Ο εκλογικός κύβος ερρίφθη στην Τουρκία. Το απόγευμα της Τετάρτης ο Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ανακοίνωσε σε δραματικούς τόνους την Κυριακή της 14ης Μαΐου ως την ημερομηνία διεξαγωγής των ταυτόχρονων προεδρικών και κοινοβουλευτικών εκλογών που οι διεθνείς αναλυτές έχουν βαφτίσει ως την πιο κρίσιμη αναμέτρηση του πλανήτη το 2023, δεσμευόμενος πως τόσο ο ίδιος όσο και το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) θα διεκδικήσουν «μία ακόμη ιστορική νίκη» έναντι της εξακομματικής συμμαχίας της αντιπολίτευσης.
Συνηθισμένος στους έντονους πολιτικούς συμβολισμούς, ο Ερντογάν ξεκαθάρισε πως η επιλογή της ημερομηνίας, που σπρώχνει τις εκλογές έναν μήνα πριν από την εξάντληση της πενταετούς θητείας του, δεν είναι καθόλου τυχαία. Πρόκειται για μια αναφορά στις ιστορικές εκλογές της 14ης Μαΐου 1950, όταν ο Αντνάν Μεντερές κέρδισε τις εκλογές κατατροπώνοντας το αντίπαλο Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP) που είχε κυβερνήσει ήδη πάνω από δύο δεκαετίες.
«Ο αείμνηστος Μεντερές είπε “φτάνει πλέον, ο λαός θα μιλήσει τη φωνή του” και βγήκε νικητής στην κάλπη», ανέφερε ο Ερντογάν στην παθιασμένη ομιλία του ενώπιον της κοινοβουλευτικής ομάδας του κόμματός του, που θύμιζε έντονα έναυσμα προεκλογικής εκστρατείας. «Ο λαός μας θα δώσει ξανά την απάντησή του στην αντιπολίτευση την ίδια μέρα, 73 χρόνια μετά», συμπλήρωσε, ενώ οι βουλευτές του ξεσπούσαν σε φρενήρη χειροκροτήματα.
Παρότι η προεκλογική ατζέντα κυριαρχείται από τα ζητήματα της οικονομικής αβεβαιότητας, δεν είναι λίγοι εκείνοι που στην ημερομηνία της 14ης Μαΐου διαβλέπουν την ημέρα της κρίσης για το δόγμα του ερντογανισμού.
Λίγες ώρες νωρίτερα, μια έκθεση οικονομικών αναλυτών που δημοσίευσε το πρακτορείο Reuters προέβλεψε πως ο πληθωρισμός της Τουρκίας αναμένεται να παραμείνει στα υψηλότερα επίπεδα παγκοσμίως και εντός του 2023, ενώ η αύξηση του ΑΕΠ θα περιοριστεί σε αρκετά χαμηλότερα επίπεδα συγκριτικά με την επίσημη κυβερνητική πρόβλεψη του 3%. Παράλληλα, η κατάρρευση της τουρκικής λίρας δεν φαίνεται να φρενάρει με αποτελεσματικότητα, καθώς το νόμισμα έχει χάσει ήδη το 30% της αξίας του μονάχα εντός του 2022 και εξακολουθεί να παραμένει στα πιο αδύναμα επίπεδά του.
«Οι τιμές στα σούπερ-μάρκετ και τις λαχαναχορές αυξάνονται σταθερά, μέρα με τη μέρα, και έχουν εκτοξευθεί πλέον στη στρατόσφαιρα» δηλώνει η Σιμπέλ, ιδιωτική υπάλληλος από την συνοικία του Κάντικιοϊ της Κωνσταντινούπολης. «Η κατάσταση είναι αφόρητη, και ολοένα και περισσότερος κόσμος προσδοκά την αλλαγή. Πιστεύω πως αυτήν τη φορά, αν η δημοκρατία μας λειτουργήσει ομαλά, ο Ερντογάν θα χρειαστεί κάτι παραπάνω από τους συμβολισμούς και τα κατηγορώ κατά της αντιπολίτευσης για να επεκτείνει την κυριαρχία του στην τρίτη της δεκαετία», συμπληρώνει.
