Ο Μωυσής στα Γιάννενα ή για τα ηθικά πρόσωπα του καιρού

Ο Μωησής στα Γιάννενα ή για τα ηθικά πρόσωπα του καιρού Facebook Twitter
Πιστεύω πως άνθρωποι σαν τον Μωυσή Ελισάφ είναι αυτοί που καταφέρνουν να παραβιάζουν με τον τρόπο τους τα πρωτόκολλα της πολιτικής εχθροπάθειας και της κομματικής μικρότητας.
0

ΜΕΣΑ ΣΤΗ ΡΟΗ γεγονότων και προσώπων που εμφανίζονται στη σκηνή, κατέχουν αξιώματα, κάνουν δηλώσεις, μέσα στη μεγάλη αλυσίδα παραγωγής της κοινωνικής και πολιτικής μας ζωής κάποιες φυσιογνωμίες ανεβαίνουν σε άλλο βάθρο. Ανεβαίνουν ψηλά, όχι απλώς ή κυρίως με την έννοια μιας εξέλιξης στην ιεραρχία ή αυτού που παραδοσιακά λέμε απόκτηση «κοινωνικής επιφάνειας». Μάλλον, η δική τους επιφάνεια κατακτά γρήγορα ένα βάθος, μια στερεότητα που δεν έχει σχέση με πολλές άλλες περιπτώσεις αξιωματούχων ή δημόσιων προσώπων γύρω μας.

Μια τέτοια φυσιογνωμία ήταν και ο Μωυσής Ελισάφ που πέθανε στα εξήντα οκτώ του. Οι πιο γνωστές του ιδιότητες (επιστήμονας γιατρός-καθηγητής, δήμαρχος Ιωαννίνων, Έλληνας Εβραίος) δεν είναι ικανές να εξηγήσουν τη λύπη, τον σεβασμό και την εκτίμηση στο πρόσωπό του από τις πιο διαφορετικές πλευρές. Και ίσως αυτό να είναι απόδειξη του τι σημαίνει, στ’ αλήθεια, ένα ηθικό πρόσωπο: κάποιος ή κάποια που στο πέρασμά του/της από τη ζωή φωτίζει κάπως και τη ζωή των άλλων.

Ο Μωυσής Ελισάφ ήταν ας πούμε μέρος του πεπρωμένου του ελληνικού εβραϊσμού. Την ίδια στιγμή που είχε μια επιστημονική ταυτότητα, την προσωπική πολιτική του ιστορία, τις λόγιες και καλλιτεχνικές του ευαισθησίες, ήταν ενσάρκωση μιας εβραϊκότητας η οποία δεν έκρυψε ποτέ τη δική της αλήθεια.

Κάποιος ή κάποια που η παρουσία του/της έχει ευεργετικές συνέπειες για έναν τόπο ή μια χώρα. Και αυτές τις ευεργετικές συνέπειες τις αναγνωρίζουν οι άλλοι, οι οποίοι με τη σειρά τους αντιλαμβάνονται πως έχουν να κάνουν με άνθρωπο ξεχωριστό. Θα μπορούσε, φυσικά, να μη συμβεί αυτό το τελευταίο, πολλά ηθικά άστρα έχουν σβήσει χωρίς να τα προσέξουν οι άλλοι, χωρίς να κερδίσουν κάποια αναγνώριση.

Η γλώσσα της επικαιρότητας είχε τακτοποιήσει την περίπτωση του Μωυσή Ελισάφ, αναφέροντας ιδίως τον «πρώτο Έλληνα Εβραίο δήμαρχο». Δεν είναι λάθος, φυσικά. Το μυστήριο, όμως, με αυτές τις προσωπικότητες βρίσκεται στο ότι δεν αθροίζουν απλώς κάποιες ιδιότητες, πως είναι δηλαδή κάτι περισσότερο από τις όποιες επαγγελματικές, πολιτικές ή επιστημονικές τους «περγαμηνές». Έχουν τη λάμψη των ηθικών προσώπων που συχνά συγκρούεται με την τεχνητή ακτινοβολία των παραφουσκωμένων διασημοτήτων. Είναι δηλαδή πρόσωπα που, κατά κάποιον τρόπο, βρίσκονται στους αντίποδες του influencer, του επιδεικτικού ακτιβιστή ή αυτού που επινοεί θορύβους για να βρίσκεται στον αφρό.

