Ο καθρέφτης των πάντων στο Bourse de Commerce
Για να επισκεφθείτε το Bourse de Commerce, ένα παλιό χρηματιστήριο σιτηρών και χώρο τέχνης που στεγάζει τη συλλογή Pinault στο κέντρο του Παρισιού, θα ξεχάσετε τις γόβες στιλέτο· θα φορέσετε τα ειδικά παπούτσια που θα σας δώσουν στην είσοδο. Θα ξεχάσετε και τις φούστες, γιατί στη Ροτόντα το δάπεδο είναι καλυμμένο με καθρέφτες· το σώμα του επισκέπτη, μέσα στην ακινησία ή την καθετότητά του, εγγράφεται σαν «βελόνα στο ύφασμα του κόσμου». Πρόκειται για μια καλλιτεχνική εγκατάσταση με τίτλο «To Breathe – Constellation» με την οποία η Νοτιοκορεάτισσα καλλιτέχνιδα Kimsooja κάνει μια παρέμβαση στον χώρο μνημειώδη και αιθέρια, αντιστρέφοντας την αρχιτεκτονική και μαζί την τάξη του κόσμου.
Ο ουρανός του γυάλινου θόλου του κτιρίου που ανακαίνισε ευφυώς ο Ιάπωνας αρχιτέκτονας Tadao Ando αποκτά ένα απύθμενο βάθος, αλλοιώνοντας την αντίληψή μας για το Διάστημα και όσα γνωρίζουμε για τον νόμο της βαρύτητας. Το Bourse έκανε ανάθεση εν λευκώ στην εννοιολογική καλλιτέχνιδα, η οποία έφτιαξε έργα, χρησιμοποιώντας ύφασμα, φως και ήχο, που τοποθέτησε στις 24 προθήκες που περιβάλλουν τη Ροτόντα. Αυτά τα έργα αντανακλούν την πρακτική της και απηχούν τον πυρήνα του έργου της, θέτοντας ερωτήματα που αφορούν την ανθρώπινη συνθήκη, ζητήματα αισθητικής, πολιτισμού, πολιτικής και περιβάλλοντος.
«Θα ήθελα να δημιουργήσω έργα που είναι σαν το νερό και τον αέρα, τα οποία δεν μπορείς να κατέχεις, αλλά μπορούν να τα μοιραστούν όλοι», λέει η Kimsooja, η δουλειά της οποίας, από τα τέλη της δεκαετίας του 1970, έχει επιβληθεί στη διεθνή καλλιτεχνική σκηνή ως καθολική εμπειρία.
Στο Λούβρο αφιέρωμα στην ολυμπιακή ιδέα
Ο επισκέπτης της γαλλικής πρωτεύουσας, που αυτό το καλοκαίρι διοργανώνει τους Ολυμπιακούς Αγώνες, μπορεί να δει σχετικές εκθέσεις σε πολλά μουσεία, αλλά η μεγαλύτερη και πιο ενδιαφέρουσα, η οποία αφορά και την Ελλάδα, είναι αυτή στο Λούβρο με τίτλο «Ολυμπισμός, μια σύγχρονη εφεύρεση, μια αρχαία κληρονομιά» («Olympism: Modern invention, ancient legacy») που θα διαρκέσει έως τις 16 Σεπτεμβρίου. Ο τίτλος παραπέμπει στην αθλητική ιδέα όπως διαμορφώθηκε στην αρχαία Ελλάδα κατά το πνεύμα των Ολυμπιακών Αγώνων· μια φιλοσοφία ζωής που προωθεί και συνδυάζει αρμονικά τις αρετές του σώματος και της ψυχής.