Η ημέρα της κρίσης για το δόγμα του ερντογανισμού
Η σκληρή αναμέτρηση της 14ης Μαΐου τυχαίνει να σηματοδοτεί την έναρξη του δεύτερου αιώνα του σύγχρονου τουρκικού κράτους, το οποίο ιδρύθηκε επισήμως στις 29 Οκτωβρίου του 1923 στην Άγκυρα, που πρόσφατα είχε οριστεί πρωτεύουσα του κράτους.
Παράλληλα, οι διπλές κάλπες θα καθορίσουν το εάν η Τουρκία θα παραμείνει στην τροχιά του αυταρχισμού, της απρόβλεπτης διπλωματίας και των ανορθόδοξων οικονομικών πολιτικών του Ερντογάν ή αν, αντίθετα, θα επιδιώξει να ακολουθήσει μια πιο κοσμική και φιλελεύθερη πορεία καθώς και την επιστροφή της στο πρωθυπουργικό σύστημα διακυβέρνησης.
Παρότι στην προεκλογική ατζέντα κυριαρχούν τα ζητήματα της οικονομικής αβεβαιότητας, δεν είναι λίγοι εκείνοι που στην ημερομηνία της 14ης Μαΐου διαβλέπουν την ημέρα της κρίσης για το δόγμα του ερντογανισμού.
Από την ημέρα που ανέλαβε την εξουσία το 2002, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δεν έχει χάσει την παραμικρή εκλογική αναμέτρηση στην οποία ήταν υποψήφιος. Αρχικά από τη θέση του πρωθυπουργού, ύστερα από τον θώκο του Προέδρου με τις αυξημένες εκτελεστικές εξουσίες που του παρείχε το αμφιλεγόμενο δημοψήφισμα του 2017, ο Ερντογάν έχει κυβερνήσει την Τουρκία για δύο ταραχώδεις δεκαετίες, κατά τις οποίες η πρωτοφανής και αδιάκοπη οικονομική άνθηση της χώρας μπήκε σε τροχιά ελεύθερης πτώσης.
Την τελευταία δεκαετία, η χώρα βίωσε επίσης μια σημαντική αύξηση της πολιτικής βίας και της κρατικής καταστολής, συμμετείχε σε διάφορα μέτωπα πολέμων και πληγώθηκε από ένα αποτυχημένο, αλλά αιματηρό πραξικόπημα που δίχασε βαθιά τη χώρα.
Ωστόσο, ήταν η ζοφερή οικονομική πραγματικότητα του ιλιγγιώδους πληθωρισμού και της εκτίναξης των τιμών που αποτέλεσε την «αχίλλειο πτέρνα» του Ερντογάν και ανέτρεψε το πολιτικό κλίμα της Τουρκίας, βυθίζοντας τη δημοτικότητά του στο χαμηλότερο επίπεδο της πολυετούς πολιτικής του καριέρας.
Σε πρόσφατες δημοσκοπήσεις, περισσότερο από το 55% των ερωτηθέντων δήλωσε πως η χώρα βαδίζει σε λάθος κατεύθυνση, ενώ το 67% θεωρεί πως η οικονομία αποτελεί τη σημαντικότερη πρόκληση που αντιμετωπίζει η Τουρκία σήμερα. Το ποσοστό αποδοχής του Ερντογάν εξακολουθεί να κυμαίνεται λίγο κάτω από το 40%, παρότι ένα πακέτο οικονομικής στήριξης που ανακοίνωσε πρόσφατα φαίνεται να ευνοεί, τουλάχιστον προσωρινά, τη δημοφιλία του, ειδικότερα στην ισχυρή συντηρητική του εκλογική βάση.
