Το «Εξπρές του Μεσονυχτίου», 40 χρόνια μετά: Απροκάλυπτη προπαγάνδα ή αριστούργημα;

Το «Εξπρές του Μεσονυχτίου», 40 χρόνια μετά: Απροκάλυπτη προπαγάνδα ή αριστούργημα; Facebook Twitter
0

Τον Οκτώβριο του 1978 έκανε πρεμιέρα στην Αμερική η ταινία του νεαρού τότε Βρετανού κινηματογραφιστή Άλαν Πάρκερ, σε σενάριο που υπέγραφε ο επίσης νεαρός και σχετικά άγνωστος Αμερικανός Όλιβερ Στόουν.


Όλα προμήνυαν ότι το «Εξπρές του Μεσονυχτίου» (ένας όρος που αποτελεί slang των φυλακισμένων για την απόπειρα απόδρασης) θα γινόταν επιτυχία, σίγουρα όμως κανείς δεν μπορούσε να προβλέψει το μέγεθος αυτής της επιτυχίας, το πόσο διαχρονική θα αποδεικνυόταν αυτή η ταινία και -κυρίως- το πόσο αμφιλεγόμενη.


Τα συστατικά της επιτυχίας ήταν πολύ συγκεκριμένα και η συνταγή άψογα εκτελεσμένη. Κατ' αρχάς η Κωνσταντινούπολη της δεκαετίας του '70, ιδανικό σκηνικό για να αφηγηθεί κανείς μια δυνατή δραματική ιστορία με φολκλόρ νότες – διατηρώντας ωστόσο έντονη την αίσθηση ότι όλα συμβαίνουν κάπου «κοντά» στον Δυτικό κόσμο.

Το «Εξπρές του Μεσονυχτίου», 40 χρόνια μετά: Απροκάλυπτη προπαγάνδα ή αριστούργημα; Facebook Twitter


Τι κι αν οι τουρκικές Αρχές -μάλλον δικαιολογημένα, όπως θα αποδεικνυόταν στην πορεία- αρνήθηκαν να δώσουν άδεια για να πραγματοποιηθούν τα γυρίσματα στις φυσικές τοποθεσίες κι έτσι η ταινία γυρίστηκε σχεδόν εξολοκλήρου στη Μάλτα, στο Φρούριο του Σεν Έλμο της Βαλέτας;


Έπειτα, η ίδια η αληθινή ιστορία του Μπίλι Χέιζ, όπως την είχε αφηγηθεί ο Αμερικανός φοιτητής στο ομώνυμο αυτοβιογραφικό βιβλίο του που είχε κυκλοφορήσει έναν χρόνο νωρίτερα:


Το 1970, σε ηλικία 23 ετών, ο Χέιζ προσπάθησε να βγάλει από την Τουρκία 2 κιλά χασίς, φασκιωμένα πάνω στο σώμα του, συνελήφθη στο αεροδρόμιο της Κωνσταντινούπολης, καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη, για να περάσει πέντε μαρτυρικά χρόνια στις φυλακές της Πόλης, μέχρι να καταφέρει να αποδράσει και να περάσει στην Ελλάδα.


Φυσικά, η σεναριακή διασκευή του Στόουν, που μελλοντικά θα εξελισσόταν σε μέγιστο προβοκάτορα του σινεμά, περιλάμβανε πολλές υπερβολές και παραποιήσεις σε σχέση με το αρχικό υλικό.

Το «Εξπρές του Μεσονυχτίου», 40 χρόνια μετά: Απροκάλυπτη προπαγάνδα ή αριστούργημα; Facebook Twitter


Σύμφωνα με τους επικριτές του, παρουσίαζε τους Τούρκους με τρόπο τόσο μονοδιάστατο, σαν να επρόκειτο για ένα έθνος βασανιστών που αντλούσαν ικανοποίηση από το να βασανίζουν ένα δύσμοιρο άμυαλο Αμερικανάκι που υπέπεσε, πάνω στον αυθορμητισμό της ηλικίας του, σε ένα μικρό πταίσμα!


