Η έκρηξη της αφαίρεσης: Μια συνάντηση με τη ζωγράφο Νανά Βέττα

Η έκρηξη της αφαίρεσης: Μια συνάντηση με τη ζωγράφο Νανά Βέττα Facebook Twitter
0

Η κρυφή λέξη είναι ένταση: αυτή είναι που διαπερνά τα ανεικονικά, αλλά απόλυτα εκφραστικά έργα της Νανάς Βέττα, και βάζει φωτιά στα χρώματα, στην κίνηση, στην αυθυπαρξία του μαύρου ή του κόκκινου, στον τρόπο που η ύλη απειλεί να βγει από τον καμβά. Παρατηρώντας τα έργα της βλέπει κανείς πώς η καλλιτέχνις παίζει με τα λάδια αλλά και πώς δουλεύει με το κραφτ χαρτί – διαρκώς και χωρίς όρια. Σε συζήτηση που έχουμε μαζί της, σε ένα όμορφο καφέ του κέντρου, γεμάτο με αφίσες από εκθέσεις που έχουν αφήσει εποχή, παραδέχεται ότι παλεύει πολλά χρόνια με αυτά τα έργα που περιλαμβάνονται στην έκθεσή της στην γκαλερί Σκουφά, μεγάλα έργα, δουλεμένα σε μουσαμά, ή και μικρότερα, σε ξύλο ή χαρτί: «Τα έργα έχουν δουλευτεί τα τελευταία πέντε χρόνια. Το πρώτο ήταν ένα μεγάλο μπλε δίπτυχο το οποίο είναι πολύ κοντά στην προηγούμενη δουλειά μου και αυτό, κατά κάποιον τρόπο, με εισήγαγε στα επόμενα, τα οποία έγιναν σταδιακά». Στο εξώφυλλο του καταλόγου της έκθεσης αποκαλύπτεται η «καθετότητα» ενός πίνακα που μοιάζει με ένα ζωντανό δάσος από χθόνια χρώματα σε διαρκή ροή. Όπως τονίζει και σε σχετικό κείμενό της η επιμελήτρια Ελισάβετ Πλέσσα: «Οι διαβαθμίσεις των χρωμάτων, οι εναλλαγές της υφής, οι εντάσεις της γραφής, βρίσκονται σε διαρκή αλληλοδιαδοχή, παίρνοντας τη μορφή ζωγραφικών ροών, συνήθως κάθετων, οι οποίες σχηματίζονται από παρατακτικά σχεδιάσματα και σβησίματα, ενδιάμεσα "περάσματα", ατέρμονες παράλληλες ζωγραφικές πορείες».

