Ως άνθρωπος που έχει περάσει τα σαράντα και ως πρώην ροκάς έχω μια αμιγώς συναισθηματική σχέση με τον Τζίμη Πανούση και τις Μουσικές Ταξιαρχίες, το θρυλικό γκρουπ του. Μεγαλώσαμε σε σπίτια όπου η ακρόαση των δίσκων του γινόταν συλλογικά, για ν' ακολουθήσει συζήτηση αμέσως μετά. Δεν ξέρω αν ακόμα γίνεται αυτό με τους σημερινούς εφήβους που τα βρίσκουν όλα έτοιμα από την ανεξάντλητη δεξαμενή του Διαδικτύου.
Τότε, μιλάω για το '91-'92, η αγορά των επανεκδόσεων του «Hard Core» ή του «Χημεία και Τέρατα» σε βινύλια συνέπιπτε με αυτά των Cream, των Doors, του Frank Zappa και πολλών άλλων. Τα χρόνια περνούσαν και κάποτε, στο κοντινό παρελθόν, έτυχε να δω τον Πανούση σε παράστασή του. Εκεί συνειδητοποίησα αυτό που έλεγε ο ευφυής Dylan «The times they are a-changin».
Τον Πανούση δεν πήγαιναν να τον δουν αριστεριστές, φρικιά και ροκάδες αλλά νέα, περιποιημένα ζευγάρια και κυρίες με γούνες ‒ ήταν και καταχείμωνο, βλέπεις. Δεν νομίζω να άλλαξε ο Πανούσης, το ίδιο υλικό που «πούλαγε» τότε «πουλάει» και σήμερα. Οι εποχές άλλαξαν και, όπως συνηθίζεται με δημοφιλείς καλλιτέχνες, τους είδαμε να γίνονται θαμώνες σε εκπομπές της ιδιωτικής τηλεόρασης με υψηλή τηλεθέαση. Έξω από το Κύτταρο του '85 μπορεί να κυκλοφορούσαν μπάτσοι, σήμερα κυκλοφορεί ελεύθερη η γραφική Λουκά.
Δεν επιλέγω εγώ το «θύμα» μου, το θύμα της σάτιρας πάντα αυτοεπιλέγεται. Δεν σατιρίζω εγώ τον Ρουβά ή τον Ιερώνυμο, μόνοι τους το προξενούν.
Έψαχνα την αφορμή με την οποία θα μου έδινε μια μεγάλη συνέντευξη ο Τζίμης Πανούσης και δεν ήθελα επ' ουδενί λόγω να γίνει μέσω e-mail. Δεν ήθελα, ακόμη, να κάνει χαβαλέ και μόνο χαβαλέ, όπως έχει συμβεί σε δεκάδες άλλες συνεντεύξεις του. Τον συνάντησα τελικά τον Νοέμβριο του 2016 με αφορμή τις παραστάσεις του στο Can-Can. Νομίζω πως του άρεσε που δεν αναλωθήκαμε στα της πολιτικής επικαιρότητας και που το μαχαίρι έφτασε ως το κόκαλο, όπως θυμάμαι να μου λέει ο ίδιος. Που μιλήσαμε για τα εσώψυχα του αλλά και τον μέντορά του Μάνο Χατζιδάκι.
Ένα μικρό μόνο μέρος απ' τη συνέντευξη αυτή δημοσιεύτηκε στο τεύχος 52 του εβδομαδιαίου περιοδικού «Down Town». Τώρα δημοσιεύεται ολόκληρη για πρώτη φορά στο LIFO.gr με αφορμή την πολύ πρόσφατη περιπέτεια με την υγεία του. Του εύχομαι από δω γρήγορη και ταχεία ανάρρωση και σας προσκαλώ ευθύς αμέσως να γνωρίσετε τις πιο άγνωστες πτυχές αυτής της πολύπλευρης καλλιτεχνικής αντισυμβατικής περσόνας που γνώρισε η ελληνική μουσική τα τελευταία 35 χρόνια.
‒ Ομολογώ πως τo 'χα ένα άγχος να σας συναντήσω, διότι συχνά οι συνεντεύξεις που δίνετε μοιάζουν με μέρος των σόου σας, κάτι που δεν θα ήθελα. Συμφωνείτε;
Συμφωνώ, γιατί πράγματι οι συνεντεύξεις είναι μέρος της δουλειάς. Πρέπει δηλαδή κι αυτές να είναι μέσα στο κόλπο, γι' αυτό και πολλές τις φτιάχνω και μόνος μου. Με τον κουμπάρο μου, λόγου χάριν, τον Σωτήρη Κακίση, έχουμε κάνει πάνω από 100 συνεντεύξεις. Ας έχουν και οι συνεντεύξεις, λοιπόν, τον χαρακτήρα του σόου, εφόσον εμείς πια δεν έχουμε τίποτα να πούμε.
‒ Το πιστεύετε αυτό;
Όταν γίνονται τόσο πολλά γύρω μας, έχουμε καταντήσει περιττοί. Ξεφτίζει η δουλειά μας. Όταν βγαίνει Πλανητάρχης ο Ντόναλντ, ενώ εμείς έχουμε τον Γκούφι, πάμε να φτιάξουμε όλοι μαζί τη διεθνή Ντίσνεϊλαντ. Εγώ αισθάνομαι όπως όταν ξεκίνησα, πριν από 40 χρόνια, του στυλ «άντε να το κάνουμε άλλη μια φορά και τελειώσαμε». Τραβάτε με κι ας κλαίω λίγο.
‒ Ήταν αναμενόμενη η νίκη του Τραμπ;
Για μένα και για κάνα-δυο ακόμη. Το περίμενα ότι θα 'βγαινε, μια κι έχω εμπιστοσύνη στον λαό και όλες οι λαϊκές ψήφοι ήταν υπέρ της Χίλαρι, αυτού του πράγματος, του χυλού, της λάσπης.
‒ Στον αντίποδα, πάλι, σύσσωμος ο ελληνισμός της Αστόρια λέγεται ότι ψήφισε Τραμπ.
