Δοξιάδη που μίλησε για την έννοια του κήπου και τη συνύπαρξη του ανθρώπου με τη φύση, τα δικαιώματα που αποκτούν τα φυσικά συστήματα και τη σύνδεση των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ με την Αρχιτεκτονική. Παράλληλα, εμβάθυνε περισσότερο σε παραδείγματα όπως αυτά της συμμετοχής του γραφείου του στην Μπιενάλε της Βενετίας το 2021, του καινοτόμου έργου «Entangled Kingdoms», του πρώτου κήπου του κόσμου που απαρτίζεται από μύκητες, αλλά και μιας σειράς πρωτοποριακών έργων στην Πορτογαλία που πραγματοποιήθηκαν με σεβασμό στο τοπίο και τη φύση. Η ιδέα πίσω από τα έργα αυτά ήταν «να έρχεσαι σε έναν τόπο που δεν θα το έχουμε πειράξει καθόλου».
«Τα πάρκα σήμερα είναι για να μας φέρνουν κοντά»
Φυσικά, τα έργα στο Ελληνικό δεν θα μπορούσαν να λείπουν από τη συζήτηση. Ο κ. Δοξιάδης αναφέρθηκε από την πρώτη στιγμή στη σύγκλιση της προσέγγισης του δικού του γραφείου του και της LAMDA Development. Στο επίκεντρό τους βρισκόταν η έννοια της βιωσιμότητας που αποσκοπεί στη δημιουργία ενός ανθεκτικού και ανανεώσιμου συστήματος. Το στοίχημα αυτό μάλιστα φαίνεται ότι κερδήθηκε, καθώς το The Ellinikon Experience Park απέσπασε τη διεθνή πιστοποίηση βιωσιμότητας New Construction SITES σε επίπεδο Gold.
Καλώντας το κοινό να αναλογιστεί πώς θα μπορούσε να είναι η ζωή σε αυτό το σημείο του παραλιακού μετώπου της Αθήνας σε τριάντα χρόνια από τώρα, ο κ. Δοξιάδης απαρίθμησε τις φιλικές προς το περιβάλλον τεχνικές καθώς και τα στοιχεία κυκλικής οικονομίας που χαρακτηρίζουν τον σχεδιασμό του Πάρκου του Ελληνικού και είναι ήδη ορατά στο The Ellinikon Experience Park που είναι τμήμα του μεγάλου Πάρκου του Ελληνικού, μεγέθους 2.000 στρεμμάτων. «Τα προϊόντα εκσκαφών και κατεδαφίσεων στο Ελληνικό αξιοποιούνται ξανά κυρίως μέσα στον ίδιο τον χώρο. Παρόλο που είναι ένα έργο στο οποίο θα μπορούσες να έχεις 3.000 φορτηγά κάθε μέρα να φεύγουν για να πετάξουν υλικό κάπου αλλού, αυτό δεν συμβαίνει γιατί το υλικό ξαναχρησιμοποιείται», υπογράμμισε σε άλλο σημείο της ομιλίας του, επισημαίνοντας πως δημιουργείται κάτι καινούργιο, αξιοποιώντας αυτό που ήδη υπάρχει.
Ο σχεδιασμός του The Ellinikon Experience Park βασίστηκε στην «αρχή των τριών R: Reduce, Reuse, Recycle» και μέρος των τσιμεντένιων δαπέδων από το πρώην αεροδρόμιο ανακυκλώθηκε για να δημιουργηθούν καλντερίμια, εξωτερικά καθιστικά, πεζούλες και άλλα στοιχεία στο πλαίσιο ενός λειτουργικού αλλά και σύγχρονου σχεδιασμού. Ακόμα και άσφαλτος από τους διαδρόμους προσγείωσης και απογείωσης είτε διατηρήθηκε είτε επαναχρησιμοποιήθηκε.
Ωστόσο το πάρκο σχεδιάστηκε για τους επισκέπτες του. «Τα πάρκα σήμερα πρέπει να μας φέρουν πάλι κοντά, γιατί όταν είμαστε στα σπίτια μας είμαστε μπροστά σε οθόνες και γιατί, για να λειτουργεί μια κοινωνία, πρέπει να συνομιλούμε», επισήμανε χαρακτηριστικά ο κ. Δοξιάδης μιλώντας για το σχήμα «αγκαλιάς» που έχουν οι πεζούλες – «μαζεύεσαι σε παρεούλες σε έναν χώρο και συναντιέσαι» σε έναν χώρο ανοιχτό σε όλους.
Σημειώνεται πως στην έκταση όπου συνυπάρχουν πολλά διαφορετικά μικροκλίματα τα φυτά που έχουν επιλεγεί για το The Ellinikon Experience Park είναι ιθαγενή ώστε να επιτυγχάνεται η σύνδεση του πάρκου με την τοπική χλωρίδα και να λειτουργούν μέσα στο συνολικό οικοσύστημα.
Η μελέτη για τον The Ellinikon Riviera Tower, που οδήγησε σε ένα νέο εργαλείο
Σύμφωνα με τον κ. Δοξιάδη, η μελέτη φύτευσης στον Riviera Tower ήταν καινοτόμα και είχε θετικό αποτύπωμα. Με την αξιοποίηση και τη βελτίωση ενός υπάρχοντος προγράμματος αρχιτεκτονικού σχεδιασμού που απεικονίζει καλύτερα τα φυτά του Ελληνικού αλλά και την εξέλιξή ή τη μεταξύ τους σχέση σε βάθος χρόνου δημιουργήθηκε ένα πρωτοποριακό εργαλείο που μπορεί να εμπλουτίσει τη σκέψη της αρχιτεκτονικής τοπίου διεθνώς.
Μετά το πέρας της ομιλίας του κ. Δοξιάδη ο λόγος πέρασε στο κοινό που επισήμανε την ανάγκη για περισσότερες «πράσινες» λύσεις εντός του αστικού ιστού της Αθήνας. Τέθηκαν ερωτήματα σχετικά με τον ρόλο της τεχνητής νοημοσύνης στον αστικό σχεδιασμό, ενώ αναγνωρίστηκε η αξία της διαβούλευσης όσον αφορά τον σχεδιασμό ενός βιώσιμου μέλλοντος. Η συζήτηση έκλεισε με αισιόδοξο μήνυμα, καθώς, ως συμπέρασμα, μπορεί κανείς να κρατήσει το ότι συνολικά η ζωή στο Λεκανοπέδιο μπορεί να γίνει βιώσιμη και να αναβαθμιστεί με την αξιοποίηση του παραδείγματος του Ελληνικού. «Όσο κι αν το αστικό περιβάλλον δυσκολεύει συχνά τους Αθηναίους, οι σύγχρονες αρχιτεκτονικές προσεγγίσεις δείχνουν ότι η θετική αλλαγή είναι όχι μόνο εφικτή αλλά έχει γίνει ήδη πραγματικότητα», τόνισε ο Θωμάς Δοξιάδης.
