ΜΑΡΑΘΩΝΙΟΣ

Το μοναδικό ολοκληρωμένο μυθιστόρημα του Έντγκαρ Άλαν Πόε κυκλοφορεί σε μια υπέροχα επιμελημένη έκδοση

Το μοναδικό ολοκληρωμένο μυθιστόρημα του Έντγκαρ Άλαν Πόε κυκλοφορεί σε μια υπέροχα επιμελημένη έκδοση Facebook Twitter
Πολλά έχουν ειπωθεί γι' αυτό που θεωρείται κατά πολλούς κεντρικό στοιχείο του μυθιστορήματος: ήταν τελικώς ο Πόε ρατσιστής; Οι απαντήσεις ποικίλλουν, και εδώ δεν θα πάρουμε θέση, μολονότι θα ήταν εύκολο να ξεμπερδεύουμε με ένα ξεκάθαρο «όχι βέβαια».
3

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΡΜΑΟΣ. Ας μου συγχωρεθεί ο κάπως προσωπικός τόνος και αυτή η μακρά εισαγωγή για δύο λόγους. Πρώτον, επειδή υποστηρίζω (όπως κι ένα σωρό άλλοι άνθρωποι, αναγνώστες, συγγραφείς, κριτικοί, ερευνητές βιβλιογραφιών, επισκέπτες βιβλιοθηκών και λοιποί και λοιποί) ότι διατηρώ από μακρού χρόνου μια στενή σχέση με τον Πόε, πράγμα που θέλω εδώ αρχικά να τεκμηριώσω κάπως. (Το παρόν σημείωμα ενδείκνυται, καθώς είναι και το πρώτο μου σε αυτήν τη στήλη, οπότε, τρόπον τινά, εξαιρείται από τον κανόνα που θα θεσπίσουν, ελπίζω, τα επόμενα.) Για παράδειγμα, δανειζόμενος τον τίτλο της πρώτης συλλογής του (Tales of the grotesque and arabesque, 1840, μια συλλογή που ο δύσμοιρος πίστευε ότι θα του απέφερε μεγάλα κέρδη, μα που στην πραγματικότητα αμείφθηκε από αυτήν με 20 αντίτυπα honoris causa όλο κι όλο) και κόβοντάς τον στη μέση, απαλείφοντας το «arabesque», τιτλοφόρησα τη δική μου πρώτη συλλογή, χωρίς καμία ντροπή, το έτος 1987: Ιστορίες Υπερβολής. Μάλιστα, στα διηγήματά μου εκείνα είχα βάλει δίκην μότο την ημερομηνία του θανάτου του. (Για την ιστορία, αμείφθηκα κι εγώ όπως κι εκείνος, πράγμα που με χαροποίησε ιδιαιτέρως, ως μεγάλος θαυμαστής του που ήμουν.)

Επίσης, έτυχε να συμμετάσχω στην έκδοση του Εύρηκα (μτφρ. Σπύρος Ηλιόπουλος, Gutenberg, 1992), του πρώτου τόμου της σειράς Μικρή Παγκόσμια Βιβλιοθήκη που ετοίμαζε εκείνη την εποχή ο Δημήτρης Αρμάος − δουλεύαμε μαζί τότε στον Gutenberg. Η σειρά δεν έβγαλε άλλο βιβλίο για μια σειρά από λόγους. Αλλά το Εύρηκα του Πόε έμεινε. Μια έκδοση σημαντική όσο ελάχιστες, που μάλλον δεν τη γνωρίζουν πολλοί, ίσως πλέον και κανένας. Αλλά έτσι συμβαίνει συνήθως.

Απλώνεται μπροστά μας μια αφηγηματική φούγκα: ένα πεζό τραγούδι που τη μια απαγγέλλεται κάπως και την άλλη αλλιώς, πιο ψηλά − και πιο βαθιά στην άβυσσο.

