Η ζωή του Boris άλλαξε για πάντα τον Μάιο του 2014 όταν η γαλλική αστυνομία του χτύπησε την πόρτα. Μια υπόθεση βασισμένη σε screenshots και μόνο, όπως λέει ο ίδιος παρακάτω, τον οδήγησε στις φυλακές με κατηγορίες αντίστοιχες με αυτές που απαγγέλονται σε τρομοκράτες. Τέσσερις μήνες μετά είναι ελεύθερος, οι φωτογραφίες που τον οδήγησαν στην φυλακή παρουσιάζονται στην νέα του έκθεση, και το «The Grifters» είναι ξανά online. Σήμερα, μιλά στο LIFO.gr για την εμπειρία του και βάζει στην θέση τους όσους με την πρώτη ευκαιρία μιλούν για «το τίμημα του να εκφράζεσαι ελεύθερα».
Ποια είναι η πιο δυνατή ανάμνηση που έχεις από την παιδική σου ηλικία στην Βουλγαρία;
Υπάρχουν πολλές. Έχω μνήμες από διαφορετικές περιόδους της εφηβείας μου, όμως υπάρχει μια ιδιαίτερη ανάμνηση την οποία ανακάλεσα πρόσφατα μετά από μια κουβέντα με τον πατέρα μου. Είναι μια ανάμνηση από την εποχή που άρπαξα για πρώτη φορά σπρέι στα χέρια μου. Θα πρέπει να ήμουν γύρω στα δέκα ή δώδεκα. Έγραψα το όνομα μιας τοπικής ομάδας ποδοσφαίρου και γύρω-γύρω ζωγράφισα αντρικά γεννητικά όργανα.
Ο πατέρας μου πάντα ήταν σκληρός μαζί μου, όμως δεν με τιμώρησε για αυτό. Θυμήθηκα το περιστατικό όταν βγήκα από την φυλακή, στην οποία είχα μπει για τα γκράφιτι που έκαναν άλλοι, ο πατέρας μου είπε ότι δεν θα συγχωρέσει ποτέ τον εαυτό του για το ότι δεν με τιμώρησε εκείνη την ημέρα. Είναι γεγονός ότι από εκείνη την ημέρα και μετά ξεκίνησα να κάνω γκράφιτι με τον αμερικάνικο τρόπο, ο οποίος δεν έχει καμία σχέση με τον τρόπο με τον οποίο ξεκίνησα την δράση μου. Είναι όμως κάτι που ο πατέρας μου εξακολουθεί να μην καταλαβαίνει.
Αν δεν έχεις κάνει φυλακή, μην μιλάς για ελευθερία και δικαιοσύνη, ελευθερία του λόγου και ελευθερία της έκφρασης.
Γιατί έγινες δημοσιογράφος;
Ξεκίνησα να καταγράφω τα γκράφιτι όταν ήμουν έφηβος. Ήμουν graffiti writer ο ίδιος και όπως κάθε άλλος writer φωτογράφιζα αυτά τα οποία έκανα εγώ και οι φίλοι μου. Η φωτογραφία είναι ένας τρόπος για να αρχειοθετούν τις δουλείες τους και τις περιπέτειες τους οι writers. Τα γκράφιτι είναι εφήμερα και δεν διαρκούν πολύ. Εκείνη την εποχή ξεκίνησα περισσότερο να ενδιαφέρομαι για την καταγραφή των όσων ζούσαμε αντί να ολοκληρώνω ο ίδιος γκράφιτι. Η σκηνή του γκράφιτι έχει κάτι ιδιαίτερο και εγώ ενδιαφερόμουν για την προσωπικότητα και την ενέργεια που έβγαζαν οι graffiti artists. Η μεταμόρφωση από τον ρόλο του πρωταγωνιστή στον ρόλο του θεατή μου πήρε μερικά χρόνια. Δεν ήταν μια απόφαση η οποία πάρθηκε συνειδητά.
