— Γιατί είναι σημαντική η ψήφιση του νομοσχεδίου που θα επιτρέπει την επίσημη διάθεση της PrEP στην Ελλάδα;
Γιατί επιτέλους θα έχουμε στη διάθεσή μας ένα σπουδαίο όπλο για την πρόληψη της HIV λοίμωξης. Η PrEP είναι ήδη διαθέσιμη εδώ και 10 χρόνια στις ΗΠΑ και από τότε χρησιμοποιείται επίσημα από εκατοντάδες χιλιάδες άτομα σε πολλές χώρες του κόσμου. Έχει αποδείξει την αξία της ως μέτρο πρόληψης και όπου έχει χρησιμοποιηθεί έχουν μειωθεί σημαντικά οι καινούριες διαγνώσεις της HIV λοίμωξης.
— Σε τι διαφέρει η PrEP από την PEP και από την αντιρετροϊκή αγωγή που λαμβάνουν τα οροθετικά άτομα;
Όλα περιλαμβάνουν αντιρετροϊκά φάρμακα. Η PrEΡ (Pre Exposure Prophylaxis) και η PEP (Post Exposure Prophylaxis) αποτελούν μέτρα πρόληψης έναντι της μετάδοσης του HIV, με τη διαφορά ότι η PrEP χορηγείται ως προφύλαξη πριν από την έκθεση ενώ η ΡΕΡ λαμβάνεται τις πρώτες ώρες μετά την έκθεση (επαγγελματική ή σεξουαλική) στον ιό. Η αντιρετροϊκή αγωγή χορηγείται στα άτομα που ζουν με τον ιό προκειμένου να κατασταλεί ο πολλαπλασιασμός του, να αποφευχθούν οι μακροχρόνιες επιπλοκές της λοίμωξης και να μπορέσουν οι άνθρωποι να ζήσουν μια φυσιολογική ζωή. Παράλληλα, η καταστολή του ιού σε μη ανιχνεύσιμα επίπεδα αποκλείει και τη μετάδοσή του μέσω της σεξουαλικής επαφής (U=U).
Βασική αρχή: η PrEP είναι αποτελεσματική μόνο όταν τη λαμβάνει κανείς σωστά. Η μη σωστή τήρηση μπορεί να οδηγήσει σε αποτυχία της PrEP. Και δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η PrEP προστατεύει μόνο έναντι του HIV και όχι των υπόλοιπων σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων, γι' αυτό συστήνεται η παράλληλη χρήση προφυλακτικού.
— Τι πρέπει να γνωρίζει κάποιος που σκοπεύει να ξεκινήσει την PrEP; Σε τι ποσοστό τον προστατεύει από τον HIV;
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η PrEP είναι μια φαρμακευτική παρέμβαση για την οποία κάποιος πρέπει να βρίσκεται σε τακτική παρακολούθηση ώστε να εξασφαλίσουμε την ασφαλή χορήγηση της.
Βασική αρχή: η PrEP είναι αποτελεσματική μόνο όταν τη λαμβάνει κανείς σωστά. Η μη σωστή τήρηση μπορεί να οδηγήσει σε αποτυχία της PrEP. Και δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η PrEP προστατεύει μόνο έναντι του HIV και όχι των υπόλοιπων σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων, γι' αυτό συστήνεται η παράλληλη χρήση προφυλακτικού.
— Ποιες φόρμουλες χορήγησης της PrEP υπάρχουν;
Υπάρχουν δύο διαφορετικές προσεγγίσεις στη χορήγηση της PrEP. Πιο συχνά ακολουθούμε το καθημερινό σχήμα (ένα δισκίο την ημέρα). Με αυτό το σχήμα εξασφαλίζουμε πιο εύκολα καλή συμμόρφωση και σταθερή κάλυψη.
Υπάρχει και η δυνατότητα της PrEP on-demand για τα άτομα που είναι λιγότερο δραστήρια (σεξουαλικά) ή που οι επαφές τους δεν είναι τόσο συχνές. Για αυτό το σχήμα καλό θα ήταν να προηγηθεί εκτενέστερη συζήτηση με κάποιον ειδικό. Να σημειώσω πως η on-demand χρήση αφορά μόνο τους άντρες που κάνουν σεξ με άντρες.
— Αν ξεκινήσω σήμερα, μετά από πόσες μέρες θα είμαι «θωρακισμένος»;
Στο καθημερινό σχήμα η προστασία ξεκινά μια εβδομάδα μετά την έναρξη της PrEP.
