Όταν η Νένα Καζαντζίδου έφτασε στο Λονδίνο για μεταπτυχιακό στο πρόγραμμα «Photography: the image and electronic arts» στο τμήμα Media and Communications του Goldsmiths University, άρχισε να αντιλαμβάνεται διαφορετικά την έννοια «είμαι μακριά από το σπίτι μου και τους δικούς μου».
Στο χώρο του Πανεπιστημίου, η συντριπτική πλειοψηφία των σπουδαστών είναι από άλλες χώρες και το πρώτο που κατάλαβε είναι ότι δεν είναι μόνη. Ότι δεν είναι η μοναδική «μόνη». Πως άλλοι λιγότερο κι άλλοι περισσότερο έφτασαν εκεί , για να ζήσουν το όνειρό τους και συγχρόνως, μέσω της τεχνολογίας προσπαθούν να εντάσσουν στην καθημερινότητά τους τα «κομμάτια» που τους λείπουν. Με βίντεο κλήσεις και συνεχείς αποστολές εικόνων και μηνυμάτων.
«Κάποιος που δεν το έχει ζήσει, πιστεύει πως αυτό σε αποσπά από το να ζεις», λέει η Νένα. «Αντιθέτως, το μοίρασμα αυτών που ζεις με όσους αγαπάς και θα τους ήθελες εδώ, κάνει την εμπειρία ακόμη πιο ουσιαστική και σπουδαία. Είναι σα να κλείνεις το μάτι και να λες «κοίτα, έφυγα και λείπει ο ένας στον άλλον, αλλά ζω όλα αυτά τα όμορφα και κάπως σε «έχω» κι εσένα εδώ». Και αντιστρόφως».
Φυσικά, έχασα φίλους. Αν πριν ένα χρόνο μου έλεγες πως εδώ που θα είμαι δε θα επικοινωνώ με κάποιους ανθρώπους που όσο ήμουν στην Ελλάδα αποτελούσαν κομμάτι της καθημερινότητάς μου, θα σου έλεγα, πεισματικά, πως αποκλείεται. Αλλά, έγινε απλά κι αβίαστα και τελικά ήταν λυτρωτικό. Όπως αντίστοιχα, αποκαλύφθηκαν και άνθρωποι που μπορεί να μην είχαμε τόσο στενή σχέση πριν. Η απόσταση έσωσε και ένωσε.
Το αντικείμενο της διπλωματικής της έχει τον τίτλο “Fragments of a present absence” και είναι ένα mixed media installation με στοιχεία performance. Το θέμα αποκαλύφθηκε μπροστά της όταν άρχισε να συνδυάζει τα στοιχεία της ζωής στο Λονδίνο και της ζωής στην Ελλάδα, τις επιρροές και τις εμπειρίες μου. Διαπίστωσε πως η έννοια της απόστασης είναι ένας από τους κυριότερους άξονες της ζωής της. Χιλιομετρική, ψυχική, ηλικιακή. Έκλεισε δέκα μήνες στο Λονδίνο και έμαθε ότι πως η ύπαρξη της απόστασης πονάει πολύ κάποιες στιγμές, αλλά είναι ένα σπουδαίο βήμα που πάει τις σχέσεις που πραγματικά μετράνε στο ουσιαστικό παραπέρα.
«Φυσικά, έχασα φίλους», ομολογεί. «Αν πριν ένα χρόνο μου έλεγες πως εδώ που θα είμαι δε θα επικοινωνώ με κάποιους ανθρώπους που όσο ήμουν στην Ελλάδα αποτελούσαν κομμάτι της καθημερινότητάς μου, θα σου έλεγα, πεισματικά, πως αποκλείεται. Αλλά, έγινε απλά κι αβίαστα και τελικά ήταν λυτρωτικό. Όπως αντίστοιχα, αποκαλύφθηκαν και άνθρωποι που μπορεί να μην είχαμε τόσο στενή σχέση πριν. Η απόσταση έσωσε και ένωσε. Σε κάθε περίπτωση, ακόμη κι αν κάποιες απώλειες είναι ανεξήγητες, λυτρώνεσαι όταν βλέπεις ξεκάθαρα πως οι άνθρωποι που χάνονται είναι βαρίδια που μόνο σε εμποδίζουν. Ενώ αντιθέτως, οι άνθρωποι που αποκαλύπτονται, ξεδιπλώνουν την καλύτερη εκδοχή του εαυτού σου, δίνοντάς σου την ελευθερία να γίνεσαι και η χειρότερη εκδοχή όταν οι μέρες είναι δύσκολες και θέλεις κάπου να απλώσεις όλο σου το χάος".
