Λεονίντ Αντρέγιεφ
Ρώσος συγγραφέας και (μανιώδης) φωτογράφος
"Τι είναι αυτό το Ρέκβιεμ; Ναι λοιπόν, το μετέφρασα, το δημοσίευσα, το διάβασα και το ξαναδιάβασα, το κοίταξα με τον Julien Gosselin και δουλέψαμε πάνω σε αυτό, και δεν ξέρω τι είναι. Όσο περισσότερο το διαβάζω, τόσο λιγότερο το καταλαβαίνω και τόσο πιο φωτεινό γίνεται. Φωτεινό, τέλος πάντων, όχι, όσο περισσότερο γίνεται αυτό που είναι, δηλαδή εντελώς σκοτεινό. Επειδή, γιατί, λέγεται "Ρέκβιεμ"; Τι είναι αυτό το Ρέκβιεμ;... Για ποιους νεκρούς; - Είναι ένα Ρέκβιεμ για το ρεαλιστικό θέατρο, χωρίς αμφιβολία, για το θέατρο με χαρακτήρες, για το ίδιο το θέατρο, αφού πρόκειται για το ανέβασμα μιας και μοναδικής παράστασης, για ένα και μόνο πρόσωπο, που ονομάζεται "Η Φωτεινότητά του" και που κι αυτό κάθε άλλο παρά φωτεινό είναι, σε έναν χώρο που δεν είναι θέατρο, αλλά, ποιος ξέρει γιατί, ένα εγκαταλελειμμένο σπίτι στα περίχωρα της πόλης, που διαμορφώθηκε σαν θέατρο, αλλά όχι εντελώς, γιατί χρησιμοποιείται μόνο ένας όροφος, ένα σπίτι που έχει τις δικές του ζωές που έχουν γίνει φαντάσματα και που θα έχει τους θεατές του οι οποίοι δεν είναι ζωντανοί γιατί είναι μαριονέτες, και ούτε καν μαριονέτες αλλά κομμάτια ξύλου ζωγραφισμένα, το καθένα με τη δική του έκφραση, από έναν ζωγράφο που καταλαβαίνουμε ότι μόνο Λεονάρντο ντα Βίντσι δεν είναι, και με ηθοποιούς που δεν ξέρουμε αν είναι φαντάσματα ή ζωντανοί ηθοποιοί. Αλλά ξέρουμε ότι κατά τη διάρκεια αυτής της παράστασης, την οποία δεν θα δούμε, θα γίνουν κι αυτοί φαντάσματα, και όλα αυτά σκηνοθετημένα από έναν "σκηνοθέτη", που πληρώνεται με ένα σεβαστό ποσό από αυτήν την "Φωτεινότητά του" την ίδια, έναν άνθρωπο που κατατρέχεται από τα ίδια του τα φαντάσματα, από την απώλεια ολόκληρης της οικογένειάς του. - Πηγαίνετε και προσπαθήστε να καταλάβετε, να παίξετε "ζωντανούς χαρακτήρες", όπως θα έλεγε η Νίνα από τον Γλάρο.
Το "Ρέκβιεμ" είναι ένα έργο, είκοσι σελίδων, για το ψεύτικο, για το ψέμα, και για τη σπαρακτική δύναμη του ψεύτικου να λέει ή να μη λέει, αλλά να μας κάνει να αισθανόμαστε ότι μιλάει για την αλήθεια - μια αλήθεια που δεν είναι αλήθεια, εννοείται, αλλά μια φασματική παρουσία, ένα είδος απέραντου σκοταδιού, ζωηρού και οδυνηρού, που μας κατακλύζει εμάς τους ζωντανούς, ο καθένας με το δικό του, και μας οδηγεί στην πιο απόλυτη μοναξιά. - Ναι, αυτό το έργο, το τελευταίο του Αντρέγιεφ [μας δίδεται σαν] μια διαθήκη και ένα μανιφέστο, απελπισμένο, ενάντια σε κάθε είδους ψεύδη.
Και ο πόλεμος συνεχίζεται, και η Ουκρανία αντιστέκεται, μέρα με τη μέρα. Το ένα χιλιόμετρο μετά το άλλο και, ναι, το ένα σπίτι μετά το άλλο στις πόλεις."