Τον Μωυσή Ελισάφ τον γνώρισα από κοντά όταν πήγα στα Γιάννενα να μιλήσω, καλεσμένος από τον Όμιλο πολιτικού και κοινωνικού προβληματισμού. Ήταν Οκτώβριος του 2018, λίγους μήνες πριν από τις δημοτικές εκλογές στις οποίες ο Μωυσής Ελισάφ θα εκλεγόταν δήμαρχος της πόλης. Αισθάνθηκα αμέσως τη σημασία του ανθρώπου αυτού: όπως συμβαίνει όταν αντιλαμβανόμαστε τη βαρύτητα μιας στιγμής δίχως συχνά να γνωρίζουμε τον λόγο που πρέπει να τη ξεχωρίσουμε από άλλες, επίσης σημαντικές στιγμές.

Το κακό είναι ότι μια τέτοια βαρύτητα που δεν έχει τίποτα βαρύγδουπο, ένας ανοιχτός ορίζοντας ο οποίος δεν είναι έλλειψη πεποιθήσεων αλλά έλλειψη δογματισμού, είναι στοιχείο που πραγματικά σπανίζει. Ζούμε άλλωστε στην εποχή ενός πολέμου ταυτοτήτων όπου δεσπόζουν οι μικρές κακιωμένες «φυλές» και τα σμήνη των οπαδών τους.

Πιστεύω, λοιπόν, πως άνθρωποι σαν τον Μωυσή Ελισάφ είναι αυτοί που καταφέρνουν να παραβιάζουν με τον τρόπο τους τα πρωτόκολλα της πολιτικής εχθροπάθειας και της κομματικής μικρότητας. Ισχυρές ατομικότητες που διαμορφώνονται όμως σε συλλογικούς χώρους και με όλη τη δημόσια αγωνία στους ώμους τους: σε ένα νοσοκομείο, σε ένα σχολείο, σε μια κοινωνική δραστηριότητα. Άτομα που συνθέτουν πολλές άλλες προσωπικότητες, φέρνοντας μαζί τους ένα συλλογικό πεπρωμένο. Ο Μωυσής Ελισάφ ήταν ας πούμε μέρος του πεπρωμένου του ελληνικού εβραϊσμού. Την ίδια στιγμή που είχε μια επιστημονική ταυτότητα, την προσωπική πολιτική του ιστορία, τις λόγιες και καλλιτεχνικές του ευαισθησίες, ήταν ενσάρκωση μιας εβραϊκότητας η οποία δεν έκρυψε ποτέ τη δική της αλήθεια.

Τέτοιοι άνθρωποι γίνονται πολύτιμοι ακριβώς γιατί πραγματώνουν μια ενότητα ικανή να διατηρεί τις διαφορές στο εσωτερικό της: κατακτούν μια ταυτότητα ευρύχωρη επειδή δεν οχυρώνεται στα στεγανά του φανατισμού. Αυτό τον πλούτο δώρισε στους γύρω του ο «πρώτος Εβραίος δήμαρχος»: ο χρόνος όμως στάθηκε λίγος, ανεπίτρεπτα σύντομος για ένα έργο, για σχέδια και προσδοκίες. Κάπως έτσι όμως συμβαίνει συχνά με τους όρους της τραγικής ανθρώπινης κλίμακας. Και το μόνο παρήγορο είναι ότι τίποτα δεν χάνεται από έναν πραγματικά σημαντικό άνθρωπο. Ό,τι έχτισε θα συνεχίσει να λάμπει για να το ανακαλύψουν και να το εκτιμήσουν και όσοι δεν πρόλαβαν να τον γνωρίσουν εν ζωή.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

To νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης θέλει τρίτη θητεία και τα δίνει όλα για να αλλάξει το κλίμα

Βασιλική Σιούτη / Ο Κυριάκος Μητσοτάκης θέλει τρίτη θητεία και τα δίνει όλα για να αλλάξει το κλίμα

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης ξεκαθάρισε ότι θα διεκδικήσει και τρίτη πρωθυπουργική θητεία και τα δίνει όλα με στόχο την άμεση αντιστροφή του αρνητικού πολιτικού κλίματος.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Χριστόφορος Πισσαρίδης: «Με ενοχλεί που η Ελλάδα, σε όλες τις λίστες, βρίσκεται στην τελευταία θέση»

Χριστόφορος Πισσαρίδης / Χριστόφορος Πισσαρίδης: «Με ενοχλεί που η Ελλάδα βρίσκεται παντού στην τελευταία θέση»

Από τον Τραμπ και την AI μέχρι την ελληνική γραφειοκρατία και την παγκόσμια ύφεση, ο νομπελίστας καθηγητής Οικονομικών Σερ Χριστόφορος Πισσαρίδης μιλά στη LIFO για το μέλλον της εργασίας και την απειλή του λαϊκισμού, εξηγώντας γιατί η Ελλάδα χρειάζεται λιγότερο Δημόσιο.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Τζέφρι Σακς: «Η κατάληψη των πανεπιστημίων από τον Τραμπ δεν θα πετύχει»