Οι φιλίες γίνονται σχετικά εύκολα μιας και το Πανεπιστήμιο είναι ένα «προστατευμένο» περιβάλλον που άμεσα σε φέρνει σε επαφή με πολλούς ανθρώπους. Η πίεση των μαθημάτων και η αυτονομία σε μια τόσο μεγάλη και απαιτητική πόλη, σε συνδυασμό με την ψυχική κόπωση που προκύπτει είναι ικανοί λόγοι για να δεθείς με τους ανθρώπους που γνωρίζεις. Το μοίρασμα εμπειριών, συναισθημάτων, σκέψεων και ονείρων είναι επαρκείς λόγοι. Αδιαμφισβήτητα, αυτός ο χρόνος είναι ένα σπουδαίο κομμάτι στη ζωή όλων όσων βρίσκονται εκεί κι αυτό θα αποτελεί για πάντα έναν ισχυρό δεσμό και ίσως μία πυξίδα.Η Νένα από τα social media γνώρισε αρκετό κόσμο.
«Κυρίως στο πλαίσιο “mutual” επαφών», λέει. «Και είναι ωραίο συναίσθημα τελικά κι ας λογοκρίνεται από πολλούς. Με ανθρώπους που τους αρέσουν τα ίδια πράγματα (like) είναι λογικό και χρήσιμο να τους δίνεται η ευκαιρία να έρθουν σε επαφή και να συζητήσουν. Γι’ αυτό, όλα αυτά τα μέσα μπορούν να χρησιμοποιηθούν μόνο προς όφελός μας, αν το θελήσουμε. Όφελος διανοητικό και ψυχικό. Σαν μια διαρκής τροφή για σκέψη, που προκύπτει απ’ όσα αναρτούν άνθρωποι που εμπιστεύεσαι και εκτιμάς. Νιώθω πως η διανοητική και ψυχική εγγύτητα που αποκαλύπτεται αβίαστα μέσα από αυτές τις διαδικτυακές επαφές προκαλεί μια ανάγκη ή έστω ένα ενδιαφέρον να υπάρξει και διά ζώσης συνάντηση. Αν η διαδικτυακή επαφή ήταν ειλικρινής, χωρίς τάσεις επίδειξης και επιφανειακού ενδιαφέροντος, πιστεύω πως οι σχέσεις αυτές μπορούν να συνεχιστούν και να τεθούν πλέον σε μια «ρεαλιστική» πραγματικότητα πέρα από την εικονική».
Τα κοινωνικά δίκτυα ειδικά τους τελευταίους δέκα μήνες αποτελούν σταθερό κομμάτι της καθημερινότητάς της. Όταν τη ρώτησα, μου είπε πως διαπιστώνει ότι στο facebook λέει τις αλήθειες της, μα στο instagram τα μυστικά της. «Δε θα διστάσω να γράψω κάτι που μπορεί να έζησα ή να ανεβάσω ένα τραγούδι, υπογραμμίζοντας έναν στίχο του. Οι άνθρωποί μου άλλωστε, ξέρουν πριν δουν την ανάρτηση σε ποια ψυχολογική κατάσταση βρίσκομαι ή σε ποια εμπειρία μπορεί να αναφέρομαι έμμεσα. Ωστόσο, στο instagram που μιλούν οι εικόνες, νιώθω πως λέω τα πάντα. Με λιγότερες λέξεις, αλλά πληρέστερα, επειδή όσο κι αν αγαπάω τον γραπτό λόγο, τις εικόνες εμπιστεύομαι για τις ιστορίες που θέλω να πω».
