Σεϊχηδες της Ηπείρου
(2)
"Κι αν βρεθεί πετρέλαιο στο χωράφι μου;"
'Ενα πρόσφατο ρεπορτάζ στην περιοχή των Ιωαννίνων από το γαλλικό σάιτ οικολογικής επικαιρότητας Reporterre
[Συνέχεια από το προηγούμενο - Αλμανάκ 15.07.2017]
Οι κάτοικοι δεκάδων οικισμών που είναι διάσπαρτοι στην οροσειρά της Ηπείρου φαίνεται να μη γνωρίζουν μερικές φορές παρά ελάχιστα για την μοίρα που τους ετοιμάζεται εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά, στην Αθήνα. Τέτοια είναι η περίπτωση του Σταύρου, που κατάγεται από το Καλοχώρι, ένα μικρό χωριό με περίπου σαράντα ψυχές. "'Ανακάλυψα αυτό το σχέδιο μόνο στα τέλη του 2016, όταν έπεσα πάνω σε ένα ρεπορτάζ του Alpha που εξυμνούσε τις θετικές πλευρές της πετρελαϊκής εκμετάλλευσης του Πρίνου [η μοναδική παλιά ελληνική εκμετάλλευση στα ανατολικά της χώρας, που λειτουργεί από τις αρχές της δεκαετίας του '70]. Το δεύτερο μέρος του ρεπορτάζ αφορούσε το χωριό μου! Το φαντάζεσαι; Έδειχνε ίχνη πετρελαίου που ανέβλυζαν κοντά στον ποταμό. Κανείς στις τοπικές κοινότητες δεν ενδιαφέρθηκε τότε πραγματικά για το πρόβλημα. Μόνο την επόμενη χρονιά, με την άφιξη των πρώτων εργατών και την έναρξη της έρευνας το φθινόπωρο του 2017, οι ντόπιοι αρχίζουν να συνειδητοποιούν την κατάσταση, χωρίς να τους έχει ποτέ προταθεί η παραμικρή δημόσια διαβούλευση."
Η περιοχή περιλαμβάνει ωστόσο έναν από τους τομείς με την πιο προωθημένη ατζέντα. Το ελληνικό κοινοβούλιο επικύρωσε την έναρξη των εργασιών στην ζώνη αυτή τον Οκτώβριο του 2014. Πρόκειται για 4.187 km2, όπου υπάρχει φόβος για μεγάλη οικολογική καταστροφή. Μόνο σ' αυτόν τον τομέα, 20 τουλάχιστον προστατευόμενες φυσικές περιοχές θα μπορούσαν να επηρεαστούν. Δύο άλλες τοποθεσίες, αυτή τη φορά στην Πελοπόννησο, προκαλούν επίσης ανησυχία στις ΜΚΟ: το Κατάκολο (προσδοκούνται 5 εκατομμύρια βαρέλια) και ο Κόλπος της Πάτρας (προσδοκούνται 200 εκατομμύρια βαρέλια). "Η εξόρυξη πετρελαίου είναι ένας άμεσος κίνδυνος. Μέσα σε ένα χρόνο, θα έχουν ολοκληρώσει τις σεισμικές δοκιμές, και τότε θα είναι η ώρα των πρώτων γεώτρησεων", λέει ο Τάκης από την Greenpeace.
Κανένα από τα πολιτικά κόμματα που εκπροσωπούνται στο Βουλή δεν φαίνεται να έχει διάθεση να αμφισβητήσει αυτή την πετρελαϊκή φρενίτιδα. Ούτε καν το ριζοσπαστικό αριστερό κόμμα του Σύριζα, στην εξουσία από το 2015, που είχε εκλεγεί πάνω σε ένα πρόγραμμα που δεν άφηνε περιθώρια για εξορύξεις. "Είναι μια απαράδεκτη προδοσία, ήταν ενάντια σ' αυτές. Μια προδοσία που θα έχει καταστροφικές συνέπειες για την τοπική οικονομία και το περιβάλλον!" λέει ο Δημήτρης Ιμπραήμ, που συνεργάζεται με το WWF. Και προσθέτει: "Οι μόνοι που μας υποστηρίζουν είναι το MeRA25 και ο Βαρουφάκης. 'Εχοντας αγγίξει το 3% στις ευρωπαϊκές εκλογές, ο νέος σχηματισμός θα μπορούσε να ελπίσει να μπει στο Βουλή στις πρόωρες εκλογές της 7ης Ιουλίου.