Το έμαθα, και πολύ καλά έκανε, γιατί πιστεύω ότι τα πράγματα πρέπει να ξεκαθαρίζουν. Ανέκαθεν σιχαινόμουν τη γεμάτη μίσος κερατωμένη μπουκαλοπόδαρη Χίλαρι. Περάσαμε στον αντίποδα, σε έναν ομοφοβικό σεξιστή φασίστα, ο οποίος τα 'χει και λίγο χαμένα ως λαπάς που είναι και θα πάρει πίσω πολλά απ' αυτά που είπε. Η αμερικανική πολιτική, ξέρετε, συμβαδίζει με την ελληνική. Μήπως κυβερνάνε ο Τσίπρας ή η Μέρκελ;
Αυτοί που κανονίζουν το παιχνίδι είναι όσοι λένε πόσα πυρομαχικά θα πουληθούν και πόσες βιομηχανίες όπλων θα κατασκευαστούν. Παλιότερα υπήρχε το τσίρκο, αλλά υπήρχαν και οι μπαλαρίνες και ο κόσμος πέρναγε καλά. Τελευταία το τσίρκο έχει αγριέψει και μας έμειναν μόνο τα τέρατα, βλέπε Τραμπ, Πούτιν, Ερντογάν, Σόιμπλε κ.λπ. Έχουμε σταματήσει κιόλας να το βλέπουμε το πράγμα απ' τη μεταφυσική του πλευρά και αρκούμαστε στη θρησκευτική.
‒ Δεν είναι κοινή η μεταφυσική με τη θρησκεία;
Καθόλου. Μου αρέσει το ποδόσφαιρο, αλλά δεν γουστάρω καμία ομάδα. Μου αρέσει η μεταφυσική, αλλά δεν είμαι οπαδός καμίας θρησκείας. Είναι τυχαίο ότι μέσα στο 2016 έφυγε ο Λέοναρντ Κοέν, όπως και τόσοι άλλοι; Ο Ντέιβιντ Μπόουι επίσης ή ο άλλος ο κοντός, ο μαύρος, που μου άρεσε, ο Πρινς; Θ' ακολουθήσουν κι άλλοι, καθώς μοιραία είμαστε σε ηλικία που αρχίζουμε να «φεύγουμε».
‒ Δεν είστε δα και τόσο μεγάλος.
Ναι, εντάξει, αλλά εδώ ο Λέοναρντ που ήταν βουδιστής, ζεν, «έφυγε» (γέλια). Μεγάλη προσωπικότητα αυτός, σπουδαίος.
‒ Σας θυμάμαι στην κηδεία του Βαγγέλη Βέκιου, του ντράμερ των Μουσικών Ταξιαρχιών και φίλου του Τσίπρα. Ήταν συγκινητικό που ένας πρωθυπουργός έκλαιγε στο τελευταίο αντίο σε ένα φίλο.
Ο Βαγγέλης είχε σχέσεις περισσότερο με τη γυναίκα του Τσίπρα μέσω του ραδιοφώνου. Ναι, εκεί ήταν πάρα πολύ στενοχωρημένος κι έκλαιγε. Κοιτάξτε, αυτές οι ανθρώπινες στιγμές ή και άλλες, όπως τα λουλούδια που πήγε στην Καισαριανή, ακόμα και ο πολιτικός όρκος που έδωσαν, σε γέμιζαν ελπίδα για κάτι νέο. Δυστυχώς, δεν έχει αλλάξει τίποτα, δεν έχουν κάνει το παραμικρό! Πώς έβαλε η δεξιά κάποτε τον Χατζιδάκι στην ΕΡΤ, αυτοί ας βάλουν τον Θεοδωράκη, ξέρω γω, όχι πάλι τους δικούς τους.
‒ Έβαλαν τον Τσακνή.
Αυτή είναι η διαφορά, καταλάβατε; Και χωρίς τον Μαχαιρίτσα! (γέλια)
‒ Τι έχετε να πείτε για το ότι είστε ο πιο καλοπληρωμένος σταρ της νύχτας;
Έχω να πω ότι παίρνω λίγα σε σχέση μ' αυτά που δίνω (γέλια). Κοιτάξτε, δεν είναι εύκολη η δουλειά μας, είναι σαν να κατηγορείς έναν ποδοσφαιριστή γιατί παίρνει πολλά λεφτά. Κι όταν ειδικά μιλάμε για 10-15 παραστάσεις κάθε φορά, να ξέρετε ότι εμείς έχουμε πέσει κάτω από το 1/3 σε ό,τι αφορά τις αμοιβές. Συμβαίνει σε όλους τους κλάδους, αλλά το μεγάλο πρόβλημα είναι με τους μουσικούς. Ένας μουσικός πια αναγκάζεται να μην έχει μπλοκάκι. Κι εγώ τα 'χω κλείσει τα «βιβλία» μου.
‒ Κι υπάρχουν και οι έλεγχοι του ΣΔΟΕ.
Άλλο αυτό! Όσο υπήρχαν κάποιοι που έπαιρναν τις μίζες, τα πράγματα δούλευαν. Τώρα πάνε να τα φτιάξουν κι αυτά. Εμείς θέλουμε τους νόμους με τα παραθυράκια, παλιά περνούσαμε μια χαρά. Έδινες το γρηγορόσημο και καθάριζες.
Εμένα μου αλλάξανε την Παναγία που ήθελα και δικαιούμουν να βγάλω επαγγελματικό δίπλωμα αυτοκινήτου ως πλανόδιος μουσικός. Κάθε φορά μου ζητάγανε τιμολόγια και ξανά τιμολόγια, τα πήγαινα εγώ ο καημένος και πάλι τα ίδια. Ώσπου μου λέει ένας: «Βάλε σε έναν φάκελο πενήντα χιλιάρικα και μη φέρεις άλλα τιμολόγια». Το έκανα και πήρα την άδεια!
Έτσι πρέπει να δουλεύει το κράτος, το πιστεύω αυτό, αφού έτσι δούλευε και ήταν τέλεια. Τώρα, μέχρι να στήσουν το καινούργιο κράτος οι Συριζαίοι, εμείς θα 'χουμε πεθάνει. Γι' αυτό, πού να ανησυχήσεις και για τη Χρυσή Αυγή; Πιστεύετε ότι υπάρχουν 500.000 φασίστες στην Ελλάδα; Ούτε χίλιοι δεν είναι οι φασίστες στην Ελλάδα. Από αντίδραση ο κόσμος τούς ψηφίζει. Κι ο Καραγκιόζης ο Ντόναλντ βγήκε στην Αμερική με το σκεπτικό «Mου λέτε για τη Χίλαρι; Φάτε Τραμπ τώρα»! Υπάρχει μια προπαγάνδα παγκοσμίως.