Σε αυτή την έκθεση θα ανακαλύψουμε οτιδήποτε σχετικό με την αναβίωση των Αγώνων στα τέλη του 19ου αιώνα: το πολιτικό πλαίσιο της εποχής, τις εικονογραφικές πηγές στις οποίες βασίστηκαν οι διοργανωτές και τον τρόπο που οργάνωσαν την όλη προσπάθεια. Εκτός από τον Pierre de Coubertin, ενορχηστρωτή της αναβίωσης, φωτίζονται κι άλλες προσωπικότητες, όπως ο Ελβετός σχεδιαστής Émile Gilliéron, ο επονομαζόμενος «επίσημος καλλιτέχνης των Ολυμπιακών Αγώνων του 1896 και των Μεσολυμπιακών Αγώνων του 1906» που διεξήχθησαν αμφότεροι στην Αθήνα. Ήταν αυτός που σχεδίασε τα τρόπαια των νικητών, αλλά και γραμματόσημα, αφίσες, καρτ ποστάλ, αναμνηστικά και την πρώτη σειρά γραμματοσήμων αθλητικών αγώνων στον κόσμο –εξού και η γέννηση του ολυμπιακού φιλοτελισμού–, εμπνεόμενος από ανακαλύψεις που έγιναν στις ανασκαφές των σημαντικότερων αρχαιολογικών χώρων εκείνης της περιόδου. Εδώ εκτίθεται επίσης το πρώτο ολυμπιακό κύπελλο, γνωστό ως «Bréal’s Cup», που δημιουργήθηκε για τον νικητή του πρώτου Μαραθωνίου, αθλήματος που θεσμοθετήθηκε για τους σύγχρονους Ολυμπιακούς Αγώνες.
Η έκθεση δείχνει πώς, στο όνομα του αθλητισμού, η συμμαχία επιστημονικών κλάδων κατάφερε να δημιουργήσει αυτό το παγκόσμιο αθλητικό γεγονός.
Ο Jean Cocteau στη Βενετία με μια μεγάλη αναδρομική
Μπορεί η 60ή Μπιενάλε Τέχνης με θέμα «Foreigners Everywhere» σε επιμέλεια Adriano Pedrosa να διοργανώνεται φέτος στη Βενετία, αλλά εκτός των τειχών της παγκόσμιας διοργάνωσης βρίσκουμε τη μεγαλύτερη αναδρομική έκθεση που έγινε ποτέ στην Ιταλία και είναι αφιερωμένη στον Jean Cocteau, το τρομερό παιδί της γαλλικής σκηνής του 20ού αιώνα. Θα διαρκέσει μέχρι τις 16 Σεπτεμβρίου και στεγάζεται στο μουσείο-σπίτι της Peggy Guggenheim. Ο τίτλος της έκθεσης, «Jean Cocteau: The Juggler’s Revenge», υπογραμμίζει την ευελιξία του καλλιτέχνη, τις πολλαπλές «ταχυδακτυλουργικές» πράξεις που διέκριναν την παραγωγή του και συχνά προκαλούσαν θύελλα αντιδράσεων από τους συγχρόνους του.
Ο επισκέπτης θα δει περισσότερα από εκατόν πενήντα έργα: σχέδια, γραφικά, κοσμήματα, ταπετσαρίες, ιστορικά ντοκουμέντα, βιβλία, περιοδικά, φωτογραφίες, ντοκιμαντέρ και ταινίες σκηνοθετημένες από τον Cocteau. Μέσα από αυτά παρακολουθούμε την ανάπτυξη της μοναδικής και άκρως προσωπικής αισθητικής του, παράλληλα με τα κυριότερα σημεία της πολυτάραχης καριέρας του.
Πρόκειται για μια εντυπωσιακά παραγωγική περίπτωση πολυσχιδούς καλλιτέχνη· χαρακτήριζε τον εαυτό του ως ποιητή, αλλά ήταν επίσης μυθιστοριογράφος, θεατρικός συγγραφέας, κριτικός, όπως και ένας ταλαντούχος, εξαιρετικά πρωτότυπος και καινοτόμος εικαστικός. Η θεματική του κυμαινόταν από την τέχνη και τη μουσική έως την ταξιδιωτική λογοτεχνία και τα απομνημονεύματα. «Αναγεννησιακός άνθρωπος» της σύγχρονης εποχής, άφησε ανεξίτηλο το σημάδι του στην τέχνη του 20ού αιώνα. Στον κύκλο του περιλαμβάνονταν καλλιτέχνες όπως η Josephine Baker, η Coco Chanel, ο Sergei Diaghilev, η Edith Piaf, ο Pablo Picasso και ο Tristan Tzara. Ανατρεπτικός, δήλωνε ανοιχτά ομοφυλόφιλος και εθισμένος στο όπιο, ενσαρκώνοντας τις πολιτιστικές, κοινωνικές και πολιτικές αντιθέσεις της εποχής του.
