Πίψα, πίψα, πίψααα!». Αισθάνεσαι αμέσως πιο οικεία όταν ακόμα και μέσα σε ένα λεωφορείο, σε δρομολόγιο κοντά στα βόρεια σύνορα της Αργεντινής με την Βολιβία, μια κυρία έχει ανέβει και πουλάει πίτσα στους επιβάτες (πίψα λόγω της βαριάς τοπικής προφοράς). Εκτός από πίτσα πουλάει σάντουιτς με λάμα «μιλανέζα», σνίτσελ από λάμα δηλαδή.
Είμαστε στις Άνδεις, τη ραχοκοκαλιά της Νότιας Αμερικής. Στα βιβλία περιγράφονται ως η «μακρύτερη οροσειρά της γης» με μήκος 7000 χιλιόμετρα. Στην πραγματικότητα θα ταξιδεύεις για μήνες και αυτές θα είναι πάντα εκεί. Στη Αργεντινή, τη Βενεζουέλα, τη Βολιβία, το Εκουαδόρ, την Κολομβία, το Περού, τη Χιλή. Ώρες και ώρες ταξιδιού με λεωφορεία και αεροπλάνα και πού είσαι; Είσαι ακόμα μέσα στις Άνδεις.
Κάκτοι, λάμα (που για την ακρίβεια το σωστό τους όνομα είναι γιάμα), ηλεκτρικές καταιγίδες, παγωμένα ντουζ, τσάι από φύλλα κόκας- αντίδοτο για τον πονοκέφαλο που σου δημιουργεί το μεγάλο υψόμετρο συνθέτουν εδώ την καθημερινότητα.
Το όνομά τους έρχεται από την λέξη anti που σημαίνει ανατολή στην quechua (κέτσουα), μια από τις κοινές γλώσσες των ιθαγενών ανθρώπων των Άνδεων και επίσημη γλώσσα της αυτοκρατορίας των Ίνκα. Παρά την καταπίεση της από τους αποικιοκράτες, παραλλαγές της μιλιούνται ακόμα ευρέως στα χωριά και κάνουν τη επικοινωνία με τους ντόπιους ακόμα πιο... ενδιαφέρουσα.
Περικλεισμένοι από τις Άνδεις στη Tilcara και στη πολύχρωμη Quebrada de Humahuaca
Σε λίγο φτάνουμε στη Τιλκάρα, 1000 χμ μακριά από το ευρωπαϊκό Buenos Aires και ιδανικό μέρος για να στήσεις τη βάση σου αν θες να δεις την Quebrada de Humahuaca, την ορεινή κοιλάδα και μέρος της Παγκόσμιας Κληρονομίας της Unesco με τα βαθιά χρώματα και την σκληρή ομορφιά.
Εκεί, σε αυτό το γεωλογικό ποίημα που πρέπει να απολαύσεις νωρίς το πρωί κάτω από το δυνατό φως του ήλιου, τα βουνά αποτελούνται από στρώσεις έντονου πράσινου, δίπλα σε ρουμπινί, κίτρινες και ροζ αποχρώσεις.
Η ποικιλία των χρωμάτων οφείλεται στη συσσώρευση από διαφορετικά ιζήματα, που μαρτυρούν και διαφορετικές χρονικές περιόδους. Τις πιο εντυπωσιακές αντιθέσεις θα της δεις στη Serranía de Hornocal ή στο Cerro de los Siete Colores, τον λόφο των επτά χρωμάτων.
Η ίδια η Τιλκάρα, με μια πρώτη ματιά δεν έχει τίποτα το εξαιρετικό. Τα χαρακτηριστικά της είναι η σκόνη που την καλύπτει το πρωί και τα αστέρια που βλέπεις πεντακάθαρα το βράδυ ενώ οι Άνδεις την περικλείουν τόσο στενά, που νιώθεις σαν να έχεις κάτσει στη πρώτη-πρώτη σειρά στο σινεμά και παρακολουθείς κάπως ζαλισμένος το θέαμα.
Οι κρεπ όγκοι γης στέκονται τεράστιοι, απειλητικοί και υποβλητικοί και μοιάζουν να εκπέμπουν κάτι σχεδόν πνευματικό.