‒ Είναι ψεύτης ο νεοέλληνας;
Σαφώς και είναι! Μπαίνεις στο εκλογικό παραβάν, σκίζεις όλα τα ψηφοδέλτια, βγαίνεις και λες «ψήφισα ΣΥΡΙΖΑ». Όλοι ψέματα λένε! Το έχει καταλάβει ο κόσμος και γι' αυτό τσακώνομαι με τη γυναίκα μου.
‒ ΣΥΡΙΖΑ είναι η γυναίκα σας;
Όχι, δεν θα μπορούσαμε να κάνουμε παιδί. Αναφέρομαι στη δεύτερη σύζυγό μου και έρχονται και οι επόμενες! (γέλια)
‒ Όταν πρωτοξεκινήσατε, κ. Πανούση, τι μουσικά ερεθίσματα είχατε;
Χούντα ήταν και παίζαμε με τα πρώτα γκρουπ Θεοδωράκη και αντάρτικα, τα απαγορευμένα. Παίζαμε και ξένα κομμάτια επίσης. Έγραψα τα πρώτα μου τραγούδια μικρό παιδί στο δημοτικό. Κυρίως για να βγάλουμε γκόμενες παίζαμε τραγουδάκια σεξοπολιτικά, περίεργα.
‒ Νοσταλγείτε καθόλου εκείνη την εποχή;
Όχι, τη σιχαίνομαι. Έτσι κάνω και με τους ανθρώπους. Είμαι μ' αυτούς που δεν νοσταλγούν το παρελθόν και τα σχολικά χρόνια, το βλέπω με τρόμο όλο αυτό.
‒ Είναι κι ένας τρόπος να μεταλλάσσεσαι ο ίδιος, να προσαρμόζεσαι στην κάθε εποχή.
Εγώ νομίζω πως είμαι ο ίδιος όπως τότε που ξεκίνησα στη μουσική, δεν έχω αλλάξει σε τίποτα.
‒ Μην το λέτε. Σας είχα δει σε ένα live προ ετών και είχατε το πιο ετερόκλητο κοινό: νεαρά φρικιά, κυρίους με αλογοουρά στην ηλικία σας, κυρίες σικάτες με ταγεράκια. Δεν θα έβλεπες τέτοιο κόσμο στο Skylab το '83 ή στο Κύτταρο το '85.
Ήταν ακριβώς το ίδιο! Μου 'χει τύχει να είμαι με παρέα σε κλαμπάκι όπου έπαιζα και μετά, στις 3 το πρωί, να ξαναδώ την ίδια παρέα στη Βίσση. Δεν πιστεύω στον διαχωρισμό του κοινού, πάνε όλοι σε όλα. Και στο βιβλίο μου «Υγιεινή Διαστροφή» μπήκε μια σφυγμομέτρηση που έλεγε ότι το κοινό μου, από το ξεκίνημά μου, ήταν απ' όλο το φάσμα των κοινωνικών στρωμάτων.
‒ Συνδέεστε συναισθηματικά με τους ανθρώπους, κ. Πανούση;
Βέβαια, μόνο αυτό αξίζει στη ζωή. Και τώρα που βρέθηκα με τα παιδιά από τις Μουσικές Ταξιαρχίες και ξαναπαίζουμε μαζί, νιώθω πολύ δεμένος μαζί τους. Ελπίζω να συνεχίσουμε να παίζουμε. Το πράγμα για μένα δεν κολλάει στα μουσικά αλλά στα ιδεολογικά. Μου 'χει τύχει να μην μπορώ να συνεργαστώ μ' έναν φασίστα κι ας ήταν μουσικάρα. Τον έκοψα «μπαμ», δεν χρειαζόταν να του πω κάτι ιδιαιτέρως. Το ίδιο έκοψα και δεσμούς με ανθρώπους λόγω του δημοψηφίσματος, του «Ναι» ή του «Όχι».
‒ Όλοι το πάθαμε αυτό...
Με κάποιους ξαναμίλησα, είπαμε ότι δεν αξίζει να χαλάσουν φιλίες, αλλά με άλλους διέκοψα σχέσεις.
‒ Ας πάμε λίγο στον Μάνο Χατζιδάκι. Αληθεύει ότι επρόκειτο να βάλετε στίχους στο «Χαμόγελο της Τζοκόντας» του ως «Το χαμόγελο του Τζιμάκου»;
Ακριβώς. Καθόμασταν ένα βράδυ και μου λέει: «Δεν γράφεις στίχους πάνω σε δικά μου κομμάτια;». Πραγματικά, κάθισα και σε έναν περίπου μήνα είχα γράψει στίχους και για τα δέκα οργανικά θέματα του «Χαμόγελου της Τζοκόντας», αυτού του αριστουργήματος σε παραγωγή του Κουίνσι Τζόουνς.
‒ Με λυπεί λίγο όποτε ταξιδεύω με αεροπλάνο και ακούω το «Χαμόγελο της Τζοκόντας».
Ως elevator music, έτσι; Έχετε δίκιο, αλλά αυτό το έργο δεν μπορείς να το πειράξεις, ό.τι και να του κάνεις. Μη νομίζετε, και απ' την Ουγκάντα να 'ναι κανείς, πιάνεται πάντα από μια σοβαρή μελωδία οπουδήποτε κι αν την ακούσει.
‒ Λέγαμε για το «Χαμόγελο του Τζιμάκου» όμως.
Έγραψα λοιπόν τους στίχους, έδωσα τα κομμάτια στον Νίκο Κυπουργό για να τα ενορχηστρώσει και του Μάνου του άρεσαν πολύ! Ήταν λίγο περίεργοι οι στίχοι.
‒ Σκωπτικοί;
Όχι ακριβώς, ήταν Πανούσης όμως! Στο δικό μου στυλ. Μάλιστα, είχα πει του Χατζιδάκι να κάνουμε κι ένα εξώφυλλο όπου θα 'μουν εγώ γαμπρός κι εκείνος νύφη. Εκείνος γύρισε και μου 'πε: «Ας μείνουμε καλύτερα στο μουσικό μέρος» (γέλια). Τελικά, αρρώστησε ο Μάνος και δεν έγινε η δουλειά. Ήταν 1993-94. Τα τραγούδια υπάρχουν όμως, τα έχω κι εγώ και μακάρι να βγουν κάποια στιγμή.
