Γεννήθηκα στο Παγκράτι και μεγάλωσα στον Χολαργό. Είμαι απόφοιτος του Αρσακείου Ψυχικού, πτυχιούχος των τμημάτων Κλασικής Φιλολογίας, Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, καθώς και διδάκτωρ του ίδιου πανεπιστημίου. Ο πατέρας μου καταγόταν από τη Χίο, ενώ η μητέρα μου είχε ρίζες από το Ηράκλειο της Κρήτης και το Αίγιο. Ως μοναχοπαίδι, οι γονείς μου φρόντισαν να μου παρέχουν τα πάντα. Θεωρούσαν πολύ σημαντική την προσωπική καλλιέργεια, γι' αυτό έδιναν ιδιαίτερο βάρος στην εκπαίδευση, στην παιδεία και στη μόρφωσή μου. Επένδυσαν πολύ σε αυτό.
• Ήταν δημόσιοι υπάλληλοι, στερήθηκαν πολλά και θυσίασαν ακόμη περισσότερα, προκειμένου να δώσουν προτεραιότητα στη δική μου διαπαιδαγώγηση. Στην οικογένειά μου υπήρχε πολλή αγάπη. Έζησα με πολλή αγάπη. Ευτύχησα να μεγαλώσω σε ένα ελεύθερο περιβάλλον, ειδικά για τα δεδομένα της εποχής, και να διδαχτώ έναν κώδικα θεμελιωδών αξιών. Οι γονείς μου απαιτούσαν πειθαρχία και συνέπεια από μένα, συγχρόνως όμως γνώριζαν εκ των προτέρων τη βαρύτητα που είχε η παροχή ελευθερίας και ανεξαρτησίας.
Από τα παιδικά μου χρόνια μού έχουν εντυπωθεί πολύ έντονα οι καθημερινές μας βόλτες στον Εθνικό Κήπο, το Ζάππειο και το Καλλιμάρμαρο. Ίσως γι αυτό μ' αρέσει πολύ και τώρα να περπατώ και να διασχίζω τον Κήπο και το Ζάππειο. Ανέμελα χρόνια, κυριακάτικα απογεύματα στον Διόνυσο, ανοιχτές πόρτες, διάθεση για επικοινωνία και εκδρομές.
• Παράλληλα, θυμάμαι ότι διάβαζα πολύ. Ας μην ξεχνάμε ότι ήταν μια εποχή που θεωρούνταν δεδομένη η αναγνωστική περιήγηση σε όλη την κλασική λογοτεχνία, αλλά και στην ελληνική μυθιστοριογραφία. Στη συνέχεια, με γοήτευσε η αρχαία γραμματεία, η ελληνική επιγραφική, η Ιστορία, η κλασική αρχαιολογία και η ιστορική γεωγραφία, αλλά και η διαχείριση των πολιτιστικών αγαθών, όπως και η μελέτη του πολιτιστικού τοπίου.
• Οι στόχοι στη ζωή μας είναι καθοριστικοί για την εξέλιξή μας. Με εργατικότητα, εντιμότητα και γνώμονα την αλήθεια μπορείς να πετύχεις τη διαρκή ανανέωση και εξέλιξή σου και την επίτευξη των στόχων σου. Κι αυτό είναι κάτι που το χρωστώ στους γονείς μου. Όταν ήμουν σε νεαρή ηλικία, ο επαγγελματικός μου προσανατολισμός κινούνταν ανάμεσα στην ιατρική και στην αρχαιολογία, η οποία τελικά και με κέρδισε. Δεν είχα σκεφτεί ποτέ ότι θα ασχοληθώ με τα κοινά. Στην πορεία, όμως, διαφοροποιείσαι. Τα πρότυπά μας, οι άνθρωποι που συνάντησα και γνώρισα και η επιθυμία για προσφορά επηρέασαν καταλυτικά την απόφασή μου να αποδεχτώ θέσεις ευθύνης. Από τότε, με το πολιτικό μου αισθητήριο και με τεχνοκρατική προσέγγιση προσπαθώ να είμαι αποτελεσματική για τους πολίτες και την πατρίδα μου.