Πέρα απ' την επίσκεψη στα πολύχρωμα βουνά της Quebrada και τη Pucará de Tilcara, το φρούριο της προ-Ίνκα εποχής, θα περάσεις πολλές ώρες χωρίς να κάνεις απολύτως τίποτα
Διαβάζεις το βιβλίο σου, σχεδιάζεις την επόμενη διαδρομή ή κοιτάς τα βουνά. Το μεσημέρι θα βρεις τις κυρίες στο δρόμο να ετοιμάζουν και να πουλάνε ένα είδος τορτίγιας ψητής στα κάρβουνα ενώ σχεδόν σε όλα τα εστιατόρια θα έχει στο μενού locro, ένα πηχτό και χορταστικό γεύμα από καλαμπόκι, φασόλια, papa chola (μια μικρή πατάτα με ροζ φλούδα και ξεχωριστή γεύση) και κάποιο κρέας- συνήθως μοσχάρι ή chorizo.
Κάκτοι, λάμα (που για την ακρίβεια το σωστό τους όνομα είναι γιάμα), ηλεκτρικές καταιγίδες, παγωμένα ντουζ, τσάι από φύλλα κόκας- αντίδοτο για τον πονοκέφαλο που σου δημιουργεί το μεγάλο υψόμετρο συνθέτουν- εδώ την καθημερινότητα.
Και τα αξέχαστα γεύματα στη Khuska, το τελείως ανεπιτήδευτο, αλλά εξαιρετικό εστιατόριο που σερβίρει: ψωμί με ντιπ από μωβ καλαμπόκι, βελουτέ σούπα φιστικιού, λάμα σιγομαγειρεμένο σε μαύρη μπίρα και papas andinas (πατάτες από τον πρώτο τόπο που ευδοκίμησαν ποτέ), κρασί Torrontés από το Cafayate και ένα άλλο με γεύσεις υγρής σπηλιάς και πέτρας. Όλα μαζί για λιγότερο από 15 ευρώ.
Ιστορίες των Ίνκα στη Salta
Τέσσερις ώρες δρόμο νοτιότερα θα βρεις την Σάλτα, έναν άλλο κόσμο, πιο μαλακό, με ανδαλουσιανά στοιχεία και τον κουφετί καθεδρικό, σαν γαμήλια τούρτα, στη μέση της κεντρικής πλατείας.
Κάπου ανάμεσα στις βόλτες για κρασί, σε αυτή την πιο εύκολη, βολική πόλη, πήγαμε στο Museo de Arqueología de Alta Montaña (MAAM) (το Μουσείο Αρχαιολογίας Υψηλού Υψομέτρου), ένα από τα σημαντικότερα μουσεία της χώρας με συγκλονιστικά στοιχεία για την κουλτούρα των Ίνκα και τις θυσίες παιδιών που πραγματοποιούνταν στα ύψη των Άνδεων, σε ξεχωριστές περιστάσεις όπως τον θάνατο σημαντικών αρχηγών ή μεγάλων λιμών.
Το κεντρικό έκθεμα του μουσείου μπορεί να ακουστεί γκροτέσκο: είναι το μουμιοποιημένο σώμα ενός από τα τρία παιδιά (σε κυκλική εναλλαγή ανά έξι μήνες) που βρέθηκαν στη κορυφή του ανενεργού ηφαιστείου Llullaillaco το 1999.
Σύμφωνα με τους αρχαιολόγους τα παιδιά θυσιάστηκαν κατά τη διάρκεια θρησκευτικού τελετουργικού. Αφού τα μέθυσαν με chicha, ένα αλκοολούχο ποτό από καλαμπόκι, τα άφησαν να παγώσουν στην κορυφή του ηφαιστείου και αργότερα τα έθαψαν κάτω απ' το χώμα.