Αργότερα, όταν δημιούργησα τους Grifters και σταμάτησα το writing, συνέχισα να παρακολουθώ και να ανακαλύπτω νέους καλλιτέχνες, οι οποίοι είχαν αφιερώσεις τις ζωές τους σε αυτό που έκαναν. Το να γίνεις δημοσιογράφος είναι μια διαδικασία που παίρνει χρόνο. Δεν είναι κάτι που συνέβη με κάποιο σκοπό, και δεν μπορώ να πω γιατί αλλά έγινα δημοσιογράφος.
Δεν μου αρέσουν οι τίτλοι και δεν θα ήθελα να βάλω μια ταμπέλα στον εαυτό μου, ούτε ως δημοσιογράφος , writer ή curator ή οτιδήποτε άλλο. Αποδεχόμενος έναν βασικό τίτλο ισοδυναμεί με το να βάζεις στον εαυτό σου όρια και σύνορα. Την στιγμή που οι αστυνομικοί χτύπησαν την πόρτα μου, με άρπαξαν συνοδεία ενός φίλου και της αρραβωνιαστικιάς μου, απήγγειλαν κατηγορίες εναντίον μας για αυτά που είχαμε ποστάρει στο site μας , αισθάνθηκα τότε για πρώτη φορά ότι παραβιάστηκε το δικαίωμα μου στην δημοσιογραφία. Ήταν τότε που επέτρεψα στον εαυτό μου να με αποκαλέσει δημοσιογράφο. Αυτό που έκανα με το «The Grifters» και αυτό που εξακολουθώ να κάνω είναι η δουλειά του δημοσιογράφου.
Μπορείς να θυμηθείς την πρώτη μέρα που έφτασες στο Παρίσι;
Ναι, θυμάμαι. Έφτασα στο αεροδρόμιο Charles de Gaulle, και έπειτα πήρα το τρένο για την πόλη. Έπαθα σοκ. Οι πρώτες εντυπώσεις ήταν αλλόκοτες, το τρένο διέσχιζε τα γκέτο των προαστίων γεμάτο με παράξενους ανθρώπους. Ο ι μουσικοί των τρένων τραγουδούσαν γαλλικά κομμάτια με αξάν ανατολικής Ευρώπης. Ζητιάνευαν χρήματα από έναν τουρίστα που τους κοιτούσε με τρόμο και έκπληξη επειδή είχε στο μυαλό του το Παρίσι που έβλεπε στις φωτογραφίες και στις ταινίες. Η πρώτη επαφή με την πραγματικότητα του Παρισιού ήταν ένα σοκ.
Μπορείς να μας πεις για τον πραγματικό λόγο της φυλάκισης σου; Είχε να κάνει με τις φωτογραφίες στο site και μόνο;
Ο λόγος της φυλάκισης μου ήταν το «The Grifters». Το website, το brand ρούχων, η σελίδα μου στο Facebook, ο λογαριασμός μου στο twitter, καθετί που πόσταρα σε αυτές τις πλατφόρμες. Χωρίς κάποια αξιόπιστη απόδειξη, εκτός από το υλικό που παρουσιάστηκε στα media, σε μια χώρα σαν την Γαλλία, η οποία προσποιείται ότι είναι ένα παράδειγμα δημοκρατίας και ανοχής, ελευθερίας της έκφρασης και του λόγου- το 2014 μια «ειδικευμένη» ομάδα αστυνομικών στήριξε μια υπόθεση βασισμένη σε screenshots από το ίντερνετ. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να προφυλακιστώ για τέσσερις μήνες με τις κατηγορίες της σκευωρίας(η ίδια ακριβώς που δίνεται στους τρομοκράτες), βανδαλισμού και προώθησης της χρήσης ναρκωτικών ουσιών.
Η ιστορία δεν τελειώνει εδώ- εξακολουθούν να με παρακολουθούν, η υπόθεση δεν έχει κλείσει, δεν υπάρχει ημερομηνία για δίκη και το πιο γελοίο κομμάτι της ιστορίας: Με χώρισαν από την αρραβωνιαστικιά μου. Δεν μας επιτρέπουν να έρθουμε σε επικοινωνία από τον Μάιο του 2014. Σήμερα έχουμε Μάρτιο του 2015.