Ανεξαρτήτως φύλου, πρέπει να αντιμετωπίζεσαι με κριτήριο την αξία σου. Δεν είναι δυνατόν, ως χώρα, να διατηρούμε οπισθοδρομικές απόψεις και στερεοτυπικά κατάλοιπα που συνεχίζουν ακόμη και σήμερα να προκαλούν δυσαρμονία ως προς την ισότητα των φύλων.
• Το θετικό στην πολιτική είναι ότι έχεις τη δυνατότητα να πραγματοποιήσεις σκέψεις, προθέσεις και ιδέες. Το αρνητικό έρχεται όταν χάσεις το μέτρο. Από μικρό παιδί γαλουχήθηκα να πορεύομαι με μέτρο. Αν χαθεί το μέτρο, τότε χάνουμε πολλαπλώς, σε προσωπικό αλλά και σε συλλογικό επίπεδο. Πάντως, αυτό που μπορώ να πω με βεβαιότητα είναι ότι από τότε που πέρασα για πρώτη φορά το κατώφλι του υπουργείου Πολιτισμού, σε μια διαδρομή που ξεκινά από το 1999 και συνεχίζεται ως σήμερα, έχω αποκτήσει περισσότερους φίλους απ' όσους που είχα πριν. Και είναι κάτι που εύχομαι να συμβαίνει και στα επόμενα χρόνια.
• Όσον αφορά τον τίτλο που μου αποδίδουν ορισμένοι, «σιδηρά κυρία του υπουργείου», αναρωτιέμαι τι εννοούν. Μήπως, να είσαι συνεπής στις αρχές σου; Να υπηρετείς τους στόχους που έχεις θέσει; Να δουλεύεις ατελείωτες ώρες και να απαιτείς να προσαρμόζονται και οι υπόλοιποι σε αυτούς τους ρυθμούς; Αν συναποτελείται απ' όλα αυτά, τότε δέχομαι τον τίτλο. Η κρίση ήταν απόρροια λανθασμένων χειρισμών. Όλοι ανεξαιρέτως, πολιτικοί και κοινωνία, φέρουμε ευθύνη γι' αυτό που συνέβη, φυσικά όχι στον ίδιο βαθμό. Καθένας έχει το μερίδιό του, λιγότερο ή περισσότερο. Επίσης, το αν μάθαμε κάτι ως λαός από τη δεκαετή κρίση θα φανεί τα επόμενα χρόνια. Τώρα βγαίνουμε στο ξέφωτο και ακόμη δεν μπορούμε να εκτιμήσουμε πόσο τελικά διδαχτήκαμε από τα λάθη μας. Το σίγουρο είναι ότι κατά τη διάρκεια της οικονομικής δυσπραγίας γίναμε πιο αλληλέγγυοι και συνειδητοποιήσαμε ο καθένας μας τα δικά του πλεονεκτήματα. Το βαθύτερο πρόβλημα της ελληνικής κοινωνίας είναι η έλλειψη συνοχής και πολλές φορές αποδοχής του άλλου.
• Ήταν τιμή για μένα όταν με κάλεσε ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, να αναλάβω την ηγεσία του υπουργείου Πολιτισμού. Γνωριζόμαστε από την εποχή που εκείνος ήταν υπουργός Διοικητικής Μεταρρύθμισης κι εγώ γενική γραμματέας του υπουργείου Πολιτισμού. Από τότε δημιουργήθηκε μεταξύ μας μια ειλικρινής σχέση που τη διατηρήσαμε στην πορεία των ετών. Επέλεξα να απαντήσω θετικά σε αυτή την πρόκληση, παρότι προέρχομαι από διαφορετικό πολιτικό χώρο. Έκρινα ότι οφείλουμε όλοι ότι τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή να προσφέρουμε με όλες μας τις δυνάμεις για το κοινό καλό και το δημόσιο συμφέρον της χώρας μας.