Ο προβοκάτορας Maurizio Cattelan στη Στοκχόλμη
Ένας προβοκάτορας της τέχνης, ο Maurizio Cattelan, αμφισβητεί τις συμβάσεις της κοινωνίας γενικά και του κόσμου της τέχνης ειδικότερα στην έκθεση «The third hand» που διοργανώνεται στο Moderna Museet της Στοκχόλμης και θα διαρκέσει έως τις 12 Ιανουαρίου 2025.
Ποιος έχει την εξουσία στην τέχνη, την κοινωνία, τη ζωή και τον θάνατο; Χρησιμοποιώντας σάτιρα και χιούμορ, προκλητικό και σοβαρό ύφος, ο Maurizio Cattelan ασχολείται με τον έλεγχο των συστημάτων εξουσίας και των πεποιθήσεων, θέμα που διατρέχει ολόκληρο το έργο του, αφήνοντας την ερμηνεία του ανοιχτή.
Ένας μετεωρίτης χτυπάει έναν πάπα, περιστέρια μάς παρακολουθούν από ψηλά, βλέπουμε εκπληκτικές λεπτομέρειες σε μια συρρικνωμένη Καπέλα Σιξτίνα, ένας δικτάτορας γίνεται μια αξιολύπητη φιγούρα, ζητώντας πιθανώς συγχώρεση, ένας μνημειώδης φασιστικός χαιρετισμός ακυρώνεται από την απώλεια των δακτύλων, ένας άντρας κι ένας σκύλος φαίνεται να μοιράζονται ένα κοινό όνειρο ή τον θάνατο. Όπως τα έργα της έκθεσης έτσι και ο τίτλος της, «Το τρίτο χέρι», ασκούν κριτική ακόμα και στο μουσείο που τα φιλοξενεί, θέτοντας τα εξής ερωτήματα: Ποια τέχνη πρέπει να είναι μέρος μιας συλλογής; Ποια έργα πρέπει να εκτίθενται; Τι ή ποιος αποφασίζει ποια τέχνη είναι σημαντική;
Το έργο του Cattelan απλώνεται σε έξι αίθουσες και συναντά αυτό Σουηδών και διεθνών καλλιτεχνών από τη συλλογή του Moderna Museet, συμπεριλαμβανομένων των Eva Aeppli, Eija-Liisa Ahtila, Cecilia Edefalk, Lena Svedberg, Rosemarie Trockel και των συντακτών του underground περιοδικό PUSS. Σε κάθε αίθουσα η δυναμική των σχέσεων μεταξύ τέχνης και θρησκείας, τέχνης και πολιτικής, τέχνης και στρατιωτικής δύναμης αλλάζει.
Louise Bourgeois και Alberto Giacometti συναντιούνται στη Δανία
Τα έργα του Alberto Giacometti, που αποτελούν σημαντικό πυλώνα της συλλογής του Louisiana Museum o Modern Art, συναντιούνται με αυτά μιας άλλης σπουδαίας καλλιτέχνιδας, της Louise Bourgeois, στην έκθεση «Louise Bourgeois x Alberto Giacometti» που θα διαρκέσεις μέχρι τις 19 Ιανουαρίου 2025.
Το γλυπτό «Walking Man» του Alberto Giacometti βρίσκεται κοντά στο «Spider Couple», το εμβληματικό γλυπτό της Γαλλοαμερικανίδας εικαστικού. Οι δύο φάροι της Ιστορίας της Τέχνης του 20ού αιώνα, που γνωρίζονταν, αν και είχαν τελείως διαφορετικές ιστορίες, με την τέχνη τους εκφράζουν μια διά βίου ενασχόληση με το ανθρώπινο σώμα και την ψυχή, αν και με πολύ διαφορετικούς τρόπους.
