Όταν στις 30 Νοεμβρίου του 2022 κυκλοφόρησε η πρωτοποριακή εφαρμογή τεχνητής νοημοσύνης του ChatGPT, κάνοντας πάταγο παγκοσμίως, ο κόσμος της τεχνολογίας ήταν βέβαιος πως η start-up που τη δημιούργησε θα μας απασχολούσε για πολύ καιρό. Ωστόσο, όταν ακριβώς έναν χρόνο μετά την κυκλοφορία του η OpenAI πρωταγωνιστούσε και πάλι σχεδόν σε όλα τα πρωτοσέλιδα του πλανήτη, ήταν για λόγους που δεν θα μπορούσε να είχε προβλέψει κανείς.
Η φιλόδοξη start-up, που βρίσκεται στο Σαν Φρανσίσκο, μετράει οκτώ χρόνια ζωής και ξεκίνησε ως μη κερδοσκοπικός ερευνητικός οργανισμός προτού μεταμορφωθεί σε κορυφαία επιχείρηση τεχνητής νοημοσύνης, και δεν απασχόλησε την κοινή γνώμη λόγω των καινοτόμων εργαλείων της, όπως το GPT-4 και το DALL-E 3.
Ο λόγος που την τρίτη εβδομάδα του Νοεμβρίου σύσσωμη η βιομηχανία τεχνολογίας παρακολουθούσε κολλημένη στις οθόνες της τις εξελίξεις ήταν μια εσωτερική εταιρική διαμάχη γεμάτη εντάσεις που είχε ως αποτέλεσμα την απόλυση, την εις διπλούν αντικατάσταση και τελικά τη θριαμβευτική επιστροφή του διευθύνοντος συμβούλου και ιδρυτικού μέλους της, Sam Altman – και όλα αυτά σε διάστημα μονάχα πέντε ημερών.
Ποια ήταν τα γεγονότα που συγκλόνισαν τη Silicon Valley και τον κόσμο του επιχειρείν και ποιες οι επιπτώσεις τους; Και ποια είναι τα συμπεράσματα για το μέλλον της βιομηχανίας που υπόσχεται να αλλάξει τον τρόπο που ζούμε και εργαζόμαστε περισσότερο από οτιδήποτε άλλο;
Πέπλο μυστηρίου τυλίγει πολλές λεπτομέρειες ακόμα και σήμερα, αρκετές εβδομάδες μετά, ωστόσο στους κύκλους των αναλυτών της τεχνολογίας ακούγεται ήδη ένα συμπέρασμα στο οποίο όλοι συμφωνούν: η επεισοδιακή αυτή εβδομάδα θα έχει άμεσες επιπτώσεις στη βιομηχανία της τεχνητής νοημοσύνης.
Ποια ήταν, λοιπόν, τα γεγονότα που συγκλόνισαν τη Silicon Valley και τον κόσμο του επιχειρείν και ποιες οι επιπτώσεις τους; Και ποια είναι τα συμπεράσματα για το μέλλον της βιομηχανίας που υπόσχεται να αλλάξει τον τρόπο που ζούμε και εργαζόμαστε περισσότερο από οτιδήποτε άλλο;
16 Νοεμβρίου
Η προετοιμασία και το παρασκήνιο
Όλα ξεκίνησαν με ένα γραπτό μήνυμα του επιστήμονα και συνιδρυτή της OpenAI, Ilya Sutskever, το βράδυ της Πέμπτης, ανήμερα της Ημέρας των Ευχαριστιών, σχετικά με τον προγραμματισμό μιας συνάντησης το μεσημέρι της επόμενης ημέρας. Την ίδια στιγμή, σύμφωνα με τις αναφορές, ο Sutskever επικοινωνεί και με τη CTO της εταιρείας, Mira Murati –η οποία αργότερα θα αναλάμβανε τη θέση της μεταβατικής διευθύνουσας συμβούλου για λίγες μόνο ώρες– και την ενημερώνει για την επικείμενη απόλυση του Altman.
