Το «Εξπρές του Μεσονυχτίου», 40 χρόνια μετά: Απροκάλυπτη προπαγάνδα ή αριστούργημα;

Το «Εξπρές του Μεσονυχτίου», 40 χρόνια μετά: Απροκάλυπτη προπαγάνδα ή αριστούργημα; Facebook Twitter
0

Τον Οκτώβριο του 1978 έκανε πρεμιέρα στην Αμερική η ταινία του νεαρού τότε Βρετανού κινηματογραφιστή Άλαν Πάρκερ, σε σενάριο που υπέγραφε ο επίσης νεαρός και σχετικά άγνωστος Αμερικανός Όλιβερ Στόουν.


Όλα προμήνυαν ότι το «Εξπρές του Μεσονυχτίου» (ένας όρος που αποτελεί slang των φυλακισμένων για την απόπειρα απόδρασης) θα γινόταν επιτυχία, σίγουρα όμως κανείς δεν μπορούσε να προβλέψει το μέγεθος αυτής της επιτυχίας, το πόσο διαχρονική θα αποδεικνυόταν αυτή η ταινία και -κυρίως- το πόσο αμφιλεγόμενη.


Τα συστατικά της επιτυχίας ήταν πολύ συγκεκριμένα και η συνταγή άψογα εκτελεσμένη. Κατ' αρχάς η Κωνσταντινούπολη της δεκαετίας του '70, ιδανικό σκηνικό για να αφηγηθεί κανείς μια δυνατή δραματική ιστορία με φολκλόρ νότες – διατηρώντας ωστόσο έντονη την αίσθηση ότι όλα συμβαίνουν κάπου «κοντά» στον Δυτικό κόσμο.

Το «Εξπρές του Μεσονυχτίου», 40 χρόνια μετά: Απροκάλυπτη προπαγάνδα ή αριστούργημα; Facebook Twitter


Τι κι αν οι τουρκικές Αρχές -μάλλον δικαιολογημένα, όπως θα αποδεικνυόταν στην πορεία- αρνήθηκαν να δώσουν άδεια για να πραγματοποιηθούν τα γυρίσματα στις φυσικές τοποθεσίες κι έτσι η ταινία γυρίστηκε σχεδόν εξολοκλήρου στη Μάλτα, στο Φρούριο του Σεν Έλμο της Βαλέτας;


Έπειτα, η ίδια η αληθινή ιστορία του Μπίλι Χέιζ, όπως την είχε αφηγηθεί ο Αμερικανός φοιτητής στο ομώνυμο αυτοβιογραφικό βιβλίο του που είχε κυκλοφορήσει έναν χρόνο νωρίτερα:


Το 1970, σε ηλικία 23 ετών, ο Χέιζ προσπάθησε να βγάλει από την Τουρκία 2 κιλά χασίς, φασκιωμένα πάνω στο σώμα του, συνελήφθη στο αεροδρόμιο της Κωνσταντινούπολης, καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη, για να περάσει πέντε μαρτυρικά χρόνια στις φυλακές της Πόλης, μέχρι να καταφέρει να αποδράσει και να περάσει στην Ελλάδα.


Φυσικά, η σεναριακή διασκευή του Στόουν, που μελλοντικά θα εξελισσόταν σε μέγιστο προβοκάτορα του σινεμά, περιλάμβανε πολλές υπερβολές και παραποιήσεις σε σχέση με το αρχικό υλικό.

Το «Εξπρές του Μεσονυχτίου», 40 χρόνια μετά: Απροκάλυπτη προπαγάνδα ή αριστούργημα; Facebook Twitter


Σύμφωνα με τους επικριτές του, παρουσίαζε τους Τούρκους με τρόπο τόσο μονοδιάστατο, σαν να επρόκειτο για ένα έθνος βασανιστών που αντλούσαν ικανοποίηση από το να βασανίζουν ένα δύσμοιρο άμυαλο Αμερικανάκι που υπέπεσε, πάνω στον αυθορμητισμό της ηλικίας του, σε ένα μικρό πταίσμα!


Ο αντίκτυπος του «Εξπρές» ωστόσο δεν περιορίστηκε στο καλλιτεχνικό επίπεδο. Η ταινία, που φυσικά δεν προβλήθηκε ποτέ στους κινηματογράφους της Τουρκίας και ήταν απαγορευμένη μέχρι το 1992, δυναμίτισε τις σχέσεις της γείτονος με τη Δύση, ενώ κατηγορείται ότι επηρέασε καθοριστικά για χρόνια και την τουριστική της βιομηχανία.


Όλα αυτά βέβαια δεν εμπόδισαν την Αμερικανική Ακαδημία Κινηματογράφου να τιμήσει τον Στόουν με το Όσκαρ Διασκευασμένου Σεναρίου, αλλά και να της απονείμει το -απόλυτα δίκαιο- Όσκαρ Πρωτότυπης Μουσικής για το αξέχαστο soundtrack του Τζόρτζιο Μορόντερ, του πατέρα της synth-disco.