Ο δεύτερος λόγος είναι βέβαια η σχέση μου με τον ίδιο τον Αρμάο. Έχω μιλήσει πολλές φορές γι' αυτόν, κι εδώ μόνο δυο κουβέντες θα γράψω ακόμη, μολονότι του οφείλονται πολλές και πολλά, πάρα πολλά. Ο Δημήτρης Αρμάος υπήρξε ένας άνθρωπος των βιβλίων με τρόπο συναρπαστικό. Έπεφτε πάνω στα βιβλία έξαλλα, βιολογικά, χυμώντας καταπάνω τους και επελαύνοντας με μια ζέση που δεν γινόταν να συναντήσεις σε κανέναν άλλο «βιβλιόφιλο». Δεν ήταν μόνο η αδιανόητη ευρυμάθειά του, το σπάνιο ταλέντο του, η μνημειώδης επάρκειά του, η ζηλευτή μνήμη του, το λοξό γούστο του, ο ερευνητικός του εαυτός που μοχθούσε νυχθημερόν, η μέχρι παρεξηγήσεως αγάπη του για την παραμικρή λεπτομέρεια. Ήταν που, όταν ξεκινούσε να σκέφτεται ένα βιβλίο, έβλεπες πως είχε ενδυθεί μια ολόσωμη πολεμική-τυπογραφική εξάρτυση. Και ένα κράνος. Δεν υπήρχε κάτι άλλο πέραν τούτου. Μόνο το βιβλίο. Ή όλα τα βιβλία που είχε κατά νου, όποτε και αν έβγαιναν, όσο και αν στοίχιζαν. Γιατί, κατά τον Αρμάο, μια σωστή, πλήρης, άρτια έκδοση δεν μπορούσε και δεν έπρεπε να κοστολογηθεί εκ των προτέρων, ήταν άδικο για τον πολιτισμό εν συνόλω κάτι τέτοιο.

(Όλα όσα έμαθα για την τυπογραφία, δουλεύοντας πάνω από τριάντα χρόνια στα βιβλία, δεν είναι τίποτα μπροστά σε όσα μου επιδαψίλευσε ο Δημήτρης τα χρόνια που μαθήτευα δίπλα του.)

ΑΡΜΑΟΣ
Δημήτρης Αρμάος

Τα απαραίτητα δύο πέμπτα. Κάπως έτσι, εν πάση περιπτώσει, στήθηκε και η Aldina. Διαβάζουμε στην ταυτότητά της πως την εμπνεύστηκε και την οργάνωσε ο ίδιος, το 2014. Ουσιαστικά, είναι η εκσυγχρονισμένη εκδοχή της Μικρής Παγκόσμιας Βιβλιοθήκης, άλλως της Βιβλιοθήκης της Άμμου. Τη διευθύνει η σύζυγός του, Ζωή Μπέλλα, μία από τις πιο επαρκείς φιλολόγους που έχουμε και σύντροφός του ήδη από τα φοιτητικά τους χρόνια. Από πάντα. Η Aldina λοιπόν, που κυκλοφόρησε μαζεμένους τέσσερις τίτλους, φέρει τις απαιτήσεις από μια έκδοση του ίδιου του Αρμάου: καλαισθησία, πληρότητα, πιστότητα, σπουδαία ελληνικά, και όλα αυτά στον υπέρτατο βαθμό − χωρίς εκπτώσεις.

Στον Άρθουρ Γκόρντον Πιμ, τον πρώτο τίτλο της σειράς −πάλι Πόε!− που πρωτοδιαβάσαμε το 1979 (και όσοι το κάναμε τότε βουλιάξαμε για πάντα στη δίνη του), στην ίδια μετάφραση, που εδώ έχει αναθεωρηθεί ουσιαστικά, πέραν του καθαυτό κειμένου, ο αναγνώστης θα έχει την πολύ-πολύ σπάνια χαρά να διαβάσει οτιδήποτε πρέπει ή έστω θα έπρεπε να διαβαστεί παράλληλα με το μυθιστόρημα: ο πρόλογος, η εισαγωγή, τα δοκίμια, οι σημειώσεις, το επίμετρο, η βιβλιογραφία, το λεξικό ναυτικών όρων (συνοδευόμενο από τα κατάλληλα σχήματα) κ.λπ. καλύπτουν τις 200 από τις συνολικά 500 τυποτεχνικά άρτιες σελίδες του βιβλίου. Και αυτό και μόνο είναι ένας υπεραρκετός λόγος για να προμηθευτεί κανείς τον τόμο, για να τον ανοίξει στο σαλόνι του ή στο γραφείο του −σε ώρες, ανυπερθέτως, ησυχίας− και για να μείνει εκεί, προσηλωμένος, έστω και χωρίς να διαβάζει. Δεν είναι απαραίτητο να προχωρήσει στην κυρίως πράξη την πρώτη φορά.