Στη βιομηχανία της τεχνολογίας σχεδόν κανείς δεν γνώριζε τις παρασκηνιακές διεργασίες στο διοικητικό συμβούλιο, ωστόσο, όπως αποδείχθηκε εκ των υστέρων, φαίνεται πως είχε προηγηθεί μια έντονη ρήξη μεταξύ της κερδοσκοπικής πλευράς του OpenAI, που εκπροσωπείται από τον Altman, και της μη κερδοσκοπικής πλευράς, η οποία ελέγχεται από το διοικητικό συμβούλιο. Αιτία, οι διαφορετικές προτεραιότητες μεταξύ των δύο ομάδων σχετικά με τις εφαρμογές της τεχνητής νοημοσύνης και την ηθική ανάπτυξή της.
17 Νοεμβρίου
Η απόλυση που σοκάρει
Όλα έδειχναν πως η Παρασκευή της 17ης Νοεμβρίου θα ήταν μια φυσιολογική μέρα στον κόσμο της τεχνητής νοημοσύνης, δίχως πολλές εξελίξεις, μέχρι τη σοκαριστική είδηση που εξέδωσε το διοικητικό συμβούλιο της OpenAI αργά το απόγευμα. Με μια κοφτή δήλωση, η εταιρεία ανακοίνωσε την απόλυση του CEO Sam Altman, προκαλώντας κύματα έκπληξης και αιφνιδιασμού στη βιομηχανία της τεχνολογίας. «Η αποχώρηση του κ. Altman προέκυψε κατόπιν αξιολόγησής του από το συμβούλιο, το οποίο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι υπήρξε ασυνεπής στις συνεννοήσεις του με το συμβούλιο, κι αυτό τον εμπόδιζε να ασκεί τα καθήκοντά του», ανέφερε η ανάρτηση της εταιρείας. «Το διοικητικό συμβούλιο δεν έχει πλέον εμπιστοσύνη στην ικανότητά του να ηγείται της OpenAI».
Η ανακοίνωση της εταιρείας ήταν απροσδόκητη αλλά και μυστήρια, καθώς δεν επικαλέστηκε κάποια συγκεκριμένη διαμάχη ή πρόβλημα με τον Altman, ωστόσο το timing, προτού καν κλείσουν οι αγορές, πρόδιδε τη σοβαρότητά της. Αμέτρητες εικασίες και φήμες άρχισαν να κυκλοφορούν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, καθώς σύσσωμος ο κόσμος της τεχνολογίας προσπαθούσε να ερμηνεύσει τη νεφελώδη κατάσταση. Η δημοσιογράφος τεχνολογίας Kara Swisher δεν άργησε να αποκαλύψει, μερικές ώρες αργότερα, πως αιτία της απομάκρυνσης ήταν πράγματι οι διαφορετικές προτεραιότητες μεταξύ της κερδοσκοπικής και της μη κερδοσκοπικής πλευράς της OpenAI.
Αργότερα το απόγευμα, η OpenAI πραγματοποιεί συνάντηση σε ολομέλεια, κατά την οποία ο Sutskever υπερασπίστηκε σθεναρά την απόλυση του Altman, ισχυριζόμενος μάλιστα ότι ήταν απαραίτητη κίνηση ώστε να προστατευθεί η αποστολή του OpenAI να «καταστήσει την τεχνητή νοημοσύνη επωφελή για την ανθρωπότητα». Το διοικητικό συμβούλιο ανακοίνωσε επίσης ότι η Mira Murati θα αναλάμβανε τη θέση της μεταβατικής διευθύνουσας συμβούλου.
Η μέρα ολοκληρώθηκε με μία ακόμα επεισοδιακή εξέλιξη, καθώς ο συνιδρυτής και πρόεδρος της OpenAI, Greg Brockman, ανακοίνωσε με τη σειρά του την παραίτησή του από την εταιρεία με μια ανάρτηση στο Χ, ενώ λίγο αργότερα τρεις ανώτεροι ερευνητές τον ακολούθησαν, αναχωρώντας επίσης από την εταιρεία.