Εκτός από τα θεαματικά γλυπτά, εκτίθενται και επιλεγμένα έργα σε χαρτί των δύο καλλιτεχνών από τη συλλογή του μουσείου. Η Bourgeois έκανε διεθνή επιτυχία στα 70 της και έμεινε ακμαία μέχρι τα 100. Τα μεγάλης κυρίως κλίμακας γλυπτά της είναι εμπνευσμένα από τις αναμνήσεις και τις εμπειρίες της και χαρακτηρίζονται από ακεραιότητα, αφηγηματική δύναμη και μια αδυσώπητη ματιά στη σεξουαλικότητα, την ταυτότητα και τη σωματικότητα. Το έργο της αναγνωρίζεται για τη μοναδικότητά του, όπως και του Giacometti, ο οποίος έζησε και δημιούργησε στην Ελβετία, την Ιταλία και τη Γαλλία. Παρόλο που συνδέθηκε με κινήματα όπως ο σουρεαλισμός, ο φορμαλισμός και ο εξπρεσιονισμός, διατήρησε το μοναδικό καλλιτεχνικό του ιδίωμα, αποδίδοντας εμμονικά, μέσω της υποκειμενικής οπτικής εμπειρίας, την πλαστικότητα του σώματος όχι ως απομίμηση αλλά ως φαντασιακή εικόνα σε έναν χώρο ταυτόχρονα πραγματικό και ιδεατό, απτό αλλά και μη προσβάσιμο.
Ένας μαύρος καλλιτέχνης και η ιαπωνική παράδοση της κεραμικής
Στο μουσείο τέχνης Mori του Τόκιο εκτίθεται μια εγκατάσταση-υβρίδιο μαύρου και ιαπωνικού πολιτισμού, συνδυάζοντας κεραμική, αρχιτεκτονική και μουσική. Την υπογράφει ο Theaster Gates στην πρώτη του ατομική έκθεση στην Ιαπωνία. Γλύπτης και πολεοδόμος από το Σικάγο, έχει επηρεαστεί από την ιαπωνική τέχνη και τον πολιτισμό όπως έχει διαμορφωθεί τα τελευταία 20 χρόνια και έχει κερδίσει διεθνή αναγνώριση για μια πρακτική που χρησιμοποιεί πολλά μέσα και είδη και περιλαμβάνει από αρχιτεκτονική και μουσική μέχρι περφόρμανς, μόδα και σχέδιο. Ταξίδεψε στην Ιαπωνία το 2004 για να σπουδάσει κεραμική στο Tokoname στην επαρχία Aichi. Όσα συνάντησε στην Ιαπωνία και την Ασία, σε συνδυασμό με τις εμπειρίες του ως Αφροαμερικανού με ρίζες στο Μισισίπι και το Σικάγο, είναι οι ακρογωνιαίοι λίθοι της δημιουργικής του διαδικασίας.
Έχοντας εξερευνήσει την πολιτιστική υβριδικότητα κατά τη διάρκεια της πρακτικής του, επινόησε τον όρο «afro-mingei», ένα μοναδικό εννοιολογικό πλαίσιο που συνδυάζει τις φιλοσοφίες του ιαπωνικού κινήματος Mingei με την αισθητική του πολιτιστικού κινήματος «Black is beautiful», το οποίο έπαιξε συνέβαλε σημαντικά στο αμερικανικό κίνημα για τα πολιτικά δικαιώματα. Σε μια περίοδο που η παγκόσμια καλλιτεχνική σκηνή ενδιαφέρεται όλο και περισσότερο για την πολλαπλότητα των εμπειριών που αντικατοπτρίζονται στο έργο κορυφαίων Μαύρων καλλιτεχνών και οι ιστορίες των Μαύρων παραμένουν σχετικά άγνωστες στο ιαπωνικό κοινό, αυτή η έκθεση καταδεικνύει τη μετατόπιση του ενδιαφέροντος στη μαύρη τέχνη μέσω της πολυδιάστατης πρακτικής του Theaster Gates και του afro-mingei που τιμά τη χειροτεχνία και μας ζητά να εξετάσουμε ζητήματα φυλής και πολιτικής, επικροτώντας τη δυνατότητα του πολιτισμού να δημιουργεί υβριδικές μορφές.
Τα μηνύματα της Jenny Holzer στο Guggenheim
Η Jenny Holzer με το έργο της «Light Line» στη ράμπα της ροτόντας του μουσείου που σχεδίασε ο Frank Lloyd Wright μεταμορφώνει το κτίριο του νεοϋορκέζικου μουσείου με μια οθόνη από κυλιόμενα συνθήματα εμβληματικών σειρών της όπως οι «Truisms» και «Inflammatory Essays», ενώ τους τοίχους του λούζει μια λάμψη ματζέντα.
