›Γεννήθηκα στη Κηφισιά και νιώθω πολύ τυχερή που έζησα εκείνη την εποχή, σε ένα τόσο όμορφο φυσικό περιβάλλον. Θυμάμαι πέρναγες από τις γειτονιές και μοσχοβολούσαν η γαζία, το αγιόκλημα και το γιασεμί. Οι δρόμοι της Κηφισιάς ήταν γεμάτοι με ευκάλυπτους και φλαμουριές. Θυμάμαι ακόμα ένα τραγούδι που έλεγε η Βέμπο τότε, «Φιλοθέη βελούδινη και λουλούδινη η Κηφισιά». Κάθε μέρα, όταν πήγαινα στο σχολείο, σταματούσα μπροστά σε ένα σπίτι με ένα τεράστιο γιασεμί και περνούσα τα άνθη του σε πευκοβελόνες για να το δώσω στη δασκάλα μου.
›Το 1964 αγοράσαμε με τον μακαρίτη τον σύζυγό μου αυτήν τη μικρή έκταση που έχουμε εδώ, στην Πεντέλη, και αποφασίσαμε να στήσουμε ένα φυτώριο, μια μικρή οικογενειακή επιχείρηση δηλαδή. Τα πρώτα χρόνια καλλιεργούσαμε ό,τι βλέπαμε να καλλιεργούν και οι άλλοι, γεράνια και βουκαμβίλιες. Όμως εμένα κάτι δεν μου άρεσε και κάτι δεν μου πήγαινε ενώ, από την άλλη, όταν ανέβαινα στα βουνά, αυτό που έβλεπα με ξεμυάλιζε! Αυτό το «πανηγύρι» με τα διάφορα χρώματα που φανερώνονταν από τα λογής λογής άνθη. Ακόμα και όταν πήγαινα το καλοκαίρι και τα έβλεπα ξερά, μου άρεσε αυτή η μυρωδιά του σανού που με χτυπούσε. Και έτσι, σιγά σιγά, αυτό που προσπαθήσαμε να κάνουμε ήταν να φέρουμε κοντά μας την άγρια φύση.
›Δεν μου αρέσει να αποκαλώ αυτόν εδώ τον χώρο «φυτώριο». Πιο πολύ θέλω να τον έχω στο μυαλό μου ως έναν μεγάλο κήπο. Σε κανένα άλλο φυτώριο δεν θα δεις πασχαλιές, όμως εμείς, εδώ, είμαστε γεμάτοι. Δεν χρησιμοποιούμε καθόλου χημικά και άμα βγεις έξω θα δεις πως είμαστε φουλ στις πεταλούδες, τις μέλισσες και κάτι άλλα ελικοφόρα έντομα που βγάζουν έναν ήχο που με ξετρελαίνει. Έχουμε πάρα πολλά φυτά που χρησιμοποιούνται στη μαγειρική και στη φαρμακευτική και έχουμε προσπαθήσει να έχουμε μεσογειακά φυτά και όχι αυτά τα ξενόφερτα που μας έχουν κοτσάρει. Έρχονται πολλοί αρχιτέκτονες τοπίου και επιλέγουν τα δικά μας τα φυτά. Βλέπουμε ότι υπάρχει μια στροφή προς την παράδοση και προς την αναζήτηση των ριζών μας.
›Σηκώνομαι καθημερινά στις έξι το πρωί. Το πρώτο πράγμα που κάνω είναι να ταΐσω τα πέντε μου σκυλιά και τα είκοσι γατιά μου. Πάντα φροντίζω να τους έχω μαγειρέψει από το προηγούμενο βράδυ μια μεγάλη λεκάνη φαγητό. Οι παλαιότεροι είναι ο Κεφτές και ο Ντολμάς, φέτος έκλεισαν τα δεκαεπτά τους χρόνια.
›Δεν έχω κάνει σπουδές πάνω στα φυτά, είμαι αυτοδίδακτη και πολύ περήφανη γι' αυτό. Έρχονται εδώ γεωπόνοι και δεν γνωρίζουν όσα εγώ έχω μάθει στην πράξη. Κάθομαι και παρακολουθώ το σποράκι, το μόσχευμα. Ψάχνω να βάλω το φυτό στο κατάλληλο χώμα και περιβάλλον. Το βλέπω να γεννιέται και να παίρνει ζωή.
