Η WWF δεν είναι μόνο αρκουδάκια
Για πρώτη φορά στα χρονικά του (ως τώρα μόνο οι πολυεθνικές καλούνταν σε "απολογία"), ο ΟΟΣΑ δέχτηκε τον Δεκέμβρη του 2016 να εξετάσει την καταγγελία μιας ΜΚΟ εναντίον μιας άλλης ΜΚΟ: της Survival International -που αυτοπροσδιορίζεται ως μια "κίνηση που υποστηρίζει τα δικαιώματα των αυτόχθονων πληθυσμών και των "ανέγγιχτων" φυλών"- κατά της WWF, του Παγκόσμιου Ταμείου για τη Φύση. 'Εκτοτε, ακολουθήθηκε μια διαμεσολαβητική διαδικασία, από την οποία ωστόσο αποχώρησε πριν λίγες μέρες η Survival International, δηλώνοντας πως "έγινε πια ξεκάθαρο ότι δεν έχει καμία πρόθεση η WWF να αναζητήσει την συγκατάθεση εκείνων από τους οποίους σφετερίζεται τη γη σε αγαστή συνεργασία με τις κυβερνήσεις". Η Survival International κατηγορεί την WWF ότι καλύπτει τις βιαιοπραγίες στο Καμερούν κατά των Πυγμαίων Baka, καθώς και τον εξοστρακισμό τους από τα πατρογωνικά τους εδάφη εν ονόματι της προστασίας της φύσης μέσα από τη χάραξη νέων φυσικών πάρκων. Την κατηγορεί επίσης για "οικοξέπλυμα", αναφερόμενη στη συνεργασία της WWF με επτά εταιρείες που εκμεταλλεύονται και καταστρέφουν τα δάση που ανήκουν στις φυλές Baka και Bayaka της Κεντρικής Αφρικής.
Ανοιχτή επιστολή του ανθρωπολόγου Stephen Corry, διευθυντή της Survival International, της Παγκόσμιας Κίνησης για τα δικαιώματα των αυτόχθωνων πληθυσμών (14.06.2017).
Το Παγκόσμιο Ταμείο για τη Φύση ( WWF) θέλει να αυτοπαρουσιάζεται ως προστάτη των ζώων. Ωστόσο, με τρόπο πολύ πιο διακριτικό, θεωρεί πως το κυνήγι συμβάλει ουσιαστικά στην προστασία της φύσης. Στον αγώνα της κατά της "λαθροθηρίας", η WWF χρηματοδοτεί φύλακες σε πάρκα που χτυπούν και ορισμένες φορές σκοτώνουν ανθρώπους. Πως μπορούν να συμβαδίζουν αυτές οι δύο πλευρές του έργου της;
Μια πρόσφατη διαμάχη ανάμεσα στο νοτιοαφρικανικό της γραφείο και έναν από τους διαχειριστές της, τον Peter Flack, ρίχνει φως στη σχέση που συνδέει τη διατήρηση της φύσης με το κυνήγι μεγάλων θηραμάτων. Η σχέση αυτή μπορεί να σοκάρει τον κόσμο που υποστηρίζει την οργάνωση μέσα από το πρόγραμμα της "υιοθέτησης" ζώων· είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς πως οι δωρητές της WWF θα δέχονταν να βλέπουν σφαγμένα τα ζώα που θέλουν να προστατεύσουν, ειδικά από άτομα που ανήκουν στην οργάνωση που υποστηρίζουν.
Κι όμως η σχέση αυτή δεν εκπλήσσει όσους έχουν μελετήσει την ιστορία της οικολογίας και των κυνηγών μεγάλων θηραμάτων. Η κίνηση για τη δημιουργία φυσικών πάρκων γεννήθηκε τη στιγμή που μερικοί κυνηγοί θέλησαν για χάρη του αθλήματός τους να εμποδίσουν άλλους κυνηγούς να σκοτώνουν το "δικό τους" θήραμα. Οι άλλοι αυτοί κυνηγοί ήταν συχνά αυτόχθονες πληθυσμοί ή φτωχοί άποικοι που κυνηγούσαν για να τραφούν, να χρησιμοποιήσουν ή να πουλήσουν το κρέας και τα δέρματα. Οι πλούσιοι κυνηγοί δεν κυνηγούσαν για τη τροφή τους, ακόμη κι όταν κατανάλωναν το θηραμά τους.