‒ Αναρωτιέμαι πώς φτάσατε στο περιβάλλον του Χατζιδάκι.
Όταν είχα το δικαστήριο με τη γνωστή ιστορία με τις Μουσικές Ταξιαρχίες, του είχα στείλει μια κασέτα, όπως είχα στείλει και του Σαββόπουλου, της Άννας Βαγενά και του Βαγγέλη Γερμανού. Τους ήθελα για μάρτυρες υπεράσπισης. Όλοι βοήθησαν, ο Γερμανός είχε παραστεί και στο δικαστήριο. Ο Χατζιδάκις έγραψε μια επιστολή και την έστειλε στους δικαστές. Έπαιξε μεγάλο ρόλο στην αθώωσή μου η επιστολή του Μάνου. Έκτοτε αρχίσαμε να κάνουμε παρέα, έμπαινα στο σπίτι του κι έβλεπα τον Γκάτσο, μαζί με τον φίλο μου τον συχωρεμένο Νίκο Χουλιαρά, που μου έμαθε και την Αντίπαρο.
‒ Τώρα που είπατε Αντίπαρο, θυμήθηκα την επίθεση που είχατε κάνει στους Κατσιμιχαίους. Είχατε πει: «Βγαίνουν κάτι κωλοπαίδια, κάτι Κατσιμίχα, και με κατηγορούν ότι νοικιάζω βίλες στην Αντίπαρο. Δεν τις νοικιάζω, δικές μου είναι».
(γέλια) Δεν επιλέγω εγώ το «θύμα» μου, το θύμα της σάτιρας πάντα αυτοεπιλέγεται. Δεν σατιρίζω εγώ τον Ρουβά ή τον Ιερώνυμο, μόνοι τους το προξενούν. Ακόμη κι ο Τραμπ θα 'χει ξεφτίσει μέχρι να βγούμε εμείς στο Can-Can, εκτός κι αν έχει πατήσει το κουμπί το πυρηνικό.
‒ Έχετε εκτοξεύσει όμως και βέλη της σάτιρας σας σε πρόσωπα σαν τη Φαραντούρη, με κάποια μικρή σωματική αναπηρία.
Είχε έρθει και η ίδια και το 'χε ακούσει και νομίζω πως είχε γελάσει κιόλας. Η Μαρίζα Κωχ, η κοινή μας φίλη, είχε στενοχωρηθεί πολύ και μ' έπιασε και μου 'πε: «Μη λες για το πόδι της Μαρίας, δεν είναι ωραίο». Παρ' όλα αυτά, το ποίημα που αναφερόταν στο «σκάρτο πόδι της Φαραντούρη» ήταν κάτι που την είχε σημαδέψει. Η σάτιρα δεν κωλώνει σε αναπηρίες, δεν κωλώνει σε τίποτα. Σατιρίζει και τον χοντρό και τον ομοφυλόφιλο, έχει αριστοφανικές καταβολές, και πιο άγριες ακόμα.
Σάτιρα κάνει κάποιος μέχρι και στον εαυτό του, που είναι το δυσκολότερο. Από κει ξεκινάς και μετά πας στον Νταλάρα και σε ό,τι άλλο θες να κάνεις με τα κρεμμυδάκια. Σ' αυτήν τη δουλειά, να ξέρετε, της σάτιρας εννοώ, δεν πρέπει να ταυτίζεις τη δημόσια εικόνα σου μ' αυτό που είσαι. Κάποια στιγμή μού τηλεφώνησε ο Αντώνης Ρέμος να μου κάνει τσαμπουκά γιατί τον σατιρίζω. Του είπα: «Αν δεν σε σατιρίζω εγώ και κάνας άλλος, δεν θα υπάρχεις».
‒ Το κατάλαβε;
Μάλλον όχι. Απ' την άλλη, αν σε πάρει ο άλλος και σου πει «κόφ' το, δεν νιώθω καλά, γίνομαι χάλια», εκεί το κόβεις, δεν το συνεχίζεις.
‒ Ή να σου πει ότι βάζει τα κλάματα.
Καλά, εκεί, σε ακραίες αντιδράσεις, κάπου σε τσιγκλίζει όλο αυτό να το συνεχίσεις. Είναι σαν το παιδάκι που σου σπάει τα νεύρα. Εγώ, ας πούμε, φώναζα τον αδερφό μου «Γιωργίτσα» κι αυτός δεν είχε χιούμορ και με γαμούσε στο ξύλο, αλλά δεν μπορούσα να το κόψω.
‒ Πρόσφατα σας έσυραν τα εξ αμάξης και για τη σάτιρα στο ΚΚΕ που κάνατε με τον Γιάννη Αγγελάκα. Εσείς, ένας οπαδός του ΚΚΕ, αν τα λέω σωστά.
Όχι οπαδός, ποτέ δεν έχω δηλώσει οπαδός ούτε ψηφοφόρος του.
‒ Εκτιμάτε όμως την Αλέκα Παπαρήγα.
Ε, ναι... Τη συμπαθούσα, τη συμπαθώ... Το θέμα δεν είναι προσωπικό. Το ΚΚΕ είναι ένα καρκίνωμα του ελληνισμού, δεν σηκώνει καν σάτιρα πλέον. Έχει προκαλέσει μεγάλη ζημιά στον συνδικαλισμό. Το ΠΑΜΕ σημαίνει ΠΑΜΕ ΣΤΟ ΔΙΑΟΛΟ, μας έχει γαμήσει. Τα βλέπω με τη γυναίκα μου που τρέχει με το Mega και τις αποζημιώσεις που προσπαθούν να πάρουν, τα είδα και με το CITY της Αγγελοπούλου όπου μπήκαν αυτοί κι αντί να το δώσουν στους εργαζόμενους, το έδωσαν στον Λαμπράκη.
Όπου ακούει αυτοδιαχείριση το ΚΚΕ, βγάζει καντήλες! Είναι ντροπή ένα κόμμα αριστερό να μην μπορεί να κρατήσει ένα ραδιόφωνο και μία εφημερίδα. Στο εξωτερικό, σε ένα αριστερό ραδιόφωνο θα έπαιζα εγώ και όσοι άλλοι ήθελαν και θα έσκιζε από ακροαματικότητα. Τα ίδια και στον ΣΥΡΙΖΑ, που δεν μπορούν να συντηρήσουν ένα ραδιόφωνο. Έχω φίλη φεσωμένη από δαύτους, αξιόλογη ραδιοφωνική παραγωγό.
