Μαργκερίτ Γιουρσενάρ: Τι πρέπει να λέμε στους ανθρώπους και πώς να τους μιλάμε
Σε μια σύντομη επιστολή της προς τον Ζαν-Πωλ Αλαρντέν η μεγάλη συγγραφέας εκφράζει λιτά τον κορυφαίο κανόνα της επικοινωνίας (και πιο καταστρατηγημένο)
Πετίτ Πλαιζάνς
Νορθήστ Χάρμπορ
Μαίην 04622 ΗΠΑ
5 Φεβρουαρίου 1970
Κύριε,
Τα δύο ερωτήματα τα οποία θέτει το ερωτηματολόγιο σας είναι ευρύτατα και πολυσύνθετα. Επιχειρώ να απαντήσω όσο το δυνατόν πιο περιεκτικά:
ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΛΕΜΕ ΣΤΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ; Πρώτα-πρώτα την αλήθεια για όλα τα θέματα. Η υποχρέωση να λέμε την αλήθεια και να την κάνουμε πράξη ισχύει για όλους, από τον δημοσιογράφο που πληρώνεται για να μεταδίδει την αλήθεια της επικαιρότητας, ως τον ποιητή στον οποίο πέφτει ο κλήρος να εκφράζει μιαν αιώνια αλήθεια. Είναι εξίσου επιβεβλημένη για τον μυθιστοριογράφο που έχει τα εφόδια να αποδώσει μιαν ανθρώπινη αλήθεια και για τον φιλόσοφο που πασχίζει να καταστήσει τις λέξεις αγωγούς μιας αφηρημένης αλήθειας. Το αισθητικό κάλλος από την μια πλευρά και οι αξίες της συμπάθειας και της αγάπης από την άλλη, σημεία στα οποία επιμένει το ερωτηματολόγιο σας, έχουν νόημα μόνο εφόσον εκκινούν από την υποχρέωση μας να μην ψευδόμαστε ποτέ είτε από οκνηρία, είτε από συμφέρον, είτε από ματαιοδοξία, είτε από δειλία.
ΠΩΣ ΝΑ ΤΟΥΣ ΜΙΛΑΜΕ; Απλά, ξεκάθαρα, δίχως κανενός είδους κοινοτοπίες, δίχως παραχωρήσεις στην οκνηρία του αναγνώστη, αλλά συνάμα και δίχως σκόπιμες ασάφειες, δίχως ψεύτικες κομψότητες, δίχως επιτηδευμένη εκλαΐκευση, δίχως συνθηματικά ιδιώματα του σχολείου, της εκκλησίας, της κυβερνητικής ομάδας, δίχως παραχωρήσεις προς τη μόδα του σήμερα που θα φαντάζει γελοία αύριο, δίχως την επιθυμία να προκαλέσουμε μόνο και μόνο για την ηδονή της πρόκλησης αλλά και δίχως τον ενδοιασμό να το πράξουμε αν το κρίνουμε χρήσιμο, δίχως να θυσιάσουμε τίποτα από τις πολυπλοκότητες, τα γεγονότα ή τις σκέψεις, πασχίζοντας όμως να τα παρουσιάσουμε με τη μέγιστη δυνατή σαφήνεια. Η λογοτεχνική και ανθρώπινη αξία ενός συγγραφέα, παραδόξως δε και η ποιότητα του ύφους του, αποτιμώνται σε μεγάλο βαθμό με γνώμονα την ικανότητα του να εκφράζει το ουσιώδες.
Εγκάρδια δική σας,
Μαργκερίτ Γιουρσενάρ
.
