Καθώς ο κορωνοϊός έχει απομονώσει εκατομμύρια ανθρώπων στα σπίτια τους, ο κορυφαίος designer Ρομπέρτο Παλόμπα ζει στο Μιλάνο που επλήγη σοβαρά από την πανδημία και μιλάει για την πόλη του, τον covid-19, τα «μαθήματα» αυτής της νέας κατάστασης και τη συνδρομή της αρχιτεκτνικής στην επόμενη μέρα.
Η συνέντευξη παραχωρήθηκε στον Θανάση Διαμαντόπουλο με αφορμή το όνομα του Παλόμπα στη λίστα της κριτικής επιτροπής του διεθνή διαγωνισμού ιδεών «Αρχιτεκτονική της πανδημίας» (Pandemic Architecture).
Η σύνδεση της υγείας με την αρχιτεκτονική είναι ισχυρή. Η αρχιτεκτονική βοηθά στη διαμόρφωση της ποιότητας του περιβάλλοντός μας και μπορεί να συνεισφέρει στην υγεία και την ευεξία. Πολλά έργα γνωστών αρχιτεκτόνων, όπως οι Alvar Aalto, Franco Albini, Ignazio Gardella και το θεωρητικό έργο του Le Corbusier, εστιάζουν στην ψυχολογική και σωματική ευεξία. Από αυτόν τον κανόνα δεν ξεφεύγουν ο Ρομπέρτο και η Λουντοβίκα Παλόμπα που είναι αρχιτέκτονες και designers και ίδρυσαν στο Μιλάνο το 1994 το studio Palomba Serafini Associati.
Έκτοτε έκαναν ολόκληρο τον πλανήτη τη design παιδική χαρά τους, ενώ οι διακρίσεις με πιο πρόσφατη αυτή του νικητή του Wallpaper design awards 2020, είναι συνεχείς. Μόνο που η πανδημία σημαίνει πως τώρα πρέπει να μείνει σπίτι του: «Εδώ στο Μιλάνο μπορείς να βγεις για τρόφιμα ή για φαρμακείο. Υπάρχει και η περίπτωση που βγαίνεις για δουλειά αλλά χρειάζεσαι ειδική άδεια και αν σε σταματήσουν καλούν τηλεφωνικά το μέρος που εργάζεσαι για να διασταυρώσουν την αλήθεια. Η κατάσταση είναι άσχημη. Πρόκειται για καταστροφή! Το πρόβλημα είναι ότι όταν θα τελειώνει εδώ, θα ξεκινά σε άλλες χώρες».
Δεν μπορούμε να ζούμε σε μια φούσκα. Πρέπει να αλλάξουμε τη ρίζα του τρόπου ζωής μας. Αυτός ο ιός δεν ανήκει σε εμάς, ανήκει στο ζωικό βασίλειο, στις νυχτερίδες.
- Πως νιώθεις ως Μιλανέζος αυτές τις μέρες μετά από όλα αυτά που βλέπουμε στα μίντια διεθνώς;
Είναι σα να ζεις μέσα σε μια φούσκα. Ζούμε με μια άλλη αίσθηση του χώρου και του χρόνου λες και όλοι οι άνθρωποι που σε περιέβαλαν πέθαναν. Λες και είσαι ήρωας ενός νοσηρού παραμυθιού. Σιωπή...Πολύ περίεργη κατάσταση. Στο Μιλάνο και τη Λομβαρδία γενικότερα, έτσι αισθάνεσαι αλλά, δυσκολεύεσαι να ζήσεις. Μιλάμε σε ανθρώπους από άλλες περιοχές όπως τη Τοσκάνη λέγοντας τους «παιδιά θέλει προσοχή, μη βγαίνετε!» και αυτοί δυσκολεύονται να μας ακούσουν! Αλλά και σε επίπεδο Ευρώπης, είχαμε εκατομμύρια «Pray for Paris» όταν καιγόταν η Notre Dame. Τώρα δε βλέπω ένα «Pray for Italy» ή έστω ένα «Pray for Europe», οτιδήποτε! Αυτή είναι Ευρώπη; Δεν μιλάμε για την Ελλάδα. Θεωρώ πως η Ευρώπη είναι μια σπουδαία ευκαιρία, αλλά αυτή δεν είναι η Ευρώπη που θέλω!
- Οι Αρχαίοι Έλληνες έλεγαν «ουδέν κακόν αμιγές καλού». Ποια είναι η θετική πλευρά μέσα σε αυτήν την κατάσταση;
Υπάρχουν πολλά θετικά πράγματα. Πρώτον ανακαλύπτουμε την αίσθηση του χρόνου. Το να είμαστε «φυλακισμένοι» στα σπίτια μας, βοηθά στο να ανακαλύψουμε τον ποιοτικό χρόνο. Πριν τρέχαμε ασταμάτητα. Ακόμα και αν δουλεύουμε από τα σπίτια μας ο χρόνος αποκτά άλλη έννοια. Μέσα σε αυτό τον χώρο και τον χρόνο έρχεται η στιγμή να ανακαλύψουμε τους εαυτούς μας. Και αυτό είναι το πιο ενδιαφέρον ταξίδι της ζωής. Αυτός ο ιός δημιουργεί ερωτήσεις. Που σημαίνει ότι θα έρθουν και οι απαντήσεις. Τρίτον, εδώ στην Ιταλία συνηθίζουμε να κάνουμε έναν γερό καθαρισμό στο σπίτι για να υποδεχτούμε την Άνοιξη. Τώρα το κάνουμε με αφορμή τον ιό που συμπίπτει με την ίδια εποχή. Αυτό σημαίνει πως πρέπει να ανοίξουμε τα σπίτια αλλά και το μυαλό μας, τους θεσμούς και τις πολιτικές μας για να δούμε τι μας είναι πραγματικά σημαντικό. Και οτιδήποτε άλλο, να το πετάξουμε, γιατί ότι γίνεται σκόνη καλό είναι να απαλλάσσεσαι από αυτό.