Αυτή η έκθεση παρουσιάζει μια αναπαράσταση της εμβληματικής εγκατάστασης που έκανε η καλλιτέχνιδα το 1989 στο Guggenheim. Η Holzer είναι νεο-εννοιολογική εικαστικός και το μεγαλύτερο μέρος της δουλειάς της παρουσιάζεται σε δημόσιους χώρους, περιλαμβάνοντας λέξεις και ιδέες που προκύπτουν από μια διαδικασία που είναι γνωστή ως «τέχνη κειμένου». Η δημόσια διάσταση είναι αναπόσπαστο κομμάτι του έργου της. Οι μεγάλης κλίμακας εγκαταστάσεις της περιλαμβάνουν διαφημιστικές πινακίδες, προβολές σε κτίρια και άλλες αρχιτεκτονικές κατασκευές και φωτισμένες ηλεκτρονικές οθόνες. Χρησιμοποιεί συχνά πινακίδες LED, αν και η πρακτική της ενσωματώνει ένα ευρύ φάσμα μέσων: αφίσες, ζωγραφισμένες πινακίδες, πίνακες ζωγραφικής, φωτογραφίες, ήχο, βίντεο, προβολές, το διαδίκτυο.
Η Holzer χρησιμοποιεί μόνο κεφαλαία γράμματα στη δουλειά της και συχνά οι λέξεις ή οι φράσεις είναι σε italics. Έχει δηλώσει ότι αυτό συμβαίνει επειδή θέλει «να δείξει κάποια αίσθηση επείγοντος και να μιλήσει λίγο δυνατά».
Η έκθεση, που θα διαρκέσει μέχρι τις 29 Σεπτεμβρίου, παρουσιάζει μια επιλογή από έργα της από τη δεκαετία του 1970 έως σήμερα: πίνακες ζωγραφικής, έργα σε χαρτί και γλυπτά πέτρινα κομμάτια.
Οι φιγούρες του Alex Katz στο ΜοΜΑ
Οι τέσσερις μνημειώδεις πίνακες που παρουσιάζονται στην έκθεση «Alex Katz: Seasons» μέχρι τις 8 Σεπτεμβρίου καταγράφουν την αλλαγή των εποχών, από τα ζωηρά χρώματα της άνοιξης, του καλοκαιριού και του φθινοπώρου μέχρι την έντονη παλέτα του χειμώνα.
Αυτά τα έργα ανήκουν σε μια νέα ενότητα με περισσότερους από 100 πίνακες που δημιούργησε ο Alex Katz στο στούντιό του στη Νέα Υόρκη από το 2022. Ο καλλιτέχνης αντλεί έμπνευση από το άμεσο περιβάλλον του, είτε από ένα μοναχικό δέντρο που συναντά στην οδό Χιούστον επιστρέφοντας από τον κινηματογράφο στο σπίτι, είτε από το καταπράσινο τοπίο του Μέιν, όπου περνάει τα καλοκαίρια του από το 1954. «Η αίσθηση του χρώματος είναι αυτό που ήθελα», λέει, «η αίσθηση του να βλέπεις». Η έκθεση αναδεικνύει τον διαρκώς εξελισσόμενο τρόπο που ο καλλιτέχνης ερμηνεύει τον φυσικό κόσμο. Συχνά ξεκινά με φωτογραφίες τραβηγμένες με iPhone και μικρότερα σκίτσα, τα οποία μεταμορφώνει σε συνθέσεις μεγάλης κλίμακας. Σε πολλές περιπτώσεις, αφαιρεί τον ορίζοντα· η απουσία του, σε συνδυασμό με τη μεγάλη κλίμακα, δημιουργεί ένα περιβάλλον χωρίς ξεκάθαρη αρχή ή τέλος. Παρά τη συνεχή επανεξέταση και εκ νέου επεξεργασία του θέματος των τεσσάρων εποχών, προσεγγίζει κάθε καμβά ως ένα νέο εγχείρημα. Μάλιστα περιγράφει με χαρά τη διαδικασία ως εξής: «Κράτα την αναπνοή σου και έλπιζε για το καλύτερο».