Η πορεία της ίδιας της ζωγράφου, άλλωστε, δεν ήταν ένας μονόδρομος από την παιδική ηλικία μέχρι τη στιγμή της δημιουργίας –αυτό το κλισέ, «ζωγράφιζα από μικρή»– και χρειάστηκε να το σκεφτεί πολύ προτού αποφασίσει να φοιτήσει στη Σχολή Καλών Τεχνών. «Ανέκαθεν, πάντως, με απασχολούσε η δημιουργία, η μετατροπή των πραγμάτων σε κάτι άλλο. Εργαζόμουν ως γραφίστρια και δύσκολα θα σκεφτόμουν να εγκαταλείψω την επαγγελματική μου θέση, ειδικά τότε που ήταν πολύ σημαντικό για μια γυναίκα να μπορεί να είναι οικονομικά ανεξάρτητη και αυτάρκης. Έως ότου ήρθε η στιγμή που η γραφιστική, όπως και η προσωπική μου ζωή, πήραν άλλη πορεία και κατάφερα να ασχοληθώ με αυτό που ήθελα». Εξάλλου, τότε η Σχολή Δοξιάδη, απ' όπου αποφοίτησε, θεωρούνταν εφάμιλλη των πανεπιστημιακών σχολών και έτσι η Νανά Βέττα κατάφερε να ακολουθήσει σπουδές στο Λονδίνο. Στην Καλών Τεχνών, όμως, βρήκε την ταυτότητα που αναζητούσε: «Καταλυτικό ρόλο στην απόφασή μου αυτή έπαιξαν συγκεκριμένοι άνθρωποι που με ώθησαν να δώσω εξετάσεις και τελικά αποτυπώθηκε μέσα μου η ταυτότητα αυτού που είμαι και που ήθελα να κάνω. Έκτοτε, η ζωγραφική δεν είναι για μένα μόνο επάγγελμα αλλά η ματιά μου για τη ζωή». Κάθε εμπειρία μετρούσε ως βήμα για την επόμενη δημιουργική διαδικασία. Για παράδειγμα, το πέρασμά της από τη βυζαντινή ζωγραφική τη βοήθησε να αντιληφθεί το χρώμα: «Τη δύναμή του, το γεγονός ότι, ενώ η μορφή στις εικόνες των Αγίων φαντάζει πάντα τόσο αυστηρή, υπάρχει μεγάλη τόλμη στη χρήση του χρώματος. Είναι συγκλονιστικός αλλά και απόλυτα μοντέρνος ο τρόπος που οι αγιογράφοι βάζουν τόσο έντονα χρώματα το ένα δίπλα στο άλλο». Μου μιλάει με συγκίνηση για το κόκκινο κιννάβαρι, το λάπις λάζουλι, την ποικιλία των τόνων, το στυλιζάρισμα της φόρμας. Από τη θητεία της στη βυζαντινή αγιογραφία, επίσης, διδάχτηκε την καταλυτική δύναμη της ιεροτελεστίας στη δημιουργική διαδικασία. Άλλωστε, αυτό διαφαίνεται και στον τρόπο που ζωγραφίζει, κάτι που γίνεται έτσι κι αλλιώς σταδιακά: από το πώς θα δημιουργηθεί η πρώτη στρώση, πώς θα μείνει το έργο για καιρό μέχρι να ακολουθήσει η επόμενη φάση, πώς θα αρχίσουν να λειτουργούν τα διαφορετικά στάδια και επίπεδα. «Επιζητώντας την κάλυψη, είναι δυνατή η αναίρεση μέσα από την καταστροφή για να κρατηθεί τελικά ένα κομμάτι γύρω από το οποίο δημιουργείται ένα άλλο περιβάλλον» ομολογεί.

Πρέπει να ξέρεις από πού θα κρατηθείς. Δεν μπορείς να καταστρέψεις, αν δεν ξέρεις τι υπάρχει. Μόνο αν καλλιεργείς τον εαυτό σου μπορείς να κάνεις την υπέρβαση και να σπάσεις το καλούπι. Κι αυτό είναι απολύτως προσωπικό, χωρίς να υποτιμώ τις συλλογικές προσπάθειες και τα κινήματα.