‒ Καμία ελπίδα από την αριστερά, κ. Πανούση; Τι θα δηλώνατε; Αναρχικός;
Εγώ αισθάνομαι αριστερός, αν και ακούγεται γελοίο, σαν να δηλώνεις Παναθηναϊκός. Δεν μπαίνω πια σ' αυτήν τη διαδικασία. Θα προτιμούσα να δηλώνω μια ευαισθησία, να χωρίζω τους ανθρώπους σ' αυτούς που λένε «πάμε να εκμεταλλευτούμε και να γαμήσουμε τους πιτσιρικάδες» και στους άλλους που λένε «να βοηθήσουμε τα παιδάκια». Οι πρώτοι είναι οι βάρβαροι, οι δεύτεροι οι πραγματικοί αριστεροί.
Παλιά, που δούλευα στην τράπεζα, γινόταν μια μικρή μείωση μισθού και ακολουθούσε χαμός. Τα διεκδικούσαμε και τα παίρναμε διπλά πίσω. Τώρα σ' τα παίρνουν όλα, σου οφείλουν 100 και σου παίρνουν τα 900! Πολύ έξυπνο πράγμα, για να σε παραλύσουν τελείως. Δεν έχεις καν την ψυχική ευελιξία να αντιδράσεις, κοιτάς μόνο πώς θα βγάλεις το φροντιστήριο του παιδιού σου και πώς θα επιβιώσεις.
‒ Αγαπάτε τον θεσμό της οικογένειας;
Είμαι κατά της οικογένειας, αλλά υπέρ της δικής μου.
‒ Κάνατε θρησκευτικό ή πολιτικό γάμο;
Θρησκευτικό, τον σιχαίνομαι τον πολιτικό γάμο.
‒ Γιατί έτσι;
Καταρχάς, όταν έκανα τον πρώτο μου γάμο, δεν γίνονταν πολιτικοί γάμοι. Και τον δεύτερο γάμο, όμως, πάλι θρησκευτικό τον έκανα. Δεν μου αρέσει όλη αυτή η ψευτοπροοδευτικίλα, να σε παντρεύει ο δήμαρχος κι ο κάθε Καραγκιόζης.
‒ Ενώ ένας παπάς δεν μπορεί να είναι Καραγκιόζης;
Έχω πολλούς φίλους παπάδες κι ας μας χωρίζουν τεράστιες ιδεολογικές διαφορές. Ένας παπάς θα μου πει «ξέρω ποιος είσαι, τι πιστεύεις κι ας μη συμφωνούμε», όπως κι εγώ θα του πω «πιστεύεις κι εσύ κάπου και το ξέρω, άρα θα βαφτίσεις το παιδί μου». Εγώ επιλέγω τους παπάδες, τα πάντα στη ζωή θέμα επιλογών είναι. Κι επειδή στην αρχή μίλησα για μεταφυσική, είναι άλλο να πω ότι αγαπώ τη γυναίκα μου στον δήμαρχο, στον Καμίνη, ξέρω γω, και άλλο ενώπιον Θεού και ανθρώπων. Πάνω απ' όλα, σέβομαι τον λαϊκό πολιτισμό και γι' αυτό τσακώνομαι συχνά με τους δήθεν αριστερούς φίλους μου.
‒ Θα θέλατε να κάνετε μήπως πολιτική κηδεία ή να σας αποτεφρώσουν;
Α, Παναγία μου, άκου να με αποτεφρώσουν (γέλια). Να μ' αφήσουν έτσι, να μουμιοποιηθώ, να γίνω βρικόλακας! Σας λέω, έχω μεγάλη εκτίμηση στα λαϊκά δρώμενα και στα έθιμα, πηγαίνω στην εκκλησία του χωριού μου όποτε γιορτάζει και, φυσικά, δεν συμφωνώ με το μέτρο του Γιωργάκη να καταργήσει τους παπάδες.
‒ Τι εννοείτε να τους καταργήσει;
Έβγαλε έναν νόμο, ο οποίος ισχύει μέχρι σήμερα, που λέει ότι άπαξ και πεθάνει ένας παπάς σε ένα μέρος δεν γίνεται αντικατάστασή του. Χηρεύει η θέση του δηλαδή. Δεν μπορεί όμως να μένεις σε χωριό και να μη βρίσκεις παπά να θάψει τον πατέρα σου. Πώς θα γίνει δηλαδή; Στα σχολεία δεν γίνεται τίποτα, η διασκέδαση και η καθημερινότητα είναι μες στην ακρίβεια, έχουν γαμήσει τα πάντα, τι θα κάνουμε; Θα τα κλείσουμε όλα και θα βλέπουμε στην τηλεόραση τον Τσίπρα;
Εγώ δεν έχω, ας πούμε, να προτείνω κάτι προς αντικατάσταση της οικογένειας. Εντάξει, προσπαθήσαμε, κοινόβια κάναμε, αλλάξαμε ζευγάρια, πήρε ο ένας την γκόμενα του αλλουνού και φύγαμε, τι να λέμε τώρα;
‒ Θεωρείτε πως η πολυπολιτισμικότητα είναι προς όφελος της κοινωνίας μας;
Πάντα. Το βλέπουμε ιστορικά, αφού η ιστορία είναι σαν τον καθρέφτη του αυτοκινήτου που κοιτάς πίσω και βλέπεις τι έρχεται. Κι εγώ πρόσφυγας ήρθα απ' τη Μικρά Ασία. Σκέψου τι θα ήταν εδώ, αν δεν είχαμε έρθει εμείς από κει. Έχω καλή σχέση με τους Σύριους και με τους Σείριους, από τον Σείριο τον πλανήτη (γέλια). Οι άνθρωποι αυτοί κουβαλάνε μια τεράστια ιστορία πίσω τους που τους βαραίνει.
Ξέρετε ότι στη Βαγδάτη, στους πάγκους στη λαϊκή, πριν από τα λεμόνια πουλάνε βιβλία; Πρώτοι σε αναγνωσιμότητα βιβλίων είναι οι Ιρακινοί και μετά οι Σουηδοί, οι Δανοί και όλοι οι άλλοι. Όχι τώρα πια, βέβαια, που δεν έχουν να φάνε οι άνθρωποι. Κι όλα αυτά με τις μαντίλες και τις μπούργκες των γυναικών είναι μαλακίες!
