Ο Αλέξανδρος Τσούτης ταξιδεύει πολύ και φωτογραφίζει ακόμα περισσότερο. Τα μέρη που διαλέγει είναι από αυτά που δύσκολα θα πέσουν πάνω τους τα δάχτυλά σου στον παγκόσμιο χάρτη και θα τα βάλεις στο «bucket list» των ταξιδιών σου φωνάζοντας: «Βρήκα πού θα είναι το επόμενο ταξίδι μου!». Με τη συζήτησή μας, θυμήθηκα ένα παραμύθι με μια πινέζα που είχα διαβάσει. Η πινέζα αυτή, είχε κολλήσει κάτω από το παπούτσι ενός ταξιδιώτη την ώρα που αυτός βρισκόταν στο αεροδρόμιο. Γύρισε όλο τον κόσμο μαζί του, διηγούμενη αναποδιές, μυρωδιές, γεύσεις και εικόνες από απίθανα μέρη. Θα μπορούσε εύκολα να είχε κολλήσει και στη σόλα του παπουτσιού του Αλέξανδρου Τσούτη και σίγουρα θα ήταν μια από τις πιο τυχερές και πολυταξιδεμένες πινέζες που έχουμε συναντήσει.
Νομίζω πως είμαστε μεταναστευτικά όντα και η τάση μετακίνησης σε νέους τόπους είναι επιθυμία εγγεγραμμένη στο DNA μας.
— Τι θα έλεγες να ξεκινήσουμε με ένα παιχνίδι; Εγώ θα σου λέω μέρη που ταξίδεψες κι εσύ λέξεις που σου έρχονται αυτομάτως στο μυαλό.
Πάμε!
Βραζιλία: «Αμαζόνιος, Ρίο, εγκληματικότητα».
Βενεζουέλα: «Χαμένος κόσμος, οικονομική κατάρρευση».
Μεξικό: «Τεκίλα, Μάγιας, Tulum».
Κούβα: «Che, Fidel, 1959».
Παπούα-Νέα Γουινέα: «Φυλές, κανιβαλισμός, ανεξερεύνητη».
Ινδία: «Υπέροχη κόλαση, χρώματα».
Αιθιοπία: «Ταξίδι στο χρόνο, φυλές, πίστη».
Μαδαγασκάρη: «Φτώχεια, baobas, λεμούριοι και φάλαινες».
Μάλι: «Εμφύλιος, λάσπινα τζαμιά, υπέροχη μουσική».
Μπουργκίνα Φάσο: «Ανέχεια και υπερηφάνεια».
Σουδάν: «Πυραμίδες, έρημος, Νείλος».
Μαρόκο: «Αραβικές νύχτες».
Τανζανία: «Hakuna matata, Ngorongoro, Kilimanjaro».
Ζανζιβάρη: «Μπαχαρικά, άμμος σαν ζάχαρη».
Ζιμπάμπουε: «Χρεοκοπία».
Μποτσουάνα: «Το αφρικανικό θαύμα, άγρια ζώα, αλατολίμνες».
Ζάμπια: «Καταρράκτης Βικτώρια, Ζαμβέζης».
Σομαλία: «Εμφύλιος».
Σεϋχέλλες: «Πράσινο πετράδι στον νότιο Ινδικό».
Αίγυπτος: «Μνημεία, Φαραώ, Νείλος».
Ουζμπεκιστάν: «Φιλοξενία, αριστουργήματα».
Υεμένη: «Πλίνθινοι κεντητοί ουρανοξύστες, εξωγήινα τοπία, jambiya, qat, Al-Qaeda».
Ιράν: «Φιλοξενία, μυστήριο».
Βιετνάμ: «Εξωτική Ανατολή, ορυζώνες».
Κασμίρ: «Ιμαλάια».
Λίβανος: «Χεζμπολάχ, πλούτος».
Ονδούρα: «Εγκληματικότητα, islas de la Bahia».
Καππαδοκία: «Γεωλογικό θαύμα, αερόστατα».
Μαλαισία: «Παραδείσια νησιά, δίδυμοι πύργοι Πετρόνας».
Χώρες του Κόλπου: «Τεχνητό, υπεροπτικό».