Οι αλλαγές του πολιτικού τοπίου αποτυπώνονται και στις δημοσκοπήσεις μεταξύ των παρατάξεων, που υποδεικνύουν πως η εποχή της αυτοδύναμης κυριαρχίας του AKP έχει παρέλθει για τα καλά. Παραμένοντας πρώτη, αλλά σημαντικά αποδυναμωμένη, η κυβερνώσα παράταξη υπολείπεται δημοσκοπικά της εξαμελούς αντιπολιτευτικής συμμαχίας, ακόμα και.μετά τη συνεργασία της με τον υπερεθνικιστικό κυβερνητικό του εταίρο MHP. Η διαφορά μεταξύ των δύο συμμαχιών, ωστόσο, παραμένει αρκετά ισχνή, θέτοντας τις βάσεις για μια ιδιαίτερα εκρηκτική προεκλογική περίοδο.
Παραδόξως, η σημαντικότερη ανατροπή της πολιτικής ισορροπίας δεν έρχεται ως αποτέλεσμα των μεταβολών στη στήριξη που απολαμβάνουν οι δύο μεγάλες παρατάξεις, το κυβερνών AKP και το κεμαλικό CHP, αλλά αυτών των συνεργατών τους. Τα ποσοστά του εθνικιστικού MHP έχουν πλέον συρρικνωθεί, εν μέρει λόγω των καταιγιστικών αποκαλύψεων του αρχιμαφιόζου Σεντάτ Πεκέρ, που εξέθεσε μια σειρά από κυβερνητικές εμπλοκές σε παράνομες δραστηριότητες, ενώ αντίθετα το δεξιό «Καλό Κόμμα» της Μεράλ Ακσενέρ καλπάζει πλέον σε ποσοστά που ξεπερνούν το 15%.
Στην οριακή υπεροχή της αντιπολίτευσης συνεισφέρει και το DEVA, το κόμμα που ίδρυσε ο πρώην υπουργός Οικονομικών του Ερντογάν, Αλί Μπαμπατζάν, το οποίο συμμετέχει στην πίτα της εξαμελούς συμμαχίας με ποσοστό 2%. Η ισχύς του μπορεί να ακούγεται μηδαμινή, ωστόσο η εκλογική εξίσωση είναι τόσο λεπτή που δεν αποκλείεται ο πρώην συνεργάτης του Ερντογάν να αποτελέσει τη σταγόνα που θα γείρει τη ζυγαριά υπέρ της αντιπολίτευσης και της ανατροπής της κυβερνητικής κυριαρχίας.
Η ημερομηνία των εκλογών, και η πολιτική αυλαία του Ερντογάν
Παρότι οι διπλές τουρκικές κάλπες είχε προγραμματιστεί να στηθούν επισήμως στις 18 Ιουνίου, ελάχιστοι εξεπλάγησαν από την πρόσφατη ανακοίνωση των πρόωρων εκλογών από τα χείλη του Ερντογάν. Σύμφωνα με τουρκικές πηγές, εδώ και πολλές εβδομάδες πολιτικοί και διπλωματικοί κύκλοι της Άγκυρας αντάλλασσαν στοιχήματα για τις ημερομηνίες της διεξαγωγής τους, αντισταθμίζοντας τις διάφορες συνιστώσες της εκλογικής εξίσωσης.
Κομβικό ρόλο φαίνεται πως έπαιξε το γεγονός ότι φέτος η θρησκευτική γιορτή του Eid πραγματοποιείται τον Ιούνιο, επομένως η κυβέρνηση ήθελε να αποφύγει τον κίνδυνο χαμηλής συμμετοχής από τους θρησκευόμενους ψηφοφόρους. Άλλοι παράγοντες που εξετάστηκαν είναι οι οικονομικές προβλέψεις του πρώτου τριμήνου, το διεθνές προσκήνιο αλλά και οι κατατακτήριες εξετάσεις των Τούρκων μαθητών που τελικά φέτος θα πραγματοποιηθούν στα μέσα του Ιουνίου, έναν μήνα αργότερα από το σύνηθες.