Είναι προφανές ότι η ταυτότητα της τέχνης της Βέττα παραπέμπει στον αφηρημένο εξπρεσιονισμό. Ομολογεί ότι έχει ταξιδέψει πολύ στην Αμερική για να χαρεί από κοντά τα μνημειώδη αυτά αφαιρετικά έργα που έχουν αφήσει εποχή, όπως αυτά που περιλάμβανε η αναδρομική του Ρόθκο που έχει αποτυπωθεί μέσα της για πάντα. Δεν ξεχνάει, όμως, ούτε ένα ταξίδι στη Γαλλία και μια έκθεση του δικού μας Τάκη, τη συγκλονιστική στιγμή που συνομίλησε με το έργο του τεράστιου είρωνα Ρίχτερ αλλά και την εσωτερική της συνάντηση με τη μοναξιά στους πίνακες του Χόπερ. Στην κουβέντα μας της ξεφεύγει ότι ο Χόπερ μοιάζει να είναι ο «Θεόφιλος της Αμερικής». Μια ευστοχία την οποία θέλει να αναιρέσει, αφού η σεμνότητά της μάλλον λειτουργεί αποτρεπτικά για τέτοιου είδους ρηξικέλευθες αναγνώσεις. Αλλά το ανατρεπτικό αλάτι που ποτίζει τις καλλιτεχνικές ψυχές υπάρχει σε ισχυρές δόσεις και σε στιγμές που καταγράφονται μέσα της ως τυχαίες: «Δεν μπορώ να ξεχάσω ένα ντοκιμαντέρ του BBC για τους Κουίν, που δεν είναι το συγκρότημά μου, αφού ανέκαθεν ήμουν πιο ροκ, πιο κοντά στους Ρόλινγκ Στόουνς. Ήταν, όμως, πολύ αντιπροσωπευτικό του τρόπου που λειτουργούν και δημιουργούν οι καλλιτέχνες: έβλεπες μια ομάδα κλεισμένη σε ένα στούντιο για μήνες κι όλους αυτούς να δείχνουν απόλυτα αφοσιωμένοι και από κει να βγαίνει μια έκρηξη που κανείς δεν την είχε δεδομένη εξαρχής. Μπορεί να ήξεραν ότι κάτι γίνεται ή ότι θα γίνει, μπορεί να υπήρχαν κώδικες που τους έσπαγαν και δημιουργούσαν κάτι άλλο, αλλά ταυτόχρονα έπαιρναν τεράστια ρίσκα. Ίσως, τελικά, αν δεν ρισκάρεις, να μην κάνεις ποτέ τίποτα. Δεν είσαι αληθινός».

Η έκρηξη της αφαίρεσης: Μια συνάντηση με τη ζωγράφο Νανά Βέττα Facebook Twitter
Πραγματικά, είμαι ευγνώμων που μπόρεσα να δω από κοντά κάποια έργα τέχνης. Πόσες φορές μου έχει τύχει να κλάψω μόνη μου στο αυτοκίνητο ακούγοντας Μπετόβεν ή Μότσαρτ, μόνο και μόνο με τη σκέψη ότι αυτοί οι άνθρωποι μας χάρισαν αυτά τα δώρα. Φωτό: Νίκος Κατσαρός/ LIFO
Η έκρηξη της αφαίρεσης: Μια συνάντηση με τη ζωγράφο Νανά Βέττα Facebook Twitter
Χωρίς τίτλο, 2014, μεικτή τεχνική σε ξύλο
 