Γουατεμάλα: «Αυθεντικότητα, Μάγιας».
Περού: «Incas, Machu Pichu, Άνδεις, Amazonia».
Γουιάνα: «Παρθένο δάσος, καταρράκτης Kaieteur».
— Αλέξανδρε, γιατί στους ανθρώπους αρέσει να ταξιδεύουν;
Νομίζω πως είμαστε μεταναστευτικά όντα και η τάση μετακίνησης σε νέους τόπους είναι επιθυμία εγγεγραμμένη στο DNA μας.
— Διάβαζες μικρός Ιούλιο Βερν; Πότε συνειδητοποίησες για πρώτη φορά πως τα ταξίδια θα παίξουν πρωταγωνιστικό ρόλο στη ζωή σου;
Ω, τι ανάμνηση. Πόσο έχουν ταξιδέψει τα παιδιά με τον Ιούλιο Βερν! Η στιγμή που το ταξίδι έγινε για μένα σκοπός ζωής, ήταν το καλοκαίρι του 2006, όταν πραγματοποίησα το δεύτερο ταξίδι μου εκτός Ευρώπης, στην εκπληκτική Βενεζουέλα.
— Ένας φίλος κάποτε μου είχε πει πως αν είσαι Ευρωπαίος καταλαβαίνεις τι σημαίνει ταξίδι με το που οι φτερούγες του αεροπλάνου σου βγουν εκτός Ευρώπης. Εσύ γιατί επιλέγεις προορισμούς που απέχουν τόσο πολύ από τη δική μας δυτική πραγματικότητα;
Έτσι αντιλαμβάνομαι κι εγώ το ταξίδι, ομοίως με τον φίλο σου. Η Ευρώπη μου φαίνεται αρκετά αναμενόμενη, καθόλου εξωτική ή περιπετειώδης. Είναι γλυκιά η χαρά του να ανακαλύπτεις και να κατακτάς κάτι άγνωστο. Επιπλέον, οι πολιτισμοί που συναντάς εκτός ηπείρου είναι πολύ διαφορετικοί από αυτό που έχει συνηθίσει ή και φανταστεί ένας Ευρωπαίος. Υπάρχει όμως ένας σπουδαιότερος λόγος για εμένα. Ο προορισμός μου είναι ο «Άνθρωπος» και οι εικόνες μου επίσης είναι ανθρωποκεντρικές. Αναζητώ τον άνθρωπο που είναι όσο το δυνατόν λιγότερο διαβρωμένος από τον δυτικό πολιτισμό, ψάχνω τα τελευταία ίχνη αυθεντικότητας στον πλανήτη.
— To National Geographic έχει ξεχωρίσει και δημοσιεύσει δυο φωτογραφίες σου. Τι το ιδιαίτερο πιστεύεις πως είδαν σε αυτές;
Η πρώτη έχει τίτλο «Burmese Day» και όπως μαρτυρά ο τίτλος είναι τραβηγμένη στη Βιρμανία, σε μια τριήμερη πεζοπορία σε ορεινά χωριά. Θεωρώ πως υπάρχει κάτι σαν μαγικό φως, που «λούζει» τις φιγούρες των δυο παιδιών που ιππεύουν τα βουβάλια και τα κάνει να φαίνονται σαν να είναι βγαλμένα από έναν παραμυθένιο κόσμο ο οποίος εξισορροπείται από τις δύο γυναίκες που κατευθύνουν τα υποζύγιά τους στο σκονισμένο δρόμο προς τον αγρό. Αυτή η εικόνα τιμήθηκε και ως φωτογραφία της ημέρας. Η δεύτερη με τίτλο «Tech Cannibalism» απαθανατίζει τη φυλή των Huli στην Παπούα Νέα Γουινέα. Οι άνθρωποι ήταν ντυμένοι με την παραδοσιακή πολεμική περιβολή τους. Χρωματισμένα πρόσωπα και σώματα, ανεκδιήγητα αξεσουάρ με κοχύλια και φτερά και φυσικά η περίφημη περούκα-καπέλο τους από πραγματικά μαλλιά. Το ιδιαίτερο της στιγμής όμως, είναι το ότι ένας εκ των πρωταγωνιστών της φυλής Huli ποζάρει για μια selfie στο ασορτί κόκκινο κινητό του. Αυτή είναι μια αρκετά αντιθετική εικόνα.