Σε μια πιο ανάλαφρη νότα, στο ίδιο μουσείο μάθαμε ότι οι Ίνκας ήξεραν από πάρτι καθώς μια από τις καταγεγραμμένες συνήθειες τους ήταν σε μεγάλες σπιτικές συγκεντρώσεις, όπου το ποτό φυλασσόταν σε μεγάλα πέτρινα αγγεία, η οικοδέσποινα να κλειδώνει μέσα στο σπίτι τους καλεσμένους και να ρίχνει το κλειδί στον πάτο του αγγείου ώστε να μην μπορεί να ανακτηθεί μέχρι να έχουν γίνει όλοι επαρκώς τύφλα.
Για κρασί στη έρημο της Mendoza
Από τη Salta ένα 20ωρο ταξίδι με το λεωφορείο μέσα στην έρημο και τον ενοχλητικό ήλιο μας έφερε κοντά στην απελπισία αλλά ξεχαστήκαμε όταν στην άκρη του δρόμου είδαμε απ' το παράθυρο για πρώτη φορά αρμαντίλο και έναν μίνι ανεμοστρόβιλο.
Πολλές περιοχές της Αργεντινής όπως η Σάλτα και το Σαν Χουάν παράγουν κρασί αλλά η Μεντόζα είναι το βασίλειο εξαιτίας της ποικιλίας της παραγωγής της και-εννοείται-του Μάλμπεκ. Το κλίμα, το υψόμετρο και το νερό που λιώνει από τους πάγους των Άνδεων και κάνει το χώμα τόσο πλούσιο είναι οι λόγοι που τα κρασιά της είναι τόσο διάσημα.
Μια ώρα περίπου έξω από την πόλη, στο Maipu, το Lujan de Cuyo και την κοιλάδα Uco βρίσκονται μερικά από τα καλύτερα οινοποιία του κόσμου που προσφέρουν ξεναγήσεις και δοκιμές. Στο Maipu, με την πανοραμική θέα, μπορείς να κάνεις ποδηλατάδα κατά μήκος των αμπελώνων, και να επισκεφτείς από hi-tech, κυριλέ οινοποιία όπως το Lagarde με το ακριβό, σκούρο βιολετί, Henry μέχρι το οινοποιείο του Carmelo Patti.
Αυτός ο γκουρού των σταφυλιών, παρόλο που φτιάχνει κρασί φημισμένο σε όλο τον κόσμο, ξεναγεί αυτοπροσώπως τον κόσμο στο εργαστήριο και φροντίζει όλα τα στάδια της μικρής παραγωγής μέχρι τις ταμπέλες των μπουκαλιών για τις οποίες μας ρωτάει και τη γνώμη μας. Δεν θα θελα να μάθει ποτέ ότι έσπασα τον φελλό στο μπουκάλι που μας πούλησε και πέρασα το κρασί του από σουρωτήρι.
Για ευνόητους λόγους η ποδηλατάδα γίνεται όλο και πιο ευχάριστη όσο τα οινοποιεία και οι δοκιμές συνεχίζονται. Κάποιοι μπορεί για παράδειγμα να προσπαθήσουν ποδηλατικά τρικ όπως να σταθούν όρθιοι στη σέλα ενώ ταυτόχρονα βγάζουν φωτογραφίες.
Αυτή ίσως να είναι μια καλή στιγμή για γεύμα σε ένα από τα οινοποιία. Λουκάνικα και πολλά, διαφορετικά κομμάτια κρέατος ψήνονται με τέχνη στα κάρβουνα στο ακραίο μπάρμπεκιου που λέγεται asado για να βγουν τρυφερά και ματωμένα στη μέση. Οι empanadas, τα πιο δημοφιλή γεμιστά πιτάκια της Αργεντινής, εδώ γεμίζονται με κιμά και κρεμμύδι που ψήνεται σε μαντεμένιο τηγάνι σε ανοιχτή φωτιά.
Ruta 40: O δρόμος προς το «τέλος του κόσμου»
Η Μεντόζα, μαζί ίσως με το Μπαριλότσε, είναι οι τελευταίες κοσμοπολίτικες στάσεις στη διαδρομή προς το κάτω κομμάτι της χώρας.
Το Μπαριλότσε, γνωστό και ως ο τόπος που παραθέριζε η οικογένεια της Μαρίας της Γειτονιάς, είναι χτισμένο στην όχθη της λίμνης Nahuel Huapi, σε ένα εντυπωσιακό τοπίο με κρυστάλλινη ατμόσφαιρα.