Η ταινία ήταν υποψήφια για ακόμα τέσσερα βραβεία, συγκεκριμένα για Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας, Σκηνοθεσίας, Μοντάζ και Β' Ανδρικού Ρόλου για τον πρόσφατα εκλιπόντα Τζον Χερτ, στον αξέχαστο ρόλο του ηρωνιομανή τροφίμου Μαξ.

Το «Εξπρές του Μεσονυχτίου», 40 χρόνια μετά: Απροκάλυπτη προπαγάνδα ή αριστούργημα; Facebook Twitter


Βέβαια, μια από τις παροιμιώδεις αδικίες στα Όσκαρ εκείνης της χρονιάς ήταν η αγνόηση του πρωταγωνιστή Μπραντ Ντέιβις από τις υποψηφιότητες για την κατηγορία του Α' Ανδρικού Ρόλου. Ο πανέμορφος και πρόωρα χαμένος από AIDS το 1991, σε ηλικία μόλις 41 ετών, Αμερικανός ηθοποιός έχει συνδέσει το όνομά του με την ταινία και την απίστευτα πειστική ερμηνεία του που περιλάμβανε όλες τις ψυχολογικές διακυμάνσεις, την ελπίδα, την απόγνωση, τη μανία και τελικά τη λύτρωση του κεντρικού ήρωα.


Χρόνια μετά, αρχικά ο ίδιος ο Χέιζ δήλωσε απογοητευμένος με την κινηματογραφική μεταφορά της ιστορίας του, αναφέροντας πως «παρουσίαζε όλους τους Τούρκους σαν τέρατα». Λίγο αργότερα, σε επίσκεψή του στην Τουρκία το 2004, και ο ίδιος ο Στόουν απολογήθηκε δημόσια για το σενάριό του και για την παραποίηση των αληθινών γεγονότων.


40 χρόνια μετά την πρώτη κυκλοφορία του στις αίθουσες, το «Εξπρές του Μεσονυχτίου» προβάλλεται ξανά στη Nova. Η δύναμη της ταινίας αυτής παραμένει αναλλοίωτη, παρά την πάροδο των χρόνων, το cult following που την ακολουθεί είναι τεράστιο και στη χώρα μας, και η Νοva μάς δίνει μια μοναδική ευκαιρία να επανεκτιμήσουμε μία ταινία που υπήρξε τόσο αμφιλεγόμενη όσο λίγες στην ιστορία της έβδομης τέχνης.

Oscars News
0

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Η Λάιζα Μινέλι σήμερα δηλώνει ευτυχισμένη. ή Λάιζα Μινέλι: Mια απίστευτη ιστορία επιβίωσης.

Οθόνες / Λάιζα Μινέλι: Mια απίστευτη ιστορία επιβίωσης

Gay icon, μια χαρισματικά αφοσιωμένη performer, αλλά και αντικείμενο χλεύης. Το ντοκιμαντέρ του Μπρους Ντέιβιντ Κλάιν «Liza: A Truly Terrific, Absolutely True Story» σίγουρα δεν αφηγείται την ιστορία ενός τυπικού nepo baby.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
τομ χάρντι

Οθόνες / 10 τηλεοπτικές σειρές που θα δούμε την άνοιξη

Από τη μεγάλη επιστροφή του «The Last of Us» σε εκείνη του «Αστερίξ» και από τη σεξουαλική αναζήτηση της Μισέλ Ουίλιαμς σε μια απολαυστική ματιά στον κόσμο του σύγχρονου μπαλέτου, αυτές είναι οι σειρές που θα μας κρατήσουν καθηλωμένους στη μικρή οθόνη το επόμενο διάστημα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Οι 10 αγαπημένες ταινίες της Μαρίνας Σάττι

Μυθολογίες / «Οι εικόνες του Ζβιάγκιντσεφ είναι υπνωτιστικές»: Οι 10 αγαπημένες ταινίες της Μαρίνας Σάττι

Στην κινηματογραφική λίστα της τραγουδοποιού, η σιωπή λέει περισσότερα από τα λόγια, οι εικόνες αποκαλύπτουν κρυμμένα συναισθήματα, οι κόσμοι είναι γεμάτοι αβεβαιότητες και συγκρούσεις, και η μουσική έχει μια ιερή διάσταση.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΝΙΝΕΤΤΑ ΓΙΑΚΙΝΤΖΗ
21 ντοκιμαντέρ του 21ου αιώνα που αξίζει να δείτε

Οθόνες / 21 ντοκιμαντέρ του 21ου αιώνα που αξίζει να δείτε

Από μια σπουδαία στιγμή του σκορσεζικού σινεμά ως την ψηφιακή επανάσταση της Ανιές Βαρντά κι από το συγκλονιστικό δίπτυχο του Τζόσουα Οπενχάιμερ ως τη μεγάλη φιλμική «σκανταλιά» του Banksy, αυτοί είναι 21 σταθμοί του σύγχρονου σινεμά τεκμηρίωσης που πρέπει να έχει δει κάθε σινεφίλ.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
«Μπορεί να γίνει μια παραγωγή σαν το “Flow” στην Ελλάδα, αρκεί να το θέλουμε»

