Ο ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΜΗΤΣΟΤΑΚΗΣ έχει ως βασική προτεραιότητα την οικονομία, αλλά οι προβλέψεις για τον πληθωρισμό και την ακρίβεια, που δεν φαίνεται να συγκρατείται, δεν επιτρέπουν ιδιαίτερη αισιοδοξία για βελτίωση του οικονομικού κλίματος το επόμενο διάστημα.
Οι πολιτικοί θεωρούν ότι η οικονομική κατάσταση των πολιτών είναι συνήθως το βασικό κριτήριο με το οποίο επιλέγουν τι θα ψηφίσουν και αυτή για τους περισσότερους δεν αναμένεται να βελτιωθεί βραχυπρόθεσμα.
Ο πρωθυπουργός αρνούνταν να προσφύγει σε πρόωρες εκλογές όλο το προηγούμενο διάστημα, όπως πρότειναν ορισμένοι, καθώς ήλπιζε στη βελτίωση του οικονομικού κλίματος και ειδικά στην καλή τουριστική περίοδο που αναμένει φέτος και την ανάλογη αύξηση των εσόδων. Αυτό όμως ήταν πριν από τον πόλεμο στην Ουκρανία, ο οποίος ήρθε και πυροδότησε νέες αυξήσεις στην ενέργεια, οι οποίες μετακυλίονται στα προϊόντα και εξανεμίζουν το εισόδημα των μισθωτών και των συνταξιούχων.
Πλέον έχει ένα σοβαρό λόγο -τις συνέπειες του πολέμου στην οικονομία- ο οποίος είναι ικανός για να δικαιολογήσει τη μεταστροφή του στο θέμα των εκλογών, αν τελικά το αποφασίσει. Επιπλέον, για την ώρα κυριαρχεί η ανησυχία και ο φόβος που συσπειρώνουν τους πολίτες γύρω από την ηγεσία της χώρας. Αν όμως ο φόβος μετατραπεί σε οργή, όπως ελπίζει ο ΣΥΡΙΖΑ με την προσδοκία να αυξήσει τα χαμηλά ποσοστά του, τότε η κατάσταση δεν θα ευνοεί την κυβέρνηση. Κανένας ωστόσο δεν μπορεί να προβλέψει σήμερα εάν θα ελεγχθεί η ξέφρενη άνοδος των τιμών ή θα παραμείνει ανεξέλεγκτη μετατρέποντας την ανησυχία σε λαϊκή οργή.
Υπάρχει κίνδυνος να μπούμε σε μια μακρά περιπέτεια και από εκεί που περιμέναμε την ανάπτυξη, να έχουμε στασιμοπληθωρισμό ―υψηλός πληθωρισμός χωρίς ανάπτυξη, ο οποίος παρατηρείται όταν οι τιμές είναι πολύ ψηλά, ο κόσμος μειώνει τις συναλλαγές και δεν γίνονται επενδύσεις.
Ο πρωθυπουργός με το πρόσφατο διάγγελμα του ανακοίνωσε τα νέα μέτρα για την αντιμετώπιση της κρίσης, τα οποία η αξιωματική αντιπολίτευση χαρακτήρισε ψίχουλα, ενώ ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, Νίκος Ανδρουλάκης, ζήτησε τη φορολόγηση των υπερκερδών των παραγωγών ενέργειας.
Τα κυβερνητικά στελέχη υποστηρίζουν αυτό που είπε και ο πρωθυπουργός στο διάγγελμά του, ότι δηλαδή με τα μέτρα αυτά προσπαθούν να βοηθήσουν τους πιο ευάλωτους, αλλά ταυτόχρονα να μην αποκλίνουν από τις αντοχές της οικονομίας και να θέσουν σε κίνδυνο τη δημοσιονομική σταθερότητα της χώρας, η οποία δεν έχει συνέλθει πλήρως από τη 10ετή οικονομική κρίση. Για πολλούς πάντως, η δήλωση του Κυριάκου Μητσοτάκη για τις “αχαρτογράφητες εποχές που έρχονται” οι οποίες δεν του επιτρέπουν να φανεί “προσωρινά ευχάριστος” υπονομεύοντας την αναπτυξιακή πορεία της χώρας, ερμηνεύεται ως απόρριψη των πρόωρων εκλογών.
Η παράταση της πανδημίας ωστόσο, επιτρέπει ακόμα την ύπαρξη ελλειμμάτων, (υπάρχει επίσης και το “μαξιλάρι” καθώς και αυξημένα κρατικά έσοδα των τελευταίων δύο μηνών) αλλά η κυβέρνηση θέλει να δείχνει δημοσιονομικά συνετή στην ΕΕ και στις αγορές.
“Η κυβέρνηση Μητσοτάκη έχει αποδείξει ότι αντιλαμβάνεται γρήγορα τις αλλαγές και τα προβλήματα, όπως έγινε και με τις προτάσεις για την ενεργειακή κρίση τις οποίες είχε συζητήσει ήδη πριν από την ΕΕ και για αυτό τις έθεσε πρώτη” αναφέρει κυβερνητικό στέλεχος. Αυτό δεν φαίνεται να της το αμφισβητεί ιδιαίτερα η αντιπολίτευση, η κριτική της οποίας επικεντρώνεται περισσότερο στην ανοχή της αισχροκέρδειας που παρατηρείται και τα τεράστια υπερκέρδη που εξακολουθούν να βγάζουν οι παραγωγοί της ενέργειας.