›Τα φυτά το καλοκαίρι φρυγανίζονται, δεν πεθαίνουν, και όταν πιάσουν τα πρωτοβρόχια αρχινάνε και ξυπνάνε και έτσι δουλεύει ξανά η φύση. Δεν είναι δυνατόν να θέλουμε τα φυτά να είναι συνέχεια πράσινα και σε ανθοφορία. Ένα λάθος που κάνουν πολλοί είναι να βλέπουν το δέντρο και να μην μπορούν να δουν το δάσος. Είναι σφάλμα.
›Δεν την φοβάμαι τη κρίση. Και να σου πω γιατί; Έχω μάθει να μαγειρεύω στα ξύλα, έχω ένα μεγάλο καζάνι για να βράζω το νερό για να πλυθώ και μπορούμε να φάμε ό,τι διαθέτουμε εδώ για να περάσουμε. Είχαμε μάθει πολύ στη σπατάλη και δεν υπολογίζαμε τίποτα. Καλό θα μας κάνει.
›Θα σου πω και μια ωραία συνταγή για ένα δροσιστικό φυσικό αναψυκτικό. Σε μια λεκάνη βάζεις τέσσερα λίτρα νερό, επτά «κεφάλια» από σαμπούκο, μισό κιλό ζάχαρη, τον χυμό από δύο λεμόνια και 2 κουταλιές ξίδι, ανακατεύεις και αφήνεις να ζυμωθούν για μια εβδομάδα περίπου. Μετά σουρώνεις το ζουμί, το βάζεις σε μπουκάλια και το διατηρείς στο ψυγείο. Δοκίμασέ το και θα καταλάβεις.
›Μια μέρα έρχεται μια γνωστή μου και μου λέει: «Χρυσάνθη, στείλε τον γιό σου ή την κόρη σου σε περίπτερο που πουλάνε ξένες εφημερίδες. Σε έχουνε κάνει θέμα στους "Financial Times"!». Όντως, είχε έρθει εδώ ένας δημοσιογράφος -αργότερα μου είπανε ότι είναι πολύ δύσκολος- και έγραψε πολύ καλά λόγια για μας.
›Λατρεύω αυτόν το χώρο που έχουμε φτιάξει εδώ. Είμαστε με τα φιδάκια μας, τις αλεπουδίτσες, τους σκαντζόχοιρους, τις χελώνες, τα βατράχια, αλλά έχουμε μάθει να ζούμε όλοι μαζί. Έχουμε μάθει να σεβόμαστε τη φύση.
›Θα σου πω κάτι σκανδαλώδες. Έχουμε φυτέψει μαστιχιά και δεν το πίστευα όταν το αντίκρισα. Δάκρυσε, έβγαλε μαστίχα!
›Δεν με ενδιαφέρουν οι περιποιήσεις του εαυτού μου. Η μόνη κρέμα για την οποία ξοδεύω λεφτά είναι η οδοντόκρεμα. Αυτό είναι το καλλυντικό μου μαζί με το σαπούνι, βεβαίως.
›Ζητήσανε στο σχολείο της εγγονής μου να ζωγραφίσουν τα παιδιά ένα κοτόπουλο. Ξέρεις πώς το σχεδίασαν τα περισσότερα; Ψητό. Έτσι το ξέρουν το κοτόπουλο.
›Όταν είχαν πιάσει οι πυρκαγιές εδώ, έσκασαν κατευθείαν οι δημοσιογράφοι. Μου έκανε εντύπωση, δεν το πίστευα δηλαδή ότι την ώρα που καίγονταν όλα γύρω και εμείς προσπαθούσαμε να σώσουμε το περιβάλλον αυτοί έρχονταν και μας έχωναν τα μικρόφωνα μες στη μούρη και μας ρωτούσαν πώς νιώθουμε. Τους έλεγα αφού δεν θέλετε να βοηθήσετε χρυσά μου, τουλάχιστον, αδειάστε μας τη γωνιά...
›Στην Αθήνα κατέβηκα τελευταία φορά το Πάσχα.
σχόλια