ΠΟΕ
ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΕΔΩ ΓΙΑ ΝΑ ΤΟ ΑΓΟΡΑΣΕΤΕ: Edgar Allan Poe, Η αφήγηση του Άρθουρ Γκόρντον Πιμ από το Ναντάκετ, Μτφρ.: Πολύκαρπος Πολυκάρπου, Εκδόσεις Gutenberg, Σελ.: 507

Το ψαροκόκαλο και το sequel. Για την Αφήγηση έχει χυθεί πολύ μελάνι και έχουν ανοίξει πολλές φιλολογικές βεντέτες. (Ο αναγνώστης θα μάθει τα πάντα στα συνοδευτικά κείμενα.) Κυρίως, πολλά έχουν ειπωθεί γι' αυτό που θεωρείται κατά πολλούς κεντρικό στοιχείο του μυθιστορήματος: ήταν τελικώς ο Πόε ρατσιστής; Οι απαντήσεις ποικίλλουν, και εδώ δεν θα πάρουμε θέση, μολονότι θα ήταν εύκολο να ξεμπερδεύουμε με ένα ξεκάθαρο «όχι βέβαια». Γιατί αυτό που έχουμε στο μοναδικό μυθιστόρημά του −κατά δυστυχία μας, ποτέ δεν τελείωσε το Ημερολόγιο του Ιουλίου Ρόντμαν (ελληνική έκδοση: μτφρ. Μιχάλης Παπαντωνόπουλος, Περισπωμένη 2015) επειδή έκλεισε το περιοδικό που το δημοσίευε σε συνέχειες...− είναι ένα περίπλοκο, ευφυές και μοναδικό στα χρονικά παιχνίδι, ένας κατοπτρικός γρίφος, που απολαμβάνουμε να νομίζουμε ότι λύνουμε ξανά και ξανά. Δομημένη με τη λογική του ψαροκόκαλου, όπου στη θέση της σπονδυλικής στήλης έχουμε το μεσαίο κεφάλαιο (το 13ο), ενώ τα πρώτα 12 προβάλλονται και αναπτύσσονται στα αντίστοιχά τους του δεύτερου μισού του βιβλίου, απλώνεται μπροστά μας μια αφηγηματική φούγκα: ένα πεζό τραγούδι που τη μια απαγγέλλεται κάπως και την άλλη αλλιώς, πιο ψηλά − και πιο βαθιά στην άβυσσο.

Όμως κι αυτό είναι λίγο, και άστοχο. Γιατί κυρίως, κι αυτό οπωσδήποτε δεν πρέπει να μας διαφεύγει, έχουμε να κάνουμε με μια καθαρόαιμη ναυτική περιπέτεια, ένα θρίλερ, ένα μυθιστόρημα γεμάτο σασπένς, που ξεκινά από τον πιο σκληρό ρεαλισμό −οι περιγραφές της τρικυμίας, των δεινών του πρωταγωνιστή, των φόνων, των αδιανόητων στερήσεων πάνω στο πλοίο ή στο νησί της Ανταρκτικής, της πείνας που κατατρώει τους άμοιρους ήρωες του βιβλίου, δεν θα σας αφήσουν να κλείσετε μάτι− για να αναπτυχθεί στην πιο χαυνωτική και θεσπέσια επιστημονική φαντασία ή σε ένα όχι καλά εξερευνημένο παρακλάδι της fantasy. Και λέμε όχι καλά εξερευνημένο γιατί η συνέχεια του βιβλίου που μας χάρισε ο Ιούλιος Βερν (με τη συναρπαστική Σφίγγα των πάγων, ένα λογοτεχνικό sequel, κάτι μοναδικό στα χρονικά για τόσο υψηλό επίπεδο λογοτεχνών), μολονότι σπουδαίο μυθιστόρημα κι αυτό, και από έναν αδιαμφισβήτητα πελώριο συγγραφέα, και βέβαια νούμερο 1 θαυμαστή του Πόε, πάει τα πράγματα, ίσως, αλλού... Φυσικά, προτείνουμε να διαβάσετε και τη Σφίγγα (ελληνική έκδοση: μτφρ. Χάρης Μίκογλου, Ζαχαρόπουλος 1997), αλλά, αν δεν το κάνετε, στο επίμετρο της Αφήγησης θα μάθετε τα πάντα γι' αυτήν, και θα βρείτε εκτενή αποσπάσματα.

