Η πρώτη φορά που επισκέφθηκα τη Ρώμη ήταν κατά τη διάρκεια μιας βασανιστικής οδικής εκδρομής με το Πανεπιστήμιο, ο οργανωτής της οποίας φιλοδοξούσε να μας γυρίσει σε όλες τις τουριστικές πόλεις της Ιταλίας, από τη Νάπολη έως το Μιλάνο, μέσα σε μια βδομάδα. Το αποτέλεσμα ήταν να τρώμε σε βενζινάδικα και θλιβερά ξενοδοχεία και να προλαβαίνουμε μόνο να τραβήξουμε φωτογραφίες –όσο για τη Ρώμη, η μοναδική ελεύθερη μέρα του προγράμματος που ήταν αφιερωμένη σε αυτήν, θυσιάστηκε για να πάμε αυθημερόν στην Πομπηία, που κατά την πρώτη μας επίσκεψη είχαμε βρει κλειστή. Απωθημένο μού είχε μείνει η Αιώνια Πόλη, μια και το μόνο που είχα καταφέρει ήταν να πάρω μια ελάχιστη γεύση από την ομορφιά της, ενώ δεν είχα πιει εκεί ούτε έναν καφέ σαν άνθρωπος. Έτσι λοιπόν, όταν ήρθε η ώρα, ώριμοι πλέον και βετεράνοι ταξιδιώτες, σηκωθήκαμε και πήγαμε μόνοι μας στη Ρώμη για εννιά ολόκληρες μέρες –για σιγουριά. Εκτός από τη μέρα που εξορμήσαμε στη Φλωρεντία και τη Σιένα, καθώς ούτε αυτές είχα προλάβει να δω καλά καλά, αφιερώσαμε όλο μας το χρόνο στην ιταλική πρωτεύουσα, που μας αποζημίωσε και με το παραπάνω για την ...αφοσίωσή μας.
Η Ρώμη είναι μια πόλη μοναδική, κοντά σε αυτό που θα μπορούσε να είναι και η Αθήνα, αν δεν είχαμε καταστρέψει μεγάλα κομμάτια του ιστορικού της κέντρου. Δε θα συγκρίνω τα αρχαία μνημεία των δύο πόλεων, γιατί προσωπικά πιστεύω ότι θα κλέψω εκκλησία, αυτό όμως που κάνει τη Ρώμη τόσο γοητευτική είναι ότι στην παλιά πόλη -που είναι τεράστια- δεν συναντά κανείς θύλακες ασχήμιας, όπως στην ταλαιπωρημένη μας Αθήνα. Κτίρια από την αρχαιότητα μέχρι και τις αρχές του εικοστού αιώνα συνυπάρχουν αρμονικά, χωρίς παραφωνίες –εξαιρείται το Εθνικό Μνημείο του Βιτόριο Εμανουέλε Β΄, η κατάλευκη μαρμάρινη τούρτα που υψώθηκε προς τιμήν του πρώτου βασιλιά της ενοποιημένης Ιταλίας, καταστρέφοντας ένα τμήμα του Λόφου του Καπιτωλίου. Όσο χρόνο και να διαθέτει κανείς στη Ρώμη, πάντα θα υπάρχουν αξιοθέατα να δει και μουσεία να επισκεφθεί, χρειάζεται λοιπόν οργάνωση και αθλητικά παπούτσια –πέδιλο με κάλτσα απορρίπτεται.
Η Ρώμη είναι μια πόλη μοναδική, κοντά σε αυτό που θα μπορούσε να είναι και η Αθήνα, αν δεν είχαμε καταστρέψει μεγάλα κομμάτια του ιστορικού της κέντρου.