Ο αντίκτυπος του «Εξπρές» ωστόσο δεν περιορίστηκε στο καλλιτεχνικό επίπεδο. Η ταινία, που φυσικά δεν προβλήθηκε ποτέ στους κινηματογράφους της Τουρκίας και ήταν απαγορευμένη μέχρι το 1992, δυναμίτισε τις σχέσεις της γείτονος με τη Δύση, ενώ κατηγορείται ότι επηρέασε καθοριστικά για χρόνια και την τουριστική της βιομηχανία.


Όλα αυτά βέβαια δεν εμπόδισαν την Αμερικανική Ακαδημία Κινηματογράφου να τιμήσει τον Στόουν με το Όσκαρ Διασκευασμένου Σεναρίου, αλλά και να της απονείμει το -απόλυτα δίκαιο- Όσκαρ Πρωτότυπης Μουσικής για το αξέχαστο soundtrack του Τζόρτζιο Μορόντερ, του πατέρα της synth-disco.


Η ταινία ήταν υποψήφια για ακόμα τέσσερα βραβεία, συγκεκριμένα για Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας, Σκηνοθεσίας, Μοντάζ και Β' Ανδρικού Ρόλου για τον πρόσφατα εκλιπόντα Τζον Χερτ, στον αξέχαστο ρόλο του ηρωνιομανή τροφίμου Μαξ.

Το «Εξπρές του Μεσονυχτίου», 40 χρόνια μετά: Απροκάλυπτη προπαγάνδα ή αριστούργημα; Facebook Twitter


Βέβαια, μια από τις παροιμιώδεις αδικίες στα Όσκαρ εκείνης της χρονιάς ήταν η αγνόηση του πρωταγωνιστή Μπραντ Ντέιβις από τις υποψηφιότητες για την κατηγορία του Α' Ανδρικού Ρόλου. Ο πανέμορφος και πρόωρα χαμένος από AIDS το 1991, σε ηλικία μόλις 41 ετών, Αμερικανός ηθοποιός έχει συνδέσει το όνομά του με την ταινία και την απίστευτα πειστική ερμηνεία του που περιλάμβανε όλες τις ψυχολογικές διακυμάνσεις, την ελπίδα, την απόγνωση, τη μανία και τελικά τη λύτρωση του κεντρικού ήρωα.


Χρόνια μετά, αρχικά ο ίδιος ο Χέιζ δήλωσε απογοητευμένος με την κινηματογραφική μεταφορά της ιστορίας του, αναφέροντας πως «παρουσίαζε όλους τους Τούρκους σαν τέρατα». Λίγο αργότερα, σε επίσκεψή του στην Τουρκία το 2004, και ο ίδιος ο Στόουν απολογήθηκε δημόσια για το σενάριό του και για την παραποίηση των αληθινών γεγονότων.


40 χρόνια μετά την πρώτη κυκλοφορία του στις αίθουσες, το «Εξπρές του Μεσονυχτίου» προβάλλεται ξανά στη Nova. Η δύναμη της ταινίας αυτής παραμένει αναλλοίωτη, παρά την πάροδο των χρόνων, το cult following που την ακολουθεί είναι τεράστιο και στη χώρα μας, και η Νοva μάς δίνει μια μοναδική ευκαιρία να επανεκτιμήσουμε μία ταινία που υπήρξε τόσο αμφιλεγόμενη όσο λίγες στην ιστορία της έβδομης τέχνης.

Oscars News
0

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

«Στα εννιά μου προσπαθούσα να καταλάβω τι σχέση είχε το λεωφορείο με την Μπλανς Ντιμπουά» / «Το Λεωφορείο ο πόθος ήταν η πρώτη μου ακατάλληλη ταινία»: Oι 10 αγαπημένες ταινίες του Γιάννη Ξανθούλη

Μυθολογίες / «Το Λεωφορείο ο πόθος ήταν η πρώτη μου ακατάλληλη ταινία»: Oι 10 αγαπημένες ταινίες του Γιάννη Ξανθούλη

Η κινηματογραφική λίστα του Έλληνα συγγραφέα είναι συγκινησιακά φορτισμένη και γεμάτη παιδικές αναμνήσεις όπως και τα βιβλία του.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΝΙΝΕΤΤΑ ΓΙΑΚΙΝΤΖΗ
«I love Lucy»: Οργή, αλκοόλ, χρήμα, ξύλο και απιστίες πίσω από το πιο διάσημο οικογενειακό σόου του κόσμου