• Πιστεύω ότι στην προσπάθεια που κάνουμε για να ξεπεράσουμε ως χώρα τα προβλήματα που συσσωρεύτηκαν από το παρελθόν, όπου κι αν στέκεται πολιτικά ο καθένας, οφείλει να μετέχει στις σύγχρονες προκλήσεις. Γι' αυτό αισθάνθηκα την ανάγκη να συμβάλω με όλες μου τις δυνάμεις και να συμμετέχω στην κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη. Και να στηρίξω τις μεταρρυθμίσεις που θα καταστήσουν την κοινωνία μας βιώσιμη. Για να υπηρετήσεις τις επιτακτικές ανάγκες της πατρίδας μας χρειάζεται να κάνεις προσωπικές υπερβάσεις, γιατί μόνον κατ' αυτόν τον τρόπο συνεισφέρεις.
• Δεν θεωρώ ότι αυτή η κυβέρνηση έχει χαρακτηριστικά νεο-συντηρητισμού. Η εξασφάλιση της απρόσκοπτης κίνησης των πολιτών σε «άβατες» περιοχές της Αθήνας δεν έχει καμία σχέση με το «νόμος και τάξη». Ανήκει στα στοιχειώδη που απαιτεί ο φορολογούμενος πολίτης: να αισθάνεται ασφαλής. Το υπουργείο σε πάρα πολλούς τομείς βρίσκεται τέσσερα χρόνια πίσω. Το πιο πρόσφατο παράδειγμα είναι ο οδικός χάρτης των έργων πολιτισμού στη Θεσσαλία και η ένταξή τους στο ΕΣΠΑ. Βρισκόμαστε στη μέση του χρηματοδοτικού προγράμματος και το μόνο έργο που είχε ενταχθεί ήταν το Αρχαίο Θέατρο της Λάρισας. Επομένως, όχι μόνο μείναμε πίσω στην απορρόφηση των κονδυλίων αλλά χάθηκαν και θέσεις εργασίας. Η εξήγηση που δίνω στην καλύτερη περίπτωση; Αδιαφορία.
• Εθνική Πινακοθήκη, ΕΜΣΤ, Ακροπόλ, θα είχαν ολοκληρωθεί ήδη ή θα ήταν έτοιμα να παραδοθούν στο κοινό αν δεν είχε μεσολαβήσει η αρρυθμία των τελευταίων ετών. Κάνουμε έναν τεράστιο αγώνα προκειμένου τα έργα να ολοκληρωθούν, διότι είναι αδιανόητο για την πρωτεύουσα να υπάρχουν για χρόνια εργοτάξια, όπως αυτό της Εθνικής Πινακοθήκης. Πρέπει να ανοίξει το ΕΜΣΤ αλλά και να λειτουργήσει το Ακροπόλ. Εργάζομαι εντατικά ώστε η Εθνική Πινακοθήκη να εγκαινιαστεί στις 25 Μαρτίου του 2021. Στο τέλος Φεβρουαρίου του 2020 το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης να υποδεχτεί τους πρώτους επισκέπτες του. Αισιοδοξώ ότι το Ακροπόλ, τους πρώτους μήνες του 2020, θα έχει έτοιμο το θεσμικό πλαίσιο, προκειμένου να αρχίσει να φιλοξενεί γεγονότα και θεσμούς του σύγχρονου πολιτισμού. Επιθυμία μας είναι να φιλοξενήσει εκθέσεις σύγχρονης δημιουργίας. Στο Ακροπόλ θέλουμε να δημιουργήσουμε και τη «γωνιά του συλλέκτη». Να καλέσουμε τους συλλέκτες να εκθέσουν τις προσωπικές τους συλλογές, να μοιραστούν τη χαρά του «συλλέγειν» με τους άλλους.