Οι φίλοι μου και η αγαπημένη μου σοκαρίστηκαν. Ήταν πολύ θυμωμένοι με το πώς κατέληξε η ιστορία και οι κοντινοί μου φίλοι άλλαξαν την οπτική τους πάνω στο θέμα της ελευθερίας. Η οικογένεια μου δεν με πίστεψε όταν τους είπα τον λόγο για τον οποίο βρισκόμουν στην φυλακή. Σκέφτηκα ότι τους κρύβω κάτι.
Ποια καινούρια πράγματα έμαθες κατά την διάρκεια της φυλάκισης σου;
Θα ακουστεί τρομακτικό, όμως ο καθένας θα πρέπει να πάει φυλακή για κάποιο χρονικό διάστημα για να κατανοήσει το αληθινό νόημα και την αξία της ελευθερίας. Είναι παράξενη εμπειρία να βρίσκεσαι έξω από την ζώνη ασφάλειας, να σε βάζουν βίαια σε ένα κελί με άλλους ανθρώπους, εντελώς διαφορετικούς από εσένα, και να σου λένε πότε θα τρως, πότε θα κοιμηθείς, πότε θα ξυπνήσεις και πότε και πως θα περπατήσεις. Μου προκάλεσε έκπληξη το να βρεθώ στην φυλακή και να ακούω τις ιστορίες άλλων ανθρώπων. Να βλέπω την φυλακή γεμάτη από φτωχούς ανθρώπους και μικροκακοποιούς από κάθε φυλή και εθνικότητα εκτός από την Γαλλία.
Ήταν καλό που έβλεπα που πηγαίνουν οι φόροι που εισπράττονται και πόσο άσχημα μπορεί να αντιμετωπιστεί η ανθρώπινη ζωή. Το πιο τρομακτικό στην φυλακή δεν είναι οι εγκληματίες, όπως θα σκεφτόταν κάποιος, αλλά η στιγμή που συνειδητοποιείς το πώς δουλεύει το σύστημα και το ότι ο νόμος δεν εφαρμόζεται το ίδιο για τον καθένα. Αυτό που λέω δεν είναι κάτι καινούριο που δεν έχετε ακούσει ή διαβάσει, όμως όταν το δείτε όπως το είδα εγώ, θα άλλαζε για πάντα τα μυαλά σας.
Το θέμα είναι τεράστιο, όμως το συμπέρασμα, αυτό που θα έλεγα, είναι ότι οι πραγματικοί εγκληματίες δεν είναι μέσα στην φυλακή, και όταν δεν έχει κάποιος την εμπειρία της φυλακής, δεν έχει δει με τα μάτια του τι γίνεται μέσα στους τοίχους της φυλακής, δεν θα έπρεπε να ανοίγει το στόμα του για να μιλήσει για ελευθερία και δικαιοσύνη, ελευθερία του λόγου και ελευθερία της έκφρασης.
Τι καινούριο έμαθες για τον εαυτό σου κατά την διάρκεια της φυλάκισης σου;
Έμαθα να συγχωρώ και να είμαι υπομονετικός. Περισσότερο από ότι ήμουν πριν. Επίσης έμαθα να είμαι περισσότερο ανεκτικός. Αυτές είναι οι δεξιότητες που χρειάζεσαι για αρχή να έχεις μέσα στην φυλακή, και όταν δεν τις έχεις αυτές, αν αρνηθείς να τις μάθεις- θα φτάσεις στην τρέλα και, αυτό, θα μπορούσε να σε οδηγήσει σε συναισθηματική κατάρρευση ακόμη και στην αυτοκτονία. Χρησιμοποιούσα τον χρόνο μου για να παρατηρώ τον εαυτό μου, να γυμνάζω το σώμα μου και το μυαλό μου. Φυσική και πνευματική εξάσκηση καθημερινά. Θα πω στα παιδιά μου ότι η φυλακή είναι ένα πανεπιστήμιο που ποτέ δεν έκανα.