Πέρα από τους συμβολισμούς και τις εκλογικές μηχανορραφίες, η κήρυξη πρόωρων εκλογών αποτελούσε μονόδρομο για τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ώστε να νομιμοποιήσει την τρίτη συνεχόμενη διεκδίκηση της προεδρίας. Άλλωστε, το άρθρο 101 του τουρκικού Συντάγματος δηλώνει ρητά πως κανένας Πρόεδρος δεν μπορεί να είναι υποψήφιος πάνω από δύο φορές, ωστόσο ένα άλλο συνταγματικό άρθρο ανοίγει την πόρτα σε μια πιθανή τρίτη θητεία για έναν εν ενεργεία Πρόεδρο με προϋπόθεση την προκήρυξη πρόωρων προεδρικών και βουλευτικών εκλογών από το Κοινοβούλιο κατά τη δεύτερη θητεία του.
Καθώς οι ψήφοι του AKP και του MHP δεν επαρκούν για να συνθέσουν την πλειοψηφία τριών πέμπτων που απαιτείται για να αλλάξει το Κοινοβούλιο την ημερομηνία των εκλογών, θεωρείται βέβαιο πως ο Ερντογάν θα χρησιμοποιήσει την εξουσία του για να διαλύσει το Κοινοβούλιο εντός των πρώτων δέκα ημερών του Μαρτίου. Πρόκειται για μια συνταγματικά αμφίβολη κίνηση, ωστόσο ο Τούρκος Πρόεδρος έχει αποδειχθεί ιδιαίτερα ικανός στο να παρακάμπτει με επιτυχία τις δημοκρατικές δικλίδες. Ήδη η νομική του ομάδα προτάσσει το επιχείρημα πως η πρώτη του προεδρική θητεία ξεκίνησε πριν από τις συνταγματικές αλλαγές του 2017, κατ’ επέκταση δεν πρέπει να προσμετράται.
Με βάση τις προβλέψεις και τις δημοσκοπήσεις, το πιθανότερο σενάριο είναι πως ούτε ο Ερντογάν ούτε ο αντίπαλος υποψήφιος για την προεδρία, όποιος και αν είναι αυτός τελικά, δεν θα καταφέρουν να ξεπεράσουν το 50% στην αναμέτρηση της 14ης Μαΐου. Έτσι, λοιπόν, οι δύο επικρατέστεροι υποψήφιοι για την προεδρία θα αναμετρηθούν ξανά στον δεύτερο γύρο στις 28 Μαΐου.
Είτε οδηγήσουν στην πύρρειο νίκη του είτε στην πρώτη του εκλογική ήττα, οι εκλογές του Μαΐου θα σημάνουν αναμφίβολα την αρχή του τέλους της πολιτικής καριέρας του Ερντογάν, καθώς ο ίδιος έχει ξεκαθαρίσει πως ζητά την εμπιστοσύνη του κόσμου «για τελευταία φορά» και πως μετά την τρίτη του προεδρική θητεία σκοπεύει να αποχωρήσει από την πολιτική σκηνή. Μένει να φανεί αν η πολιτική του αυλαία θα συμπέσει με μια τελευταία πενταετή θητεία στην εξουσία ή με την πλειοψηφία του τουρκικό λαού να απορρίπτει το όραμά του, για πρώτη και τελευταία φορά.
Το Τραπέζι των Έξι και το στοίχημα του αντίπαλου υποψηφίου
Με την ημερομηνία των εκλογών να θεωρείται σχεδόν σφραγισμένη, η σκακιέρα των τουρκικών εκλογών έχει στηθεί και η αναμέτρηση μπαίνει στην τελική, επεισοδιακή ευθεία. Παρότι όμως μας χωρίζουν πλέον λιγότερο από τέσσερις μήνες από τη διεξαγωγή των εκλογών, ένας βασικός παράγοντας δεν έχει καθοριστεί ακόμα. Έπειτα από έναν ολόκληρο χρόνο θερμών διαπραγματεύσεων, οι έξι παρατάξεις εξακολουθούν να μη συμφωνούν ποιος αντίπαλος υποψήφιος θα επιδιώξει να τερματίσει την εξουσία του Ερντογάν.
