Tο χρώμα είναι πολύτιμο, ειδικά αν είσαι καλλιτέχνης. Μπορεί να είναι ακριβό σαν χρυσάφι ή φονικό όπως το αρσενικό, το οποίο στην ρομαντική εποχή είχε χρησιμοποιηθεί για να δημιουργηθεί το όμορφο, αλλά θανατηφόρο πράσινο του Σίλε. Το χρώμα για το οποίο σήμερα ερίζουν οι καλλιτέχνες είναι το μαύρο –αλλά όχι οποιοδήποτε μαύρο. Το αντικείμενο το πόθου τους είναι το πιο σκούρο μαύρο που υπήρξε ποτέ, το Vantablack. Το υλικό δημιουργήθηκε από Βρετανούς στην εταιρεία Surrey Nanosystems για να χρησιμοποιηθεί σε δορυφόρους και είναι κατασκευασμένο από νανοσωλήνες άνθρακα, 10.000 φορές πιο λεπτούς από την ανθρώπινη τρίχα, που απορροφούν κατά 99.965% το φως.
Η είδηση, που δημοσιεύτηκε στην Daily Mail, ότι ο Σερ Anish Kapoor έχει εξασφαλίσει τα αποκλειστικά δικαιώματα χρήσης του επαναστατικού υλικού δημιούργησε αναστάτωση στην καλλιτεχνική κοινότητα. Ο ινδικής καταγωγής Βρετανός καλλιτέχνης έχει εργαστεί και πειραματιστεί με το «σούπερ μαύρο» χρώμα ήδη από το 2014 και είχε δηλώσει χαρακτηριστικά στο ραδιόφωνο του BBC: «Είναι πιο μαύρο από οτιδήποτε μπορείτε να φανταστείτε. Είναι τόσο μαύρο που σχεδόν δεν μπορείς να το δεις. Έχει ένα είδος εξωπραγματικής ποιότητας. Φανταστείτε ένα χώρο που είναι τόσο σκοτεινός που, όπως μπαίνεις μέσα, χάνεις κάθε αίσθηση του ποιος είσαι και τι είσαι, αλλά και την αίσθηση του χρόνου».
«Όλοι οι σπουδαίοι καλλιτέχνες είχαν εμμονή με το καθαρό μαύρο –ο Turner, ο Μανέ, ο Γκόγια. Αυτό το μαύρο είναι σαν δυναμίτης στον κόσμο της τέχνης. Θα πρέπει να είμαστε σε θέση να το χρησιμοποιήσουμε. Δεν είναι σωστό ότι ανήκει σε έναν άνθρωπο».
Ο εικαστικός μέχρι τώρα δεν έχει σχολιάσει την είδηση, την οποία επιβεβαίωσε η εταιρεία, διευκρινίζοντας ότι η αποκλειστικότητα αφορά μόνο στον τομέα της τέχνης. Φαίνεται, άλλωστε, ότι ο ιδρυτής της εταιρείας, Ben Jensen, είναι μεγάλος θαυμαστής του Kapoor για τον οποίο είπε στην εφημερίδα New York Times το 2014: «Έχει μια καταπληκτική ικανότητα να βλέπει πράγματα που άλλοι άνθρωποι δε μπορούν και είναι διάσημος για το έργο του με τις αντανακλάσεις και τα κενά. Εμείς ποτέ δεν φανταζόμαστε ότι θα συμμετείχαμε σε κάτι τέτοιο, αλλά οι ιδέες του είναι μεταδοτικές και οι ερευνητές μου χαίρονται που το έργο τους μπορεί να χρησιμοποιηθεί με αυτόν τον τρόπο».