Οπτική Γωνία / Τζέφρι Σακς: «Η κατάληψη των πανεπιστημίων από τον Τραμπ δεν θα πετύχει»

Ο καθηγητής Οικονομικών και διευθυντής του Κέντρου για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια σχολιάζει στη LiFO τη σύγκρουση που έχει ξεσπάσει μεταξύ της κυβέρνησης Τραμπ και των αμερικανικών πανεπιστημίων και πώς βλέπει την επόμενη μέρα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Αθήνα: Τα ηλεκτρικά πατίνια και το χάος της μικροκινητικότητας/ Πώς θα μπει τάξη στο χάος με τα ηλεκτρικά πατίνια στην Αθήνα;/ «Δεν γίνεται να μην έχουμε πατίνια γιατί είναι επικίνδυνο να κυκλοφορήσουν»

Ρεπορτάζ / Τι θα γίνει επιτέλους με τα ηλεκτρικά πατίνια στην Αθήνα;

Τα ηλεκτρικά πατίνια είναι η νέα τάση μετακίνησης στην πόλη αλλά προς το παρόν δημιουργούν αρκετά προβλήματα και προκαλούν αντιδράσεις. Πώς θα μπουν όρια στην άναρχη κυκλοφορία τους και τη στάθμευσή τους και ποιες υποδομές χρειάζονται;
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Τα μεγάλα έργα που αλλάζουν τη χώρα: Ποια προχωρούν και ποια καθυστερούν

Ρεπορτάζ / Τα μεγάλα έργα που αλλάζουν τη χώρα: Ποια προχωρούν και ποια καθυστερούν

Νέοι αυτοκινητόδρομοι, νέες γραμμές μετρό, νοσοκομεία, σιδηρόδρομοι, αεροδρόμια. Στις μακέτες όλα φαίνονται φανταστικά. Πότε όμως στ' αλήθεια παραδίδονται, πόσο κοντά στις μακέτες θα είναι η πραγματικότητα; Και ποια οφέλη μπορεί να προσφέρουν στην κοινωνία και την οικονομία;
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Απειλείται η οικονομία από νέο κραχ;

Οπτική Γωνία / Έρχεται νέο παγκόσμιο κραχ;

Εμπορικοί πόλεμοι, γεωπολιτικές απειλές και ο κίνδυνος παγκόσμιας ύφεσης. Πόσο θα επηρεαστεί η Ελλάδα από τη νέα εποχή Τραμπ; Ο καθηγητής Χρηματοοικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Λίβερπουλ, Κώστας Μήλας, μιλά στη LiFO.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μπορεί μια φεμινίστρια να είναι χριστιανή; 

Οπτική Γωνία / Μπορεί μια φεμινίστρια να είναι χριστιανή; 

Υπάρχει τελικά ασυμβίβαστο μεταξύ χριστιανισμού και φεμινισμού; Μπορούν οι δύο ταυτότητες να συνυπάρξουν ή πρόκειται για έναν αδύνατο συνδυασμό; Δύο γυναίκες παραθέτουν τα επιχειρήματα κάθε πλευράς.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Το πράσινο της Αθήνας και τα πάθη του

Ρεπορτάζ / Το πράσινο της Αθήνας και τα πάθη του

Το πράσινο της πόλης μπορεί να είναι περιορισμένο, αλλά σε αρκετές περιπτώσεις είναι αξιόλογο - και η άνοιξη το φέρνει ξανά στο προσκήνιο, μαζί με τα προβλήματά του. Λύσεις υπάρχουν· το ζητούμενο είναι να εισακουστούν.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Ζωή, όπως Ζορό

Βασιλική Σιούτη / Ζωή, όπως Ζορό

Τιμωρός του κατεστημένου ή εκπρόσωπος μιας δήθεν αντισυστημικής ελίτ που παίζει με τα σπίρτα; Η δημοσκοπική εκτόξευσή της είναι γεγονός και όλοι προσπαθούν να μαντέψουν πόσο θα κρατήσει και ποιες θα είναι οι συνέπειες.   
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
«Πράγματι, μεγάλος αριθμός των Ένορκων Διοικητικών Εξετάσεων καταλήγουν σε απαλλακτικά πορίσματα»

Οπτική Γωνία / Οι ΕΔΕ στην Ελλάδα: Πόσες καταλήγουν σε απαλλακτικά πορίσματα;

Πότε διενεργείται μια Ένορκη Διοικητική Eξέταση; Είναι αλήθεια ότι μεγάλος αριθμός ΕΔΕ καταλήγουν στο αρχείο και τι πρέπει να αλλάξει στο ρυθμιστικό πλαίσιο; Μιλά στη LiFO ο δικηγόρος στον Άρειο Πάγο, Νίκος Βιτώρος.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