Για τον J.A. Caesar (ή και Seazer) πρέπει να πρωτοδιάβασα στο περιοδικό «The Wire» (issue 186, August 1999) στη στήλη «The Primer». Εκεί, ο Alan Cummings υπέγραφε ένα κείμενο υπό τον τίτλο «Far East Freak Out: A user’s guide to japanese psychedelia», αναφερόμενος μεταξύ άλλων και στον Julius Arnest Caesar (πραγματικό όνομα Terahara Taka'aki), ένα μουσικό που συνέδεσε τ’ όνομά του με το θεατρικό γκρουπ Tenjyo ή Tenjō Sajiki, που είχε ιδρύσει το 1966 ο σκηνοθέτης, ποιητής και άλλα τινά Shūji Terayama (1935-1983).
Ο ShūjiTerayama, που έγινε γνωστός στην Ελλάδα από την ταινία του «Τα Φρούτα του Πάθους» (1981) με τον KlausKinski και την Isabelle Illiers, υπήρξε ένας πολυπράγμων ιάπωνας καλλιτέχνης, με τη θεατρική ομάδα Tenjō Sajiki να αποτελεί τον βασικό φορέα των δραστηριοτήτων του.
Ο Terayama, που έγινε γνωστός στην Ελλάδα (όσο έγινε τέλος πάντων) από την ταινία του «Τα Φρούτα του Πάθους» (1981) με τον Klaus Kinski και την Isabelle Illiers (το όνομα τής πρωταγωνίστριας το επανέφερα στη μνήμη μου μέσω του διαδικτύου) υπήρξε ένας πολυπράγμων ιάπωνας καλλιτέχνης – με την ομάδα Tenjō Sajiki να αποτελεί τον βασικό φορέα των δραστηριοτήτων του.
Βασικά, επρόκειτο για έναν θίασο που είχε αναφορές στη μακραίωνη ιαπωνική σχετική παράδοση και ακόμη στο Living Theatre (Julian Beck) και το San Francisco Mime Troupe, και ο οποίος (θίασος) αποτελείτο, βασικά, από μη επαγγελματίες, όντας και αυτός (όπως και οι συνοδοιπόροι Tokyo Kid Brothers) ένα ακόμη μέρος της ιαπωνικής counterculture στα τέλη του ’60 και τις αρχές του ’70.
Για το Tenjō Sajiki, στα χρόνια της ακμής του, φαίνεται πως έχουν γραφεί ελάχιστα πράγματα στην Ελλάδα. Πριν λίγο καιρό βρήκα στο περιοδικό «Θεατρικά» (τεύχος 21, 12/1974) μιαν αναφορά, όταν ο θίασος είχε επισκεφτεί την Ευρώπη για να συμμετάσχει στο «4ο Φεστιβάλ Ανοιχτού Θεάτρου» του Wrocław (πόλη στη νοτιοδυτική Πολωνία). Το μεταφρασμένο άρθρο του Bogusław Litwiniec (θεατράνθρωπος της Αριστεράς και με ουσιαστική παρουσία στην πολωνική αντικουλτούρα) έδινε κάποια πρώτα στοιχεία…
Πολλές φορές η κύρια σκηνή του Tenjō Sajiki ήταν ο δρόμος, με τον θίασο να παρουσιάζει συχνά αυτοσχέδιες παραστάσεις, χώνοντάς τα στην τοπική μπουρζουαζία (βασικό του μέλημα), με το κοινό να εναλλάσσεται, παρακολουθώντας από την αρχή, τη μέση ή το τέλος και τούμπαλιν, επιλέγοντας τα σκετς που του «πήγαιναν» περισσότερο.
Φημισμένο στην Ιαπωνία, το Tenjō Sajiki περνά γρήγορα τα σύνορα ήδη από τα τέλη του ’60 δίνοντας παραστάσεις σε Ευρώπη και Αμερική. Το 1969 μεταβαίνει στην τότε Δυτική Γερμανία (Φρανκφούρτη), την επόμενη χρονιά εμφανίζεται στις ΗΠΑ (Νέα Υόρκη), το ’71 επανέρχεται στην Ευρώπη κ.ο.κ.
Βασικός μουσικός συνεργάτης τού Tenjō Sajiki υπήρξε ο J.A. Caesar. Όπως διαβάζω και στο βιβλίο του Julian Cope «Japrocksampler»[Bloomsbury, London 2007], ο Caesar, που είχε γεννηθεί το 1948 στο νησί Kyushu (στο νότιο τμήμα της χώρας), θα βρεθεί κάποια στιγμή στο Τόκιο, θα ανακατευτεί με το hippy κίνημα της Shinjuku (περιοχή της πρωτεύουσας και μήτρα του ιαπωνικού underground) και κάπως έτσι θα γνωρίσει τον Terayama και τον θίασο Tenjō Sajiki.