Φαίνεται να την απασχολεί έντονα η καλλιτεχνική διαδικασία, αυτή η υπαρξιακή αναστάτωση που οδηγεί στη ρήξη ή το ρήγμα – και γι' αυτό την αναφέρει σε διαφορετικές στιγμές. Για εκείνην καίριο φαντάζει το momentum όχι μόνο της δημιουργίας αλλά της μετουσίωσης: «Πρέπει να ξέρεις από πού θα κρατηθείς. Δεν μπορείς να καταστρέψεις, αν δεν ξέρεις τι υπάρχει. Μόνο αν καλλιεργείς τον εαυτό σου μπορείς να κάνεις την υπέρβαση και να σπάσεις το καλούπι. Κι αυτό είναι απολύτως προσωπικό, χωρίς να υποτιμώ τις συλλογικές προσπάθειες και τα κινήματα. Ενδεχομένως να έχει κάνει και με τα δικά μου βιώματα, γιατί μεγαλώνοντας στη γενιά του Πολυτεχνείου είδαμε τι σημαίνει δόγμα, ψευδαίσθηση και αδιέξοδα. Έχουμε βιώσει τις απογοητεύσεις και την αίσθηση του να βρίσκεσαι ξαφνικά στο κενό». Κι εδώ είναι που εισέρχεται η θεραπευτική ιδιότητα της τέχνης. «Τίποτα πιο πολύτιμο από αυτό. Πραγματικά, είμαι ευγνώμων που μπόρεσα να δω από κοντά κάποια έργα τέχνης. Πόσες φορές μου έχει τύχει να κλάψω μόνη μου στο αυτοκίνητο ακούγοντας Μπετόβεν ή Μότσαρτ, μόνο και μόνο με τη σκέψη ότι αυτοί οι άνθρωποι μας χάρισαν αυτά τα δώρα». Κι είναι αλήθεια ότι τα έργα τέχνης υπάρχουν σε κάθε στιγμή του βίου – τι θα ήταν χωρίς αυτά η καθημερινότητα; Τη ρωτάω πώς ένιωσε, αλήθεια, όταν είδε το γραφείο του πρωθυπουργού να στολίζει ένας Κοκκινίδης, τη στιγμή που η αφηρημένη ζωγραφική δεν είναι ιδιαίτερα δημοφιλής στα γραφεία της εξουσίας. «Το πρόσεξα και μου άρεσε. Χάρηκα ιδιαίτερα που θα ευχαριστηθεί ο ίδιος ο Κοκκινίδης, ο οποίος είναι εξαιρετικός διανοητής και δάσκαλος. Πραγματικά, ζηλεύω όταν βλέπω τη Μέρκελ στην καγκελαρία να περιβάλλεται από αυτούς τα εξαιρετικούς πίνακες ή τον πρωθυπουργό της Ιταλίας ανάμεσα σε έργα απίστευτης ομορφιάς. Η αλήθεια είναι ότι παρατηρώ πάντα τους χώρους και τα έργα που υπάρχουν σε αυτούς».

Λίγες μέρες, πάντως, πριν από την έκθεση στην γκαλερί Σκουφά με τον τίτλο «Ζωγραφική» τα έργα της Νανάς Βέττα είναι έτοιμα να συνομιλήσουν με το κοινό, αποτυπώματα ζωής, ολοκληρωμένες πράξεις ενός αέναου, δημιουργικού αγώνα. «Με αυτά τα έργα θέλησα να δείξω ότι μπορούμε να χτίσουμε κάτι, να αποτυπώσουμε τη δική μας ταυτότητα, να δημιουργήσουμε ως άνθρωποι στη ζωή μας και στην κοινωνική μας υπόσταση. Και, τελικά, να τοποθετηθούμε μέσω της τέχνης, γιατί αυτή είναι η σπονδυλική στήλη της ζωής μας. Τα πάντα έχουν να κάνουν με την εσωτερική δύναμη της δημιουργίας που έχει ο άνθρωπος, αρκεί να του δοθεί η ώθηση και η αφορμή για να τα απελευθερώσει».

Η έκρηξη της αφαίρεσης: Μια συνάντηση με τη ζωγράφο Νανά Βέττα Facebook Twitter
Χωρίς τίτλο, 2015, λάδι σε μουσαμά
Η έκρηξη της αφαίρεσης: Μια συνάντηση με τη ζωγράφο Νανά Βέττα Facebook Twitter
Χωρίς τίτλο, 2015, λάδι σε μουσαμά
 
0

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Leigh Bowery: ακόρεστη όρεξη για έρωτα και υψηλή τέχνη από την καλτ φιγούρα που σημάδεψε μια εποχή

Nothing Days / Leigh Bowery: ακόρεστη όρεξη για έρωτα και υψηλή τέχνη από την καλτ φιγούρα που σημάδεψε μια εποχή

Ο εκκεντρικός καλλιτέχνης που ο Boy George είχε χαρακτηρίσει ως «μοντέρνα τέχνη με πόδια» έζησε μια περιπετειώδη ζωή με εκατοντάδες συνευρέσεις στις τουαλέτες του Λονδίνου, δημιουργώντας ταυτόχρονα τέχνη με τα μοναδικά καλτ κοστούμια του που σημάδεψαν μια γενιά σχεδιαστών και εξακολουθούν να εμπνέουν.
M. HULOT
Project Mycelium: Η διάβρωση, η αναγέννηση και τα μανιτάρια που φυτρώνουν σε μια φανταστική τουαλέτα της Κάλλας