— Είσαι ανθρωποκεντρικός στις φωτογραφίες σου. Πολλοί θεωρούν πως σε εξωτικά και δυσπρόσιτα μέρη είναι εύκολο να τραβήξεις μια δυνατή φωτογραφία που θα προσελκύσει κόσμο. Ισχύει, πιστεύεις;
Είναι υποκειμενικό το τι προσελκύει τον καθένα και κυρίως σε τι επίπεδο εμβαθύνει την οπτική του πάνω σε μια εικόνα. Άλλοι βλέπουν το προφανές και επιφανειακό και άλλοι μπορούν να κάνουν περισσότερες αναγνώσεις ανακαλύπτοντας κρυμμένα επίπεδα και συναισθήματα μέσα στις φωτογραφίες που παρατηρούν. Θεωρώ πως οι ζωές των ανθρώπων παρουσιάζουν φωτογραφικό ενδιαφέρον και προκαλούν συναισθήματα, είτε είναι σε μια πολύβουη μεγαλούπολη, είτε σε έναν δυσπρόσιτο, άγνωστο τόπο. Εγώ προσωπικά αγαπώ να ταξιδεύω σε πιο δύσκολα μέρη μια και δε συμπαθώ ιδιαίτερα τις μεγάλες δυτικές πόλεις και αυτά που έχουν να σου προσφέρουν.
— Πώς επιλέγεις τους προορισμούς σου και πώς τους προγραμματίζεις; Προτιμάς να πηγαίνεις μόνος ή με παρέα; Τι ανθρώπους θέλεις να έχεις μαζί σου για συντροφιά;
Οι προορισμοί μου επιλέγονται με βάση το κόστος των εισιτηρίων και μια ιεράρχηση με γνώμονα το ενδιαφέρον που μου υπόσχονται. Πλέον δεν προγραμματίζω πολλά. Προσπαθώ να έχω ένα ευέλικτο πρόγραμμα για τα μέρη που θα ήθελα να δω και αυτοσχεδιάζω στην πορεία αν χρειαστεί, αγωνιώντας αν θα βρεθώ έγκαιρα στην πτήση της επιστροφής. Προτιμώ να ταξιδεύω παρέα με εξίσου παθιασμένους, ανθεκτικούς και δοκιμασμένους συνταξιδιώτες. Η καλή παρέα προσφέρει περισσότερο γέλιο, περισσότερη τόλμη, συσσωρευμένη σοφία και αποφασιστικότητα, επιμερισμό υποχρεώσεων και βέβαια κόστους. Όσο ταξιδεύει κανείς γνωρίζει ανθρώπους με κοινό πάθος, έτσι κι εγώ.
— Παρατηρώ ότι πολύς κόσμος τα τελευταία χρόνια ενδιαφέρεται να ταξιδέψει σε δυσπρόσιτα μέρη. Το εμπόδιο για πολλούς είναι ο οικονομικός παράγοντας. Τι γίνεται με τα εισιτήρια και το budget γι’ αυτούς τους προορισμούς; Πόσο μπορεί να κοστίσει ένα ταξίδι στην Τανζανία για παράδειγμα;
Δεν έχω παρατηρήσει την τάση που αναφέρεις για τα δυσπρόσιτα μέρη. Το κόστος πάντως είναι εντελώς σχετικό. Εξαρτάται από τον τρόπο που ταξιδεύει κανείς, ποιες θυσίες άνεσης είναι διατεθειμένος να κάνει, την εμπειρία του, τη διαπραγματευτική του ικανότητα, και συχνά το κόστος αυτό είναι αντιστρόφως ανάλογο του διαθέσιμου χρόνου. Οι τιμές των αεροπορικών εισιτηρίων εξαρτώνται από την εποχή, τις προσφορές των εταιριών, τις αναμονές και τους ενδιάμεσους σταθμούς, την εμπορικότητα του προορισμού κ.λπ.