Τα θυμωμένα κορίτσια του Yoshitomo Nara στο Μπιλμπάο
Στο μουσείο Guggenheim Bilbao παρουσιάζεται μέχρι τις 11 Νοεμβρίου η δουλειά του Yoshitomo Nara, ενός από τους πιο διάσημους Ιάπωνες καλλιτέχνες της γενιάς του. Το έργο του είναι άμεσα αναγνωρίσιμο χάρη στις τολμηρές, ζωηρές εικόνες παιδιών με μεγάλα κεφάλια και μεγάλα, ελκυστικά μάτια – κατά καιρούς γίνονται απειλητικές, προκλητικές ή μελαγχολικές και αβέβαιες, αλλά με τα χρόνια έχουν εξελιχθεί σε πιο ήρεμες. Ο Nara δεν έγινε αμέσως αποδεκτός από τον κόσμο της τέχνης, αλλά το πρωτοποριακό προσωπικό του ιδίωμα έχει καθιερωθεί πλέον.
Οι χαρακτήρες του –οι φιγούρες, τα ζώα και τα υβριδικά όντα του– είναι μια αναπαράσταση του εαυτού του. Οπτικοποιούν τις πιο εσωτερικές σκέψεις και τα συναισθήματά του και μεταφέρουν το βάθος του ανθρωπισμού του. Πηγές της δημιουργικότητάς του είναι οι βαθιά χαραγμένες αναμνήσεις της παιδικής του ηλικίας, οι γνώσεις του σε μουσική και λογοτεχνία, η ιαπωνική και ευρωπαϊκή Ιστορία της Τέχνης μαζί με την απεριόριστη περιέργειά του.
Η ενασχόλησή του με την ανθρωπότητα και την κοινωνία είναι βαθιά, έχει ισχυρές απόψεις. Το έργο του εξετάζει και ενσωματώνει ιδέες σχετικές με την έννοια του σπιτιού, της κοινότητας, της φύσης, του περιβάλλοντος και τον τρόπο που συνδέονται. Στα τέλη της δεκαετίας του 1980 μετακόμισε στη Γερμανία, στο Ντίσελντορφ, για να παρακολουθήσει μαθήματα στη διάσημη Kunstakademie. Το αίσθημα της μοναξιάς και της απομόνωσης που γνώρισε εκεί, εφόσον δεν μιλούσε τη γλώσσα, βρίσκονται στον πυρήνα του έργου του. Η τέχνη του γενικά σχετίζεται άμεσα με την προσωπική του ιστορία και βιωμένες εμπειρίες.
Ένας πρωτοπόρος designer και σκηνογράφος στο Μιλάνο
Το Fondazione Prada στο Μιλάνο παρουσιάζει μια εκτενή αναδρομική έκθεση αφιερωμένη στον Ιταλό καλλιτέχνη, γλύπτη, σκηνογράφο και περφόρμερ Pino Pascali έως τις 23 Σεπτεμβρίου 2024, έχοντας ως στόχο του να εξετάσει την καινοτομία στο εύρος του έργου του, το οποίο τις τελευταίες πέντε δεκαετίες είχε ουσιαστικό αντίκτυπο σε αρκετές γενιές καλλιτεχνών και κριτικών και συνεχίζει να προσελκύει την αυξανόμενη προσοχή του διεθνούς κοινού. Η έκθεση, την οποία επιμελείται ο Mark Godfrey, αναπτύσσεται σε τρία κτίρια και χωρίζεται σε τέσσερις ενότητες, καθεμία από τις οποίες παρουσιάζει μια μοναδική οπτική του έργου του καλλιτέχνη.