Πρόκειται για τη σημαντικότερη ένδειξη των έντονων ρωγμών που πλήττουν την πολυκομματική αντιπολιτευτική συμμαχία, η οποία, πέρα από τον κοινό στόχο της διακοπής της κυριαρχίας του Ερντογάν, διαφωνεί κυριολεκτικά στα πάντα, από τη χάραξη πολιτικής μέχρι την προεκλογική στρατηγική που απαιτείται για την ήττα του πανίσχυρου Τούρκου Προέδρου.
Το λεγόμενο «Τραπέζι των Έξι», που αποτελείται από το σοσιαλδημοκρατικό CHP, το δεξιό «Καλό Κόμμα», το συντηρητικό «Κόμμα Ευτυχίας» και δύο ακόμα παραφυάδες του κυβερνώντος AKP, εξακολουθεί να αποφεύγει τις ερωτήσεις για την επιλογή του υποψηφίου, απαντώντας, αντ’ αυτού, πως οι διαπραγματεύσεις επικεντρώνονται στην ανάπτυξη του κοινού τους προγράμματος. Μεταξύ άλλων, οι έξι παρατάξεις έχουν δεσμευτεί για την επιστροφή στο κοινοβουλευτικό σύστημα, την αποκατάσταση της ανεξαρτησίας της Κεντρικής Τράπεζας και των κρατικών οικονομικών υπηρεσιών και τη διαφύλαξη της ελευθερίας και της ανεξαρτησίας του δικαστικού σώματος.
Τίποτε από αυτά δεν πρόκειται να γίνει πραγματικότητα, ωστόσο, αν οι συζητήσεις τους δεν καταλήξουν αρμονικά στην επιλογή ενός κοινού υποψηφίου εντός του επόμενου μήνα. Και μέχρι στιγμής, καθένα από τα τέσσερα επικρατέστερα πρόσωπα που βρίσκονται στο τραπέζι φέρνει μαζί του μια σειρά από προκλήσεις και επιπλοκές.
Εκρέμ Ιμάμογλου: Ο χαρισματικός δήμαρχος
Μέχρι τα τέλη του 2022, η ελπίδα της αντιπολίτευσης φωτιζόταν περισσότερο στο πρόσωπο του Εκρέμ Ιμάμογλου, του χαρισματικού και δημοφιλούς δημάρχου της Κωνσταντινούπολης. Ο μέχρι πρότινος άσημος 52χρονος πολιτικός του CHP εκτοξεύτηκε στην καρδιά της τουρκικής πολιτικής σκηνής το 2019 χάρη στις δύο νίκες του έναντι του συμμάχου του Ερντογάν στις δημοτικές εκλογές εκείνου του έτους, που σήμαναν τη λήξη της εικοσαετούς κυριαρχίας του AKP στην τουρκική μεγαλούπολη. Την επεισοδιακή Κυριακή των εκλογών του 2019, με την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων των επαναληπτικών εκλογών, χιλιάδες Τούρκοι πολίτες κατέκλυσαν τους δρόμους της πόλης, τραγουδώντας εύθυμα και συγχρονισμένα το άτυπο σύνθημα της εκστρατείας του Ιμάμογλου: «Όλα θα πάνε καλά».
Ωστόσο, μόλις τον περασμένο μήνα ένα ποινικό δικαστήριο απαγόρευσε στον Ιμάμογλου την συμμετοχή του στην πολιτική, κατηγορώντας τον για χρήση προσβλητικού πολιτικού λόγου. Αφορμή στάθηκε μια δήλωσή του στην οποία αποκάλεσε τους αξιωματούχους που ακύρωσαν την αρχική του νίκη το 2019 «ηλίθιους», παρότι στην πραγματικότητα ο πρώτος που είχε χρησιμοποιήσει την εν λόγω λέξη ήταν ο υπουργός Εσωτερικών του Ερντογάν, Σουλεϊμάν Σοϊλού, και ο Ιμάμογλου απλώς επέστρεψε την προσβολή.