Κύριος μουσικός συνεργάτης τού Tenjō Sajiki υπήρξε ο J.A. Caesar. Ο ιάπωνας συνθέτης θα ανακατευτεί με το hippy κίνημα της Shinjuku (περιοχή του Τόκιο και μήτρα του ιαπωνικού underground στα τέλη των sixties) και κάπως έτσι θα γνωρίσει τον ShūjiTerayama και τον θίασό του.
Ξεκινώντας από το 1969 και φθάνοντας έως το 1983, ο Caesar θα γράψει μουσικές για δεκάδες παραστάσεις του Tenjō Sajiki και βεβαίως για όλες τις ενδιάμεσες ταινίες του Terayama ορισμένες εκ των οποίων θα δισκογραφηθούν, αποτελώντας ντοκουμέντα μιας εποχής και βεβαίως «μνημεία» του ιαπωνικού αληθινού progressive.
Ως τέτοια δισκογραφικά δείγματα θα ανέφερα, κατά πρώτον την «Αίρεση», το LP «Jashūmon» δηλαδή [Victor, 1972], το οποίο καταγράφει τις μουσικές του Caesar για το φερώνυμο θεατρικό του Terayama, που ανέβηκε το 1971 όχι μόνο στην Ιαπωνία, μα και σε σκηνές της Ευρώπης: Νανσί, Παρίσι, Άμστερνταμ, Ρότερνταμ, Ζάγκρεμπ, Βελιγράδι (εκεί που κερδίζει το «μεγάλο βραβείο» τού Διεθνούς Θεατρικού Φεστιβάλ) και αλλού. Η μουσική εμφανίζει συχνά ένα επικό στοιχείο, συνδυάζοντας δυτικά prog-rock στοιχεία, με ιαπωνικές παραδοσιακού τύπου μελωδίες (folk να τις πούμε) και avant «ακρότητες».
Μνημονεύω, επίσης, το άλμπουμ «Kokkyō Junreika» [Victor, 1973] –κι αυτό από θεατρικό του Terayama– με τον Caesar να περνά από το… «Paint it black» και κυρίως από το «Mother Sky» των CAN (αυτόν τον ύμνο της ψυχεδελικής μονοτονίας), καθώς και από το εξώκοσμο zeuhl trip των Magma, πριν «χαθεί» στη δική του ιαπωνικότητα.
Περαιτέρω, το «Den-en ni shisu» [CBS/Sony, 1974] –μτφ. «Να Πεθαίνεις στην Πατρίδα»– είναι ένα από τα πιο προβεβλημένα άλμπουμ του J.A. Caesar και οπωσδήποτε ένα από τα ωραιότερά του. Πρόκειται, κατά βάση, για το soundtrack της φερώνυμης τρίτης μεγάλου μήκους ταινίας του Shūji Terayama (κατά τον imdb.com), πιθανώς ένα αυτοβιογραφικό φιλμ (η ιστορία ενός ευαίσθητου εφήβου ποιητή που ζει σε στενή σχέση με τη μητέρα του και ο οποίος, πριν αποφασίσει να γίνει σκηνοθέτης, θα πραγματοποιήσει τις δικές του μικρές επαναστάσεις) με τον ιάπωνα μουσικό (και ηθοποιό) να παραδίδει ένα folk-prog έργο (για να μεταχειριστώ τη δυτικήορολογία) υψηλής αισθαντικότητας και οριακής υποβολής.
Η χορωδία στο εισαγωγικό κομμάτι θα μπορούσε να θυμίζει κάτι από τον «Θαυμαστό Κόσμο του Yamasuki» των Kluger και Vangarde, αλλά το τραγούδι είναι στα χνάρια των Βρετανών Third Ear Band (και του δικού τους «Macbeth»). Οι τελετουργικές συνθέσεις, στηριγμένες στις «ανοιχτές» πηγαίες μελωδίες χαρακτηρίζουν τη μουσική του J.A. Caesar, που βρίσκει κι έναν τραγουδιστικό εκφραστή στο πρόσωπο του φημισμένου συμπατριώτη του singer-songwriter Kan Mikami. Καταπληκτικό το τρίτο από το τέλος κομμάτι (όλα έχουν ιαπωνικούς τίτλους), που θα μπορούσε να αφορά σε μια τύπου-Magma τελετή, και εξ ίσου εντυπωσιακό το κλείσιμο με τη στοιχειωτική συνέχειά του.
Ακολουθεί το «Ship of Fools» [Columbia, 1977] με μουσικές από θεατρικό του Tenjō Sajiki που είχε ανεβεί την προηγούμενη χρονιά στην πόλη Shiraz της Περσίας, στο δέκατο «Shiraz-Persepolis International Theatre Festival», με το LP «Shintoku-Μaru» [Victor, 1978] να αποτελεί μία ακόμη δυνατή σκηνική μουσική του J.A. Caesar, για το πιο γνωστό ίσως θεατρικό opus του Terayama.