Δεν είναι όλοι όμως εξίσου χαρούμενοι. Οι ζωγράφοι είναι εξοργισμένοι που ο Anish Kapoor, ο Βρετανός γλύπτης που σχεδίασε τον κατακόκκινο Orbit Tower για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Λονδίνου, έχει αποκλειστικά δικαιώματα για την καλλιτεχνική χρήση αυτoύ του επαναστατικού νέου χρώματος. Ο Βρετανός ζωγράφος Christian Furr - κυρίως γνωστός ως ο νεότερος καλλιτέχνης που ζωγράφισε την Βασίλισσα της Αγγλίας - είχε την πρόθεση να χρησιμοποιήσει το υλικό σε μια σειρά από έργα ζωγραφικής και έχει εκφράσει την οργή του που αναγκάζεται να περιοριστεί στη χρήση λιγότερο έντονου μαύρου. «Ποτέ δεν έχω ακούσει για έναν καλλιτέχνη να μονοπωλεί ένα υλικό,» δήλωσε στην Daily Mail. «Όλοι οι σπουδαίοι καλλιτέχνες είχαν εμμονή με το καθαρό μαύρο –ο Turner, ο Μανέ, ο Γκόγια», είπε. «Αυτό το μαύρο είναι σαν δυναμίτης στον κόσμο της τέχνης. Θα πρέπει να είμαστε σε θέση να το χρησιμοποιήσουμε. Δεν είναι σωστό ότι ανήκει σε έναν άνθρωπο». Ο επίσης Ινδοβρετανός καλλιτέχνης και φίλος του Kapoor σχολίασε στην Indian Telegraph: «Δεν έχω ξανακούσει κάτι τόσο παράλογο. Στον δημιουργικό κόσμο, ούτε οι καλλιτέχνες, ούτε κανείς άλλος δεν θα πρέπει να έχει το μονοπώλιο».
Δεν είναι ωστόσο η πρώτη φορά που στην ιστορία της τέχνης ένας καλλιτέχνης έχει την αποκλειστικότητα στη χρήση ενός χρώματος. Το 1960, ο Γάλλος Yves Klein έβγαλε ένα δίπλωμα ευρεσιτεχνίας για το International Klein Blue (IKB), μία βαθιά, ματ απόχρωση του μπλε που δημιούργησε με έναν χρωματοποιό στο Παρίσι και χρησιμοποίησε σε μια σειρά μονόχρωμων μπλε πινάκων. Είχε, επίσης, πιτσιλίσει με αυτό γυμνά μοντέλα σε μια perfomance που ήταν σεξιστική ακόμη και για τα πρότυπα του 1960. Ο Klein πέθανε το 1962, αλλά η IKB ζει. Ο Derek Jarman το χρησιμοποίησε στην ταινία του Blue και οι καλλιτέχνες The Blue Man Group καλύφθηκαν οι ίδιοι με αυτό.
Η αλήθεια είναι ότι δε θα έπρεπε να αδικήσουμε τους εικαστικούς που διαμαρτύρονται επειδή δε μπορούν να χρησιμοποιήσουν το Vantablack –το μαύρο χρώμα εξάλλου πάντα βασάνιζε τους ζωγράφους. Τον 18ο αιώνα, κορυφαίοι ζωγράφοι όπως ο Benjamin West και ο Joshua Reynolds εξαπατήθηκαν από μία ζωγράφο με το όνομα Ann Provis, στην προσπάθειά τους να αποκτήσουν πρόσβαση στην «Σκιά του Τισιανού», ένα μείγμα φιλντισένιου μαύρου και Πρώσικου μπλε, που υποτίθεται ότι ήταν το μυστικό χρώμα που χρησιμοποιούσε ο σπουδαίος Βενετός καλλιτέχνης. Κατά τον Μεσαίωνα, πολύ πριν τον Yves Klein, οι ζωγράφοι πλήρωναν τεράστια ποσά για το σπάνιο ορυκτό λάπις λάζουλι, ώστε να ζωγραφίζουν τους μπλε ουρανούς τους, ενώ χρησιμοποιούσαν πανάκριβα φύλλα χρυσού για τα αστέρια. Δεν είναι λοιπόν να απορεί κανείς που ο Anish Kapoor και οι επικριτές του ερίζουν για το Vantablack. Το χρώμα είναι μαγικό.
σχόλια