• Παράλληλα, επενδύουμε στην αναβάθμιση της περιοχής του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου. Με τη συνέργεια όλων των φορέων θα συμβάλλουμε στην αναγέννηση της εμβληματικής και ιστορικής περιοχής της πρωτεύουσας. Κάποτε ήταν μοναδικό προνόμιο να κατοικείς πέριξ του Πεδίου του Άρεως. Εξακολουθούμε να βλέπουμε δυσάρεστες εικόνες. Σκοπός της κυβέρνησης είναι να εξασφαλίσει το πλαίσιο στο οποίο ο πολίτης ή ο επισκέπτης της Αθήνας θα αισθάνεται απόλυτα ασφαλής. Πρόθεσή μας είναι οι δύο ιστορικοί θεσμοί, όπως το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, να συλλειτουργήσουν, δημιουργώντας έναν υπερτοπικό πολιτιστικό πόλο. Έχουμε το σημαντικότερο μουσείο στο είδος του και την παλαιότερη και ιστορική αρχιτεκτονική σχολή. Όπως έχω δηλώσει επανειλημμένα, δεν επιθυμούμε να απομακρυνθεί το Πολυτεχνείο. Η Αρχιτεκτονική Σχολή θέλουμε να παραμένει στον χώρο του Πολυτεχνείου και να παράγει υψηλής ποιότητας και δυναμικής πολιτισμό.
• Το σχέδιό μας προβλέπει ότι το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο θα επεκταθεί υπογείως, εξασφαλίζοντας τους απαραίτητους και αναγκαίους χώρους, προκειμένου να προχωρήσει στη σωστή έκθεση των συλλογών του. Το σχέδιό μας προβλέπει την υπόγεια σύνδεσή του με το Ακροπόλ. Οι πόροι για τις μελέτες έχουν εξασφαλιστεί ήδη από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Η περιοχή αυτή της Πατησίων, ορθότερα από την Ομόνοια ως τη Φωκίωνος Νέγρη, ανήκει σε εκείνες που στο παρελθόν έχουν διαμορφώσει το αστικό τοπίο της πρωτεύουσας. Η αναγέννηση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου και του Μετσόβιου Πολυτεχνείου αποτελεί μια μοναδική ευκαιρία για να ξαναβρεί την παλιά της αίγλη. Φυσικά, δεν γίνονται όλα από τη μια μέρα στην άλλη. Χρειάζεται συνεπής και σταθερός προσανατολισμός. Αναλογιστείτε πόσα χρόνια πέρασαν για να γίνει πράξη η ενοποίηση των αρχαιολογικών χώρων της Αθήνας, που σήμερα αποτελεί μία από τις πλέον σημαντικές παρεμβάσεις, που αναβάθμισαν το ιστορικό κέντρο της πόλης. Και τότε είχαν δημιουργηθεί αντιδράσεις, αλλά αποδείχτηκε ένα εξαιρετικό σχέδιο που βελτίωσε σημαντικά την ποιότητα ζωής των πολιτών και την καθημερινότητά μας.
• Δεν αντιλαμβάνομαι τι σημαίνει η θέση ορισμένων ότι το Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου θα πρέπει να ορθώνει το ανάστημά του στις επενδύσεις. Πρόκειται για ένα Συμβούλιο που συγκροτείται από επιφανείς επιστήμονες. Η πολυεπιστημονική σύνθεση του ΚΑΣ μπορεί να διασφαλίσει την αναπτυξιακή δυναμική με την προστασία των αρχαιολογικών μνημείων. Δεν υπάρχει υπουργός που να επιβάλλει στα μέλη των συμβουλίων τη βούλησή του. Οι γνωμοδοτήσεις των δύο Κεντρικών Συμβουλίων τον περασμένο Αύγουστο για το Ελληνικό ήταν ομόφωνες και σε αυτές συμμετείχαν μέλη που ήταν ex officio και στην προηγούμενη σύνθεση. Είναι σαφές ότι δεν υπήρξε καμία παρέκκλιση στην απόλυτη προστασία του πολιτιστικού αποθέματος. Τα πολιτιστικά αγαθά δημιουργούν προστιθέμενη αξία και δεν νοείται να αντιμετωπίζονται ως τροχοπέδη στην ανάπτυξη. Συγχρόνως, όμως, δεν μπορεί να εργαλειοποιείται το πολιτιστικό απόθεμα, προκειμένου να εμποδίζονται οι επενδύσεις.