Ένας έφηβος χάνει τη μητέρα του. Ο πατέρας του αποφασίζει να ανασυστήσει την οικογένεια «αγοράζοντας» μιαν ηθοποιό από μια θεατρική ομάδα. Θέλοντας να δώσει άλλη τροπή στη ζωή της, η γυναίκα συνδέεται ερωτικά με τον γιο, η συμπεριφορά τού οποίου απέναντί της καθοδηγείται από την απώλεια της φυσικής μητέρας του. Η μουσική του Caesar, που παρακολουθείται (στο δίσκο) σαν… ζωντανό θέατρο ή όπερα (υπάρχουν οπερατικά φωνητικά εννοώ), κινείται σ’ ένα folk-progressive περιβάλλον, με τα rock passages να θυμίζουν, ώρες-ώρες, κάτι από Queen. Το τέλος, μένει στη μνήμη, ως ένα ανατριχιαστικό, υπερβατικό πρότυπο…
Oι συνεργασίες ανάμεσα στον J.A. Caesar και τον Shūji Terayama θα συνεχιστούν βεβαίως, τόσο στο θέατρο, όσο και στον κινηματογράφο, μέχρι και το θάνατο του τελευταίου, το 1983. Φυσικά και στα «Φρούτα του Πάθους» η μουσική του Caesar (ως J.A. Seazer) είναι εξαιρετική, κερδίζοντάς σε από τις πρώτες νότες στο ζενερίκ, όπως το ίδιο ισχύει και για την πρώτη-πρώτη μεγάλου μήκους ταινία τού Terayama, την «Sho o suteyo machi e deyou» από το 1971 – ένα απροσδόκητο hippy φιλμ, γνωστό σήμερα στη Δύση ως «Throw Away Your Books, Rally in the Streets», τη μουσική του οποίου είχαν υπογράψει οι Ichirô Araki, Kuni Kawachi, J.A. Seazer και Itsuro Shimoda (τα στοιχεία από το IMDb.com).
Ο Kawachi είναι γνωστός ιάπωνας rocker (κυρίως λόγω ενός άξιου LP που είχε κάνει το 1970 με μέλη των Flower Travelling Band – του πιο διάσημου seventies japan-rock γκρουπ στη Δύση), ενώ ο Itsuro Shimoda ήταν ο κινητήριος μοχλός πίσω από μιαν άλλη φημισμένη μουσικοθεατρική ομάδα (αναφέρθηκε και στην αρχή του κειμένου), την Tokyo Kid Brothers.
Στην ηχητική μπάντα του «Throw Away Your Books, Rally in the Streets» –κι αυτό είναι το παράξενο– σε κάποιο σημείο ακούγεται καθαρά κι ένα ελληνικό τραγούδι! Είναι «Το ψωμί είναι στο τραπέζι» των Μίκη Θεοδωράκη – Ιάκωβου Καμπανέλλη από τη «Γειτονιά των Αγγέλων» με τη φωνή τής Σούλας Μπιρμπίλη! (Αυτό το είχε γράψει πρώτος εδώ στο LiFO.gr, την 28/6/2014, ο Αντώνης Μποσκοΐτης).
Το ερώτημα είναι ένα. Πού είχε βρει ο J.A. Seazer και η παρέα του, το 1971, αυτή τη συγκεκριμένη εκτέλεση με την Σούλα Μπιρμπίλη;
Να, λοιπόν, και η απάντηση. Ένα από τα πιο γνωστά «ελληνικά» 45άρια στην Ιαπωνία, που είχε και εμπορική επιτυχία απ’ όσο γνωρίζω, ήταν το «Reine de Trefles» [Globe, 1966;], που υποτίθεται πως αφορούσε στο soundtrack της ταινίας του Γιώργου Σκαλενάκη «Ντάμα Σπαθί», με την Έλενα Ναθαναήλ, τον Θόδωρο Ρουμπάνη και τον Σπύρο Φωκά. Στο εξώφυλλο ποζάρει ηδυπαθώς η Έλενα στο μπάνιο της με φόντο το… Μπούρτζι (κάπως χοντροκομμένο κολάζ από φωτογραφίες της ταινίας). Στο δισκάκι, όμως, αυτό, δεν καταγράφεται η original μουσική του Γιάννη Μαρκόπουλου, αλλά δυο τραγούδια των Θεοδωράκη/ Καμπανέλλη, «Το ψωμί είναι στο τραπέζι» και το «Από το παράθυρό σου»! Από ’κει βούτηξαν οι Ιάπωνες το «Ψωμί…» και το ’χωσαν στην ταινία του Terayama… Συμβαίνουν αυτά…
Μερικά clips με μουσικές του J.A. Caesar είναι, νομίζω, ό,τι καλύτερο για κλείσιμο…
σχόλια