Ο Pino Pascali γεννήθηκε στο Μπάρι της Ιταλίας το 1935 και μετακόμισε στη Ρώμη το 1955 για να σπυδάσει σκηνογραφία στην Ακαδημία Τέχνης. Εργάστηκε ως εικονογράφος διαφημίσεων και σχεδιαστής για αρκετά χρόνια προτού κάνει την πρώτη του ατομική έκθεση το 1965 στην Galleria La Tartaruga. Σε αυτήν έδειξε τα «ψεύτικα γλυπτά» του, μια σειρά από διαμορφωμένους καμβάδες που αρχικά φαίνονται να είναι συμπαγή γλυπτά, αλλά στην πραγματικότητα είναι πίνακες οι οποίοι παρουσιάζουν αφηρημένες μορφές ζώων, φυτών και τοπίων. Αμέσως μετά δημιούργησε τη σειρά «όπλων» του, που είναι ίσως η πιο διάσημη ομάδα έργων του με ψεύτικα όπλα που γίνονται ένα αθώο, μεγάλου μεγέθους παιχνίδι. Ο Pascali έφερε νέα καταναλωτικά προϊόντα και συνθετικά υφάσματα στο στούντιο για να διαμορφώσει ζώα, παγίδες και γέφυρες. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ως προς την πολυπλοκότητα της προσέγγισής του στη γλυπτική, ωστόσο η ιδιοφυΐα και η πρωτοτυπία της συμβολής του βρίσκονται κάπου αλλού, στο ονειρικό σύμπαν του που παίζει με τη σχέση ψευδαίσθησης και πραγματικότητας. Πέθανε το 1968 σε δυστύχημα με μοτοσικλέτα, σε ηλικία τριάντα δύο ετών. Η πολύ σύντομη καριέρα του συνέβαλε σημαντικά στη μεταπολεμική τέχνη.
Η ιστορία μιας καλλιτεχνικής φιλίας στην Tate
Η έκθεση στην Tate Modern «Εxpressionists - Κandinsky, Μünter and the Blue Rider», που θα διαρκέσει μέχρι τις 20 Οκτωβρίου, εξερευνά την πρωτοποριακή δουλειά ενός κύκλου φίλων και στενών συνεργατών γνωστών ως «The Blue Rider» (Der Blaue Reiter). Στις αρχές του 20ού αιώνα συναντήθηκαν για να σχηματίσουν «μια ένωση διαφόρων χωρών ώστε εξυπηρετήσουν έναν σκοπό», τη μεταμόρφωση της σύγχρονης τέχνης. Οι καλλιτέχνες συσπειρώθηκαν γύρω από τον Wassily Kandinsky και την Gabriele Münter για να πειραματιστούν με το χρώμα, τον ήχο και το φως, δημιουργώντας τολμηρή και ζωντανή τέχνη.
Αυτήν τη σχέση εξετάζει η έκθεση, από το ενδιαφέρον του Franz Marc για το χρώμα και τη freestyle ερμηνεία του Alexander Sacharoff μέχρι τις πειραματικές φωτογραφίες της Gabriele Münter και τους δραματικούς πίνακες της Marianne Werefkin. Περιλαμβάνει πάνω από 130 έργα που συγκεντρώθηκαν στο Ηνωμένο Βασίλειο για πρώτη φορά, και σκοπός της είναι να τιμήσει τον ριζοσπαστικό πειραματισμό τους με τη φόρμα, το χρώμα, τον ήχο. Σε αυτήν συναντάμε φημισμένους καλλιτέχνες όπως ο Wassily Kandinsky, η Gabriele Münter, ο Franz Marc και ο Paul Klee, αλλά και φιγούρες όπως ο Wladimir Burliuk και η Maria Franck-Marc, ανακαλύπτοντας έτσι την πολυπολιτισμική και διακρατική φύση αυτής της καίριας στιγμής στην πρώιμη μοντερνιστική τέχνη. Το κίνημα The Blue Rider ήταν ένα χαλαρά συνδεδεμένο και ποικιλόμορφο δίκτυο καλλιτεχνών που διακήρυξαν ότι «όλο το έργο, που ονομάζεται τέχνη, δεν γνωρίζει σύνορα ή έθνη, μόνο ανθρωπότητα».
Το Design Museum στο Λονδίνο τιμά έναν θρύλο του design
Τον Enzo Mari, τη ζωή και το έργο του ενός από τους μεγαλύτερους designers του 20ού αιώνα, του οποίου τα σχέδια έχουν εμπνεύσει γενιές δημιουργικών σε όλο τον κόσμο, παρουσιάζει το Design Museum στο Λονδίνο έως τις 8 Σεπτεμβρίου 2024. Η επιμέλεια είναι του Hans Ulrich Obrist και της Francesca Giacomelli.