Το κυνήγι των τιμών είναι σαν το χρηματιστήριο και θέλει συνεχή παρακολούθηση. Εγώ όπως είπα, ταξιδεύω εκεί που θα βρω καλή τιμή. Τώρα σχετικά με την ερώτηση για ένα ταξίδι στην Τανζανία, μια τυπική τιμή αεροπορικών για την υψηλή περίοδο είναι γύρω στα €500. Τα «safariστα», τα εθνικά πάρκα της χώρας δεν είναι φτηνά, αλλά κι εδώ αν θυσιάσει κανείς την άνεση και μείνει σε camping πρέπει να υπολογίζει λιγότερο από €300 για τρεις ημέρες. Στο νησί της Ζανζιβάρης οι τιμές των δωματίων κυμαίνονται από €20 τη βραδιά σε απλό δωμάτιο έως και πολλές εκατοντάδες ευρώ σε πολυτελή resorts.
Εξαρτάται λοιπόν από τον τρόπο που ταξιδεύει κανείς, αλλά στις περισσότερες αναπτυσσόμενες χώρες το ημερήσιο κόστος διαβίωσης είναι κατά πολύ χαμηλότερο απ’ της Ευρώπης. Επίσης, γνωρίζω ανθρώπους που τολμούν και καταφέρνουν να ταξιδεύουν σε κάποιες χώρες με οτοστόπ, να μένουν σε σκηνή στην ύπαιθρο ή φιλοξενούμενοι, να μαγειρεύουν μόνοι τους και να ξοδεύουν ελάχιστα χρήματα. Είναι συνήθως ταξιδευτές που έχουν πολύ χρόνο στη διάθεσή τους και παρά την ασκητική δοκιμασία, απολαμβάνουν μια ξεχωριστή εμπειρία. Τους θαυμάζω αλλά δεν έχω τον χρόνο να το κάνω στις περιορισμένες διακοπές μου.
— Το να ξυπνάς εντελώς μόνος σε μια ξένη πόλη είναι ένα από τα πιο ωραία συναισθήματα;
Συνήθως δεν αισθάνομαι μόνος παρότι η ιδιοσυγκρασία μου είναι ίσως μοναχική. Είναι πράγματι ωραίο συναίσθημα να ξυπνάς, είτε από ύπνο, είτε όταν αφαιρείσαι όντας ξύπνιος και δεν θυμάσαι σε ποια χώρα και σε ποια ήπειρο είσαι.
— Διηγήσου μου τρεις πολύ έντονες στιγμές από τα μέρη που επισκέφθηκες.
Με δυσκολία μπορώ να διαλέξω. Μια έντονη στιγμή ήταν εκείνα τα παιδιά που τσακώνονταν να με κρατήσουν από το χέρι, στο χωρίο Konso της Αιθιοπίας. Έπειτα, η συγκίνηση όταν μοιράσαμε γραφική ύλη σε παιδιά πάμφτωχων χωριών στο Μάλι, τη Μπουρκίνα Φάσο, τη Μαδαγασκάρη, το Σουδάν, την Αιθιοπία και τη Σομαλία. Ή όταν εξερευνούσαμε πεζοί, χωρίς συνοδεία, ένα εθνικό πάρκο με άγρια θηρία στη Ζιμπάμπουε. Όταν διασχίσαμε παράνομα τα φουσκωμένα νερά του ποταμού Ζαμβέζη, για να φτάσουμε στο χείλος του καταρράκτη Victoria. Όταν μας συνέλαβαν δύο φορές στο Σουδάν επειδή έβγαζα φωτογραφίες. Ξεπέρασα τις τρεις στιγμές, ας με σταματήσει κάποιος!
