Το Λεξικό της Οξφόρδης ανακήρυξε λέξη της χρονιάς το «post-truth», «μετα-αλήθεια» στα ελληνικά, δηλαδή τη ρητορική εκείνη που δεν επηρεάζεται από την αλήθεια ή/και την πραγματικότητα αλλά δημιουργεί μια καινούργια, προσωπική και συχνά πλαστή εκδοχή της. Συμβολίζει μια κουλτούρα, ειδικά στην πολιτική, που δεν τα πάει καλά με τα γεγονότα και τις γνώμες των ειδικών.
→ Ο συντηρητικός υπουργός Μάικλ Γκοβ, υποστηρικτής του Brexit, όταν του ζητήθηκε, λίγες εβδομάδες πριν από το δημοψήφισμα, να αναφέρει μερικούς σοβαρούς οικονομολόγους που στήριζαν το Brexit, δήλωσε: «Ο λαός αυτής της χώρας έχει βαρεθεί τους ειδικούς». Και σε έναν βαθμό είχε δίκιο.
→ Φυσικά, το μεγαλύτερο μερίδιο ευθύνης βαρύνει τους πολιτικούς, δημαγωγούς και λαϊκιστές στις περισσότερες των περιπτώσεων, οι οποίοι, πολλές φορές εις γνώσιν τους, αδιαφορούν και μερικές αμφισβητούν επιστημονικώς αποδεδειγμένα φαινόμενα, όπως η κλιματική αλλαγή. Ή ακόμα και τη θεωρία της εξέλιξης του ανθρώπου, αν θέλουμε να μιλήσουμε για πιο σκληροπυρηνικές περιπτώσεις.
→ Όμως σε αυτό το φαινόμενο έχουν συμβάλει και οι ίδιοι οι επιστήμονες και ερευνητές, οι «ειδικοί» με μια λέξη, που τα τελευταία χρόνια έχουν καταφέρει να απονομιμοποιήσουν την αυθεντία τους, χαλαρώνοντας τα στάνταρ πολλών ερευνών ώστε να μπορούν να μετέχουν με τα πληρωμένα αποτελέσματα της εργασίας τους στις στρατηγικές πολυεθνικών εταιρειών.
Αρκετά ενδιαφέρουσες είναι οι έρευνες της «Guardian» και του BuzzFeed, σύμφωνα με τις οποίες πολλά από τα ψεύτικα sites που, όπως είδαμε, βλέπουν τις ψεύτικες ειδήσεις τους να αναπαράγονται σε τεράστιους αριθμούς, προέρχονται όχι από το Τέξας ή το Μισισίπι αλλά από τα... Σκόπια.
→ Πώς γίνεται να υπάρχουν έρευνες για οτιδήποτε, συχνά αντικρουόμενες, που να αναδεικνύουν π.χ. τα υγιεινά χαρακτηριστικά προϊόντων που είναι συνυφασμένα με τη ζάχαρη; Όταν βλέπεις έναν αναγνωρισμένο γιατρό, όπως ο πασίγνωστος στην Αμερική Dr. OZ, να διαφημίζει «μαγικά χάπια» τα οποία αποδεικνύονται απάτη, δεν χάνεται η εμπιστοσύνη;
→ Φυσικά, ο Ντόναλντ Τραμπ, ο νεοεκλεγείς Πρόεδρος των ΗΠΑ, είναι η απόλυτη ενσάρκωση του post-truth. Στην τελευταία του εκπομπή ο Τζον Όλιβερ έδειξε πώς ακριβώς λειτουργεί ο κύκλος των ειδήσεων. Ο Τραμπ λέει μια βλακεία, άπειρα sites την αναδημοσιεύουν, γίνεται viral στο Facebook και όταν οι δημοσιογράφοι τον ρωτούν από πού βρήκε τα στοιχεία για τη βλακεία που είπε, λέει ότι τα γράφουν όλα τα sites.