Ποιες ήταν οι αντιδράσεις των δικών σου ανθρώπων κατά την διάρκεια της φυλάκισης σου;
Οι φίλοι μου και η αγαπημένη μου σοκαρίστηκαν. Ήταν πολύ θυμωμένοι με το πώς κατέληξε η ιστορία και οι κοντινοί μου φίλοι άλλαξαν την οπτική τους πάνω στο θέμα της ελευθερίας. Η οικογένεια μου δεν με πίστεψε όταν τους είπα τον λόγο για τον οποίο βρισκόμουν στην φυλακή. Σκέφτηκαν ότι τους κρύβω κάτι. Στη χώρα από την οποία προέρχομαι(σ.σ Η Βουλγαρία), μια χώρα όπου υπάρχει διαφθορά και υπανάπτυξη- είναι αδύνατον να βρεθείς για κάτι τέτοιο στη φυλακή.
Ο μεγαλύτερος εφιάλτης ήταν για την αρραβωνιαστικιά μου. Έμεινε μόνη της και αποκλείστηκε στο Παρίσι. Οργάνωσε τους φίλους και την οικογένεια μου για βοήθεια και έως σήμερα παραμένει δυνατή, υποστηρικτική και περιμένει την λήξη αυτής της ιστορίας. Αυτή είναι η αληθινή αγάπη και είναι κάτι που λίγοι άνθρωποι είναι ικανοί να κάνουν. Αυτό είναι που με κάνει να θέλω να συνεχίσω!
Είμαι ευγνώμων για τους ανθρώπους που μου έγραφαν συχνά στη φυλακή και για τους φίλους μου οι οποίοι ταξίδευαν κάθε εβδομάδα 200 χιλιόμετρα για να μου φέρνουν ρούχα και βιβλία. Επίσης για τους ανθρώπους που μου έδωσαν χρήματα, ώστε να τρώω καλά στην φυλακή. Αυτά είναι τα πράγματα τα οποία δεν τα θα τα ξεχάσω ποτέ όπως και τους ανθρώπους που ξόδεψαν ώρες από τις ζωές τους για να μου γράψουν γράμματα. Τους δικηγόρους μου που ξόδεψαν αμέτρητες ώρες για να με βγάλουν έξω από την φυλακή. Η λίστα με ανθρώπους μπορεί να συνεχιστεί , αλλά με δυο λόγια, έχω να πω μόνο καλά πράγματα για τους ανθρώπους μου, και αυτό είναι θαυμάσιο.
Είδα μια φωτογραφία σου στην οποία κρατάς βιβλία βγαίνοντας από την φυλακή. Τι είδους βιβλία διάβαζες κατά την διάρκεια της κράτησης σου;
Αυτή είναι μια φωτογραφία που τραβήχτηκε όταν έβγαινα από την φυλακή, ένα σουβενίρ από τις «καλοκαιρινές μου διακοπές». Μου αρέσει να έχω φωτογραφίες που θα μου θυμίζουν σημαντικές στιγμές της ζωής μου. Τα βιβλία που κρατάω είναι λίγα από αυτά που διάβασα στην φυλακή. Ήταν βιβλία για την αυτοβελτίωση, το marketing και την συμπεριφοριστική ψυχολογία. Δεν ήξερα πόσο καιρό θα μείνω μέσα και κατάφερα να μετατρέψω τον χαμένο χρόνο σε κάτι θετικό, το οποίο θα ήταν χρήσιμο για το μέλλον.
Η Ελλάδα είναι η αγαπημένη μου χώρα στον κόσμο. Έχω έρθει στην Ελλάδα πολλές φορές και μια μέρα θα ήθελα να ζήσω πάλι εκεί. Αγαπώ την Ελλάδα και τους ανθρώπους της.
Ποιος ήταν ο χειρότερος κρατούμενος που συνάντησες;
Είναι δύσκολο να πω, όχι επειδή η φυλακή είναι γεμάτη με κακούς ανθρώπους, αλλά επειδή δεν υπήρξε κάποιος που είναι πράγματι κακός μαζί μου ή με τους υπόλοιπους ανθρώπους. Οι άνθρωποι συνήθως φαντάζονται τις φυλακές βασιζόμενοι σε αυτά που βλέπουν στις ταινίες- βρώμικα μέρη, γεμάτα άσχημους ανθρώπους με τατουάζ και κρυμμένα μαχαίρια παντού. Αυτό που είδα στο Fleury –Merogis ήταν διαφορετικό- υπήρχε μια ανοχή ανάμεσα στους κρατούμενους, ήταν σχεδόν ενωμένοι εξαιτίας του γεγονότος ότι ήταν θύματα του συστήματος.