Στην καρδιά της ορεινής και τραχιάς περιοχής της Ηπείρου, οι κοινότητες συνήθισαν στην ιδέα ότι θα πρέπει να οργανωθούν χωρίς να περιμένουν τίποτα από κανέναν. Το 2017, η Λίλα, κάτοικος της περιοχής, εγκαινιάζει στο Facebook την πρώτη ομάδα αφιερωμένή στο θέμα. Δύο χρόνια αργότερα, η Save Epirus απαριθμεί περισσότερα από 16.000 μέλη από όλη τη χώρα. "Δεν υπήρχε καμιά πληροφόρηση για τους κατοίκους. Δημιουργήσαμε αυτήν την ομάδα για να ενημερώνουμε, αλλά για για να οργανωθούμε. Είναι δύσκολες εδώ οι συναντήσεις, δεν υπάρχει απαραίτητα μεγάλη επαφή μεταξύ των κοινοτήτων", λέει η Λίλα, 44 ετών σήμερα, η οποία έφυγε από την Αθήνα το 2007 για να δραστηριοποιηθεί στην ενοικίαση δωματίων. Είναι πολλοί νέοι σαν κι αυτήν στην πρωτεύουσα ή στη Θεσσαλονίκη, την δεύτερη πιο πυκνοκατοικημένη πόλη της χώρας, που εξετάζουν το ενδεχόμενο να εγκατασταθούν στα βουνά της Ηπείρου, αναλαμβάνοντας και κάποιες φορές τα οικογενειακά κτήματα. Για να μην αναφέρουμε τους συνταξιούχους, όπως ο Κώστας ή ο Πέτρος, που επιστρέφουν στο χωριό για να περάσουν το υπόλοιπο της ζωής τους. "Υπάρχει ένα δίκτυο της ηπειρώτικης διασποράς στην Ελλάδα. Υπήρξε πάντα εδώ μια πολύ έντονη αίσθηση κοινότητας, κι ένα δέσιμο με τη γη. Οι νέοι επιστρέφουν όλοι για να περάσουν το καλοκαίρι στο χωριό τους", επιβεβαιώνει ο Αναστάσης, ένας νέος φοιτητής που αντιτίθεται ενεργά στο έργο στα Ιωάννινα, το διοικητικό κέντρο της Ηπείρου που εκτείνεται κατά μήκος της λίμνης Παμβώτιδας. "Αυτή η περιοχή χρησιμεύει ως εργαστήριο για τις βιομηχανίες πετρελαίου: εάν το έργο καταφέρει να γίνει εδώ αποδεκτό, τότε θα μπορούν να το συνεχίσουν παντού", αναλύει ο νεαρός άνδρας.
Στις πόλεις της Αθήνας, της Θεσσαλονίκης και των Ιωαννίνων, οι Έλληνες ακτιβιστές και οικολόγοι κινητοποιήθηκαν γρήγορα. Η Αλιμούρα, ένα αυτοδιοικούμενο κοινωνικό κέντρο στην καρδιά της μικρής περιφερειακής πρωτεύουσας, φιλοξενεί μια ανοιχτή συνάντηση κάθε εβδομάδα από τον Φεβρουάριο του 2018 στην οποία συμμετέχουν 60 με 70 άτομα που κάποιες φορές έρχονται κι από απομακρυσμένες κοινότητες. Λειτουργεί ουσιαστικά σαν αναμεταδότης, αλλά ο Δημήτρης Ιμπραήμ, του WWF, μετριάζει την απηχησή του: «Είναι [τα ελληνικά αναρχικά και αντιεξουσιαστικά δίκτυα] πολύ δραστήρια, έχουν πολύ ανεπτυγμένα δίκτυα, αλλά δεν αγγίζουν όλο τον κόσμο, οι Έλληνες δεν ταυτίζονται αναγκαστικά μαζί τους."