Σαν σήμερα / Λουσίλ Μπολ: Η πιο αξιολάτρευτη νοικοκυρά της Αμερικής ήταν μια απάτη

Σαν σήμερα το 1989 πεθαίνει η Αμερικανίδα ηθοποιός Λουσίλ Μπολ, πρωταγωνίστρια της διάσημης τηλεοπτικής σειράς «I love Lucy». Αν και λατρεύτηκε από εκατομμύρια τηλεθεατές, η πραγματικότητα πίσω από το «Καλύτερο τηλεοπτικό σόου όλων των εποχών» ήταν γεμάτη βία, αλκοόλ και απιστίες.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Η «Εκδίκηση των Σιθ» έγινε 20 χρονών και επιστρέφει στους κινηματογράφους

Οθόνες / Η «Εκδίκηση των Σιθ» έγινε 20 χρονών και επιστρέφει στους κινηματογράφους

Το κλείσιμο μιας τριλογίας «Star Wars» που λοιδορήθηκε, για να επανεκτιμηθεί μερικώς όταν η νεότερη έπεσε θύμα των γενικευμένων culture wars και των ελάχιστων φιλοδοξιών της, επανεμφανίζεται στα σινεμά με αφορμή την επέτειο 20 χρόνων από την κυκλοφορία της.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Your Friends & Neighbors: Και ο πλούσιος λευκός πενηντάρης έχει ψυχή

Daily / Your Friends & Neighbors: Και ο πλούσιος λευκός πενηντάρης έχει ψυχή

Ο Τζον Χαμ υποδύεται τον επιτυχημένο επενδυτή που χάνει ξαφνικά το έδαφος κάτω από τα πόδια του σ΄αυτή την εκλεκτικά διασκεδαστική, κατά τόπους δραματική και συχνά διεισδυτική σάτιρα ηθών της πλουτοκρατικής ελίτ.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
Οι 10+1 αγαπημένες ταινίες του Σπύρου Στάβερη

Μυθολογίες / «Μου αρέσουν οι ιστορίες εκδίκησης στο σινεμά»: Οι 10+1 αγαπημένες ταινίες του Σπύρου Στάβερη

Από το φιλιππινέζικο σινεμά και τον Ζακ Τατί, μέχρι μια ταινία με μαχητές kung-fu που εξεγείρονται ενάντια στη γραφειοκρατία -και μία που τον ώθησε να ζητήσει από τη Marthe Keller να τον κάνει φίλο στο Facebook- η λίστα του φωτογράφου είναι γεμάτη εκπλήξεις.
ΣΠΥΡΟΣ ΣΤΑΒΕΡΗΣ
Κωστής Χαραμουντάνης: «Για να κάνω σινεμά μένω ακόμα στο πατρικό μου»

Κωστής Χαραμουντάνης / Κωστής Χαραμουντάνης: «Για να κάνω σινεμά μένω ακόμα στο πατρικό μου»

Ο 31χρονος σκηνοθέτης νιώθει πως ενηλικιώθηκε μαζί με την πρώτη του βραβευμένη ταινία, «Κιούκα: Πριν το τέλος του καλοκαιριού», κινηματογραφεί τις αναμνήσεις του και είναι μία από τις πιο μεγάλες ελπίδες του ελληνικού κινηματογράφου.
M. HULOT
«Το γυναικείο σώμα είναι το πρώτο που προσπαθεί να ελέγξει κάθε εξουσία»

Thalia Mavros / «Το γυναικείο σώμα είναι το πρώτο που προσπαθεί να ελέγξει κάθε εξουσία»

Η διεθνώς βραβευμένη παραγωγός και σκηνοθέτις Thalia Mavros μιλά στη LIFO για τη νέα πραγματικότητα που διαμορφώνει η «αυτοκρατορία» του Τραμπ, καθώς και για τη θέση της γυναίκας σε έναν κόσμο που αλλάζει - και όχι προς το καλύτερο.
M. HULOT
«The last of us» - S02 : Να δεις τι σου 'χω για μετά