18 Νοεμβρίου
Το τοπίο θολώνει
Η μέρα, Σάββατο, ξεκινά με τη διαρροή εκ των έσω ενός εγγράφου της εταιρείας που αναφέρει πως η απόφαση του διοικητικού συμβουλίου δεν ελήφθη λόγω κάποιου παραπτώματος ή οποιασδήποτε παραβίασης οικονομικών και επιχειρηματικών πρακτικών της εταιρείας από την πλευρά του Altman, ξεκαθαρίζοντας πως επρόκειτο για «μια αιφνιδιαστική διακοπή της επικοινωνίας μεταξύ του Σαμ και του διοικητικού συμβουλίου».
Πάντως, στο μεταξύ η εταιρεία υφίσταται τις πρώτες συνέπειες των απροσδόκητων εξελίξεων. Η σχεδιαζόμενη πώληση μετοχών εργαζομένων της OpenAI που θα ανέβαζαν την αξία της start-up σε περίπου 86 δισεκατομμύρια δολάρια βρίσκεται πλέον στον αέρα, και αν συμβεί θα είναι μειωμένη η αξία της πώλησης, θέτοντας τη χρηματοδότηση της εταιρείας σε κίνδυνο. Στο μεταξύ, οι επενδυτές της εταιρείας, εξαγριωμένοι απ’ όσα έχουν συμβεί, φέρεται να ασκούν πίεση στο διοικητικό συμβούλιο ώστε να επανέλθει ο Altman, φτάνοντας μάλιστα στο σημείο να βάλουν τη Microsoft στο παιχνίδι.
Από την πλευρά του, ο Altman πληροφορεί τους επενδυτές πως σχεδιάζει να ξεκινήσει μια νέα επιχείρηση στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης, ενώ θεωρείται πως όποια μορφή και αν αυτή πάρει τελικά, ο Brockman θα συμμετάσχει επίσης στην προσπάθεια.
19 Νοεμβρίου
Οι διαπραγματεύσεις καταρρέουν
Μόνο ημέρα ξεκούρασης δεν ήταν η Κυριακή της 19ης Νοεμβρίου για τον κόσμο της τεχνολογίας, καθώς ξεκινά με την άφιξη του Altman στα κεντρικά γραφεία της OpenAI στο Σαν Φρανσίσκο – τα στελέχη της εταιρείας πιέζουν για την επαναφορά του στη θέση του διευθύνοντος συμβούλου.
Η συζήτηση εξελίσσεται σε μια θυελλώδη διαπραγμάτευση, ωστόσο, παρά τις πιέσεις, το διοικητικό συμβούλιο αντιστέκεται σθεναρά στο ενδεχόμενο αντικατάστασής του. Το απόγευμα γίνεται πια ξεκάθαρο πως ο Altman δεν είναι διατεθειμένος να επιστρέψει και καθώς έχει πλέον τη Mira Murati στο πλευρό του, η OpenAI διορίζει τον Emmett Shear, συνιδρυτή της πλατφόρμας βίντεο Twitch, ως προσωρινό διευθύνοντα σύμβουλο.
20 Νοεμβρίου
Η πόρτα της Microsoft και η μαζική έξοδος
Η Δευτέρα φέρνει ανατρεπτικές εξελίξεις στο πεδίο των διαπραγματεύσεων, καθώς ο Sam Altman, ο Greg Brockman και οι συνεργάτες τους ανακοινώνουν ότι σκοπεύουν τελικά να ενταχθούν στη Microsoft για να ηγηθούν μιας νέας ερευνητικής ομάδας τεχνητής νοημοσύνης. Η εταιρεία, μάλιστα, αφήνει την πόρτα της ορθάνοιχτη σε άλλα στελέχη της OpenAI, ξεκαθαρίζοντας πως διαθέτει τους πόρους να τους εντάξει στους κόλπους της. Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, περίπου 500 εκ των 770 εκατ. εργαζομένων της εταιρείας δημοσιεύουν μια επιστολή, όπου γνωστοποιούν την πρόθεσή τους να παραιτηθούν, εκτός εάν το διοικητικό συμβούλιο της start-up παραιτηθεί και ο Altman επανέλθει στην ηγεσία της.