Ο Peter Flack, πρώην διαχειριστής της WWF στη Νότια Αφρική, είναι ένας απ' αυτούς τους κυνηγούς. Είναι μέλος της ισχυρής Νοτιοαφρικανικής 'Ενωσης κυνηγών για την διατήρηση του θηράματος (SAHGC). Το κυνήγι, όπως λέει, διαπερνάει όλη του τη ζωή. Αυτό καθόλου δεν ανησύχησε τη WWF όταν αποφάσισε πριν από 20 χρόνια να τον συμπεριλάβει μεταξύ των trustees (διαχειριστών) της-. Ο Flack κατέχει ένα όπλο "για κάθε άγριο είδος και κάθε τύπο εδάφους που υπάρχει στην αφρικανική ήπειρο". 'Εχει επίσης σπίτι του οκτώ ευρύχωρα δωμάτια γεμάτα με τα τροπαιά του.
Το Νοέμβρη του 2016, ο Flack κλήθηκε να παραιτηθεί από την WWF, όχι όμως λόγω των κυνηγητικών του επιδόσεων. Αν η WWF του έδειξε την πόρτα της εξόδου, είναι επειδή η Survival International -η οποία, μεταξύ άλλων, αγωνίζεται σε παγκόσμιο επίπεδο ενάντια στην κακομεταχείρηση των αυτόχθονων πληθυσμών που γίνεται στο όνομα της προστασίας της φύσης -είχε δημοσιοποιήσει το γεγονός ότι ο Flack είχε κυνηγήσει δασόβιους ελέφαντες στο Καμερούν. Η WWF δεν το παραδέχτηκε με αυτούς τους όρους, αλλά η αποκάλυψη αυτή κινδύνευε να κάνει ιδιαίτερα εμφανή την πραγματική φύση της σχέσης ανάμεσα στη διατήρηση της φύσης και το κυνήγι. Ο ίδιος ο Flack δεν απέκρυψε ποτέ τη λεία του: επέστρεψε με το βαλσαμωμένο ζώο -και το ελεφαντόδοντό του, για να το εκθέσει στη Νότια Αφρική. Η WWF ωστόσο κατατάσσει τους δασόβιους ελέφαντες ανάμεσα στα "ευάλωτα" είδη, αλλά και στα "είδη που απειλούνται με εξαφάνιση".
Η Survival ενδιαφέρεται για τον τρόπο μεταχείρησης των αυτόχθονων πληθυσμών στις υποτιθέμενες προστατευόμενες ζώνες - ειδικά όταν τυχαίνει να είναι οι πρώτοι κάτοικοι των εδαφών αυτών. Αν ο Flack ενεπλάκη στην καμπάνια που προωθεί η Survival για να λήξει η χρηματοδότηση παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από την WWF, είναι επειδή σκότωσε έναν ελέφαντα πάνω σε γη κλεμμένη από τους "Πυγμαίους" Baka. Καταθέτοντας 45.000 δολάρια στην εταιρεία Mayo Oldiri που εδρεύει στον Παναμά, ο Flack μπόρεσε, σύμφωνα με τα λεγομενά του, να πάρει μέρος στην "τελευταία μεγάλη αφρικανική περιπέτεια". Στο μεταξύ, οι κυνηγοί-συλλέκτες Baka όχι μόνο εμποδίζονται απόλυτα σχεδόν να κυνηγήσουν στις προστατευόμενες ζώνες για να θρέψουν τος οικογένειές τους, αλλά και υφίστανται συχνά την κακομεταχείρηση, το ξυλοδαρμό και τα βασανιστήρια των περιπόλων που υποστηρίζονται από τους οπερέιτορ του αθλητικού κυνηγιού και την WWF.
Η WWF και η κυβέρνηση του Καμερούν οριοθέτησαν τα εδάφη των Baka τα τελευταία είκοσι χρόνια απηχώντας τον τρόπο με τον οποίον οι ευρωπαϊκές δυνάμεις είχαν ορίσει τα σύνορα των αφρικανικών τους αυτοκρατοριών έναν αιώνα πριν. Η WWF δέχτηκε την εδαφική κατάτμηση που καθορίζει τα όρια των εθνικών πάρκων και των κυνηγετικών ζωνών για τους τουρίστες. Υποτιθέμενες ζώνες κυνηγιού έχουν προβλεφθεί για τους Baka (αρκεί να πρόκειται για "παραδοσιακό" κυνήγι), αλλά είναι εξαιρετικά περιορισμένες και οι κανόνες που τις διέπουν πολύ ασαφείς, σε σημείο να αγνοούνται πολύ συχνά από τους φύλακες.