Δεν υπήρχαν πολλά προβλήματα ανάμεσα στους ανθρώπους. Η κοινότητα ήταν δυνατή και οι άνθρωποι βοηθούσαν ο ένας τον άλλον- με νομικές συμβουλές και με αυτά που είχαν να κάνουν με τα χαρτιά των φυλακών. Τα προβλήματα πάντοτε προέρχονται από τους δεσμοφύλακες και από το καθεστώς της φυλακής παρά από τους φυλακισμένους.
Ο χειρότερος κρατούμενος που συνάντησα ήταν ένας χοντρός Ρουμάνος. Βρισκόταν στην φυλακή για βιασμό και δεν ήταν αυτός ο λόγος που τον θεωρούσα τον χειρότερο. Είχε ανακαλύψει τελευταία το Θεό και σκεφτόταν ότι ήταν προφήτης του και ήθελε να προσηλυτίσει τον καθένα . Σε πρώτη φάση είχε πλάκα να τον ακούς την χαζομάρα του, όμως αργότερα αυτό άρχισε να με ενοχλεί.
Άλλαξε η οπτική που είχες για την ζωή μετά την αποφυλάκιση σου;
Ναι, φυσικά. Η ζωή μου άλλαξε και δεν θα είναι πια ποτέ η ίδια. Βλέπω θετικά καθετί που συμβαίνει και κοιτάω μπροστά με όλες μου τις δυνάμεις.
Μίλησε μου για την τελευταία σου έκθεση «Paradigm Shift»
Το «Paradigm Shift» είναι ένας επιστημονικός όρος τον οποίο βρήκα στο βιβλίο «The 7 habbits of highly effective people”- “ Η παραδειγματική αλλαγή συμβαίνει όταν εγκαταλείπουμε ένα λάθος παράδειγμα για ένα σωστό. Ο Convey περιγράφει στο βιβλίο του το πώς απογοητεύτηκε μέσα στον υπόγειο από την συμπεριφορά ενός άντρα απέναντι στα παιδιά του, όταν όμως ανακάλυψε ότι επέστρεφαν από το νοσοκομείο όπου η μάνα τους είχε πεθάνει μόλις πριν από μια ώρα, άλλαξε εντελώς την οπτική του πάνω στην συμπεριφορά του άντρα. Κάτι παρόμοιο συμβαίνει στον κόσμο της τέχνης του graffiti και στον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι καταλαβαίνουν την δουλειά των καλλιτεχνών.
Έχουν κατά νου μόνο τις πληροφορίες που τους δίνουν τα media, η οικογένεια, οι φίλοι κ.τ.λ. Οι άνθρωποι δημιουργούν παραδείγματα από αυτού του είδους την πληροφόρηση και κολλάνε στάμπες όπως «νόμιμο», «παράνομο», «καλό» ή «κακό» για πράγματα τα οποία δεν καταλαβαίνουν. Δεν κατανοούν σε βάθος τα πράγματα γιατί στην πραγματικότητα τα αγνοούν. Σε αυτή την έκθεση, εκθέτω 42 φωτογραφίες από το προσωπικό μου αρχείο, το οποίο αντιπροσωπεύει την ουτοπική μου άποψη για το περιβάλλον και τις περιπέτειες των graffiti writers που ακολουθώ.
Αυτή η έκθεση ήταν μια τεράστια επιτυχία και άνθρωποι από όλα τα κοινωνικά στρώματα, ακόμα και δικηγόροι και υπάλληλοι δικαστηρίων εκτίμησαν την δουλειά μου, την ίδια δουλειά η οποία με οδήγησε για πρώτη φορά στην φυλακή. Για να προωθήσω την έκθεση έκανα ένα βίντεο όπου ρωτούσα πολίτες σχετικά με το graffiti και την street art. Είδαμε πόσο μπερδεμένοι ήταν οι άνθρωποι στην κατανόηση του θέματος και πως οι προσωπικές τους απόψεις ελέγχονται από τις κοινωνικές νόρμες και από αυτά που ακούνε.