Το πρότζεκτ που έκανε έχει σχέση με όλα τα προηγούμενα. Το ονομάζει “Fragments of a present absence” συνδυάζοντας διάφορες τεχνικές, θα παρουσιάσω ένατρίπτυχο φωτογραφιών και new media.
Επειδή μια παρούσα απουσία μόνο σε κομμάτια μπορεί να παρίσταται. Κομμάτια που έχουν το σχήμα οθόνης. Οθόνης κινητού, tablet, laptop. Παρούσες απουσίες είναι όλοι αυτοί οι άνθρωποι που όσα χιλιόμετρα κι αν μας χωρίζουν, μοιραζόμαστε τον κοινό τόπο του διαδικτύου για να ανταλλάζουμε όλα όσα θα θέλαμε να ζούμε μαζί και δεν μπορούμε. Με την απενεργοποίηση της συνομιλίας και των συσκευών, απενεργοποιείται η «παρουσία». Κι έτσι, ο άλλος που ένιωθες τόσο κοντά σου την ώρα που το μπλε εικονίδιο του skype ήταν ενεργό, ξαφνικά, εξαφανίζεται και μένεις στη σιωπή.
«Τρεις πτυχές», λέει, «επειδή είναι τρεις οι εκδοχές αυτής της παρούσας απουσίας. Μια πτυχή με φωτογραφίες της ζωής μου οι οποίες αποτυπώνουν στιγμές που όταν της ζούσα, θα ήθελα πολύ να μπορούσα να τις μοιράζομαι με όσους αγαπάω και λείπουν. Μία πτυχή με επιπλέον φωτογραφίες στην οποία αυτοί που απουσιάζουν γίνονται παρόντες στην πραγματικότητά μου, μέσα από τις διάφορες οθόνες. Εκεί που διαβάζω, εκεί που βλέπω μια ταινία ή εκεί που μαγειρεύω, συγχρόνως μέσω μιας εφαρμογής κάποιος που βρίσκεται χιλιόμετρα μακριά, είναι «εκεί» μπροστά μου και συζητάμε. Και η τρίτη πτυχή αποτελείται από 2 iPads.Στο ένα θα τρέχει μια live video skype κλήση, ακριβώς για να τονίσω πως ακόμη και τώρα κάποιοι που δε βρίσκονται εδώ, μπορούν να αποτελούν τμήμα αυτής της έκθεσης και να την παρακολουθούν. Στο δεύτερο iPad, θα παρουσιάζεται η εφαρμογή που έφτιαξα χρησιμοποιώντας περίπου 500 screenshots από πλατφόρμες όπως skype, viber, whatsapp, faceTime, facebook, και instagram».
Βλέποντας τις φωτογραφίες της έκθεσής της, οι εικόνες εναλλάσσονται και περνούν μπροστά από τον θεατή με μια ορισμένη ταχύτητα, δίνοντάς του τη δυνατότητα να αλληλεπιδράσει μαζί τους και να επιλέξει αν θέλει να πάει στην προηγούμενη ή στην επόμενη. Σαν μια αλληλουχία, δηλαδή έχουμε την πραγματικότητα, την εικονική πραγματικότητα και το μοίρασμα εμπειριών που αυτή μπορεί να φιλοξενεί, αλλά και τον ρεαλιστικό τόπο στον οποίο αυτή η εικονική πραγματικότητα εντάσσεται.
Είναι μια στιγμιαία ανταλλαγή γεγονότων. Τα γεγονότα μιας ζωής, της εμπειρίας που ανεβαίνουν στις πλατφόρμες. Ο τρόπος να εκμηδενίσει κανείς έστω και εικονικά την απόσταση, την απουσία και την ξενιτειά.
σχόλια