Οι περισσότεροι φαντάζομαι ότι το πρώτο μνημείο που σκέφτονται να επισκεφθούν είναι το Κολοσσαίο. Εγώ εντυπωσιάστηκα όταν το αντίκρισα ως φοιτήτρια, με απογοήτευσε όμως λίγο το εσωτερικό του. Κατά τη δεύτερη επίσκεψή μου, αποφάσισα να μην ξαναμπώ κι έκατσα να χαζέψω τους εκατόνταρχους και τους λεγεωνάριους που ποζάρουν με τους τουρίστες μπροστά στο μνημείο, μοιάζοντας με αυτούς που καταχερίζουν ο Αστερίξ με τον Οβελίξ. Αφού δείτε και την Αψίδα του Μ. Κωνσταντίνου, ανηφορίστε στον Παλατινό Λόφο, την αυτοκρατορική συνοικία της αρχαίας Ρώμης, με τα ερείπια του παλατιού. Από εδώ θα θαυμάσετε αφ' υψηλού τον αρχαιολογικό χώρο της Ρωμαϊκής Αγοράς, πριν κατηφορίσετε για να τον δείτε και από κοντά. Η αγορά του Τραϊανού, το στεγαζόμενο εμπορικό κέντρο του 2ου αιώνα μ.Χ., φιλοξενεί ένα εντυπωσιακό μουσείο, με ευρήματα από την Αγορά των Αυτοκρατόρων, όπως επίσης ονομάζεται, καθώς αποτελείται από τις αγορές του Τραϊανού, του Οκταβιανού, του Νέρβα και του Ιουλίου Καίσαρα. Όπως ήδη έχετε καταλάβει, η υπόθεση έχει πολύ περπάτημα και όταν αυτό γίνεται καλοκαίρι, πρέπει να έχετε πάρει τα μέτρα σας. Το νερό είναι πολύ ακριβό στα café, ουσιαστικά κοστίζει περισσότερο από έναν καφέ –με την ευκαιρία να πω ότι οι Ιταλοί όταν λένε καφέ εννοούν εσπρέσο, που τον πίνουν μονομιάς. Προμηθευτείτε μπουκαλάκια από μίνι μάρκετ και μη διστάσετε να τα γεμίσετε στα σιντριβάνια και τις βρύσες της πόλης –το νερό είναι πόσιμο και δεν είχαμε παρενέργειες.
Σχετικά κοντά στη Ρωμαϊκή Αγορά βρίσκεται η Πλατεία του Καπιτωλίου με τα μουσεία της. Εκεί θα σας οδηγήσει η σκάλα που κατασκεύασε ο Μιχαήλ Άγγελος, με τέτοιο τρόπο ώστε να ανεβαίνουν πεζοί αλλά και έφιπποι. Μη σας ξεγελάσει η όψη των σκαλοπατιών που από μακριά φαίνεται συνηθισμένη –τα ιδιαίτερα πλατιά σκαλιά κρύβονται χάρη σε μια έξυπνη οφθαλμαπάτη. Τα Μουσεία του Καπιτωλίου χρονολογούνται από το 1471, είναι τα παλαιότερα εθνικά μουσεία στον κόσμο και διαθέτουν μία από τις σημαντικότερες συλλογές κλασικών γλυπτών της χώρας –θα αναγνωρίσετε αμέσως την περίφημη «Λύκαινα του Καπιτωλίου» και το άγαλμα του «Θνήσκοντα Γαλάτη». Μνημείο που πρέπει οπωσδήποτε να επισκεφθείτε είναι και το Πάνθεον, ο ναός που κτίστηκε το 120 μ.Χ. επί Ανδριανού και θεωρείται ένα από τα πιο επιδραστικά κτίρια στην ιστορία της δυτικής αρχιτεκτονικής. Αυτό που το κάνει ξεχωριστό είναι ο θόλος του, το σημαντικότερο επίτευγμα της ρωμαϊκής αρχιτεκτονικής, με το άνοιγμα των 8,7 μέτρων χάρη στο οποίο μπαίνει το φως της ημέρας αλλά και ...η βροχή.