• Όταν έρχεσαι αντιμέτωπος με καταστάσεις όπως το να μη λειτουργεί ο ανελκυστήρας στην Ακρόπολη προφανώς, ως υπουργός, βρίσκεσαι σε πολύ δύσκολη θέση, κυρίως γιατί η κατάσταση είναι απογοητευτική για τους επισκέπτες. Πολλοί εξ αυτών έχουν προβλήματα υγείας και έχουν έρθει από διάφορα μέρη του κόσμου για να δουν από κοντά τον Παρθενώνα. Γι' αυτό προσπαθήσαμε να βρούμε άμεσα λύση. Χάρη στη χορηγία του Ιδρύματος Ωνάση προχωρούμε στην εγκατάσταση σύγχρονου ανελκυστήρα πλαγιάς (αντί του αναβατορίου), καθώς και στην ανανέωση-αναβάθμιση του νυχτερινού φωτισμού των μνημείων και του βράχου της Ακρόπολης.
• Η Αμφίπολη ανήκει στα σπουδαιότερα μνημεία της ελληνικής επικράτειας. Οφείλουμε να το αναδείξουμε γιατί είναι ένα πολιτιστικό αγαθό που μπορεί να συμβάλει σημαντικά στην αναπτυξιακή προοπτική του τόπου. Δεν θεωρώ ότι το 2014 έγινε λανθασμένη επικοινωνιακή διαχείριση, αντιθέτως. Το υπουργείο Πολιτισμού αναγκάστηκε να αντιμετωπίσει την τεράστια παραφιλολογία ποικίλων πλευρών που συνέδεαν το μνημείο αυθαιρέτως με τον ίδιον τον Μ. Αλέξανδρο, δημιουργώντας διάφορα προβλήματα.
Η πάγια θέση της ελληνικής κυβέρνησης είναι η οριστική επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα στην Αθήνα, για να αποκατασταθεί η αρτιότητα του μνημείου. Είμαι αισιόδοξη ότι θα βρεθεί το κατάλληλο momentum, ώστε οι Βρετανοί να αναγκαστούν να επιστρέψουν στη χώρα μας τα Γλυπτά. Δεν μπορεί συνεχώς είτε να προσπερνούν είτε να αδιαφορούν με την εντεινόμενη πίεση της κοινής γνώμης, ακόμα και της βρετανικής.
• Ανήκω σε αυτούς που αγαπούν πολύ την Αθήνα. Δεν μπορώ να σκεφτώ τη ζωή μου κάπου αλλού, σε κάποιον άλλον τόπο. Παρόλα τα αρνητικά που ακούμε για την Αθήνα, παραμένει η αγαπημένη μας πόλη. Αυτό που μού χαλάει την αισθητική στην πρωτεύουσα είναι ο διαρκής εκνευρισμός, η ένταση, η χυδαιολογία, η επιθετική συμπεριφορά και ο βανδαλισμός στους τοίχους. Ο πολιτισμός είναι τα πάντα, η καθημερινή μας συμπεριφορά, ο αλληλοσεβασμός, η ανεκτικότητα, η ανάπτυξη, η ποιότητα ζωής και η κοινωνική ευαισθησία.
Δεν θεωρώ ότι αυτή η κυβέρνηση έχει χαρακτηριστικά νεο-συντηρητισμού. Η εξασφάλιση της απρόσκοπτης κίνησης των πολιτών σε «άβατες» περιοχές της Αθήνας δεν έχει καμία σχέση με το «νόμος και τάξη».
• Ανεξαρτήτως φύλου, πρέπει να αντιμετωπίζεσαι με κριτήριο την αξία σου. Δεν είναι δυνατόν, ως χώρα, να διατηρούμε οπισθοδρομικές απόψεις και στερεοτυπικά κατάλοιπα που συνεχίζουν ακόμη και σήμερα να προκαλούν δυσαρμονία ως προς την ισότητα των φύλων. Γι' αυτό και θεωρώ αναχρονιστική την άποψη περί ποσόστωσης των γυναικών. Κατά τη γνώμη μου, δεν είναι κάτι που τιμά τις γυναίκες. Σε κάθε τομέα οι γυναίκες επιβάλλεται να ακολουθούν με συνέπεια την πορεία και τα όνειρά τους και να υπερασπίζονται με σθένος τα δικαιώματά τους.
