Πώς ακριβώς πέθανε ο Ρέμπραντ; Αν σκεφτεί κανείς ότι πρόκειται για ένα από τα πιο διάσημα ονόματα στην ιστορία της τέχνης, αποτελεί έκπληξη μάλλον το γεγονός ότι δεν γνωρίζουμε.
Ήταν 63 χρονών, αλλά οι κατά καιρούς μελετητές δεν έχουν βρει κάποια ένδειξη συγκεκριμένης ασθένειας. Οι ποιητές θα μπορούσαν να ισχυριστούν ότι πέθανε εξαιτίας της θλίψης, έναν χρόνο μετά τον θάνατο του μοναδικού επιζώντος γιου του, Τίτου.
Τα υπόλοιπα τρία παιδιά που έκανε με τη σύζυγό του Σάσκια –η οποία πέθανε λίγους μήνες μετά τη γέννηση του Τίτου– δεν είχαν επιβιώσει πέραν της βρεφικής ηλικίας.
O Ρέμπραντ δεν επιθυμεί να εντυπωσιάσει, αλλά να σε κάνει να νιώσεις, να ζήσεις τη στιγμή. Αυτή είναι μια εντελώς διαφορετική ρητορική προσέγγιση από εκείνη που χαρακτήριζε τους προκατόχους του. Εν τέλει, οι θεοί του Ρέμπραντ είναι οι άνθρωποι.
Παρότι, όσο ζούσε, ο Ρέμπραντ γνώρισε παγκόσμια φήμη, το τέλος της ζωής του τον είχε βρει χρεοκοπημένο. Όταν πέθανε, τον έθαψαν σ' έναν νοικιασμένο και χωρίς καμιά επιγραφή, τάφο. Αργότερα, η σορός του ανασύρθηκε και χάθηκε, και δεν υπάρχει κάποιο ίχνος της τελευταίας του κατοικίας πουθενά.
Με αφορμή τη συμπλήρωση 350 χρόνων από τον θάνατό του, το 1669, μια σειρά από μουσεία ανά τον πλανήτη, από το Άμστερνταμ ως τον Αραβικό Κόλπο, έχουν διοργανώσει για φέτος εκθέσεις στη μνήμη της τεράστιας εικαστικής κληρονομιάς του.
Πώς αντιλαμβανόμαστε τον Ρέμπραντ σήμερα; Πώς ερμηνεύουμε τη ζωή και το έργο αυτού του εκπρόσωπου της Ολλανδικής Χρυσής Περιόδου που γνώρισε μεγάλη φήμη αλλά και απαξίωση στη ζωή του και που κάθε τόσο «ανασταίνεται» ξανά και ξανά από διαφορετικές γενιές εραστών της τέχνης που ανακαλύπτουν καινούρια νοήματα στο έργο του;
«Ελάχιστοι μπορούν να ισχυριστούν ότι γνωρίζουν την ιστορία της ζωής του Ρέμπραντ», σύμφωνα με τον Τάκο Ντίμπιτς, διευθυντή του Rijksmuseum, του Εθνικού Μουσείου της Ολλανδίας, στο οποίο ξεκίνησε η μεγάλη έκθεση με τίτλο «Όλοι οι Ρέμπραντ» και θα διαρκέσει μέχρι τις 10 Ιουνίου.
«Κάθε γενιά τον οικειοποιείται με τον δικό της τρόπο. Πριν από ογδόντα χρόνια, ο κόσμος λάτρευε τον Ρέμπραντ ως τον "γέρο της ψυχής", τον μοναχικό καλλιτέχνη που κατακτά το υψηλότερο σημείο της τέχνης. Σήμερα τον αντιλαμβανόμαστε περισσότερο ως τον επαναστάτη που διαρκώς εφευρίσκει εκ νέου τον εαυτό του, που αλλάζει συνεχώς τη μέθοδό του και έχει να αντιπαλέψει όχι μόνο τα κριτήρια της εποχής του, αλλά και τον ίδιο του τον εαυτό».
Εκτός από τη μεγαλειώδους κλίμακας έκθεση στο Rijksmuseum, υπάρχουν και πολλές άλλες που έχουν στηθεί στην πατρίδα του αλλά και σε διάφορα μέρη του πλανήτη με άξονα τη ζωή και το έργο του μεγάλου ζωγράφου.
Το πρώιμο έργο του παρουσιάζεται στο μουσείο Lakenhal του Λίντεν με τίτλο «Ο νεαρός Ρέμπραντ 1624-1634», ενώ οι πρώτες επιτυχίες του εξερευνώνται στην έκθεση «Leiden Circa 1630: Rembrandt Emerges» που διοργανώνει το Agnes Etherington Art Center στο Οντάριο του Καναδά.
Στο Μουσείο Ρέμπραντ του Άμστερνταμ μαθαίνουμε για τις προσωπικές διασυνδέσεις του ζωγράφου στην έκθεση με τίτλο «Το κοινωνικό δίκτυο του Ρέμπραντ: Οικογένεια, φίλοι και γνωστοί», ενώ στο Fries Museum του Λέουβαρντεν ξετυλίγεται η ρομαντική του ζωή στην έκθεση «Ρέμπραντ και Σάσκια: Έρωτας και γάμος στην Χρυσή Ολλανδική Περίοδο».
Εκθέσεις που αφορούν το έργο του Ρέμπραντ γίνονται φέτος επίσης στο μουσείο Thyssen-Bornemisza της Μαδρίτης, στο Βρετανικό Μουσείο του Λονδίνου και στο Λούβρο του Άμπου Ντάμπι, μεταξύ άλλων.
Δεν είναι όμως μόνο το εύρος του έργου του, αλλά και οι πολλαπλές αναγνώσεις του που δικαιολογούν τόσες πολλές παράλληλες αλλά διαφορετικής προσέγγισης εκθέσεις.
Σύμφωνα με τον διευθυντή του Rijksmuseum, «ο Ρέμπραντ δεν επιθυμεί να εντυπωσιάσει, αλλά να σε κάνει να νιώσεις, να ζήσεις τη στιγμή. Αυτή είναι μια εντελώς διαφορετική ρητορική προσέγγιση από εκείνη που χαρακτήριζε τους προκατόχους του. Εν τέλει, οι θεοί του Ρέμπραντ είναι οι άνθρωποι. Το έργο του αποτελεί φόρο τιμής στον ανθρωπισμό και στην ευάλωτη υπόστασή μας ως ανθρώπινα όντα».
Με στοιχεία από τους New York Times
σχόλια