Φαίνεται πάντως πως τα μικρά χωριά κινητοποιούν κόσμο πέρα από τα οριά τους. Οι πρώτες διαδηλώσεις που πραγματοποιήθηκαν στα Ιωάννινα είχαν μαζική υποστήριξη. Περισσότεροι από 2.000 άνθρωποι συγκεντρώθηκαν τον Μάιο του 2018 στην πρωτεύουσα της Ηπείρου, η οποία έχει μόνο 65.000 κατοίκους. Κι ακολούθησε μία ακόμη πορεία τον Ιούνιο του 2019. Ένα κατόρθωμα, αν αναλογιστεί κανείς πως δεν είχαν την υποστήριξη κανενός πολιτικού κόμματος. Από την άλλη, η διαδήλωση που διοργανώθηκε στην Αθήνα το Φεβρουάριο δεν συγκέντρωσε παρά μόνο μερικές εκατοντάδες ανθρώπους. "Πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι αυτό το πρόβλημα μας αφορά όλους, όλοι πρέπει να γνωρίζουν και να κινητοποιούνται", λέει η Λίλα.
Δημόσιες συνεδριάσεις και συγκεντρώσεις πολλαπλασιάζονται παντού στις περιοχές που επηρεάζονται. Και αρχίζει και ωριμάζει η ιδέα για ένα μεγάλο συντονισμό τον Σεπτέμβρη όλων των συνελεύσεων κατά της εκμετάλλευσης πετρελαίου στην Ελλάδα. Ένα κίνημα που γίνεται αποδεκτό με ενθουσιασμό από τις ΜΚΟ. "Φυσικά θα συμμετάσχουμε, αν έχουμε την τύχη να προσκληθούμε. Αλλά πρόκειται για κινήματα πολιτών, που ενεργοποιούνται από πολύ διαφορετικές συλλογικότητες, καμία σχέση με τις δικές μας δομές, ειδικά από την άποψη της οργάνωσης, δεν πρέπει να ανακατεύουμε τα πάντα ", λέει ο υπεύθυνος αποστολής του WWF.
Παρά το γεγονός ότι προτιμούν να μην μπαίνουν μπροστά, οι οργανώσεις της Greenpeace και του WWF παραμένουν πολύ δραστήριες και επιδιώκουν να απογειώσουν το κίνημα. Το Σάββατο 22 Ιουνίου, 13 αντιπροσωπείες από δέκα διαφορετικές περιοχές που προορίζονται για εκμετάλλευση υδρογονάνθρακων επιβιβάστηκαν στο μυθικό Rainbow Warrior για να προσπαθήσουν να συντονίσουν τις διάφορες συλλογικότητες. "Νομίζω ότι ήταν επιτυχία, όλοι συμφωνούν να συνεργαστούν. Και σιγά σιγά το πράγμα δομείται. Τώρα προέχει να βρούμε γρήγορα συγκεκριμένες ιδέες", συνοψίζει ο Τάκης, ο υπεύθυνος αποστολής της Greenpeace.
Οι δύο οργανώσεις προσπάθησαν επίσης να φέρουν τη μάχη στο νομικό επίπεδο, χωρίς τίποτα όμως να εγγυάται την επιτυχία. Δύο προσφυγές που υποβλήθηκαν από τις ΜΚΟ, εξετάζονται αυτή τη στιγμή από τα ανώτατα θεσμικά όργανα της χώρας. Η μία κατατέθηκε το 2018 και αφορά τον τομέα των Ιωαννίνων, και η άλλη φέτος για το θαλάσσιο οικόπεδο νοτιοδυτικά της Κρήτης. Κάθε φορά, οι οργανώσεις καταγράφουν τις παραβιάσεις της ισχύουσας νομοθεσίας για τις μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Οι αποφάσεις αναμένονται για μετά το καλοκαίρι. Ούτε το ελληνικό Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας ούτε η Repsol, η οποία διαχειρίζεται την έρευνα στον τομέα των Ιωαννίνων, έχουν για την ώρα απαντήσει στις αιτήσεις μας.
Andrea Fuori - Raphaël Goume
Reporterre (06.07.2019)
Μτφ. Σ.Σ.