- Μπορεί το design και η αρχιτεκτονική να συνεισφέρουν σε ένα ασφαλέστερο, στα πλαίσια της πανδημίας, μέλλον για την ανθρωπότητα, τις πόλεις, την οικονομία και τις κοινότητες;
Η ευθύνη ανήκει σε όλους μας. Από τους παραπάνω δεν εξαιρούνται οι αρχιτέκτονες και οι designers. Αυτοί πρέπει να σκεφτούν πώς το wellness, το ευ ζην, η υγεία είναι παράμετροι που πρέπει να έχουν μεγαλύτερη ακόμα σημασία στη δουλειά τους. Αυτό που συμβαίνει τώρα ανοίγει τις πόρτες σε αυτό που έχει επικρατήσει να λέγεται ως "smart working". Σήμερα δεν υπάρχει μόλυνση στο Μιλάνο γιατί δεν κυκλοφορούν αυτοκίνητα. Αυτό πρέπει να μας κάνει να αναρωτηθούμε πάνω στο πως πρέπει να επανασχεδιάσουμε τους χώρους εργασίας και την ίδια την εργασία, προκειμένου να έχουμε λιγότερη μόλυνση; Πρέπει να κρατήσουμε τη σημερινή εμπειρία για αργότερα όταν θα έχει ξεπεραστεί το πρόβλημα και να αναθεωρήσουμε το σχεδιασμό της εργασίας και των πόλεων μας. Μπορούμε λοιπόν να ξεκινήσουμε επινοώντας ξανά τη σχέση δουλειάς και πόλης, άρα και των σπιτιών.
-Είσαι μεταξύ των κριτών σε ένα καινούργιο διεθνή αρχιτεκτονικό διαγωνισμό που λέγεται «Αρχιτεκτονική της Πανδημίας». Τι περιμένεις από αυτήν την πρωτοβουλία; Γιατί είναι σημαντική;
Αυτή η κατάσταση της πανδημίας έχει να μας διδάξει πολλά. Αν εξαιρέσουμε την οικονομία, η Τέχνη έχει η πλέον προσφιλής δίοδος της ανθρώπινης δημιουργικότητας. Και η Τέχνη, όπως και η αρχιτεκτονική, είναι η πρώτη έκφραση της σημασίας αυτού που συμβαίνει σήμερα. Επομένως αυτός ο διαγωνισμός μπορεί να συγκεντρώσει όχι μόνο λύσεις, αλλά και το να φέρει αυτή τη δημιουργική κοινότητα σε αυτό που συμβαίνει κάθε μέρα. Αυτός ο διαγωνισμός θα βοηθήσει να βρούμε σήμερα τι είναι η κοινωνική αρχιτεκτονική και design.
Οι αρχιτέκτονες πρέπει να αλλάξουμε την κατασκευή των σπιτιών. Να τους δώσουμε περισσότερο χώρο και ζωή.Πρέπει να επινοηθούν όλα από την αρχή.
- Ως αρχιτέκτονας έχεις κάποιες προτάσεις να κάνεις; Μπορείς να αναφέρεις μερικές από αυτές;
Πρώτον να επινοήσουμε ξανά τη σχέση εργασίας και καθημερινής ζωής. Πρέπει να κοιτάξουμε το ρεύμα της καθημερινής ζωής και τη μόλυνση που συνδέεται με αυτό και να αλλάξουμε την τοποθεσία ή τον ρυθμό της εργασίας. Είμαστε τυχεροί όμως, που δοκιμάζουμε διαφορετικούς τύπους κοινωνικής ζωή μέσα από το facebook, το instagram κλπ. Αν ήμασταν κλεισμένοι στα σπίτια μας χωρίς αυτά, η ζωή θα ήταν δυσκολότερη.
- Σε ένα μελλοντικό σενάριο, θα έπρεπε να δουλεύουν οι αρχιτέκτονες για την περίπτωση μιας πόλης χωρίς πανδημίες;
Δεν μπορούμε να ζούμε σε μια φούσκα. Πρέπει να αλλάξουμε τη ρίζα του τρόπου ζωής μας. Αυτός ο ιός δεν ανήκει σε εμάς, ανήκει στο ζωικό βασίλειο, στις νυχτερίδες. Αυτό δείχνει ότι το πιο βασικό από όλα είναι να αρχίσουμε να σεβόμαστε τη φύση με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους. Άρα, αντί για καινούργιες πόλεις, θα πρέπει να ξεκινήσουμε από νέους κανόνες. Και εμείς οι αρχιτέκτονες πρέπει να αλλάξουμε την κατασκευή των σπιτιών. Να τους δώσουμε περισσότερο χώρο, ζωή και να περιορίσουμε τη μόλυνση. Πρέπει να επινοηθούν όλα από την αρχή. Ειδάλλως, ένας άλλος ιός θα εμφανιστεί. Φαντάσου να εμφανιζόταν κάποιος άλλος με μεγαλύτερη θνησιμότητα. Πρέπει να ευχαριστούμε τον Θεό που δεν μας συνέβησαν τα χειρότερα!
σχόλια