Αιτία της δίωξής του, φυσικά, σύμφωνα με τους επικριτές της κυβέρνησης, είναι το γεγονός πως ο δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης προηγείται στις δημοσκοπήσεις με διαφορά που τον τελευταίο χρόνο παγιώνεται στις 15 και πλέον μονάδες.
Ο Ιμάμογλου έχει ασκήσει ήδη έφεση και τεχνικά θα μπορούσε ακόμα να είναι ο υποψήφιος πρόεδρος της εξαμελούς συμμαχίας. Ωστόσο, η κίνηση του δικαστηρίου δημιουργεί μια δύσκολη παγίδα για την αντιπολίτευση, καθώς αν ο δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης κερδίσει τις εκλογές, αλλά χάσει την έφεση και καταδικαστεί για συκοφαντία, θα αναγκαστεί να παραιτηθεί από το αξίωμα. Η υποψηφιότητά του, επομένως, μετετράπη σε μια ιδιαίτερα ριψοκίνδυνη απόφαση για την αντιπολίτευση, παρότι δεν είναι λίγοι εκείνοι που θεωρούν πως η στοχοποίησή του από τις Αρχές μπορεί να λειτουργήσει ως μπούμερανγκ.
«Κανένας δεν γνώριζε ποιος ήταν ο Ιμάμογλου πριν από το 2019, όταν η απόφαση του Ερντογάν να διαψεύσει τη νίκη του και να διατάξει επαναληπτικές εκλογές τον έφερε στο προσκήνιο» δηλώνει ο 32χρονος Αλιτζάν, διδακτορικός φοιτητής Πολιτικών Επιστημών από την Άγκυρα. «Για τη δημοφιλία του ευθύνεται σχεδόν εξ ολοκλήρου το AKP. Δεν αποκλείεται, λοιπόν, η δικαστική υπόθεση που αντιμετωπίζει να τον κάνει ακόμα πιο συμπαθή στα μάτια των Τούρκων πολιτών, καθώς η τουρκική κοινωνία λατρεύει τους πολιτικούς μάρτυρες», συμπληρώνει.
Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου: Η προτίμηση του Ερντογάν
Υπό τη σκιά του δικαστικού σκανδάλου που περιπλέκει σημαντικά την υποψηφιότητα Ιμάμογλου ως πιθανότερος υποψήφιος εμφανίζεται πλέον ο αρχηγός του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης, Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου. Η στροφή αυτή, ωστόσο, αποτελεί περισσότερο συνέπεια των πολιτικών ισορροπιών της συμμαχίας παρά αποτέλεσμα κάποιου κύματος λαϊκής στήριξης και ενθουσιασμού για εκείνον.
Άλλωστε, στα δώδεκα χρόνια που βρίσκεται στο τιμόνι του CHP, ο 74χρονος πρώην δημόσιος υπαλλήλος έχει οδηγήσει σε ήττα την παράταξή του σε όλες τις βουλευτικές εκλογές που έχουν μεσολαβήσει. Ο ίδιος ο Ερντογάν, μάλιστα, δεν έχει κρύψει την προτίμησή του στο πρόσωπο του «ασπόνδυλου» και άχρωμου ηγέτη του κεμαλικού κόμματος, δηλώνοντας χαρακτηριστικά πως «ο Κιλιτσντάρογλου είναι ο αντίπαλος που θα ήθελα να αντιμετωπίσω στις προεδρικές εκλογές του 2023».