Δείτε και το πρώτο μέρος του ρεπορτάζ:
...'Οπως και το εξαιρετικό άρθρο του Θοδωρή Αντωνόπουλου στη Lifo:
Η Μεσόγειος ως μια γιγάντια πετρελαιοκηλίδα
ΚΟΙΝΗ ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΩΝ ΚΑΙ ΚΙΝΗΣΕΩΝ
ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΕΞΟΡΥΞΗΣ ΥΔΡΟΓΟΝΑΝΘΡΑΚΩΝ
Ιούλιος 15, 2019 |SAVE GREEK SEAS|
Οι παρακάτω πρωτοβουλίες/κινήσεις πολιτών ενάντια στις εξορύξεις υδρογονανθράκων, θέλουμε να ενημερώσουμε τους θεσμικούς και παραγωγικούς φορείς της χώρας ότι:
- Ενωμένοι προχωράμε ενάντια σε κάθε λογική, σχεδιασμό και εκτέλεση εξόρυξης υδρογονανθράκων στις περιοχές μας, σε ολόκληρη την Ελλάδα και τον υπόλοιπο κόσμο.
- Οι εξορύξεις υδρογονανθράκων προκαλούν σημαντικές επιπτώσεις στο κλίμα, το περιβάλλον και τις τοπικές οικονομίες, υποβαθμίζοντας την ποιότητα της ζωής μας, υποθηκεύοντας το μέλλον μας και παραβιάζοντας βασικά ανθρώπινα δικαιώματά μας.
- To κόστος των εξορύξεων και της κλιματικής κρίσης υπερβαίνουν κατά πολύ τα υποτιθέμενα οικονομικά οφέλη, τόσο σε τοπικό επίπεδο όσο και στην εθνική οικονομία.
- Αναγνωρίζουμε ότι η χρήση υδρογονανθράκων συντελεί στην κλιματική κρίση, οι συνέπειες της οποίας θα είναι δυσβάσταχτες αν δεν ευθυγραμμιστούν άμεσα οι πολιτικές των κυβερνήσεων με τις υποδείξεις της επιστήμης, και συγκεκριμένα με τα πορίσματα της Ειδικής Έκθεσης για τον 1,5°C της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή του ΟΗΕ.
- Υποστηρίζουμε τις μαθητικές πορείες/διαμαρτυρίες για το κλίμα και τασσόμαστε στο πλευρό των μαθητών και μαθητριών της χώρας και του πλανήτη, που κινητοποιούνται μαζικά για την ανατροπή της παγκόσμιας κλιματικής κρίσης.
- Συμμετέχουμε στο παγκόσμιο κίνημα το οποίο έχει ξεσηκωθεί για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης σε ολόκληρο τον κόσμο.
Απαιτούμε:
- Τερματισμό όλων των εξορύξεων υδρογονανθράκων στη χώρα μας
- Άμεση υιοθέτηση πολιτικών για την έγκαιρη απεξάρτηση της οικονομίας από τα ορυκτά καύσιμα με κοινωνικά δίκαιο τρόπο και εντός των χρονοδιαγραμμάτων που θέτει η κλιματική επιστήμη για τον 1,5°C.
Οι πρωτοβουλίες:
- Πρωτοβουλία Πολιτών "Σώστε την Ήπειρο"
- SOS Epirus - Δίκτυο Πολιτών Ενάντια στην Εκμετάλλευση Υδρογονανθράκων
- Πρωτοβουλία Πολιτών Άρτας ενάντια στις εξορύξεις Υ/Α
- Πρωτοβουλία Πολιτών Πάργας ενάντια στις εξορύξεις Υ/Α
- Οικολογική Κίνηση Πάτρας (ΟΙΚΙΠΑ)
- Πρωτοβουλία πολιτών Πάτρας ενάντια στις εξορύξεις
- Πρωτοβουλία NO OIL Θεσπρωτίας
- Πρωτοβουλία Ζακύνθου για ένα Ιόνιο Ελεύθερο Υ/Α
- Πρωτοβουλία Πολιτών Πρέβεζας ενάντια στις εξορύξεις
- Κέρκυρα χωρίς ορυκτά καύσιμα - Fossil Free Corfu
- Εθελοντική Ομάδα Παξών
- Ανοιχτή Συνέλευση Κεφαλονιάς-Ιθάκης
- Κίνημα Πολιτών Αγρινίου ΄ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΤΗ ΖΩΗ'
- Πρωτοβουλία πολιτών Λευκάδας ενάντια στις εξορύξεις