Το πιο σοκαριστικό όλων είναι πως ανάμεσα στις υπογραφές των εργαζομένων βρίσκεται και αυτή του Sutskever, του κατά τα φαινόμενα ιθύνοντα νου της απόλυσης. Με μια ανάρτησή του στο X δηλώνει πως μετανιώνει σκληρά για την απόφασή του να απομακρύνει τον Altman και υπόσχεται πως θα κάνει ό,τι περνά από το χέρι του για να τον επαναφέρει.
Καταφεύγοντας και πάλι στην πλατφόρμα του Χ, ο Altman και ο Brockman δηλώνουν συγκινημένοι από το τεράστιο κύμα συμπαράστασης των συναδέλφων τους και αναφέρουν πως είναι ανοιχτοί στο ενδεχόμενο της επιστροφής τους στο OpenAI, αρκεί φυσικά να εκπληρωθεί μια σημαντική προϋπόθεση: να παραμεριστούν όλα τα υπόλοιπα μέλη του διοικητικού συμβουλίου που αποφάσισαν την απόλυσή του.
21 Νοεμβρίου
Η επιστροφή και οι αλλαγές στο διοικητικό συμβούλιο
Τελικά, την Τρίτη η επεισοδιακή υπόθεση έληξε όσο αιφνιδιαστικά ξεκίνησε. Με μια ξαφνική ανακοίνωση, η OpenAI αποκάλυψε ότι η εταιρεία είχε πλέον καταλήξει σε συμφωνία με τον Altman ώστε να επιστρέψει ως διευθύνων σύμβουλος, φέρνοντας μαζί και μια ριζική αλλαγή στο διοικητικό συμβούλιο.
Εκτός από τον πρωταγωνιστή του επεισοδιακού πενθημέρου, το νέο διοικητικό συμβούλιο θα περιλάμβανε και μια σειρά από πολύ ενδιαφέρουσες προσωπικότητες, ενδεικτικές της μελλοντικής κατεύθυνσης της εταιρείας, όπως ο πρώην υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, Larry Summers, και ο πρώην CEO της Salesforce, Bret Taylor. Μία εβδομάδα μετά, και έπειτα από τον κομβικό ρόλο που διαδραμάτισε στις διαπραγματεύσεις, η Microsoft κερδίζει κι εκείνη μια θέση στο διοικητικό συμβούλιο, χωρίς δικαίωμα ψήφου μεν, αλλά με άμεση πλέον πρόσβαση στην εταιρική διακυβέρνηση της start-up.
Οι συνέπειες και τα συμπεράσματα
Πάνω απ’ όλα οι άνθρωποι, αλλά και οι κολοσσοί
Παραμένει ακόμα άγνωστο για ποιον ακριβώς λόγο ήρθε αρχικά σε ρήξη το διοικητικό συμβούλιο με τον Altman, ωστόσο το σίγουρο είναι πως η απόλυτη πλειοψηφία της εταιρείας ήταν τελικά διατεθειμένη να πάρει το μέρος του, προβαίνοντας μάλιστα σε εντυπωσιακές ενέργειες για να τον στηρίξει. Μέχρι να ανακοινώσει την επιστροφή του στην OpenAI, ο επιχειρηματίας είχε κερδίσει την υποστήριξη 600 συναδέλφων του που δήλωναν πως θα τον ακολουθήσουν στα επόμενα βήματά του. Από τη μια, πρόκειται μάλλον για μια τρανή απόδειξη πως ακόμα και στη βιομηχανία της τεχνητής νοημοσύνης και του αυτοματισμού ο ανθρώπινος παράγοντας παραμένει ισχυρός και αναντικατάστατος. Από την άλλη, δεν είναι λίγοι εκείνοι που θεωρούν πως αν οι επενδυτές αλλά και η Microsoft δεν τάσσονταν τόσο δυναμικά υπέρ του Altman, τα πράγματα θα είχαν πάρει αρκετά διαφορετική τροπή.