Πόσο εύκολη ήταν η επανεκκίνηση του Grifters μετά την αποφυλάκιση σου; Bρήκες την υποστήριξη που περίμενες;
Το να ξεκινήσω ξανά το «The Grifters» δεν ήταν μια εύκολη δουλειά και εξακολουθεί να μην γίνεται στο 100%. Εξακολουθώ να δουλεύω και να αναβαθμίζω το καινούριο website μαζί με το brand ενός καινούριου concept. Μου παίρνει χρόνο και αρκετή από την ενέργεια μου όμως έχω την υποστήριξη την οποία χρειάζομαι, από τους ανθρώπους με τους οποίους δουλεύω και από τους φίλους μου. Το γεγονός ότι προσπάθησαν να φιμώσουν το Grifters σημαίνει ότι αυτά που έκανα όλα αυτά τα χρόνια, μετρούσαν πολύ περισσότερο από όσο πίστευα. Διαλέγοντας το motto «Η ελευθερία δεν ορίζεται από την ασφάλεια» ήταν για το Grifters ένα είδος προφητείας.
Τι είναι αυτό που σε επηρεάζει περισσότερο στην ζωή σου;
Η αγάπη επηρεάζει περισσότερο την ζωή μου.
Ποιοι είναι οι ήρωες σου;
Ο Χριστός.
Πες μου λίγα λόγια για το ταξίδι σου στην Ελλάδα
Η Ελλάδα είναι η αγαπημένη μου χώρα στον κόσμο. Έχω έρθει στην Ελλάδα πολλές φορές και μια μέρα θα ήθελα να ζήσω πάλι εκεί. Αγαπώ την Ελλάδα και τους ανθρώπους της.
Τι πιστεύεις για την Ελληνική Κρίση;
Δεν είμαι ευτυχισμένος για αυτό που συνέβη. Όταν έδωσα τον τίτλο στο βίντεο μου «What Crisis?» όταν επισκέφτηκα το 2013 την Ελλάδα, πραγματικά δεν έβλεπα την κρίση. Είδα ευτυχισμένους ανθρώπους. Γεμάτες καφετέριες και εστιατόρια. Οι άνθρωποι χόρευαν και πετούσαν λουλούδια στα μπουζούκια και πραγματικά δεν είχα την εικόνα μιας χώρας σε κρίση. Οι θλιμμένοι, καταθλιπτικοί άνθρωποι του Παρισιού, μου δίνουν περισσότερο την εικόνα της κρίσης παρά αυτό που είδα στην Ελλάδα. Αγαπώ την νοοτροπία των Ελλήνων και το ελεύθερο και μαχητικό πνεύμα τους.
Έχεις κινδυνέψει ποτέ στον δρόμο;
Όχι πραγματικά.
Πως είναι τα πράγματα στο Παρίσι μετά την τρομοκρατική επίθεση στα γραφεία του CharlieHebdo;
Υπάρχει περισσότερη αστυνομία παντού. Ο στρατός κυκλοφορεί με οπλοπολυβόλα. Οι άνθρωποι μιλούν περισσότερο για το θέμα στα κοινωνικά δίκτυα. Αυτό που είναι όντως ενδιαφέρον είναι ότι οι άνθρωποι ξεκίνησαν να μιλούν περισσότερο για την ελευθερία του λόγου και της έκφρασης. Αυτό που συνέβη στα γραφεία του Charlie Hebdo δεν έχει διαφορά από αυτό που έκανε η αστυνομία σε εμένα και τους Grifters- άλλο ένα χτύπημα εναντίον της ελευθερίας του λόγου.
Συμπλήρωσε τις φράσεις:
Art is…FART
Graffiti is… GAY
My life is… GOOD
Σκέψου τον εαυτό σου ως ταξιδιώτη μέσα στον χρόνο. Τι θα έλεγες στον 16χρονο εαυτό σου;
Boris πήγαινε σπίτι σου, είσαι μεθυσμένος.
Read the interview in English here.
σχόλια