Όσον αφορά τα Μουσεία του Βατικανού, οπλιστείτε με υπομονή –οι ουρές είναι τεράστιες, αν και υπάρχει πλέον η επιλογή της online κράτησης. Καλό θα είναι να είστε ντυμένοι ...σεμνά, γιατί είναι κρίμα να φάτε πόρτα μετά από ώρα-ες αναμονής. Οι συλλογές των μουσείων καλύπτουν χιλιόμετρα, η Καπέλα Σιξτίνα, ωστόσο, κλέβει την παράσταση. Μην περιοριστείτε στην οροφή και τη Δευτέρα Παρουσία του Μιχαήλ Αγγέλου, που σκανδάλισε λόγω των γυμνών της, με αποτέλεσμα να καλύψει τα επίμαχα σημεία, με εντολή του Πάπα Παύλου Δ', ο Ντανιέλε ντε Βολτέρα με φύλλα και περιζώματα, μένοντας στην ιστορία ως Il Braghettone (Ο Βρακωτής) – ενδιαφέρον παρουσιάζουν και οι τοιχογραφίες του ναού, καθώς ανάμεσα στους αναγεννησιακούς ζωγράφους που τις έκαναν συναντάμε και τον Μποτιτσέλι. Η Βασιλική του Αγίου Πέτρου με τις κολοσσιαίες διαστάσεις είναι η επόμενη στάση. Απομακρυνθείτε αρκετά αλλιώς δε θα μπορέσετε να δείτε τον τρούλο και στη συνέχεια εξερευνήστε το εσωτερικό της. Ανάμεσα σε «αγγελάκια» που έχουν τις διαστάσεις ενός μαμούθ, λάμπει η τραυματισμένη «Πιετά», με τη δημιουργία της οποίας ο Μιχαήλ Άγγελος κάνει σαφή αναφορά και στην κλασική αρχαιότητα, ενώ είναι και τα μόνο γλυπτό το οποίο έχει υπογράψει. Το σύμπλεγμα βρίσκεται πλέον πίσω από αλεξίσφαιρο τζάμι, μετά την επίθεση με αρχαιολογική σκαπάνη ενός νοητικά διαταραγμένου Ούγγρου γεωλόγου, του Laszlo Toth, στις 21 Μαΐου του 1972.
Η Βίλα Μποργκέζε είναι το γνωστότερο πάρκο της πόλης, εδώ όμως δεν θα έρθετε μόνο για πικ νικ αλλά κυρίως για το Μουσείο και την Πινακοθήκη Μποργκέζε, που στεγάζονται στη βίλα η οποία χτίστηκε από τον Καρδινάλιο Σκιπίωνα Μποργκέζε, για να στεγάσει την τεράστια συλλογή έργων τέχνης του. Στην Πινακοθήκη θα δείτε έργα ζωγράφων όπως οι Καραβάτζιο, Μπερνίνι, Μποτιτσέλι, Ραφαήλ και Τιτσιάνο, ενώ η συλλογή θεωρείται από τις σπουδαιότερες ιδιωτικές στον κόσμο. Τα βλέμματα κλέβουν και τα γλυπτά του Τζιαν Λορέντζο Μπερνίνι, που απεικονίζουν παγανιστικούς μύθους –η «Αρπαγή της Περσεφόνης» είναι καταπληκτική.
Μουσείο, πάνω απ' όλα, είναι η ίδια η πόλη, γι΄αυτό φροντίστε να έχετε χρόνο να την δείτε. Η Πιάτσα ντι Σπάνια, που πήρε το όνομά της από την γειτονική ισπανική πρεσβεία, είναι πόλος έλξης για τους επισκέπτες, οι οποίοι κατακλύζουν τα 135 σκαλοπάτια της Σκαλινάτας, που χτίστηκε το 1725 με γαλλικά κεφάλαια. Από την πλατεία ξεκινά η διάσημη Via dei Condotti, ο δρόμος με τα καταστήματα των κορυφαίων οίκων μόδας. Το window shopping μάλλον είναι το μόνο εφικτό, μπορείτε όμως να πιείτε έναν καφέ στον αριθμό 86 στο Caffè Greco, ένα από τα παλαιότερα της Ευρώπης, με τον Καζανόβα, τον Γκαίτε και τον Μποντλέρ στο πελατολόγιό του. Ο καφές είναι ακριβός, αν καταφέρετε να πιάσετε, ωστόσο, θέση στο μπαρ, τότε θα πληρώσετε τιμές ...ορθίων. Τιμές ορθίων είχε και ένα παγωτατζίδικο στη Φοντάνα ντι Τρέβι, το διασημότερο σιντριβάνι της πόλης, όπου όλοι σπεύδουν να ρίξουν ένα νόμισμα, ώστε να επιστρέψουν στη Ρώμη. Εκεί καθίσαμε σε ένα τραπεζάκι και παρακολουθούσαμε τον απελπισμένο ιδιοκτήτη να προσπαθεί να εξηγήσει τη διαφορά στις χρεώσεις σε ένα γκρουπ Κινέζων, που αφού έπαιρναν παγωτό στο χέρι, στη συνέχεια στρογγυλοκάθονταν στα τραπεζάκια –το να αναφέρω ότι τα ιταλικά παγωτά είναι απλά τέλεια, το θεωρώ περιττό.