Εξελίξεις στη βιομηχανία της τεχνητής νοημοσύνης
Φυσικά, το επεισοδιακό πενθήμερο δεν θα μπορούσε παρά να έχει άμεσες επιπτώσεις στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης καθαυτόν. Το χάος στην OpenAI προκάλεσε μεγάλη ανησυχία σε πολλούς από τους πελάτες της, κι αυτό τους έκανε να εξετάσουν σοβαρότερα μια σειρά από εναλλακτικές στο Chat-GPT. Ανάμεσα στους ανταγωνιστές που ωφελήθηκαν βρέθηκε αναμφίβολα και η νεοσύστατη εταιρεία ΑΙ Anthropic, στην οποία η Google επένδυσε πρόσφατα 2 δισ. δολάρια, και η οποία κυκλοφόρησε μια σειρά από σημαντικές αναβαθμίσεις στο Claude 2.1, ένα χρήσιμο εργαλείο τεχνητής νοημοσύνης. Η εταιρεία ισχυρίζεται μάλιστα πως δέχτηκε δεκάδες τηλεφωνήματα σχετικά με τα προϊόντα της από πελάτες της OpenAI.
Μια τεχνολογία που διχάζει
Μπορεί το «δράμα της OpenAI» να έφτασε πλέον στο τέλος του, ωστόσο τα σημαντικότερα ερωτήματα σχετικά με τα αίτια της ρήξης παραμένουν αναπάντητα. Εξίσου νεφελώδης είναι και η μελλοντική πορεία της OpenAI υπό τον Altman και τη νέα διοίκηση, που πάντως κάνει σίγουρα μια στροφή προς το for-profit μοντέλο. Το θολό τοπίο, που επιμένει, έχει δημιουργήσει μια σειρά από εικασίες, μία εκ των οποίων είναι και η θεωρία για την ύπαρξη του λεγόμενου Q*, ενός νέου και εξαιρετικά ισχυρού εργαλείου τεχνητής νοημοσύνης που λέγεται πως χτύπησε το καμπανάκι σε ορισμένους στην OpenAI σχετικά με την ασφάλεια. Τίποτα δεν έχει ξεκαθαριστεί ακόμα, ωστόσο είναι βέβαιο πως στην παρούσα φάση της εκθετικής ανάπτυξής της, η τεχνητή νοημοσύνη είναι μια τεχνολογία που διχάζει και οι αλλαγές στο επιχειρηματικό τοπίο μπορεί να συμβούν αιφνιδιαστικά, από τη μια στιγμή στην άλλη.
Ο ρόλος των social media
Ένα παράλληλο συμπέρασμα που βγήκε αυτές τις επεισοδιακές ημέρες είναι η επίδραση των social media κατά τη διάρκεια των αλλοπρόσαλλων διαπραγματεύσεων. Ανακοινώσεις, αποκαλύψεις και βιωματικές αναφορές δημοσιεύονταν συνεχώς στο X από τους πρωταγωνιστές των ημερών –αξίζει να σημειωθεί πως ο Ίλον Μασκ ήταν κάποτε στο συμβούλιο της εταιρείας και διατηρεί στενές επαφές με τους ιδρυτές της–, πυροδοτώντας διαρκώς καινούργιες εξελίξεις και επηρεάζοντας τις μετοχές, τους επενδυτές αλλά και τις ίδιες τις διαπραγματεύσεις. Πρόκειται για μία ακόμα υπενθύμιση πως εν έτει 2023 το ισχυρότερο αφήγημα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι ικανό να επηρεάσει τις αποφάσεις των πιο επιδραστικών εταιρειών του πλανήτη.