Βρέθηκα κάποια στιγμή στο Χαλέπι, μια πόλη-αριστούργημα, όπου χάθηκα από την παρέα μου μες στο παζάρι. Με βρήκαν τρεις γυναίκες με μπούργκες. Κατουριόμουν κιόλας και δεν ήξερα πού να πάω. Όχι μόνο με πήγαν σε τουαλέτα, όχι μόνο με περίμεναν απ' έξω –γυναίκες, φανταστείτε– αλλά με πήγαν και στην παρέα μου. Τους ρώτησα κι εγώ «γιατί φοράτε μαντίλες;» και ξέρετε τι μου απάντησαν; «Επειδή έχει αμμοθύελλες»!
‒ Άρα να υποθέσω ότι θεωρείτε υποκριτικό τον ακτιβισμό κάθε είδους;
Αυτά όλα είναι του κώλου! Τα σιχαίνομαι! Εγώ γουστάρω και το τζιν και το Αρμάνι και την μπούργκα και το μπουργκίνι και τη μαντίλα και όλα, να πούμε! Έχετε σκεφτεί ότι όλη μας η ενημέρωση έρχεται από το CNN και τα άλλα τα στημένα τα δικά τους; Είμαστε θύματα προπαγάνδας! Ξέρουμε σίγουρα αν αποκεφαλίζουν οι τζιχαντιστές; Μήπως έχουμε κάνα πρόβλημα πάνω στη Θράκη με τους ανθρώπους; Μια χαρά συμβιώνουμε.
‒ Καμιά φορά δημιουργείται ένα πολεμικό κλίμα και από τους δημοσιογράφους, από τα κανάλια. Εγώ ανέκαθεν πίστευα ότι η φάση με τα Ίμια προέκυψε στην ουσία ως κόντρα μεταξύ των τουρκικών και των ελληνικών τηλεοπτικών ΜΜΕ.
Φυσικά! Όταν χρειαστεί να υπάρξει η αφορμή, θα βρουν κάποιο θέμα να το φουσκώσουν. Δεν έχουμε ούτε είχαμε ποτέ θρησκευτικό πρόβλημα με τους ισλαμιστές. Στην Επανάσταση του 1821 οι μισοί πολεμιστές ήταν μαύροι, Σαρακηνοί.
Όλα είναι μια άθλια προπαγάνδα. Διόλου τυχαίο ότι τώρα με τον Τραμπ το CNN και άλλα μεγάλα δίκτυα έπεσαν στο 5% της θεαματικότητα.
‒ Έχετε μελετήσει το Κοράνι;
Έχω ένα Κορανάκι, το 'χω διαβάσει. Το βρίσκω πιο προοδευτικό από την Καινή Διαθήκη, αφού γράφτηκε κιόλας 600 χρόνια αργότερα. Παντού υπάρχουν φανατικοί βέβαια. Το τι κτηνοβασία υπάρχει μες στην Καινή Διαθήκη δεν λέγεται! Βγαίνει ο Αρχιεπίσκοπος και λέει πρώτα να ταΐζουμε τους Έλληνες και μετά τους πρόσφυγες. Πώς το λέει αυτό ο άνθρωπος; Στέκει στα καλά του;
‒ Γιατί δεν γίνεστε ισλαμιστής κι εσείς σαν τον συνάδελφό σας, τον Cat Stevens, που μετονομάστηκε σε Γιουσούφ Ισλάμ; Να το κάνετε Τζιμαέλ Πανουσαφάλ, ξέρω γω (γέλια).
Τώρα που το λέτε, μία από τις καλύτερες συναυλίες που έχω δει στη ζωή μου ήταν του Cat Stevens! Μιλάω για το 1973, τέλος της χούντας, όταν η χουντική νεολαία του πανεπιστημίου είχε φέρει τον Cat Stevens για συναυλία στο Παλαί ντε Σπορ της Θεσσαλονίκης. Έπαθα σοκ! Είχε φέρει και δικούς του ανθρώπους για καλό ήχο και βγήκε με την κιθάρα και μείναμε όλοι άναυδοι! Δεν ξέρω, ίσως ήμουν και πολύ μικρός τότε, αλλά αυτή ήταν η συναυλία της ζωής μου, εμένα που έχω δει τα πάντα, και τον Alice Cooper και τους Queen και τον Frank Zappa!
‒ Πείτε μου λίγο για το Can-Can όπου ετοιμάζεστε να παίξετε. Είναι λίγο αστείο να σας φανταστεί κανείς να χορεύετε καν-καν σαν χορεύτρια καμπαρέ.
Κοιτάξτε, αυτόν το χώρο τον φοβόντουσαν πολλοί μουσικοί, γιατί είναι στιγματισμένος ως σκυλάδικο, εμένα όμως πάντα μου άρεσαν τέτοιοι χώροι. Τον χώρο τον φτιάχνει ο καλλιτέχνης και, ναι, θα μπορούσαμε να πάμε κάπου αλλού, όμως μας στηρίζει και ο καταστηματάρχης που θέλει να κάνει κάπως πιο έντεχνο το μαγαζί του. Μήπως πουλάει και το σκυλέ σήμερα; Κι αυτό έχει πέσει, γι' αυτό και ο μαγαζάτορας θέλει να κάνει μια στροφή, να βάλει ένα διαφορετικό πρόγραμμα.
‒ Πόσο καιρό σάς παίρνει να γράψετε τα νούμερα κάθε σόου σας; Δεν μιλάω για τα τραγούδια, αφού αυτά υπάρχουν εδώ και χρόνια, γραφτεί - δεν γραφτεί κάποιο καινούργιο.
Δεν γράφω με αφορμή το εκάστοτε πρόγραμμα. Γράφω πάντα και είτε τα παρουσιάζω είτε τα κρατάω στο συρτάρι, που λένε. Εννοείται πως ενδιαφέρομαι για την επικαιρότητα ως άνθρωπος που θέλει να ενημερώνεται. Εμένα μου αρέσει το live και ο φυσικός χρόνος, γι' αυτό μου αρέσουν και οι τσόντες.