— Φαντάζομαι πως οι αναποδιές σε μέρη που λειτουργούν τελείως διαφορετικά είναι δεδομένες. Μίλησέ μου για ευτράπελα. Θέλησες ποτέ να γυρίσεις με την επόμενη πτήση από κάποιο μέρος;
Οι αναποδιές και οι δυσκολίες είναι μέρος της περιπέτειας, της εμπειρίας ας πούμε. Όταν καταφέρνεις και τις υπερνικάς κερδίζεις χαρά και χαμόγελο και δεν συγκρίνονται με καμιά ταλαιπωρία που πέρασες. Και δόξα τω Θεώ, τα καταφέρνω. Το πιο αξιομνημόνευτο ευτράπελο ήταν και το πιο απειλητικό για τη ζωή μου. Η επιπολαιότητά μου με έκανε να πλησιάσω πεζός σε απόσταση αναπνοής έναν αφρικανικό ελέφαντα στο εθνικό πάρκο που προανέφερα. To ζώο εξοργίστηκε και με καταδίωξε όχι μόνο εμένα, αλλά και το μικρό αυτοκίνητό που οδηγούσαμε. Οπότε πρόλαβα στο τσακ να μπω. Ουδέποτε όμως θέλησα να γυρίσω πίσω από κάποιο ταξίδι μου εσπευσμένα. Να μείνω παραπάνω, ναι!
— Φάγατε κλήση στη ζούγκλα της Γαλλικής Γουινέας;
(Γέλια). Η χώρα ονομάζεται Γαλλική Γουιάνα και πρόκειται για υπερπόντια γαλλική κτήση στη Νότια Αμερική. Ανήκει λοιπόν στην Ευρωπαϊκή Ένωση και διέπεται από τους κανόνες του γαλλικού δικαίου, συμπεριλαμβανομένου και του οδικού κώδικα. Μια και εγώ είχα καθυστερήσει για λίγες μέρες το ταξίδι μου εκεί, λόγω έκτακτων υποχρεώσεων, υπεύθυνοι για τη παράβαση ήταν οι συνταξιδιώτες μου. Η συλλογή μας πάντως από κλήσεις για κυκλοφοριακές παραβάσεις περιλαμβάνει πολλές ακόμα στη Ζιμπάμπουε, στο Μαρόκο και μία στο Σουδάν.
— Τελικά μήπως οι πιο έντονες αναμνήσεις από τα ταξίδια προέρχονται από τις χειρότερες εμπειρίες;
Καταπληκτική ερώτηση. Τι παράξενο ον ο άνθρωπος! Δε θα τις χαρακτήριζα πάντως χειρότερες αλλά δυσκολότερες, δοκιμασίες. Αυτές σου μένουν πιο έντονα ίσως. Τουλάχιστον στα ταξίδια εμπειρίας και όχι αναψυχής.
— Πώς είναι να γυρνάς στο σπίτι σου στην Αθήνα μετά από ένα ταξίδι στο Κασμίρ;
Είτε επιστρέφοντας από το Κασμίρ, είτε από κάπου αλλού νιώθω τη νοσταλγία της σπιτικής θαλπωρής και με χαρά απολαμβάνω ξανά τις δυτικές ανέσεις, το μαλακό μου κρεβάτι, το καθαρό μου μπάνιο. Συνήθως όμως δεν γυρνάω σπίτι μου. Πάω κατευθείαν στο γραφείο και συχνά συνοδευόμενος από τη σκόνη του ταξιδιού μου. Όπως όταν την παραμονή της επιστροφής μου είχε μια απ’ τις συχνές διακοπές ύδρευσης η Αντίς Αμπέμπα.
— Τι κάνεις όταν δεν ταξιδεύεις; Πώς είναι η καθημερινότητά σου;
Εργάζομαι όπως οι περισσότεροι από εμάς. Και όταν δεν ταξιδεύω στη χώρα μας (μόνο τα σαββατοκύριακα πλέον), χαζεύω τις φωτογραφίες μου αναπολώντας τα περασμένα και κάνοντας όνειρα για τα ταξίδια που έρχονται.
— Αν αύριο έπρεπε να μετακομίσεις σε κάποιο από τα μέρη που έχεις ταξιδέψει σε ποιο θα πήγαινες;
Σε κανένα. Μου φαντάζει πικρή η ξενιτιά.
Μπορείτε να παρακολουθείτε τις περιπέτειες του Αλέξανδρου Τσούτη εδώ:
https://www.instagram.com/alexandros_tsoutis/
ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΑΥΤΟ ΔΗΜΟΣΙΕΥΤΗΚΕ ΓΙΑ ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ ΣΤΙΣ 7.11.2017