Πάνω απ' όλα, όμως, ανακαλύψτε την Αφήγηση του Άρθουρ Γκόρντον Πιμ, ένα αγέραστο page turner σε μια υποδειγματική, εμβληματική έκδοση − το βιβλίο που μαζί με άλλα δύο ή τρία το πολύ (βλέπε κυρίως εδώ Ναθάνιελ Φίλμπρικ, Στην καρδιά της θάλασσας, μτφρ. Κέλλυ Χονδροδήμα, Ωκεανίδα, 2002) γέννησαν τον μεγαλειώδη Μόμπι-Ντικ του Μέλβιλ, ένα ακόμη μυθιστόρημα που μιλά για το κυνήγι, ή τη μοίρα, της λευκότητας, μιας άπιαστης έννοιας.

ΑΓΟΡΑΣΤΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΕΔΩ

To άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO

Βιβλίο
3

ΜΑΡΑΘΩΝΙΟΣ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Βιογραφίες: Aπό τον Γκαρσία Μάρκες στην Άγκελα Μέρκελ

Βιβλίο / Πώς οι βιογραφίες, ένα όχι και τόσο δημοφιλές είδος στη χώρα μας, κατάφεραν να κερδίσουν έδαφος

Η απόλυτη επικράτηση των βιογραφιών στη φετινή εκδοτική σοδειά φαίνεται από την πληθώρα των τίτλων και το εύρος των αφηγήσεων που κινούνται μεταξύ του autofiction και των βιωματικών «ιστορημάτων».
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
ΕΠΕΞ Λευτέρης Αναγνώστου, ένας μεταφραστής

Λοξή Ματιά / Λευτέρης Αναγνώστου (1941-2024): Ένας ορατός και συγχρόνως αόρατος πνευματικός μεσολαβητής

Ο Λευτέρης Αναγνώστου, που έτυχε να πεθάνει την ίδια μέρα με τον Θανάση Βαλτινό, ήταν μεταφραστής δύσκολων και σημαντικών κειμένων από τη γερμανική και αυστριακή παράδοση.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Κυκλοφόρησε η πιο διεξοδική μελέτη της δεκαετίας 1910-1920, μια τρίτομη επανεκτίμηση της «μεγαλοϊδεατικής» πολιτικής του Βενιζέλου

Βιβλίο / Κυκλοφόρησε η πιο διεξοδική μελέτη της δεκαετίας 1910-1920, μια τρίτομη επανεκτίμηση της «μεγαλοϊδεατικής» πολιτικής του Βενιζέλου

Ο Ιωάννης Στεφανίδης, καθηγητής Διπλωματικής Ιστορίας στη Νομική του ΑΠΘ και επιμελητής του τρίτομου έργου του ιστορικού Νίκου Πετσάλη-Διομήδη, εξηγεί γιατί πρόκειται για ένα κορυφαίο σύγγραμμα για την εποχή που καθόρισε την πορεία του έθνους.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μανώλης Ανδριωτάκης: «Δεν φοβάμαι τις μηχανές, τους ανθρώπους φοβάμαι»

Βιβλίο / Μανώλης Ανδριωτάκης: «Δεν φοβάμαι τις μηχανές, τους ανθρώπους φοβάμαι»

Με αφορμή το τελευταίο του μυθιστόρημα «Ο θάνατος του συγγραφέα» ο δημοσιογράφος μιλά για την τεχνητή νοημοσύνη, την εικονική πραγματικότητα και την υπαρξιακή διάσταση της τεχνολογίας.
ΕΙΡΗΝΗ ΓΙΑΝΝΑΚΗ
Άλαν Χόλινγκερστ: «Η γραμμή της ομορφιάς»

Το πίσω ράφι / Η γραμμή της ομορφιάς: Η κορυφαία «γκέι λογοτεχνία» του Άλαν Χόλινγκχερστ

Ο Χόλινγκχερστ τοποθέτησε το βραβευμένο με Booker μυθιστόρημά του στα θατσερικά '80s και κατάφερε μια ολοζώντανη και μαεστρική ανασύσταση μιας αδίστακτης δεκαετίας.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Η συγγραφέας που έδωσε στον Στάινμπεκ το υλικό για «Τα σταφύλια της οργής» καταδικάζοντας το δικό της βιβλίο στην αφάνεια