André Markowicz (από το Fb)
Γάλλος μεταφραστής
Ο φωτογράφος Leonid Andreyev
Jane Librizzi
Blog the blue Lantern
"Όλοι μιλούν για την αγάπη τους για τη φύση. Οποιοσδήποτε κάτοικος ντάτσας με λευκό παντελόνι θα υποστηρίξει ότι δεν υπάρχει τίποτα στον κόσμο που να μπορεί να ανταγωνιστεί τη φύση. Θυμάμαι να βλέπω κάποιον τέτοιον να κάθεται στην ακτή της θάλασσας και να διαβάζει ένα βιβλίο. Είχε ηλιοβασίλεμα, ένα από τα πιο όμορφα ηλιοβασιλέματα που θα μπορούσες να δεις στις ακτές του Κόλπου της Φινλανδίας - και αυτός διάβαζε. Στον ουρανό τα σύννεφα έδιναν μια μνημειώδη μάχη, συγκρούονταν το ένα με το άλλο, άλλαζαν σχήμα και χρώμα κάθε λεπτό, πέθαιναν και ξαναζωντάνευαν, φωτισμένα από μια ηλιαχτίδα που θα τα διαπερνούσε απροσδόκητα - και αυτός συνέχιζε να διαβάζει". - Λεονίντ Αντρέγιεφ
Δεν υπάρχει τίποτα ειδυλλιακό στα γραπτά του Ρώσου Λεονίντ Αντρέγιεφ (1871-1919). Η λογοκρισία και η απουσία πολιτικών ελευθεριών τις οποίες εμείς θεωρούμε δεδομένες ήταν κύρια χαρακτηριστικά του τσαρικού καθεστώτος. Οι τέχνες αποτελούσαν, εξ ορισμού, τον μοναδικό αγωγό για ηθικά και πνευματικά ερεθίσματα, καθώς η πολιτική δραστηριότητα ήταν αποκλεισμένη από ένα καταπιεστικό καθεστώς. Το έργο του Αντρέγιεφ ταλαντεύεται μεταξύ πληθωρικότητας και κατάθλιψης, ενώ δεν θεωρούσε ότι το οξυμένο πνεύμα και η αίσθηση της ανωτερότητας του οράματός του αφορούσαν μόνο τον ίδιο. "Ήθελε να είναι τεράστιος - όχι για τον εαυτό του: ήθελε να αντανακλά στο παροδικό του βήμα ως συγγραφέας - την πορεία του Αιώνα...". - Andrei Bielyi. Για τον σκοπό αυτό, ο Αντρέγιεφ δεν έγραψε μόνο τις ιστορίες και τα θεατρικά έργα για τα οποία τον θυμόμαστε, αλλά ζωγράφισε, σχεδίασε και φωτογράφισε.
Η ιδιοσυγκρασία του Αντρέγιεφ τον οδήγησε να προβλέψει τις καταστροφές του παγκόσμιου πολέμου, της επανάστασης, ακόμη και κάτι που θα έμοιαζε με τα πυρηνικά όπλα. Γεννημένος στην επαρχία, ο Αντρέγιεφ μετακόμισε στη Μόσχα για να σπουδάσει νομικά, αλλά αντ' αυτού έγινε δικαστικός ρεπόρτερ σε εφημερίδα της Μόσχας. Η πρώτη του συλλογή διηγημάτων εκδόθηκε με μεγάλη επιτυχία το 1901, προσελκύοντας την προσοχή του Μαξίμ Γκόρκι. Αναλώθηκε σε γυναικείες συντροφιές και στην κατανάλωση βότκας, μέχρι να του προσφέρει ο γάμος του με την Αλεξάνδρα όση σταθερότητα μπορούσε να ανεχτεί.
Γεννήθηκαν δύο γιοι, ο Βαντίμ και ο Ντανιήλ, πριν η Αλεξάνδρα πεθάνει από επιλόχειο πυρετό το 1906. Στη συνέχεια, ο Αντρέγιεφ παντρεύτηκε την Άννα Ντενίσεβιτς το 1908 και πήρε την παράξενη απόφαση να χωρίσει τα δύο αγοράκια του, κρατώντας τον Βαντίμ μαζί του και στέλνοντας τον Ντανιήλ να ζήσει με την αδελφή της Αλεξάντρας. Ο Βαντίμ έχει γράψει για την αποξένωση των αγοριών από τον πατέρα τους, η οποία είναι ορατή στις φωτογραφίες.
