«Δεν έχει πράσινο η Αθήνα», πόσες φορές το έχετε πει αυτό; Και δεν έχετε άδικο, η αλήθεια είναι πως η πόλη μας βρίσκεται ακόμα μακριά από την ιδανική αναλογία που κατά τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας είναι 9 τ.μ. ανά κάτοικο. Όμως, έχοντας αυτή την έλλειψη στο μυαλό μας, νομίζω ότι συχνά δεν παρατηρούμε το υπάρχον πράσινο, τις κινήσεις ανανέωσής του που γίνονται όχι στα προάστια αλλά ακόμα και στις πιο κεντρικές οδούς της πόλης.
Η Πατησίων είναι για μένα ένας από τους πιο ενδιαφέροντες δρόμους της Αθήνας. Κι αυτό γιατί έχει πολλά πρόσωπα, γιατί είναι πολυπολιτισμική, γιατί οι βιτρίνες της δημιουργούν μια πυκνή και διαφορετική αγορά. Εκεί, στη συμβολή των οδών Πατησίων και Καυταντζόγλου στα Πατήσια, μόλις αναγεννήθηκε ένας χώρος πρασίνου που ενδεχομένως να έχετε προσπεράσει στο παρελθόν.
Σε μία από τις πιο πυκνοκατοικημένες περιοχές της Αθήνας, σε μια έκταση 7.500 τ.μ. βρίσκεται το Πάρκο Κλωναρίδη-ΦΙΞ. Πήρε το όνομά του από το παλιό εργοστάσιο ζυθοποιίας και παγοποιίας Κλωναρίδη, που χτίστηκε στις αρχές του 20ου αιώνα, όταν ο δρόμος είχε χαραχτεί για να αποτελέσει την κεντρική λεωφόρο των Αθηνών. Το 1930, το εργοστάσιο πέρασε στα χέρια της οικογένειας ΦΙΞ, όμως οι εγκαταστάσεις μπύρας δεν δούλεψαν ποτέ παρά λειτούργησαν σαν αποθήκες και παρήγαν πάγο που μάλιστα έφτανε με τσουβάλια τυλιγμένα σε αλάτι μέχρι την Αίγυπτο. Το μόνο που έχει μείνει να θυμίζει το παρελθόν είναι η βίλα της οικογένειας που στέκει ακόμα στην άκρη του οικοπέδου.
Μέχρι πριν λίγους μήνες, το πάρκο είχε μια εικόνα ξερού τοπίου, στο σημείο είχε επικρατήσει αυτό που λέγεται «τρίτο τοπίο», ό,τι νέο φύτρωνε εκεί έβγαινε μόνο του ενώ κατά τόπους υπήρχε ένα πολυκαιρισμένο γκαζόν. Καθώς φέτος ήταν μια πολύ άνυδρη χρονιά, τα δέντρα του έμοιαζαν να ξεψυχούν, ήδη από πέρυσι το καλοκαίρι τα πλατάνια του είχαν χάσει τα μισά τους φύλλα.
Σε περίπτωση που το είχατε περπατήσει κάποτε, αν το επισκεφθείτε τώρα θα διαπιστώσετε ότι άλλαξε ριζικά και απέκτησε ξανά ζωή. Με την ολοκλήρωση των εργασιών ανάπλασης που υλοποίησε ο Δήμος Αθηναίων, με την υποστήριξη της Ολυμπιακής Ζυθοποιίας και της FIX Hellas μέσω του Athens Partnership και του προγράμματος «Υιοθέτησε την πόλη σου», δημιουργήθηκε ένα σύγχρονο, αειφόρο πάρκο. Η ανανέωσή του έχει πιλοτικό χαρακτήρα, θέλοντας να αποτελέσει ένα παράδειγμα για το πώς μπορεί να επέμβει κανείς στο πράσινο της Αθήνας με έναν τρόπο που είναι βιώσιμος.
Το πάρκο χωρίζεται σε πέντε διαφορετικές ενότητες -τρόπους αντιμετώπισης του πρασίνου- στις οποίες μπορούμε να περιηγηθούμε, να εκπαιδευτούμε, να ευαισθητοποιηθούμε σε σχέση με τη φύση και το περιβάλλον. Ξεκινώντας τη βόλτα σας από το βόρειο όριο με τη βίλα Κλωναρίδη, θα συναντήσετε πολυετή κι αυτοφυή αγρωστώδη, φυτά που τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιούνται σε αστικές αναπλάσεις σε όλη την Ευρώπη, ενώ, στον χώρο πρασίνου της Πατησίων είναι τοποθετημένα σε δυναμικές διατάξεις σηματοδοτώντας την είσοδο από τη βίλα Κλωναρίδη προς το πάρκο, σε ανάμνηση της καλλιέργειας βρώμης, του βασικού φυτού ζυθοποίησης.
Όπως έμαθα, αυτές οι φυτεύσεις από αυτοφυή είδη της ελληνικής χλωρίδας έχουν πολύ μεγάλη ικανότητα απορρύπανσης του αέρα, δεν απαιτούν πολύ νερό και παράγουν βρώσιμους σπόρους και καρπούς προσελκύοντας πουλιά και ωφέλιμα έντομα. Σε περίπου τρεις μήνες θα έχουν ανθίσει με τέτοιο τρόπο που δεν θα μπορούμε να διακρίνουμε το χώμα αλλά θα βλέπουμε να προκαλείται μια ωραία ροή και η κίνηση των φύλλων με το παραμικρό αεράκι. Ενώ βρίσκεστε εκεί, σηκώστε το κεφάλι σας προς τα πάνω, προς τα σφενδάμια και τα κλαδιά τους, θα δείτε ότι έχουν τοποθετεί ταΐστρες και φωλιές πουλιών.
