Σακουλάκια νικοτίνης: Ξεκαθαρίζοντας το τοπίο για το νέο εναλλακτικό προϊόν

Για τους καπνιστές που δεν θέλουν ή δεν μπορούν να διακόψουν το κάπνισμα, η στρατηγική της μείωσης της βλάβης στην υγεία τους εμπεριέχει την στροφή σε εναλλακτικά προϊόντα, χωρίς καύση, με λιγότερες αρνητικές επιπτώσεις. Ένα από αυτά είναι και τα σακουλάκια νικοτίνης ή nicotine pouches όπως τα λέμε συχνά, τα οποία τοποθετούνται μεταξύ του άνω χείλους και των ούλων. Προκειμένου οι ενήλικοι (αμετανόητοι) καπνιστές να έχουν ακριβέστερη εικόνα αυτής της επιλογής, απαιτείται να ξεκαθαρίσει το τοπίο για τις διαφορές μεταξύ συμβατικού τσιγάρου και του νέου αυτού εναλλακτικού προϊόντος.

Τα τελευταία χρόνια, οι εξελίξεις στην επιστήμη και την τεχνολογία οδήγησαν στη δημιουργία των εναλλακτικών προϊόντων με στόχο την μείωση της βλάβης από το τσιγάρο. Η στρατηγική της μείωσης της βλάβης στηρίζεται στην απουσία της καύσης στα εναλλακτικά προϊόντα, σε αντίθεση με το συμβατικό τσιγάρο, εκεί όπου η καύση και το παραγόμενο προϊόν της, η πίσσα, έχουν μεγάλη επιβάρυνση στην υγεία.

Ο στόχος των προϊόντων αυτών, είναι να δώσουν στους ενήλικους καπνιστές που δεν διακόπτουν το (συμβατικό) κάπνισμα, μια εναλλακτική επιλογή σε σχέση με το τσιγάρο. O Αμερικανικός Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων, γνωστός σε όλους μας ως FDA, έχει επιβάλει πολύ αυστηρά κριτήρια στην κυκλοφορία των νεότερων αυτών προϊόντων. Έτσι μετά από αυστηρή αξιολόγηση του συνόλου των επιστημονικών τους δεδομένων, ο FDA αδειοδοτεί ή απορρίπτει την διάθεσή των προϊόντων αυτών στην αγορά των ΗΠΑ. Με πολύ αυστηρά επίσης κριτήρια και μετά από επιστημονική αξιολόγηση ο FDA μπορεί να δώσει επίσης την δυνατότητα στην κατασκευάστρια εταιρεία να χρησιμοποιεί κάποιους επιστημονικά τεκμηριωμένους ισχυρισμούς για να ενημερώνει τους καπνιστές για τα προϊόντα αυτά.

Ωστόσο, οι παρανοήσεις γύρω από τη φύση της νικοτίνης και τη χρήση αυτών των προϊόντων χωρίς καύση εξακολουθούν να υφίστανται.

Η καύση ως πηγή των βλαβερών ουσιών

Η βασική αιτία των βλαβερών συνεπειών του τσιγάρου δεν είναι η ίδια η νικοτίνη αλλά η καύση του καπνού, η οποία παράγει χιλιάδες χημικές ουσίες, εκ των οποίων, με βάση τον FDA, περίπου οι 100 θεωρούνται βλαβερές ή δυνητικά βλαβερές για την υγεία των καπνιστών και των παθητικών καπνιστών. Κατά την καύση ενός τσιγάρου η θερμοκρασία του φτάνει μέχρι και τους 900°C, γεγονός που ευνοεί την απελευθέρωση χημικών ουσιών, όπως το μονοξείδιο του άνθρακα και άλλα τοξικά στοιχεία που σχετίζονται με την εμφάνιση καρκίνου του πνεύμονα, των καρδιαγγειακών παθήσεων και των χρόνιων αναπνευστικών ασθενειών, όπως είναι η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ). Σε αντίθεση με το κάπνισμα, τα εναλλακτικά προϊόντα, όπως τα ηλεκτρονικά τσιγάρα, τα θερμαινόμενα προϊόντα καπνού, τα nicotine pouches (σακουλάκια νικοτίνης) και το snus (που κυκλοφορεί εδώ και χρόνια στη Σουηδία) παρέχουν τη νικοτίνη χωρίς την διαδικασία της καύσης που λαμβάνει χώρα στο τσιγάρο.