‒ Οι τσόντες κάποτε ασκούσαν μια λούμπεν γοητεία, σήμερα τις βρίσκει κανείς πανεύκολα. Υπήρχε στα Εξάρχεια ο περίφημος Σαββίδης, συνοδοιπόρος του Νικόλα Άσιμου, που ήξερε απ' έξω μέχρι και τα ντεκόρ κάθε τσόντας στο σινεμά.
Το ντεκόρ, που λέτε, είναι μεγάλη κουβέντα! Εγώ μπορεί να χάσω την «υπόθεση» μιας τσόντας γιατί παρατηρώ τα ντεκόρ της. Στις ταινίες αυτές κάτι τυπάκια έβγαλαν απίστευτα λεφτά, αλλά έστηναν και κάτι φανταστικά ντεκόρ. Μου αρέσουν κι εμένα αυτά, είμαι άνθρωπος του real estate, γουστάρω να διακοσμώ σπίτια. Έβλεπα πρόσφατα μια τσόντα με φοβερά αφρικανικά αγάλματα, κάτι λεπτούς Βούδες, μιλάμε για αριστούργημα! Βγάζω κι ένα βιβλίο τώρα με τίτλο «Real Εστέτ». Εντάξει, μ' αρέσει να διαμορφώνω χώρους κι ας καταστρέφομαι οικονομικά.
Εγώ από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου ήμουν πανσεξιστής. Είναι άλλοι που δεν αγαπάνε το σπορ, αλλά τον σεξισμό και την πανηδονία τα έχεις απ' την ώρα που γεννιέσαι ώσπου να πεθάνεις.
‒ Σας συναρπάζουν τα ταξίδια;
Τα ταξίδια τα θεωρώ τον παράδεισο των ηλιθίων. Μου αρέσει να πηγαίνω κάπου και να μένω, όχι να πηγαίνω για πέντε μέρες. Είναι σαν να πηγαίνω δέκα μέτρα παραπέρα απ' τη γειτονιά μου, όπου ποτέ δεν είχα πάει. Στο Χαλέπι που σας είπα έμεινα ενάμιση μήνα. Έχω φτάσει μέχρι την Περσία και θέλω να πάω στην Ινδία, στην Ιαπωνία, έχω πολλά μέρη ακόμα. Είναι άλλο να πάρεις το αμάξι και να γυρίσεις την Ευρώπη κι άλλο να πας ως τουρίστας.
‒ Με τον Σιδηρόπουλο και τη Γώγου είχατε καλές σχέσεις;
Με τον Σιδηρόπουλο, αν και δεν μπορούσαμε να πολυσυνεννοηθούμε, κάναμε παρέα. Τον συναντούσα καμιά φορά στη Μεσογείων, με τη μηχανή εγώ, καβάλαγε αυτός και μου 'λεγε να τον πετάξω όπου ήθελε. Ερχόταν και μ' άκουγε στο Skylab. Με τη Γώγου πάλι είχαμε σχέσεις, γιατί η αδερφή της η Αργυρώ ήταν συνάδελφός μου στην τράπεζα. Τι να σας πω, μέχρι χριστουγεννιάτικο σόου είχαμε κάνει στην τηλεόραση με τη Μιμή Ντενίση και τον Πουλικάκο. Απίστευτα πράγματα! Τώρα που μου το θυμίσατε, θα βρω το βίντεο να το βάλω στο πρόγραμμα στο Can-Can!
‒ Κλαίτε με ταινίες;
Πολύ! Καθόμαστε με την κόρη μου και κλαίμε παρέα. Όχι με μελό ελληνικές ταινίες, που είναι για να γελάς, αλλά με γιαπωνέζικα μάνγκα και αμερικανιές, αφού οι Αμερικανοί έχουν παράδοση στο καλό δράμα. Κλαίμε και μαζί με τη γυναίκα μου, όλοι κλαίμε, είναι καλή θεραπεία αυτή.
‒ Ψυχοθεραπεία έχετε κάνει ποτέ;
Τώρα ξεκινάω ψυχανάλυση. Δεν την πίστευα, αλλά ταράχτηκα πολύ τελευταία. Έχασα μέσα σε έξι μήνες τον αδερφό μου από καρκίνο, έναν άνθρωπο υγιεινιστή που πρόσεχε κλπ., κι αυτό το πράγμα με διέλυσε. Είδα από τόσο κοντά την εξέλιξη της νόσου που φτάσαμε στο σημείο ο αδερφός μου ο ετοιμοθάνατος να δίνει κουράγιο σε μένα. Πέρασα όλο το στάδιο των χημειοθεραπειών, που ξέρεις ότι δεν κάνουν τίποτα στην ουσία.
‒ Είναι και η ευθανασία που ξανάρθε στην επικαιρότητα πρόσφατα...
Ναι, το σκεφτήκαμε αυτό, κι εγώ κι ο αδερφός μου. Όμως, όταν ο γιατρός σού λέει «μία στο εκατομμύριο», είναι κι αυτό μια ελπίδα.
‒Λέγαμε για ψυχοθεραπεία. Την κοροϊδεύατε, αλλά δεν έχετε τη διάθεση να τη σατιρίσετε, σαν τον Γούντι Άλεν.
Καλά, αυτός τη σατιρίζει, αλλά κάνει και από μικρό παιδί, όπως φαίνεται. Εγώ είπα του γιατρού μου: «Ηθοποιός είμαι, μπορώ να σου κάνω τα πάντα, τον πρεζάκια, τον ερωτευμένο, για να σε χρησιμοποιήσω...». Μου λέει: «Το ξέρω, κάνε ό,τι θες». Προσπάθησε να μου πει έτσι πως κάπως πρέπει να δω κι εγώ τον εαυτό μου, ότι «κάτι είσαι, δεν είσαι σκουπίδι». Έχω κάνει πολύ λίγες συνεδρίες, τέσσερις-πέντε, αλλά σταμάτησα τώρα λόγω της μέσης μου, που έχω ένα θέμα. Σκοπεύω να το συνεχίσω, όμως.
‒ Ένα πρόβλημα με τη μέση σας δεν θα το είχατε πριν από είκοσι χρόνια. Τι λέτε για τη φθορά του χρόνου;
Το μυαλό ποτέ δεν συνειδητοποιεί τι δεν μπορεί να κάνει πια το σώμα κι εγώ πάντα υπερέβαλλα. Ας πούμε, πήγα να σηκώσω ένα πιάνο, που το έκανα πάντα, μόνο που τώρα έμεινα. Πολύ βάρος, δεν σηκώνεται.