Η φωτογραφία του Ντανιήλ με τον πατέρα του και τον πατριό του, που τραβήχτηκε σε μια σπάνια επίσκεψη στο σπίτι του Αντρέγιεφ στο Vammasluu, απέχει πολύ από τις ειδυλλιακές εικόνες του σύγχρονού του Heinrich Kuhn [Αυστρο-γερμανός φωτογράφος -σ.σ.].
Ο Αντρέγιεφ, ο οποίος είχε διασυνδέσεις με τους επαναστάτες του 1905, οδηγήθηκε στην εξορία μετά τη δημοσίευση του βιβλίου Οι επτά κρεμασμένοι (1909). Έχτισε ένα μεγάλο ξύλινο σπίτι στον Κόλπο της Φινλανδίας στο Vammasluu. Το σπίτι ήταν από την αρχή ακατάλληλο, χρειαζόταν συνεχείς επισκευές, και μετά το θάνατο του Αντρέγιεφ η Άννα το πούλησε για να κατεδαφιστεί. Αλλά αυτό που το έσωσε ήταν ότι απείχε μόνο σαράντα μίλια από την Αγία Πετρούπολη.
Οι Επτά κρεμασμένοι ήταν η διαμαρτυρία του Αντρέγιεφ για τις εκτελέσεις στις οποίες κατέφυγε η ρωσική κυβέρνηση για να συντρίψει την επανάσταση του 1905. Μέσα από συγκλονιστικούς εσωτερικούς μονολόγους παρακολουθούμε πέντε επαναστάτες και δύο κοινούς εγκληματίες καθώς συμβιβάζονται με τη μοίρα τους. Απομακρύνθηκε από την πληθωρικότητα του Τολστόι και του Ντοστογιέφσκι στην απεικόνιση της σύγχυσης, της παραμόρφωσης και των παραισθήσεων για κάτι που αναγνωρίζουμε ως σαφώς σύγχρονο.
Εξόριστος από τη Ρωσία, ο Αντρέγιεφ έστρεψε την τεράστια ενέργειά του στη φωτογραφία. Ποτέ δεν είχε την τάση να συγκρατεί την ένταση οποιουδήποτε έργου του, κι έτσι έβαλε όλη την άγρια ενέργειά του στην καταγραφή της νέας του ζωής και του περιβάλλοντός του.
"Ήταν σαν να ήταν ο ίδιος ένα ολόκληρο εργοστάσιο, που δούλευε ακατάπαυστα με βάρδιες, προετοιμάζοντας όλες αυτές τις στοίβες μεγάλων και μικρών φωτογραφιών που καταλάμβαναν το γραφείο του, βρίσκονταν σε ειδικά κουτιά και σεντούκια, ξεχείλιζαν σε κάθε τραπέζι, ή ήταν τοποθετημένες στα τζάμια των παραθύρων. Δεν υπήρχε σημείο του σπιτιού του που να μην το είχε φωτογραφίσει αρκετές φορές. Ορισμένες φωτογραφίες ήταν εξαιρετικά επιτυχημένες, για παράδειγμα τα ανοιξιάτικα τοπία του. Ήταν δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι επρόκειτο για κανονικές φωτογραφίες, ανέδιδαν επιτυχώς μία ελεγειακή μουσικότητα, που θύμιζε Λεβιτάν". - Ο Kornei Chukovsky, μελετητής και συγγραφέας παιδικών βιβλίων, ήταν συχνός επισκέπτης του Vammasluu. Αναφέρεται εδώ στον ζωγράφο Ισαάκ Λεβιτάν.
Ο Λεονίντ και η Άννα έκαναν το πρώτο από τα πολλά ταξίδια τους στη Μεσόγειο το 1910, για να απολαύσουν τον ήλιο και τη ζεστασιά του Νότου.
Ο Αντρέγιεφ πέθανε το 1919, καθώς ετοιμαζόταν για μια σειρά διαλέξεων στις Ηνωμένες Πολιτείες, για να προειδοποιήσει τους Αμερικανούς για τους κινδύνους του μπολσεβικισμού. Σε ηλικία σαράντα οκτώ ετών, πέθανε από εγκεφαλική αιμορραγία. Η σύνδεση του Αντρέγιεφ με την Αμερική ήρθε το 1924, με την πρώτη μεγάλου μήκους ταινία της MGM He Who Gets Slapped [Τα δάκρυα ενός κλόουν] που βασίστηκε σε ένα από τα θεατρικά του έργα. Στην ταινία πρωταγωνιστούσαν ο Lon Chaney και η Norma Shearer και παραγωγός ήταν ο ίδιος ο Louis B. Mayer.