Τι γνωρίζουμε για την νικοτίνη

Η νικοτίνη, είναι εθιστική και σίγουρα όχι ακίνδυνη– κάτι που πολύ σωστά σημειώνεται σε όλες τις συσκευασίες (καπνικών) προϊόντων, που εμπεριέχουν νικοτίνη. Όπως αναγνωρίζουν πολλοί επιστήμονες, η νικοτίνη μπορεί να αυξήσει τον καρδιακό ρυθμό και την αρτηριακή πίεση, ιδιαίτερα όταν λαμβάνεται σε υψηλές δόσεις ή χρησιμοποιείται από άτομα με προϋπάρχουσες καρδιοπάθειες, δηλαδή με υποκείμενα νοσήματα. Ωστόσο όπως υποστηρίζουν πολλές ρυθμιστικές αρχές, δεν είναι η βασική αιτία των ασθενειών που σχετίζονται με το κάπνισμα δηλαδή η ίδια η νικοτίνη δεν ευθύνεται άμεσα για τις σοβαρές ασθένειες που συνδέονται με το τσιγάρο, όπως η ΧΑΠ, οι καρδιακές παθήσεις και ο καρκίνος του πνεύμονα. Η κατανόηση αυτής της διάκρισης είναι σημαντική, καθώς συχνά πολλοί καταναλωτές συγχέουν τις βλαβερές συνέπειες της καύσης του καπνού με τη νικοτίνη.

Τι είναι η πίσσα του τσιγάρου

Η πίσσα που απελευθερώνεται από την καύση του τσιγάρου είναι ένα εξαιρετικά πολύπλοκο μείγμα χιλιάδων διαφορετικών χημικών ενώσεων. Στην ουσία η πίσσα είναι το υπόλειμμα των στερεών και υγρών σωματιδίων από τον καπνό του τσιγάρου, μετά την αφαίρεση του νερού και της νικοτίνης και δεν έχει καμία σχέση με την πίσσα που χρησιμοποιείται στην ασφαλτόστρωση. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) υπογραμμίζει ότι το βάρος της πίσσας δεν είναι από μόνο του ένας αξιόπιστος δείκτης του κινδύνου για την υγεία. Ο πραγματικός κίνδυνος έγκειται στις συγκεκριμένες τοξικές ουσίες που περιέχονται σε αυτό το μείγμα.

Τα σακουλάκια νικοτίνης ως νέο εναλλακτικό προϊόν

Τα nicotine pouches ή σακουλάκια νικοτίνης είναι ένα νέο εναλλακτικό προϊόν χωρίς πραγματικό καπνό, το οποίο επιτρέπει τη διακριτική χρήση από το στόμα, παρέχοντας νικοτίνη χωρίς τη δημιουργία αερολύματος. Τα σακουλάκια αυτά είναι μικρά σε μέγεθος και εκτός από την νικοτίνη περιέχουν νερό, ρυθμιστές pH, σταθεροποιητές, γλυκαντικές και αρωματικές ουσίες και ίνες φυτικής προέλευσης. Τοποθετούνται μεταξύ των ούλων και του άνω χείλους για έως 30-60 λεπτά.

Τα σακουλάκια νικοτίνης συχνά πυκνά συγχέονται με ένα άλλο από του στόματος προϊόν καπνού που ονομάζεται snus η κυκλοφορία του οποίου απαγορεύετε στην Ε.Ε., εκτός της Σουηδίας. Πρόκειται για δύο προϊόντα που καταναλώνονται από το στόμα, περιέχουν και τα δύο νικοτίνη και μοιάζουν εξωτερικά. Ωστόσο, υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ τους.

Το κύριο διακριτικό στοιχείο μεταξύ των δύο αυτών προϊόντων είναι ότι το snus περιέχει καπνό, ενώ τα σακουλάκια νικοτίνης δεν περιέχουν πραγματικό καπνό, αλλά «άλας» νικοτίνης. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο το snus έχει μια χαρακτηριστική γεύση καπνού, ενώ τα σακουλάκια νικοτίνης διατίθενται σε μια ποικιλία γεύσεων.

Τι είναι το snus

Το snus είναι το δημοφιλέστερο καπνικό προϊόν της Σουηδίας, το οποίο μάλιστα έχει μακρά ιστορία στη σκανδιναβική χώρα, καθώς πρωτοεμφανίστηκε τον 17ο αιώνα. Στην αρχική του μορφή επρόκειτο για ψιλοκομμένο καπνό, ο οποίος τοποθετείτο κάτω από τα χείλη. Πολύ αργότερα (τη δεκαετία του 1970) το snus άλλαξε μορφή και ξεκίνησε να διατίθεται σε «miniteabags» που προσομοιάζουν με μικρά σακουλάκια, και να τοποθετείται ανάμεσα στα ούλα και το πάνω χείλος. To snus καταφέρνει να δώσει στον χρήστη τη νικοτίνη που χρειάζεται, χωρίς να ανάψει τσιγάρο. Τα καπνά που εμπεριέχονται στο σουηδικό snus επεξεργάζονται και παστεριώνονται μέσω μιας διαδικασίας υψηλής τεχνολογίας που έχει ως αποτέλεσμα οι νιτροζαμίνες που ανιχνεύονται στον καπνό, τα βαριά μέταλλα και άλλες πιθανώς επιβλαβείς χημικές ενώσεις να παραμένουν σε χαμηλά επίπεδα.