‒ Μπάνια κάνετε στη θάλασσα;
Πολλά! Δεν είμαι δεινός κολυμβητής, που λένε, αλλά μ' αρέσει το μπάνιο και η θάλασσα κι ο ήλιος.
‒ Είστε άνθρωπος του φωτός. Δεν μένετε μες στο σπίτι με κλειστά τα παράθυρα.
Ακριβώς. Τώρα έχω κλειστεί μέσα λόγω των άσχημων ψυχολογικών συνθηκών, αφού εμείς σαν σφουγγάρια τραβάμε όλη την πίκρα του κόσμου. Εγώ ειδικά τραβάω όλα τα προβλήματα και της γυναίκας μου και των παιδιών και των φίλων μου. Είχα φίλους που με παρακαλάγανε να πάμε βόλτα με το καταμαράν τους και τώρα μου ζητάνε να τους δανείσω δέκα ευρώ.
‒ Είπατε μια ωραία φράση: «Ο καλλιτέχνης είναι σφουγγάρι για την πίκρα του κόσμου...».
Ναι, έτσι είναι. Κι εμείς κάθε φορά χαιρόμαστε που έρχονται γυναικοπαρέες, 30 και 35 ετών, μόνες τους. Εκεί λες: «Δεν γαμιέται, ας μην έρθει κανένας άλλος, ας περάσουμε καλά εμείς πάνω απ' όλα, ας γελάσουμε να το φχαριστηθούμε»...
‒ Γυναικοπαρέες! Αισθάνεστε sex symbol;
(γέλια) Κάποτε στη Θεσσαλονίκη, σε μια παράσταση, ήταν μία στο κοινό με έναν γκόμενο, έναν κύριο 30 ετών. Άκου τώρα, είμαι 62 και αποκαλώ «κύριο» έναν τριαντάρη. Και φαντάρο 20 ετών να δω, πάλι «κύριο» θα τον πω. Πάντα βρίσκεις κάποιον από κάτω και κολλάς, κάνεις παιχνίδι, αυτήν όμως πήγαινα, την πείραζα, τίποτα... Ήταν ξινισμένη, δεν τα κατάφερα. Όταν ήρθε μετά στα παρασκήνια μαζί με τον άνδρα, τη ρωτάω «μα, καλά, είχατε κάτι, γιατί ήσασταν τόσο μαγκωμένη;» και μου απαντάει: «Ενώ είσαστε τόσο ωραίος γκόμενος» ‒εμένα, το τερατάκι με αποκάλεσε γκόμενο‒ «φοράτε αυτά τα κουρέλια και μας ξεκαυλώνετε». Είναι η μεγαλύτερη ατάκα που έχω ακούσει ποτέ από φαν μου (γέλια).
‒ Εδώ δεν μπορώ να μη σχολιάσω πως ανέκαθεν είχατε ένα γκέι στοιχείο στα εξώφυλλά σας. Σας θυμάμαι με το σουτιέν και το μπουκάλι της Coca-Cola στο «Hard Core» από το Κύτταρο.
Ναι, ισχύει απόλυτα. Μου αρέσει πολύ το στοιχείο του τραβεστισμού. Και το «Ένα τραγούδι για τον χειμώνα» το 'γραψα ένα βράδυ μετά από τσακωμό με την Πάολα Ρεβενιώτη. Είχαμε μια αντιπαράθεση σε ένα εναλλακτικό φεστιβάλ κάποτε και γύρισα σπίτι κι έγραψα το τραγούδι αυτό. Έχω μεγάλη συμπάθεια στους τραβεστί γιατί τους κυνηγάνε οι ομοφυλόφιλοι.
Έπαιζα κάποτε στα Gay Pride και είδα ότι τους κόβανε. Ρατσισμός κι εκεί, να πούμε! Ζηλεύουν οι ομοφυλόφιλοι, γιατί αυτοί βρίσκουν άντρες! Εγώ, που δεν είμαι ομοφυλόφιλος, αν και θα ήθελα να έχω και μια τέτοια εμπειρία, πιο εύκολα θα πήγαινα με μια τρανς πάντως.
‒ Θα τη θέλατε μια τέτοια εμπειρία στο πλαίσιο συλλογής εμπειριών;
Το πάθος ζηλεύω. Ζηλεύω το ίδιο κι έναν ΑΕΚτζή που φωνάζει κι εγώ δεν μπορώ. Έχουνε μεγάλο πάθος οι ομοφυλόφιλοι.
‒ Οι ψυχίατροι λένε πως οι ομοφυλόφιλοι διατηρούν την καύλα τους ως τα βαθιά γεράματα.
Εγώ νομίζω πως για όλους ισχύει αυτό. Όσο σηκώνεται το χέρι, σηκώνεται κι ο πούτσος.
‒ Επίσης, οι ψυχίατροι λένε πως ο αχαλίνωτος σεξισμός έχει βαθύτερα ψυχολογικά αίτια. Ξέρετε, να είναι το σώμα σε μόνιμη εγρήγορση και να μην ασχολείται με τα του μυαλού ο άνθρωπος.
Αυτό το πιστεύω απόλυτα. Εγώ από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου ήμουν πανσεξιστής. Είναι άλλοι που δεν αγαπάνε το σπορ, αλλά τον σεξισμό και την πανηδονία τα έχεις απ' την ώρα που γεννιέσαι ώσπου να πεθάνεις.
‒ Το σεξ εμπεριέχει και τη βιαιότητα ως θέμα ενστίκτου που είναι, δεν συμφωνείτε;
Εγώ νομίζω ότι εκεί συναντάς τον Θεό, γι' αυτό και στις τσόντες η μεγαλύτερη επίκληση είναι «My God, fuck me, my God» κ.λπ. (γέλια) «I'm coming» λέει η άλλη, «σου 'ρχομαι» δηλαδή, εκεί μέσα τότε μπαίνουν κι ο έρωτας κι ο θάνατος και τα πάντα.
‒ Κύριε Πανούση, τη χάρηκα αυτή την κουβέντα.
Κι εγώ πραγματικά. Νομίζω καλύψαμε τα πάντα, και με ωραίο τρόπο!
σχόλια