Παρ’ όλα αυτά, ο Κιλιτσντάρογλου φαίνεται να επικρατεί του Ερντογάν στις δημοσκοπήσεις, ακόμα και αν το άνοιγμα της ψαλίδας μεταξύ τους είναι σημαντικά μικρότερο. «Για αρκετούς ψηφοφόρους ο Κιλιτσντάρογλου αποτελεί την πιο ρεαλιστική και μετριοπαθή επιλογή για το επόμενο βήμα της Τουρκίας έπειτα από τη διχαστική κυριαρχία του Ερντογάν, κάτι σαν τον ρόλο που κλήθηκε να παίξει ο Μπάιντεν έπειτα από την προεδρία του Τραμπ», δηλώνει χαρακτηριστικά ο Μπαρίς, δικηγόρος από την Κωνταντινούπολη, ο οποίος βλέπει θετικά την υποψηφιότητά του. «Μένει να δούμε αν θα συμφωνήσουν τα έξι κόμματα της αντιπολίτευσης».
Μανσούρ Γιαβάς: Η ήρεμη δύναμη
Μία ακόμα πρόκληση στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων της αντιπολίτευσης είναι το γεγονός πως ο ιδανικότερος υποψήφιος, σύμφωνα πάντα με τα ευρήματα των δημοσκοπήσεων, είναι ένας άνθρωπος που δεν επιδιώκει να διεκδικήσει την υποψηφιότητά του. Ο λόγος για τον Μανσούρ Γιαβάς, τον 67χρονο πολιτικό που το 2019 εξελέγη δήμαρχος της Άγκυρας με το CHP και παραμένει εξαιρετικά δημοφιλής λόγω του μετριοπαθούς προφίλ που έχει χτίσει την τελευταία πενταετία. Έχοντας περάσει στο παρελθόν από το εθνικιστικό κόμμα MHP, αλλά ταυτόχρονα έχοντας υποστηρίξει μια σειρά από κοινωνικά φιλελεύθερες πολιτικές, ο Γιαβάς απολαμβάνει τη στήριξη δεξιών αλλά και αριστερών ψηφοφόρων, ενώ η επιμονή του να αποφεύγει τις αιχμηρές δηλώσεις έχει κερδίσει την εμπιστοσύνη ενός μεγάλου τμήματος του εκλογικού σώματος πέρα από την πρωτεύουσα της Τουρκίας, το οποίο επιθυμεί λιγότερη πόλωση και περισσότερη αποτελεσματικότητα.
Στις δημοσκοπήσεις ο Γιαβάς εξακολουθεί να προηγείται του Ερντογάν με διαφορά που κυμαίνεται μεταξύ των 15 και των 20 μονάδων, ενώ το προφίλ του θα μπορούσε να συσπειρώσει την πολυσυλλεκτική αντιπολιτευτική συμμαχία. Ωστόσο, πηγές από τον κύκλο του επιμένουν πως δεν τον ενδιαφέρει η συμμετοχή στις προεδρικές εκλογές του 2023, καθώς παραμένει αφοσιωμένος στον δήμο και τους πολίτες της Άγκυρας.
Μεράλ Ακσενέρ: Η ατρόμητη «λύκαινα»
Ούτε και η Μεράλ Ακσενέρ, η δυναμική μα αμφιλεγόμενη ηγέτιδα του «Καλού Κόμματος», φαίνεται διατεθειμένη να κατέβει ως υποψήφια στις προεδρικές εκλογές του 2023, παρότι στις δημοσκοπήσεις, όπως όλοι οι υποψήφιοι αντίπαλοι, προηγείται επίσης του Ερντογάν. Σύμφωνα με τις δηλώσεις της, προτιμά να συμβάλει στη μετάβαση του καθεστώτος στο πρωθυπουργικό σύστημα ώστε να αναλάβει τον ρόλο της πρωθυπουργού στο μέλλον. Παραμένει ανένδοτη στην απόφασή της, μολονότι δεν είναι λίγοι οι εκπρόσωποι του κόμματός της που δεν έχουν σταματήσει να την παρακαλούν δημοσίως να αλλάξει γνώμη.