Ο τουρισμός, τα τζάκια, η αλπική αρχιτεκτονική και οι σοκολατερίες μπορεί να σε ξενερώσουν αλλά πραγματικά είναι ένας από τους τελευταίους σταθμούς άνεσης στο όριο που ξεκινά η Παταγονία.
Από το Μπαριλότσε για μονοήμερη εκδρομή και αρκετό περπάτημα το Εθνικό Πάρκο Nahuel Huapi είναι ιδανικό. Μια πιο κοντινή επιλογή είναι το El Bolson, ένα αξιοπερίεργο χωριό που μοιάζει με συνδυασμό αγγλικής εξοχής και Ελβετίας, και σπεσιαλιτέ την λεμονάτη πέστροφα που σερβίρουν σε πορσελάνινα πιάτα, πάνω σε κεντητά τραπεζομάντηλα.
Ευτυχώς στο δρόμο για το χωριό το λεωφορείο κάνει στάση στη καντίνα με τα choripan [κομμάτια μπαγκέτας (pan) γεμιστά με chorizo και τσιμιτσούρι (ωμή σάλτσα από ψιλοκομμένο μαϊντανό, πολύ σκόρδο, ξύδι, λάδι και ρίγανη], που τρώγονται ζεστά, πάνω στο ύψωμα με θέα τη λίμνη.]
Καθώς έχουμε μπει στη Παταγονία και ακολουθούμε πλέον σταθερά την Routa 40, μια από τις μακρύτερες οδικές διαδρομές στον κόσμο που «τρέχει» παράλληλα με τις Άνδεις για περισσότερα από 5.000 χιλιόμετρα, έχουμε αρχίσει να συνηθίζουμε τα 24ωρα μέσα στο λεωφορείο.
Τώρα, αντί να κάνεις υπομονή και να περιμένεις να ξυπνήσεις σε ένα τοπίο τελείως διαφορετικό ή τουλάχιστον κάπως αλλαγμένο, κοιμάσαι και ξυπνάς βλέποντας την ίδια απέραντη, επίπεδη έκταση έξω απ' το παράθυρό σου. Ένα δρόμος στη μέση, ο δρόμος που ακολουθείς.
Στην αρχή νομίζεις ότι αυτό θα σε τρελάνει, αλλά αν έχεις σκοπό να φτάσεις στο νοτιότερο άρκο της Αργεντινής και να καταλάβεις σε έναν βαθμό τη χώρα δεν θα πρότεινα με τίποτα να το επισπεύσεις παίρνοντας το αεροπλάνο. Δεν θα πω όμως ότι ο προορισμός είναι το ταξίδι.
Ο προορισμός μας είναι ο εξωφρενικός αυτός παγετώνας που λέγεται Perito Moreno και βρίσκεται λίγο πριν την νοτιότερη άκρη της αμερικανικής ηπείρου. Το ταξίδι όμως προς τον Moreno, με την εξάντληση, την επανάληψη και τις στιγμές ευφορίας του είναι μια εμπειρία που την ζήσαμε μόνο εκεί.
Οι λεωφορειοσυνοδοί σερβίρουν το απίστευτα πικρό τσάι mate που πίνουν ευλαβικά κάθε μέρα οι Αργεντίνοι, πακεταρισμένα γεύματα με απροσδιόριστο περιεχόμενο και μπισκότα με καραμέλα dulce de leche. Και η διαδρομή συνεχίζεται.
Υπάρχουν επίσημες πινακίδες στο δρόμο που γράφουν "Ruta de Fin Del Mundo" (διαδρομή προς το τέλος του κόσμου), που εντείνουν το εξωπραγματικό της κατάστασης. Πού και πού εμφανίζονται vicuna και guanaco, άγριοι πρόγονοι των alpaca να βοσκάνε. Πιο σπάνια, ροζ φλαμίνγκο με κόκκινα φτερά και μαύρα ράμφη.