Βιβλίο / Η συγγραφέας που έδωσε στον Στάινμπεκ το υλικό για «Τα σταφύλια της οργής» καταδικάζοντας το δικό της βιβλίο στην αφάνεια

Η Σανόρα Μπαρμπ είχε περάσει πολύ καιρό στους καταυλισμούς των προσφύγων από την Οκλαχόμα που είχαν πληγεί από την Μεγάλη Ύφεση και την ξηρασία, προκειμένου να γράψει το μυθιστόρημά της. Έκανε όμως το λάθος να δείξει την έρευνά της στον διάσημο συγγραφέα, ο οποίος την πρόλαβε.
THE LIFO TEAM
Μαρξ - Βάγκνερ - Νίτσε: Oι σπουδαιότερες μορφές του 19ου αιώνα

Βιβλίο / Μαρξ - Βάγκνερ - Νίτσε: Oι παρεξηγημένοι του 19ου αιώνα

Το βιβλίο του Γερμανού θεωρητικού και πανεπιστημιακού Χέρφριντ Μίνκλερ αναλαμβάνει να επαναπροσδιορίσει το έργο τους, που άλλαξε τα δεδομένα του αστικού κόσμου από τον 19ο αιώνα μέχρι σήμερα.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Νίκος Ψιλάκης: Mια ζωή αφιερωμένη στην καταγραφή της κρητικής παράδοσης και κουζίνας

Βιβλίο / Νίκος Ψιλάκης: Mια ζωή αφιερωμένη στην καταγραφή της κρητικής παράδοσης και κουζίνας

Ο Νίκος Ψιλάκης ερευνά και μελετά την κρητική παράδοση εδώ και τέσσερις δεκαετίες. Τα βιβλία του είναι μνημειώδεις εκδόσεις για το φαγητό, τις λαϊκές τελετουργίες και τα μοναστήρια της Κρήτης που διασώζουν και προωθούν τον ελληνικό πολιτισμό.
M. HULOT
«Δυστυχώς ήταν νυμφομανής»: Ανασκευάζοντας τα στερεότυπα για τις γυναίκες της αρχαίας Ρώμης

Βιβλίο / «Δυστυχώς ήταν νυμφομανής»: Ανασκευάζοντας τα στερεότυπα για τις γυναίκες της αρχαίας Ρώμης

Ένα νέο βιβλίο επιχειρεί να καταρρίψει τους μισογυνιστικούς μύθους για τις αυτοκρατορικές γυναίκες της Ρώμης, οι οποίες απεικονίζονται μονίμως ως στρίγγλες, ραδιούργες σκύλες ή λάγνες λύκαινες.
THE LIFO TEAM
Γιώργος Συμπάρδης: «Ήθελα οι ήρωές μου να εξαφανίζονται, όπως οι άνθρωποι στη ζωή μας»

Βιβλίο / Γιώργος Συμπάρδης: «Ήθελα οι ήρωές μου να εξαφανίζονται, όπως οι άνθρωποι στη ζωή μας»

Σε όλα τα έργα του πρωταγωνιστούν οι γυναίκες και μια υπόγεια Αθήνα, ενώ ο ίδιος δεν κρίνει τους ήρωές του παρά το αφήνει σε εμάς: Μια κουβέντα με τον χαμηλόφωνο συγγραφέα του «Άχρηστου Δημήτρη» και της «Πλατείας Κλαυθμώνος».
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ρίτα Κολαΐτη: «Με θυμώνει που δεν βλέπεις σχεδόν κανέναν να διαβάζει ένα βιβλίο στο μετρό»   

Βιβλίο / Ρίτα Κολαΐτη: «Με θυμώνει που σχεδόν κανείς δεν διαβάζει βιβλίο στο μετρό»   

Η πολυβραβευμένη μεταφράστρια μιλά για την προσωπική της διαδρομή στον χώρο της λογοτεχνίας, για το στοίχημα της καλής μετάφρασης και εξηγεί τι σημαίνει να δουλεύεις πάνω σε κορυφαία έργα του Φλομπέρ, του Καμί, του Μαρκήσιου ντε Σαντ και της Ανί Ερνό. 
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