Στη Ρώμη, γενικότερα, είναι δύσκολο να φας άσχημα, πρέπει ωστόσο να φας εγκαίρως. Αρκετά εστιατόρια σταματάνε να σερβίρουν νωρίς, σε σύγκριση με τις ώρες που τρώμε στην Ελλάδα το βράδυ, οπότε λάβετε τα μέτρα σας. Η χειρότερη πίτσα που μπορεί να πετύχετε θα είναι τουλάχιστον ικανοποιητική –οι άνθρωποι είναι στο στοιχείο τους. Οι πλατείες της πόλης είναι η μία ομορφότερη από την άλλη και γεμάτες κόσμο, που συχνά περιφέρεται χωρίς να κάθεται στα καταστήματα. Η Πιάτσα Ναβόνα, με την εντυπωσιακή «Κρήνη των τεσσάρων ποταμών», είναι από τις αγαπημένες μου, ενώ συχνά πηγαίναμε για ποτό στο Κάμπο ντε Φιόρι, τη μοναδική πλατεία της πόλης χωρίς εκκλησία! Το 1600 θανατώθηκε εκεί από την Ιερά Εξέταση, ως αιρετικός, ο δομινικανός μοναχός και φιλόσοφος Τζορντάνο Μπρούνο, το άγαλμα το οποίου υψώνεται στο κέντρο της πολύβουης πλατείας από το 1888, παρά τις απειλές του Πάπα ότι αν το τοποθετήσουν θα εγκαταλείψει τη Ρώμη και θα εγκατασταθεί στην Αυστρία.
Ο Τίβερης είναι το ποτάμι της πόλης και τον πρωτοείδαμε αναζητώντας το Castel Sant' Angelo, το μαυσωλείο του Ανδριανού που μετατράπηκε σε παπικό οχυρό κατά τη διάρκεια του 6ου αιώνα. Το 1277 προστέθηκε μια μυστική δίοδος που το συνδέει με το Βατικανό και χάρη σε αυτήν σώθηκε ο Πάπας Κλήμης Ζ' το 1527, όταν λεηλατήθηκε η Ρώμη από τα στρατεύματα του Γερμανού Αυτοκράτορα Καρόλου Ε'. Στην άλλη πλευρά του Τίβερη, όπως προδίδει και το όνομά του, βρίσκεται το Τραστέβερε, μια περιοχή που θυμίζει την Πλάκα και έχει πάντα κόσμο. Εδώ μπορείτε να έρθετε για ένα απογευματινό aperitivo, μια συνήθεια των Ιταλών που είναι και καλή ιδέα για τσιμπολόγημα, καθώς στην τιμή του ποτού συμπεριλαμβάνεται και η πρόσβαση σε ανοιχτό μπουφέ. Μην παραλείψετε να μπείτε και στη Σάντα Μαρία του Τραστέβερε με τα εντυπωσιακά ψηφιδωτά του 12ου αιώνα και τους ρομανικούς κίονες που πάρθηκαν από τις Θέρμες του Καρακάλλα. Ο ναός χτίστηκε τον 3ο αιώνα μ.Χ. εκεί όπου, σύμφωνα με το μύθο, ξεπήδησε ένας πίδακας λαδιού. Το Τραστέβερε είναι από τις ομορφότερες συνοικίες της πόλης αλλά αν ψάχνεται μια περιοχή με πιο μποέμ και εναλλακτικό χαρακτήρα, κάντε μια βόλτα στο Σαν Λορέντζο και το Πινιέτο. Εκεί εγώ δεν πήγα αλλά δεν ανησυχώ, γιατί είναι σίγουρο ότι στη Ρώμη θα επιστρέψω. Έριξα για δεύτερη φορά νόμισμα στη Φοντάνα ντι Τρέβι.