→ Στις περισσότερες περιπτώσεις τα sites δεν περιμένουν κάποια δήλωση ή αφορμή. Κατασκευάζουν μόνα τους μια είδηση εξ ολοκλήρου. Όλα θα ήταν καλά, αν έμεναν στο περιθώριο, όπως συνέβαινε μέχρι τώρα, όμως αυτό δεν ισχύει πια. Έρευνα του BuzzFeed έδειξε πως κατά τους τρεις τελευταίους κρίσιμους μήνες της προεκλογικής εκστρατείας για την προεδρία των ΗΠΑ, οι 20 πιο δημοφιλείς αναληθείς ειδήσεις από ψεύτικα sites και σελίδες φανατικών υποστηρικτών των υποψηφίων συγκέντρωσαν 8.711.000 shares και comments στο Facebook. Την ίδια στιγμή, οι 20 πιο γνωστές ειδήσεις για τις εκλογές από τα 19 μεγαλύτερα ειδησεογραφικά sites συγκέντρωσαν μόλις 7.367.000 shares και comments.
→ Οι 17 από τις 20 ψεύτικες ειδήσεις ήταν είτε υπέρ του Τραμπ είτε κατά της Κλίντον. Δύο από αυτές ήταν η «αποκάλυψη» ότι η Κλίντον πούλησε όπλα στον ISIS και ότι ο Πάπας ανακοίνωσε πως υποστηρίζει τον Τραμπ. Οι τρεις ιστορίες που ήταν κατά του Τραμπ συμπεριλάμβαναν την ψεύτικη δήλωση του συνυποψηφίου του Πενς ότι η Μισέλ Ομπάμα είναι σαν πίθηκος με τακούνια, την είδηση ότι η Ιρλανδία δέχεται Αμερικανούς «πρόσφυγες» που εγκαταλείπουν την Αμερική του Τραμπ και την ψεύτικη δήλωση της RuPaul, σύμφωνα με την οποία ο Τραμπ την είχε χουφτώσει.
→ Αρκετά ενδιαφέρουσες είναι επίσης οι έρευνες της «Guardian» και του BuzzFeed, σύμφωνα με τις οποίες πολλά από τα ψεύτικα sites που, όπως είδαμε, βλέπουν τις ψεύτικες ειδήσεις τους να αναπαράγονται σε τεράστιους αριθμούς, προέρχονται όχι από το Τέξας ή το Μισισίπι αλλά από τα... Σκόπια. Συγκεκριμένα, μόνο η πόλη Βελεσά φαίνεται να διαθέτει 140 εν ενεργεία sites που ασχολήθηκαν με τις αμερικανικές εκλογές. Τα sites αυτά έφτιαχναν μια ψεύτικη είδηση, της έβαζαν έναν ευρηματικό τίτλο και τη μοίραζαν στο Facebook. «Αθώοι» Αμερικανοί την αναπαρήγαγαν, γινόταν viral και τα κλικ στην ιστοσελίδα έπαιρναν φωτιά, αυξάνοντας τα έσοδα από τις διαφημίσεις. Δύο από τις είκοσι πιο «αποδοτικές» ψεύτικες ειδήσεις που αναφέραμε προηγουμένως προήλθαν από σκοπιανά sites.
→ Πολλοί ειδικοί ισχυρίζονται ότι το Facebook, επιτρέποντας να ανεβαίνουν στην πλατφόρμα του ψεύτικες ειδήσεις, χωρίς κανένα φιλτράρισμα, επηρέασε τις αμερικανικές εκλογές (υπέρ του Τραμπ). Ο Μαρκ Ζάκερμπεργκ απάντησε ότι αυτό «πρόκειται για μια θεότρελη ιδέα». Παρ' όλα αυτά, πριν από λίγες μέρες η Google και το Facebook ανακοίνωσαν ότι παρόμοια sites θα αποβάλλονται από το διαφημιστικό τους πρόγραμμα (το οποίο είναι η κύρια πηγή εισοδήματός τους).
Tο άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO
σχόλια