Οθόνες / «The last of us» - S02 : Να δεις τι σου 'χω για μετά

Το πρώτο επεισόδιο της δεύτερης σεζόν της αγαπημένης σειράς του HBO λειτουργεί ως εισαγωγή, συστήνοντας νέους χαρακτήρες, το περιβάλλον της δράσης, τη σχέση των παλιών χαρακτήρων με αυτό αλλά και μεταξύ τους.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
«Κρίστοφερ Νόλαν, σε εκλιπαρώ, μην κάνεις την Οδύσσεια ‘σύγχρονη’»

Οθόνες / «Κρίστοφερ Νόλαν, σε εκλιπαρώ, μην κάνεις την Οδύσσεια σύγχρονη»

Ο επιφανής μελετητής του Ομήρου και διευθυντής του New York Times Review of Books, Ντάνιελ Μέντελσον, περιγράφει στην εφημερίδα Telegraph τους τρεις βασικούς κανόνες που ελπίζει να τηρηθούν κατά τη μεταφορά της «Οδύσσειας» στη μεγάλη οθόνη.
THE LIFO TEAM
Movies

Οθόνες / Μια ταινία για τον Bloody Hawκ και άλλοι 8 λόγοι για να πάτε σινεμά

Αυτή την εβδομάδα έχουν την τιμητική τους τα κατασκοπικά θρίλερ, παίζει η επανέκδοση του Delicatessen και ένα ντοκιμαντέρ για τον δημοφιλή ράπερ που δεν απευθύνεται μόνο στο fan base του — όχι άλλο Minecraft.
THE LIFO TEAM
«Οι περισσότεροι κινηματογράφοι στην Αργεντινή έχουν μετατραπεί σε εκκλησίες ευαγγελιστών»

Οθόνες / «Οι περισσότεροι κινηματογράφοι στην Αργεντινή έχουν μετατραπεί σε εκκλησίες ευαγγελιστών»

Με το βραβευμένο ντοκιμαντέρ Μουσείο της Νύχτας, ο Φερμίν Ελόι Ακόστα αναδεικνύει ένα πολύτιμο φωτογραφικό αρχείο για τη Νέα Υόρκη των δεκαετιών του ’70 και του ’80, ενώ μιλά στη LiFO για την αβεβαιότητα του μέλλοντος του κινηματογράφου στην Αργεντινή και τις πολιτικές αναταράξεις στη χώρα του.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
JASON MOMOA

Οπτική Γωνία / Το σινεμά ως τοποθέτηση προϊόντος: Το «Minecraft» σπάει ταμεία

Η τεράστια επιτυχία της κινηματογραφικής διασκευής του δημοφιλούς παιχνιδιού θεμελιώνει μια νέα εποχή στο στουντιακό σινεμά που καθιστά την ταύτιση θεατή και καταναλωτή εντονότερη από ποτέ.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Οι 10 αγαπημένες ταινίες του Γιώργου Γάλλου

Μυθολογίες / «Ο Βέγγος είναι το αγχολυτικό μου»: Οι 10 αγαπημένες ταινίες του Γιώργου Γάλλου

Από τον Κουροσάβα και τον Μπέργκμαν, από τις ταινίες της Pixar μέχρι τα Batman του Nόλαν, ο ηθοποιός φτιάχνει μια ετερόκλητη και ειλικρινή λίστα και πιστεύει ότι «σινεμά είναι να βλέπεις άλλες πλευρές του κόσμου».
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΝΙΝΕΤΤΑ ΓΙΑΚΙΝΤΖΗ
Εβελίνα Παπούλια: «Δεν μου χαρίστηκε τίποτα»

Oι Αθηναίοι / Εβελίνα Παπούλια: «Δεν μου χαρίστηκε τίποτα»

«Μην παίξεις ποτέ κωμωδία», της είχαν πει, αλλά τελικά το ευρύ κοινό τη λάτρεψε ως Μαρίνα Κουντουράτου. Όταν αποφάσισε να ερμηνεύσει τον ρόλο μιας τρανς γυναίκας, της είπαν «θα καταστραφείς». Ήταν πάντα τολμηρή και άφοβη. Και είναι η Αθηναία της εβδομάδας.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