Εικαστικά / Μια πρωτοποριακή συνάντηση τέχνης, επιστήμης, ιστορίας και οικολογίας

Στο Project Mycelium, τρία εντυπωσιακά κοστούμια, που θα μπορούσαν να φοράνε η Μαρία Κάλλας, η βασίλισσα Αμαλία και ο Ιωάννης Καποδίστριας, καταβροχθίζονται από ζωντανούς μύκητες.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Οι αόρατες δυνάμεις στο έργο της Καλλιόπης Παυλίδη

Εικαστικά / Οι αόρατες δυνάμεις στο έργο της Καλλιόπης Παυλίδη

Η 27χρονη εικαστικός μιλά για τη διαδρομή της από την Αθήνα στο Λος Άντζελες, για το πώς το ερωτικό πάθος μεταμόρφωσε την τέχνη της, καθώς και για τη μυστικιστική διάσταση στα έργα της. Για τη γνωριμία της με τη Lana Del Rey απέφυγε να μιλήσει.
ΙΩΝΑΣ ΚΑΛΛΙΜΑΝΗΣ
«Η εμμονή του βλέμματος»: Μας αφορά η τέχνη του Τέτση σήμερα;

The Review / Μας αφορά η τέχνη του Τέτση σήμερα;

Ποιο είναι το αποκαλούμενο «εθνικό αφήγημα» που υπηρετεί η Εθνική Πινακοθήκη; Ο Χρήστος Παρίδης συζητά με τον δημοσιογράφο και επιμελητή εκθέσεων Δημήτρη Τρίκα για τη νέα επετειακή έκθεση στη μνήμη του Παναγιώτη Τέτση, η οποία μόλις εγκαινιάστηκε στην Εθνική Πινακοθήκη.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Το εξαίσιο ελληνικό φως του Περικλή Βυζάντιου / Περικλής Βυζάντιος: από το Παρίσι της Μπελ Επόκ στο φως της Ύδρας 

Εικαστικά / Το εξαίσιο ελληνικό φως του Περικλή Βυζάντιου

Μια ανασκόπηση της ζωής και του έργου του ζωγράφου, που ήταν γνωστός για τα ελληνικά τοπία και την Ύδρα, με αφορμή την αναδρομική έκθεση του Περικλή και του Ντίκου Βυζάντιου στο Ίδρυμα Θεοχαράκη.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
 Μαρία Ελένα Βιέρα ντα Σίλβα: Η Συλλογή Guggenheim επανασυστήνει στο κοινό μια σημαντική ζωγράφο

Εικαστικά / Μαρία Ελένα Βιέρα ντα Σίλβα: Η Συλλογή Guggenheim επανασυστήνει στο κοινό μια σημαντική ζωγράφο

Με αφορμή την αναδρομική έκθεση στη Συλλογή Peggy Guggenheim στη Βενετία, έφτασε η στιγμή να ανακαλύψουμε τη ζωγράφο που θεωρείται εθνικός θησαυρός για την Πορτογαλία.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ματίς και Μαργκερίτ: Βλέποντας τον ζωγράφο μέσα από τα μάτια της κόρης του

Εικαστικά / Ματίς και Μαργκερίτ: Βλέποντας τον ζωγράφο μέσα από τα μάτια της κόρης του

Μια νέα έκθεση στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης στο Παρίσι με πορτρέτα της κόρης του Ανρί Ματίς, Μαργκερίτ, προσφέρει μια νέα οπτική στο έργο του μεγάλου Γάλλου καλλιτέχνη.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μια άνοιξη γεμάτη τέχνη: 15 σημαντικές εκθέσεις που ξεκινούν τον Απρίλιο