— Αν παίρνω PrEP για ένα διάστημα και για οποιονδήποτε λόγο τη σταματήσω, μπορώ να την ξεκινήσω ξανά αργότερα; Θα λειτουργεί το ίδιο;
Ασφαλώς! Φτάνει να γίνεται με σωστή καθοδήγηση. Η PrEP πρέπει να χορηγείται μόνο αν χρειάζεται, οπότε πιθανόν για κάποια διαστήματα να μπορούμε να κάνουμε «διαλείμματα», μικρά ή μεγάλα. Πρέπει να σημειώσουμε πως μετά την τελευταία επαφή πρέπει να συνεχίσουμε τη λήψη PrEP για κάποια 24ωρα πριν από τη διακοπή της.
— Υπάρχει περίπτωση να παρατηρηθεί τοξικότητα ή άλλες παρενέργειες στον οργανισμό;
Όπως όλες οι φαρμακευτικές ουσίες, έτσι και η PrEP μπορεί σπάνια να εμφανίσει ανεπιθύμητες ενέργειες και για αυτόν το λόγο είναι σημαντική η τακτική παρακολούθηση και ο περιοδικός εργαστηριακός έλεγχος των ατόμων που τη λαμβάνουν.
— Ποια χάπια θα είναι διαθέσιμα στην Ελλάδα; Θα έχουμε πρόσβαση στο Truvada ή και σε γενόσημα;
Γενικά προτιμούμε τη χορήγηση γενοσήμων λόγω κόστους. Ακόμα δεν γνωρίζουμε ποια σκευάσματα θα είναι διαθέσιμα στην Ελλάδα, αλλά οι φαρμακευτικές ουσίες είναι ίδιες.
— Πώς θα γίνεται η χορήγησή της στην Ελλάδα; Με ποια κριτήρια θα επιλέγονται τα άτομα που μπορούν να τη λάβουν δωρεάν και από πού θα γίνεται η διάθεσή της;
Για την ώρα δεν έχει καθοριστεί το πλαίσιο χορήγησης της PrEP και για όλες αυτές τις διαδικασίες θα ληφθούν αποφάσεις μέσα στο επόμενο διάστημα. Υπάρχει ήδη μεγάλη εμπειρία από πολλές χώρες του εξωτερικού και αυτό θα βοηθήσει ώστε να επιλέξουμε το μοντέλο χορήγησής της που θα πρέπει να προσαρμοστεί στα ελληνικά δεδομένα.
— Τι γίνεται με τα άλλα ΣΜΝ; Πολλοί κατηγορούν την PrEP για την έξαρσή τους (σύφιλη, χλαμύδια, γονόρροια κ.ά.), με το σκεπτικό ότι συμβάλλει στη μείωση της χρήσης προφυλακτικού.
Ισχύει πως όπου έχει χρησιμοποιηθεί η PrEP, ενώ παρατηρείται σημαντική μείωση στις καινούριες διαγνώσεις HIV, έχει παρατηρηθεί πολλές φορές έξαρση στα υπόλοιπα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα. Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στη μείωση χρήσης του προφυλακτικού, αλλά μην ξεχνάμε πως, στο πλαίσιο χορήγησής της, οι άνθρωποι εξετάζονται πολύ πιο τακτικά και έτσι αντιμετωπίζουν πιο έγκαιρα τις λοιμώξεις αυτές (κάτι που πιθανόν να οδηγεί και σε μείωση της διασποράς).
— Πρόσφατα δημοσιεύτηκε η είδηση πως η Ζιμπάμπουε έγινε η πρώτη αφρικανική χώρα που ενέκρινε ενέσιμο προληπτικό φάρμακο για τον HIV (και η τρίτη χώρα παγκοσμίως, μετά την Αυστραλία και τις ΗΠΑ). Σε τι διαφέρει αυτό το φάρμακο από την PrEP από το στόμα;
Η ενέσιμη PrEP είναι μακράς δράσης και αυτό σημαίνει ότι δίνει τη δυνατότητα στο άτομο που τη χρησιμοποιεί να κάνει μία ένεση κάθε δίμηνο αντί να παίρνει καθημερινά δισκία. Είναι μια σχετικά καινούρια προσέγγιση που για κάποιους θα είναι μια βολική εναλλακτική. Η ύπαρξη διαφορετικών εναλλακτικών επιλογών δίνει τη δυνατότητα στο άτομο που θέλει να κάνει χρήση PrEP, σε συνεργασία με τον ειδικό, να επιλέγει τη μέθοδο που του ταιριάζει.