Ωστόσο, η 67χρονη πολιτικός είναι μάλλον η ισχυρότερη επικριτική φωνή της αντιπολίτευσης, μη διστάζοντας να εξαπολύσει πύρινες επιθέσεις κατά του Ερντογάν αλλά και να σταθεί στο πλάι του Ιμάμογλου επί σκηνής έπειτα από την απόφαση του δικαστηρίου να κινηθεί εναντίον του, και μάλιστα την ώρα που ο Κιλιτσντάρογλου έλειπε σε ταξίδι στη Γερμανία. Έχοντας αυξήσει τρομερά την πολιτική της επιρροή, ο ρόλος της Ακσενέρ στην επιλογή του τελικού υποψηφίου του «Τραπεζιού τον Έξι» θεωρείται εξαιρετικά κομβικός.
Ο παράγοντας των Κούρδων και τα διεθνή βλέμματα
Το «Τραπέζι των Έξι» αναμένεται να συνεδριάσει στις 26 Ιανουαρίου για έναν νέο γύρο διαπραγματεύσεων υπό την ασφυκτική πίεση της νέας ημερομηνίας των πρόωρων εκλογών.
Ένας ακόμη παράγοντας που πρέπει να λάβουν υπόψη οι έξι παρατάξεις αφορά τη μειονότητα των Κούρδων, η οποία αποτελεί περίπου το 15% του τουρκικού εκλογικού σώματος. Η εκλογική της συμπεριφορά, και ειδικά στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών, δεν αποκλείεται να καθορίσει τον τελικό νικητή των εκλογών.
Ωστόσο, ακολουθώντας την παράδοση των τελευταίων ετών, κανένας υποψήφιος της αντιπολίτευσης μέχρι στιγμής δεν επιθυμεί να προωθήσει ένα φιλοκουρδικό αφήγημα και η στάση της συμμαχίας στο κουρδικό ζήτημα αποτελεί μία από τις πιο ακανθώδεις θεματικές των διαπραγματεύσεων. «Οι ηγέτες της αντιπολίτευσης δεν θέλουν να σταθούν εμφανώς στο πλάι τον Κούρδων», δήλωσε πρόσφατα ο Κούρδος αναλυτής Μεσούτ Αζίζογλου. «Η σιωπή τους ευνοεί τον Ερντογάν».
Πέρα από την πολυπληθέστερη μειονότητα της Τουρκίας, οι φετινές διπλές εκλογές είναι κρίσιμες για την ευρύτερη σφαίρα της γεωπολιτικής, καθώς το αποτέλεσμά τους θα αναδιαμορφώσει τους γεωπολιτικούς και οικονομικούς υπολογισμούς στην Ουάσινγκτον και στη Μόσχα αλλά και σε μια σειρά από πρωτεύουσες στην Ευρώπη, στη Μέση Ανατολή και στην Κεντρική Ασία.
Ήδη, στο πλαίσιο του προεκλογικού πυρετού ο Ερντογάν ακολουθεί τη δοκιμασμένη στρατηγική του αφηγήματος των εξωτερικών εχθρών και της δαιμονοποίησης της Δύσης, μπλοκάροντας πρόσφατα την είσοδο της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ και διατηρώντας τη ρητορική κλιμάκωση με την Ελλάδα. Ο Τούρκος Πρόεδρος ποντάρει επίσης στις επενδύσεις και στις τραπεζικές καταθέσεις από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και τη Σαουδική Αραβία, καθώς στις υποσχέσεις του Πούτιν να μετατρέψει την Τουρκία σε κόμβο για τις εξαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου της Ρωσίας, για να ανατρέψει το αρνητικό κλίμα.
«Αυτό που συμβαίνει στην Τουρκία δεν αφορά μονάχα στην Τουρκία», δήλωσε πρόσφατα ο Ziya Meral, ανώτερος συνεργάτης στο Royal United Services Institute for Defense and Security Studies. «Η Τουρκία μπορεί να είναι μια μεσαία δύναμη, αλλά όλες οι μεγάλες δυνάμεις έχουν μερίδιο στις φετινές εκλογές της», συμπλήρωσε.