“Οι τιμές του φυσικού αερίου δεν θα έπεφταν, αλλά δεν θα πήγαιναν και όσο ψηλά πήγαν τώρα με τον πόλεμο” σύμφωνα με στέλεχος της αγοράς που αναφέρει ότι “θα υπάρχει μεγάλη αβεβαιότητα από εδώ και πέρα”. Η κυβέρνηση βιαζόταν να τελειώσει γρήγορα με τα μέτρα της πανδημίας λόγω τουρισμού που ήθελε να ανοίξει από την 1η Μαρτίου και οι προβλέψεις για την οικονομία ήταν ιδιαίτερα ευνοϊκές, ειδικά για τα τουριστικά έσοδα. Στις 24 Φεβρουαρίου όμως, προέκυψε ο πόλεμος στην Ουκρανία και όλα ανατράπηκαν. “Τώρα κανένας δεν μπορεί να κάνει ασφαλή οικονομική πρόβλεψη. Υπάρχει κίνδυνος να μπούμε σε μια μακρά περιπέτεια και από εκεί που περιμέναμε την ανάπτυξη, να έχουμε στασιμοπληθωρισμό (υψηλός πληθωρισμός χωρίς ανάπτυξη, ο οποίος παρατηρείται όταν οι τιμές είναι πολύ ψηλά, ο κόσμος μειώνει τις συναλλαγές και δεν γίνονται επενδύσεις).
Η αντιπολίτευση κατηγορεί την κυβέρνηση για τα φαινόμενα αισχροκέρδειας και αυτή δεν είναι μία αβάσιμη τοποθέτηση, καθώς υπάρχουν πολλές καταγγελίες για υπερβολικές αυξήσεις σε προϊόντα, οι οποίες δεν δικαιολογούνται
Η αντιπολίτευση κατηγορεί την κυβέρνηση για τα φαινόμενα αισχροκέρδειας και αυτή δεν είναι μία αβάσιμη τοποθέτηση, καθώς υπάρχουν πολλές καταγγελίες για υπερβολικές αυξήσεις σε προϊόντα, οι οποίες δεν δικαιολογούνται.
Είναι αλήθεια επίσης ότι όταν ξεκίνησε η αύξηση της τιμής του φυσικού αερίου και των τιμών της ενέργειας στην Ευρώπη, η Ελλάδα είχε πιο υψηλές τιμές από άλλες ευρωπαϊκές χώρες. “Αυτό συμβαίνει γιατί υπάρχει ένα μοντέλο στο Χρηματιστήριο Ενέργειας το οποίο ευνοεί τους παραγωγούς οι οποίοι βγάζουν τεράστια κέρδη” αναφέρει οικονομικός αναλυτής. Ο καθηγητής Ενεργειακής Οικονομίας του ΕΜΠ και πρώτος πρόεδρος της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας (ΡΑΕ) Παντελής Κάπρος πριν από λίγο καιρό επιβεβαίωσε τα τεράστια κέρδη των παραγωγών Ενέργειας, αποκαλύπτοντας ότι την περίοδο Αύγουστου -Σεπτεμβρίου 2021, οι καταναλωτές στην Ελλάδα πλήρωσαν «καπέλο» 39% στην τιμή ανά Mwh. Για τις αυξήσεις στις τιμές ενέργειας διαμαρτύρονται στην κυβέρνηση και οι βιομήχανοι, οι οποίοι ζητούν ανταγωνιστικές τιμές στην ενέργεια για να μπορούν να ανταγωνιστούν κι αυτοί τις ευρωπαϊκές βιομηχανίες.
Μετά από έντονες πιέσεις, ο Άδωνις Γεωργιάδης έφερε νόμο πριν από λίγες μέρες, με τον οποίο παγώνει όπως είπε το περιθώριο κέρδους των παραγωγών ενέργειας. Και μπορεί πράγματι να πάγωσε το περιθώριο κέρδους, αλλά αυτό δεν σημαίνει καθόλου ότι και τα κέρδη μειώθηκαν. Αντιθέτως, λόγω της αύξησης των τιμών αυξήθηκαν και αυτά, όπως είναι λογικό (αν δηλαδή το περιθώριο κέρδους είναι 20%, μετά το πάγωμα της κυβέρνησης το κέρδος αυξάνεται όταν αυξηθούν οι τιμές).
Το ίδιο ισχύει και για τις κατηγορίες της αντιπολίτευσης περί “κερδοσκοπίας” του κράτους με τους αναλογικούς φόρους, από τους οποίους έχει περισσότερα έσοδα λόγω αύξησης των τιμών. Αν η ζήτηση μειωθεί ωστόσο το επόμενο διάστημα, λόγω της ακρίβειας, τότε και τα έσοδα του κράτους θα μειωθούν ξανά.
Η κυβέρνηση πήρε κάποια μέτρα για να ελέγξει τη δυσαρέσκεια των πολιτών που προκάλεσαν οι αυξήσεις, αγοράζοντας πολιτικό χρόνο. Γνωρίζει ότι αν πάει καλά η οικονομία, θα της δώσει πλεονέκτημα για να κερδίσει τις εκλογές. Αν όμως η οικονομία και το εισοδημα των πολιτών δεχθούν σοβαρό πλήγμα, τότε πολλές βεβαιότητες μπορούν να ανατραπούν, εκτός από μία: ότι η οικονομία θα κρίνει σε μεγάλο βαθμό και την προκήρυξη των εκλογών και το αποτέλεσμά τους.