Σημαντικός σχεδιαστής, καλλιτέχνης, δάσκαλος και θεωρητικός, ο Mari, που πέθανε το 2020 από κορωνοϊό, κατά τη διάρκεια της γόνιμης καριέρας του δημιούργησε αμέτρητα διαχρονικά σχέδια που γέμισαν τα σπίτια και τους δρόμους των Μιλανέζων, και όχι μόνο. Υπήρξε επικριτής του κλάδου του σχεδιασμού και πίστευε ακράδαντα στην ατομική κοινωνική ευθύνη, κάτι ιδιαίτερα επίκαιρο σήμερα που αντιμετωπίζουμε σοβαρά οικολογικά και ηθικά ζητήματα. «Αφιέρωσα τη ζωή μου, και θα συνεχίσω να το κάνω, σε ένα μόνο εγχείρημα, για να αλλάξω τον κόσμο», έλεγε.
Η αναδρομική αυτή έκθεση καλύπτει την 60χρονη καριέρα του και συγκεντρώνει εκατοντάδες έργα του, από έπιπλα, παιδικά βιβλία και παιχνίδια, προϊόντα και γραφικά σχέδιο, μέχρι πιο εννοιολογικά έργα, βασισμένα σε εγκαταστάσεις. Το αρχειακό υλικό παρέχει μια ευρεία εικόνα της ερευνητικής διαδικασίας που ακολουθούσε και των βασικών αρχών που χαρακτήρισαν και ενοποίησαν το έργο του. «Στις συζητήσεις μου με τον Mari για τη δουλειά του και για αυτά για τα οποία είχε δεσμευτεί τη δεκαετία του 1960 έμαθα για τη σχέση του με τον κομμουνισμό και το κίνημα Arts and Crafts και το πώς έβλεπε το design ως μια πολιτική έκφραση. Άρχισα να καταλαβαίνω πόσο πολλές διαστάσεις υπάρχουν στη δουλειά του: βιομηχανικός σχεδιαστής, σχεδιαστής επίπλων, δημιουργός εκθέσεων, καλλιτέχνης, συγγραφέας μανιφέστων, κάποιος που επιδιδόταν σε πολεμική – ήταν διάσημος για την οργή του εναντίον του κόσμου του design», γράφει ο Hans Ulrich Obrist.
Ο William Kentridge στην καλοκαιρινή Arles
Το Luma Foundation στην Arles παρουσιάζει μέχρι τις 12 Ιανουαρίου 2025 την έκθεση του William Kentridge «Je n’attends plus» (Δεν περιμένω άλλο). Από τους πιο πολυσχιδείς καλλιτέχνες της γενιάς του, ο Kentridge, συνδυάζοντας σχέδιο, κινηματογράφο, γλυπτική, θέατρο και όπερα, είναι διάσημος για την πολιτική του πρακτική.
Σε συνδυασμό με την παγκόσμια πρεμιέρα της νέας του όπερας «The great yes, The great no» φέτος το καλοκαίρι παρουσιάζει μια ομάδα σημαντικών έργων, μερικά από τα οποία δεν έχουν εκτεθεί ποτέ ξανά στην Ευρώπη. Μέσω ενός αξιόλογου συνόλου πειραματικών και παραστατικών έργων πραγματεύεται θέματα όπως η μετανάστευση, η καταπίεση, οι φυλετικές σχέσεις, η διάδοσης της Ιστορίας και του ρόλου του καλλιτέχνη σε μια κοινωνία υπό πίεση.
Για περισσότερα από σαράντα χρόνια το έργο του Kentridge εξέταζε την ιστορία της Νότιας Αφρικής, συνδυάζοντας το προσωπικό βίωμα με την πολιτική ιστορία. Οι κινηματογραφικές του εγκαταστάσεις αναπτύσσουν ρυθμικές νωπογραφίες που πάντα επηρεάζονται από το πλαίσιο και τις πολιτιστικές εκφράσεις του Γιοχάνεσμπουργκ, όπου εκτυλίσσονται. Ταυτόχρονα αντλούν στοιχεία από την ιστορία της αβανγκάρντ της Ευρώπης με μετακυβιστικούς, ντανταϊστικούς και σουρεαλιστικούς τόνους. Τα σχέδιά του με κάρβουνο, τα κολάζ, οι μαριονέτες και τα γλυπτά του δίνουν στο έργο του μια ονειρική, οριακή και μερικές φορές αφηρημένη διάσταση, σημαντικό συστατικό της μοναδικής γλώσσας του, η οποία βρίσκει πάντα στο νοτιοαφρικανικό πλαίσιο μια αφετηρία για καθολική αμφισβήτηση.