Οθόνες / «Μπορεί να γίνει μια παραγωγή σαν το “Flow” στην Ελλάδα, αρκεί να το θέλουμε»

Με αφορμή τη δεύτερη απονομή των βραβείων Stratos, που τιμούν το ελληνικό animation, o πρόεδρος της ASIFA HELLAS Κωνσταντίνος Κακαρούντας μιλά για την άνθηση της σκηνής, τις προκλήσεις και για το πώς η Ελλάδα μπορεί να πετύχει μια παραγωγή οσκαρικού επιπέδου.
ΜΑΡΙΑ ΠΑΠΠΑ
 «Εσύ, θείο, δεν θα φύγεις, θα μείνεις εδώ μαζί μου!» ή Γιάννα Δεληγιάννη: «Βρίσκω την ουσία μόνο στο να στηρίζει ο ένας τον άλλον». ή Η Γιάννα Δεληγιάννη προβάλλει ταινίες στους μαθητές της άγονης γραμμής.

Οθόνες / Η Γιάννα Δεληγιάννη προβάλλει ταινίες στους μαθητές της άγονης γραμμής

Η κινηματογραφίστρια και πρόεδρος της Cinemathesis μιλά για την πρωτοβουλία της να υλοποιεί κινηματογραφικά εργαστήρια για παιδιά σε απομακρυσμένα δημοτικά σχολεία της άγονης γραμμής, το όραμα και το αποτύπωμα της δράσης της, για τις δυσκολίες που αντιμετώπισε και για το τι λείπει από την τυπική εκπαίδευση.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί το «Adolescence» έχει αναδειχθεί σε παγκόσμιο φαινόμενο;

Pulp Fiction / Γιατί το «Adolescence» έχει αναδειχθεί σε παγκόσμιο φαινόμενο;

Είναι η τεχνική αρτιότητα μιας αστυνομικής σειράς με επίκαιρο κοινωνικό θέμα που της χαρίζει τόσο μεγάλο αντίκτυπο στο κοινό; Ή μήπως η πραγματική δύναμη πηγάζει από τον φόβο των γονιών για τις εγκληματικές παραλείψεις και, κυρίως, για την άγνοιά τους απέναντι στα κρυφά σημάδια του ψηφιακού κόσμου;
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
Η μαμά μου, ο Μπαρτ Ρέινολντς κι ένας θάνατος που παραμένει μυστηριώδης εδώ και μισό αιώνα

Οθόνες / Η μαμά μου, ο Μπαρτ Ρέινολντς κι ένας θάνατος που παραμένει μυστηριώδης εδώ και μισό αιώνα

Ο γιος της ηθοποιού Σάρα Μάιλς ήταν τεσσάρων ετών όταν βρέθηκε νεκρός ο μάνατζερ και πρώην εραστής της μητέρας του. Οι υποψίες είχαν πέσει τότε πάνω στον συμπρωταγωνιστή της Μπαρτ Ρέινολντς. 51 χρόνια αργότερα, ο Μπολτ προσπαθεί να θυμηθεί τι συνέβη.
LIFO NEWSROOM
Το Παιδί Τραύμα επιλέγει τις 10 αγαπημένες του ταινίες

Μυθολογίες / «Το Festen έχει επηρεάσει τους στίχους μου»: Οι 10 αγαπημένες ταινίες του Παιδιού Τραύματος

Χάνεκε αλλά και Αγγελόπουλος, «Καμιά πατρίδα για τους μελλοθάνατους» αλλά και «Aftersun», το Παιδί Τραύμα επιλέγει 10 ταινίες που κυμαίνονται από τον ωμό ρεαλισμό και τη βία μέχρι τον θρίαμβο της ποίησης και της τρυφερότητας.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΝΙΝΕΤΤΑ ΓΙΑΚΙΝΤΖΗ
10 εξαιρετικές ταινίες που μπορείτε να δείτε τώρα στο Netflix

Οθόνες / 10 εξαιρετικές ταινίες που μπορείτε να δείτε τώρα στο Netflix

Το Netflix έχει γίνει ο παράδεισος της εύκολης ψυχαγωγίας, αλλά για τους πραγματικούς σινεφίλ κρύβει και έναν άλλο κόσμο. Αυτή είναι μια λίστα με ταινίες που απαιτούν προσοχή και αφοσίωση, που αξίζουν τον κόπο.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Movies

Οθόνες / Η Χιονάτη και 8 καλύτεροι λόγοι για να πάτε σινεμά

Ένα υποψήφιο για Όσκαρ animation για ενήλικες, το σκηνοθετικό ντεμπούτο της Αριάν Λαμπέντ και μια τολμηρή ταινία για την προσφυγική εμπειρία, γυρισμένη στην Αθήνα, είναι μερικές από τις προτάσεις της εβδομάδας που θα σας αποζημιώσουν.
THE LIFO TEAM