• Με τρομάζει, όπως κάθε άνθρωπο, ακόμα και τους αρχαιολόγους, η φθορά του χρόνου. Φοβάμαι την αλαζονεία, τον φθόνο και την έπαρση, απ' όπου και αν προέρχονται. Η πιο δύσκολη στιγμή που έχω ζήσει προσωπικά ήταν οι απώλειες αγαπημένων προσώπων. Ο χρόνος απαλύνει τις πληγές, αλλά η μνήμη είναι εκείνη που διατηρεί μέσα μας τους αγαπημένους μας. Επαγγελματικά, δύσκολη στιγμή ήταν η περίοδος που χρειάστηκε να υπογράψω απολύσεις που βασίστηκαν σε οριζόντια λογική. Ευτυχία είναι να βλέπεις τους δικούς σου ανθρώπους να είναι υγιείς και να προοδεύουν. Αντλώ δύναμη από τα πρόσωπα του περιβάλλοντός μου, από την επίτευξη των στόχων μου και παραμένω πάντοτε αισιόδοξη. Σε κάθε περίπτωση, αναζητώ τις θετικές πλευρές στους ανθρώπους και στη ζωή. Τα λάθη μας μάς εξελίσσουν και μας διδάσκουν. Αλίμονο, αν στο τέλος της ημέρας δεν κάνεις την αυτοκριτική σου.
• Για μένα, επαναστατικό είναι να είσαι αληθινός και ειλικρινής. Έχω πάρει ρίσκα, ακόμα και στην καθημερινότητά μου. Μετανιώνω πολλές φορές για κάτι που κάνω και δεν έχω κανένα πρόβλημα να ζητήσω συγγνώμη, όταν κρίνω ότι ευθύνομαι για κάτι. Πιστεύω ότι είμαστε ατελή όντα, γι' αυτό δεν θεωρώ ότι μπορείς να αγγίξεις εύκολα την πληρότητα. Υπήρξαν στιγμές που σκέφτηκα να τα παρατήσω, αλλά, ευτυχώς, δεν διήρκεσαν περισσότερο από λίγα λεπτά αδυναμίας. Είναι αυτά τα ασήμαντα χρονικά διαστήματα που βιώνουμε όλοι μας.
Αγαπημένος αρχαιολογικός χώρος είναι τα επιβλητικά κατάλοιπα της Καρθαίας στην Κέα, στις ανασκαφικές εργασίες της οποίας συμμετείχα στο παρελθόν. Αγαπώ πολύ τις Κυκλάδες λόγω των επιστημονικών μου ενδιαφερόντων, όπως και τη θάλασσα. Αλλά, καταφύγιο αναζητώ πάντα στο βουνό. Το υδάτινο στοιχείο μού δίνει δύναμη, το βουνό με ηρεμεί.
• Ο ρόλος της οικογένειας παραμένει καθοριστικός. Για μένα, το πιο ουσιαστικό είναι να καταφέρω να δω τον γιο μου, τον Νικόλα, να πετυχαίνει και να δημιουργεί όλα όσα εκείνος επιθυμεί για τον εαυτό του και τη ζωή του. Ανήκει στους νέους που τα τελευταία χρόνια έχουν φύγει στο εξωτερικό. Τώρα μένει στον Καναδά και εργάζεται ως νομικός. Θα ήθελα να γυρίσει πίσω, υπό τον όρο, βέβαια, ότι με αυτήν του την απόφαση θα αισθανόταν και ο ίδιος χαρούμενος και ικανοποιημένος στον επαγγελματικό του τομέα.
Το σημαντικό είναι να είμαστε υγιείς για να μπορούμε να κάνουμε τα όνειρά μας πραγματικότητα. Μια συμβουλή που ακολουθώ σταθερά είναι να λέω την αλήθεια με οποιοδήποτε κόστος. Και η ζωή με έχει διδάξει ότι, πέρα από την υπομονή και την επιμονή που πρέπει να έχει κανείς ‒κι εγώ έχω‒, πρέπει να ακούμε περισσότερο και να μιλάμε λιγότερο.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.