Εικαστικά / Μια άνοιξη γεμάτη τέχνη: 15 σημαντικές εκθέσεις που αξίζει να δείτε

Αφρικανική τέχνη, κριτική στην αποικιοκρατία, έργα για τα δικαιώματα των ζώων και εμπνευσμένα από διαστημικά ταξίδια, νέοι καλλιτέχνες και αναδρομικές εκθέσεις σε μουσεία και γκαλερί της Αθήνας.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Τέσσερις σημαντικοί διεθνείς καλλιτέχνες αποτελούν τον προπομπό της μεγάλης έκθεσης που έρχεται τον Μάιο στο ΕΜΣΤ

Εικαστικά / ΕΜΣΤ: Τέσσερις διεθνείς καλλιτέχνες και μία θεματική έκθεση για τα ζώα που δεν έχει ξαναγίνει ποτέ

Δύο ατομικές εκθέσεις και δύο μεγάλης κλίμακας in situ εγκαταστάσεις φωτίζουν τη σχέση μας με τα ζώα και τις οικολογικές συνέπειες της αποικιοκρατίας ενώ αποτελούν προπομπό μιας μεγάλης έκθεσης που έρχεται τον Μάιο στο ΕΜΣΤ.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
«Μιλώντας για τα ζώα σε υποταγή μιλώ για όλα τα υποταγμένα σώματα»

Εικαστικά / «Μιλώντας για τα ζώα σε υποταγή μιλώ για όλα τα υποταγμένα σώματα»

Στην υποβλητική της έκθεση στο ΕΜΣΤ, η εικαστικός Τζάνις Ράφα αναδημιουργεί ένα φανταστικό περιβάλλον άδειων στάβλων για να μιλήσει για τη σχέση του ανθρώπινου και του ζωικού κόσμου, ενώ μας προκαλεί να σκεφτούμε τις έννοιες της φροντίδας και της αγάπης, αλλά και την ανάγκη μας για κυριαρχία.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Λάκης Παπαστάθης: Ένας ανήσυχος καλλιτέχνης, ένας υπέροχος άνθρωπος

Εικαστικά / Λάκης Παπαστάθης: Ένας ανήσυχος καλλιτέχνης, ένας υπέροχος άνθρωπος

Το Μουσείο Μπενάκη τιμά με μια σημαντική έκθεση τη μνήμη του σκηνοθέτη, διανοούμενου, ιστοριοδίφη και ερευνητή του λαϊκού μας πολιτισμού, συνδημιουργού του θρυλικού «Παρασκηνίου». Ο επιμελητής της έκθεσης, Γιώργος Σκεύας, μας μιλά γι’ αυτήν.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Η μεγάλη έκθεση του Steve McQueen για τα κινήματα που διαμόρφωσαν τη Μεγάλη Βρετανία

Εικαστικά / Η Μεγάλη Βρετανία που αντιστάθηκε υπάρχει ακόμα στις φωτογραφίες αυτής της έκθεσης

Από τις σουφραζέτες των αρχών του 20ού αιώνα μέχρι τις διαμαρτυρίες για τον πόλεμο στο Ιράκ, η έκθεση σε επιμέλεια του Steve McQueen συγκεντρώνει τις πιο δυνατές εικόνες μιας χώρας που βγήκε πολύ συχνά και πολύ δυνατά στους δρόμους.  
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Πώς η τεχνολογία αποκαθιστά το σημαντικότερο έργο της κλασικής ζωγραφικής 23 αιώνες μετά;

Αρχαιολογία & Ιστορία / Πώς η τεχνολογία αποκαθιστά το σημαντικότερο έργο της κλασικής ζωγραφικής 23 αιώνες μετά;

Η αρχαιομετρία, η τεχνητή νοημοσύνη και η καλλιτεχνική δημιουργία συνεργάστηκαν σε μια καινοτόμο μελέτη αποκατάστασης της τοιχογραφίας με το κυνήγι από τον τάφο του Φιλίππου στις Αιγές, ανοίγοντας νέους ορίζοντες στην αναβίωση της αρχαίας τέχνης.
M. HULOT