Το snus, με βάση επιδημιολογικές μελέτες, προκαλεί λιγότερες βλάβες σε σχέση με το κάπνισμα τσιγάρου, ωστόσο το προϊόν δεν κυκλοφορεί στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες, βάσει κοινοτικής οδηγίας του 1992.

Πρόσφατα, o FDA ανανέωσε την αδειοδότηση 8 προϊόντων General Snus της Swedish Match – θυγατρική της Philip Morris International – ως προϊόντα καπνού διαφοροποιημένου κινδύνου, επιτρέπoντας στην εταιρεία να συνεχίσει να ενημερώνει τους ενήλικους καπνιστές ότι το snus μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του στόματος, καρδιακών παθήσεων, καρκίνου του πνεύμονα, εγκεφαλικού επεισοδίου, εμφυσήματος και χρόνιας βρογχίτιδας, σε σύγκριση με τα συμβατικά τσιγάρα.

Σακουλάκια νικοτίνης προοπτικές και προβληματισμοί

Τα σακουλάκια νικοτίνης κυκλοφόρησαν στην χώρα μας τον τελευταίο ενάμιση χρόνο. Ως καινούργια κατηγορία, τα προϊόντα αυτά είναι ακόμη αρρύθμιστα, δεν εντάσσονται δηλαδή κάτω από το νομοθετικό πλαίσιο των προϊόντων καπνού. Αυτό έχει ως συνέπεια να είναι προσβάσιμα από ανήλικους με αποτέλεσμα να υπάρξουν περιπτώσεις εφήβων που έκαναν κακή χρήση αυτών των προϊόντων και χρειάστηκαν ιατρική βοήθεια.

Από την άλλη μεριά έχουμε αρκετά θετικά επιστημονικά δεδομένα για τα προϊόντα αυτά. Πρόσφατα, ο FDA ενέκρινε για πρώτη φορά την κυκλοφορία στις ΗΠΑ κάποιων συγκεκριμένων προϊόντων nicotine pouches της καπνοβιομηχανίας Philip Morris International, όπου μετά από ενδελεχή αξιολόγηση των επιστημονικών φακέλων επισημαίνει ότι λόγω των σημαντικά χαμηλότερων ποσοτήτων επιβλαβών συστατικών που υπάρχουν στα προϊόντα αυτά σε σχέση με τα τσιγάρα και τα περισσότερα προϊόντα καπνού, η χρήση τους ενέχει χαμηλότερο κίνδυνο καρκίνου και άλλων σοβαρών παθήσεων υγείας.

Όμως όπως τονίζεται από τον FDA αλλά και από όλους τους ειδικούς παγκοσμίως δεν υπάρχουν ασφαλή προϊόντα καπνού ή νικοτίνης, οι νέοι δεν πρέπει να χρησιμοποιούν τα προϊόντα αυτά και οι ενήλικες που δεν είναι ήδη χρήστες δεν θα πρέπει να τα ξεκινούν.

Πως λοιπόν θα διασφαλίσουμε ότι τα προϊόντα αυτά θα παραμείνουν προσβάσιμα στους ενήλικους καπνιστές αλλά από την άλλη θα τα κρατήσουμε μακριά από τα παιδιά και τους εφήβους; Εδώ η Πολιτεία καλείται να δώσει την λύση. Η νομοθεσία θα πρέπει να είναι αυστηρή και να μην επιτρέπει της πώληση προϊόντων που θα στοχεύουν στους ανήλικούς με γεύσεις ή συσκευασίες ελκυστικές για αυτούς. Οι κυρώσεις θα πρέπει να είναι αυστηρές για τις εταιρείες και τα σημεία πώλησης που δεν εφαρμόζουν τον νόμο. Έχουμε όλοι μεγάλες προσδοκίες για το νομοσχέδιο που σύντομα θα παρουσιαστεί από το υπουργείο Υγείας για την προστασία των παιδιών μας από το αλκοόλ και τα προϊόντα καπνού.