Με διαφορετικές υφές φυλλωμάτων ανθών, με χρώματα και αρώματα, ακολουθώντας την εποχικότητα και διαθέτοντας βοτανικές πινακίδες, στο κεντρικό τμήμα του πάρκου δημιουργήθηκε ένας κήπος αφιερωμένος στις αισθήσεις. Κρύβει ακόμα πάρα πολλά μυστικά μιας και είναι γεμάτο βολβούς οι οποίοι θα «εκφραστούν» σε λίγες μέρες. Αυτό το σημείο του Πάρκου ΦΙΞ θέλει να αποτελέσει έναν τόπο φυτοθεραπείας που μας είναι απαραίτητη αν αναλογιστεί κανείς τους ρυθμούς και τις ώρες που περνάμε στο αστικό τοπίο. Είχα καιρό να συναντήσω τόσο αρωματική ρίγανη μέσα στην πόλη όπως αυτή που βρήκα εκεί.
Στο ανατολικό όριο με την οδό Πατησίων, η περιοχή αυτή αποτελεί το μοναδικό σημείο του πάρκου στο οποίο διατηρήθηκε και αποκαταστάθηκε η επιφάνεια του χλοοτάπητα. Ο χώρος αυτός που πλαισιώνεται στο δυτικό του τμήμα από γραμμικές φυτεύσεις πολυετών ποωδών ειδών και μεσαίων θάμνων φαίνεται ότι θα αποτελέσει σημείο συνάντησης και συγκέντρωσης στο πάρκο για τη διεξαγωγή διαφόρων υπαίθριων δραστηριοτήτων.
Στο νότιο όριο με την οδό Καυτατζόγλου κυριαρχεί το υγρό στοιχείο, ένας κήπος αφιερωμένος στη βιοποικιλότητα. Εκεί που κάποτε βρισκόταν ένα σιντριβάνι αδειανό και εγκαταλειμμένο πλέον μπορούμε να χαλαρώσουμε στα νέα ξύλινα καθίσματά του και να θαυμάσουμε τα υδροχαρή φυτά και τα σκιόφυτα. Καθώς το νερό θα περάσει φυσικά από τους απαραίτητους κύκλους, πρόκειται να γεμίσει με νούφαρα ενώ πεταλούδες και λιβελούλες προβλέπεται ότι θα μαζευτούν γύρω τους.
Στο δυτικό όριο με την οδό Τσίλλερ, μεσογειακοί θάμνοι θα βοηθήσουν τα υφιστάμενα δέντρα να ξανανιώσουν ρίχνοντας τους σπόρους τους στο έδαφος, οπότε θα δημιουργηθεί ένα φυσικά πράσινο κι σκιερό μέρος που θα αντέχει στα πατήματα μας. Η δυτική δενδροστοιχία με τα κάποτε ταλαιπωρημένα πλατάνια τονίστηκε από γραμμικές φυτεύσεις πολυετών ποωδών ειδών και μεσαίων θάμνων.
Πέρα από την φύτευση περισσότερων από 4.500 νέων φυτών της μεσογειακής και ελληνικής χλωρίδας που παρουσιάζουν μεγάλη αντοχή στον αστικό ιστό και τη ρύπανση, στο πάρκο Φιξ έγινε ιδιαίτερη προσπάθεια να βελτιωθούν όλα εκείνα που δεν μπορεί να διακρίνουμε εμείς αλλά είναι απαραίτητα για να διατηρηθεί το μέρος έτσι που να μπορούμε να το επισκεπτόμαστε. Χρησιμοποιήθηκε μεγάλη ποσότητα κομπόστ κι οργανικών ουσιών και αποκαταστάθηκε πλήρως όλο το σύστημα αυτόματης άρδευσης για την βέλτιστη οικονομία νερού ενώ παράλληλα περιορίστηκε η επιφάνεια χλοοτάπητα μειώνοντας την ημερήσια κατανάλωση του νερού.
Σε αυτό το πάρκο θα συναντήσετε και κάτι άλλο μοναδικό. Τα 27 παγκάκια του συνθέτουν μια μόνιμη υπαίθρια εικαστική έκθεση, φιλοτεχνήθηκαν από τους φοιτητές του ΑΚΤΟ Art & Design κι αποτελούν μια καλλιτεχνική πινελιά που δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητη. Θα διακρίνετε χρώματα και εικόνες από την Ελλάδα, μνήμες από τις παρέες, τις γειτονιές και τη φύση στις ξύλινες κατασκευές του πάρκου που δεν βρίσκονται εκεί μόνο για να ξεκουραστείτε.
Εκτός από ιδανικός τόπος συνάντησης και αναψυχής, ένα αειφόρο πάρκο βοηθάει στην προστασία του περιβάλλοντος με την ενίσχυση της τοπικής χλωρίδας και πανίδας, στη μείωση των πλημμυρικών φαινομένων με την ελαχιστοποίηση των σκληρών επιφανειών. Έχετε δει φυτά, ψηλά δέντρα και φοίνικες να μοιάζουν λες και χαμογελούν; Στα Πατήσια συμβαίνει, κι αυτός είναι ένας καλός λόγος για να γνωρίσετε την νέα εικόνα του Πάρκου ΦΙΞ.