Πριν το Perito Moreno, o τελευταίος κατοικημένος σταθμός είναι το El Calafate. Η ρεσεψιονίστ στο χόστελ, όταν τη ρωτάω αν έχει πιστολάκι για τα μαλλιά μου απαντάει ότι δεν έχει αλλά πως η περιοχή έχει πολύ αέρα και αν βγω έξω θα στεγνώσουν αμέσως. Να βγω με βρεγμένα μαλλιά έξω, στη Παταγονία. Η αποδοκιμασία της μάνας ταξιδεύει γρήγορα από Θήβα σε El Calafate.
Φορώντας ό,τι πιο ζεστό έχουμε ξεκινάμε για το Parque Nacional Los Glaciares. Από τη στιγμή που το τζιπ μπαίνει στον δρυμό συναντάς κάτι σαν χειμερινή χώρα των θαυμάτων. Μια πυκνή ομορφιά, σχεδόν ενορχηστρωμένη.
Οι λίμνες έχουν ένα πηχτό, γαλατώδες, τιρκουάζ χρώμα. Είναι γεμάτες με νερό που έρχεται απ' τα παγόβουνα το οποίο περιέχει «αλεύρι των βράχων», ιζήματα που προέρχονται από το τρίψιμο των βράχων κάτω απ' τα παγόβουνα. Η ψιλή αυτή πούδρα φτάνει και σκορπίζεται στην επιφάνεια της λίμνης απορροφώντας και διαχέοντας το φως του ήλιου, κάτι που δημιουργεί ασυνήθιστες, λαμπερές αποχρώσεις στο νερό.
Τη μία στιγμή χιονίζει, την άλλη βγαίνει ήλιος και την επόμενη πυκνά σύννεφα υδρατμών σηκώνονται από τους πάγους. Σαν ένας χειμερινός Willy Wonka να έχει σχεδιάσει την διαδρομή και σε κρατάει ενθουσιασμένο κάθε λεπτό.
Σαν το Perito Moreno δεν έχω ξαναδεί κάτι. Μπορώ να το συγκρίνω μόνο με αυτό που βλέπεις στον βυθό ενός κοραλλιογενούς υφάλου ή με τις εικόνες του διαστήματος από τηλεσκόπια. Πέρα και μακριά δηλαδή από κάθετι καθημερινό και συνηθισμένο.
Ένα «τέρας» πάγου με 30 χιλιόμετρα μήκος, 5 χιλιόμετρα πλάτος και ύψος 60 μέτρα. Στέκεσαι απέναντι στις ξύλινες εξέδρες και προσπαθείς να καταλάβεις τι είναι αυτό που βλέπεις και ποιος είσαι εσύ ο ίδιος.
Οι γιγαντιαίες διαστάσεις, τα είδη του μπλε που δεν έχεις ξαναδεί και το αίσθημα του προϊστορικού φτιάχνουν όλα μαζί μια υπνωτική εμπειρία.
Δεν είναι όμως μόνο αυτό που βλέπεις. Το Perito Moreno είναι και ακουστικά σοκαριστικό καθώς κομμάτια ίσα με ολόκληρα κτίρια αποκόπτονται συνεχώς από την επιφάνειά του παράγοντας δυνατό τριγμό πριν πέσουν με απίστευτη δύναμη και παφλασμό στο νερό.
Το οπτικό σου πεδίο, που γεμίζει με τις πιο ψυχρές, διάφανες αποχρώσεις του γαλάζιου, καδράρουν φλογόδεντρα με κάτι κατακόκκινα λουλούδια στην πλευρά απέναντι απ' τον παγετώνα. Δεν έχω ιδέα πώς πέρασαν 3 ώρες. Με παγωμένα χέρια και πρόσωπα, μέσα στο χιόνι και τη βροχή που ερχόταν και έφευγε απλά στεκόμασταν απέναντί του μέχρι την ώρα που έπρεπε να φύγουμε.
Πίσω στο El Calafate, τελευταίο βράδυ στην Αργεντινή ξοδέψαμε όλα τα pesos που είχαν μείνει σε ένα δείπνο με ψητό κρέας και pinot noir απ' τη Παταγονία.
ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΑΥΤΟ ΔΗΜΟΣΙΕΥΤΗΚΕ ΓΙΑ ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ ΣΤΙΣ 5.5.2018