Μέσα σ' έναν αιώνα, τίποτα σχεδόν δεν έχει αλλάξει στον τομέα της διατήρησης της φύσης στην Αφρική. Οι λευκοί μπορούν να κυνηγήσουν, αλλά όχι οι Αφρικανοί που κυνηγούν για την τροφή τους. Είτε το διακινδυνεύουν, είτε όχι, εκτοπίζονται, δέρνονται και αντιμετωπίζονται ως "λαθροκυνηγοί". Στην πραγματικότητα, η στόχευση αυτών των αυτόχθονων πληθυσμών αποσπά την προσοχή από τους πραγματικούς λαθροκυνηγούς, οι οποίοι συνεργάζονται γενικά με τους υπαλλήλους που συντηρούνται χάρη στις χορηγίες που δίνονται για την προστασία της φύσης -στην πραγματικότητα με τα χρήματα που προσφέρονται από ανθρώπους που πολύ απλά εξαπατώνται.
Ο πραγματικός λόγος για τον οποίον η νοτιοαφρικανική WWF αποχωρίστηκε τον Flack, είναι επειδή η Survival International είχε επιστήσει την προσοχή πάνω στην διπλοπροσωπία της WWF: υποστηρίζει το κυνήγι για τα τρόπαια, την ίδια στιγμή που συμπορεύευται με αυτούς που απαγορεύουν το κυνήγι για τροφικές ανάγκες. Ενώ προσέχει πολύ την εικόνα της για να προσελκύσει τη βοήθεια των πιο θερμών υποστηρικτών των ζώων, η WWF επικροτεί διακριτικά το αθλητικό κυνήγι, κάτι που οι υποστηρικτές των ζώων μισούν πάνω απ' όλα.
Ενώ προσπάθησε εδώ και χρόνια να συζητήσει το θέμα αυτό με την WWF, η Survival International απευθύνει μια δημόσια έκκληση στήριξης για να υποχρεωθούν οι μεγιστάνες της προστασίας της φύσης να σεβαστούν τα δικαιώματα αυτών από τους οποίους διεκδικούν τη γη. Για πρώτη φορά, μία καταγγελία (της Survival) ενάντια σε μια οργάνωση προστασίας του περιβάλλοντος (την WWF) έγινε "αποδεκτή" στη βάση των κατευθυντηρίων γραμμών του ΟΟΣΑ. Η WWF επικαλείται τις παραινέσεις του ΟΟΣΑ όταν ασκεί κριτική στις εξορυκτικές βιομηχανίες· είναι καιρός να τις σεβαστεί και η ίδια. Αν η WWF σεβόταν πραγματικά το περιβάλλον, θα έπρεπε να σέβεται καταρχήν τους αυτόχθονους πληθυσμούς, οι οποίοι γνωρίζουν συνήθως πως να προστατεύουν τη γη τους πολύ καλύτερα από τους επαγγελματίες του περιβάλλοντος.
Το πραγματικό ζήτημα που τίθεται τελικά είναι αν οι αυτόχθονες πληθυσμοί έχουν δικαίωμα στην επιβίωση, ή αν κάποιοι άλλοι, μεταξύ των οποίων και οι επικεφαλής της βιομηχανίας της διατήρησης, έχουν το "δικαίωμα" να τους καταστρέψουν. Μην γελιόμαστε: το να τους στερείς τη γη τους και την αυτάρκειά τους σημαίνει ότι τους καταδικάζεις στην καταστροφή. Πολλοί επωφελούνται από την προστασία της φύσης, συμπεριλαμβανομένων και των κυνηγών τροπαίων. 'Οποιος πιστεύει στη δικαιοσύνη όσο και στο περιβάλλον θα πρέπει να αναρωτηθεί μήπως ήρθε η ώρα να το φωνάξει δυνατά.
Ο Stephen Corry είναι ο συγγραφέας του βιβλίου Tribal Peoples for Tomorrow's World.
Μτφ. Σ.Σ.
The forest dwelling tribe of Bayaka pygmies is famed for its acute hearing ('Oka!' means 'listen!" in their Akka language).When the tribe's revered leader hears a menacing new sound in the forest, his super-sensory powers send a message to "Big Ear," his ethnomusicologist friend Larry Whitman (Kris Marshall, Love Actually), from his sickbed in New Jersey.Against doctor's orders, Larry travels to his friends in Central Africa to help them battle Mayor Bassoun (Isaach de Bankole,The Limits of Control), a powerful local politician who is helping Mr. Yi (Will Yun Lee, Die Another Day), a developer with a logging company intent on destroying the Bayaka's forest home. Refusing to give in, Larry and the pygmies humorously concoct a series of obstacles to try to prevent the loggers, all while continuing to enjoy their colorful way of life with music and dance inspired by the beauty of the African forest, its animals and magical spirits.
