Ναι, φανταστικό πρόσωπο είναι ο νεαρός Αλέξης, ο συνομιλητής μου. Φανταστικός είναι εξάλλου και ο εαυτός που υποδύομαι. Πιθανότατα, ξέρετε, δεν θα έγραφα ένα τέτοιο βιβλίο, αν δεν μου το παράγγελνε ο εκδότης μου. Και για να προλάβω τυχόν ενστάσεις για το κατά παραγγελία γράφειν, δηλώνω εξαρχής υπέρ, εφόσον το 90% των παγκόσμιων αριστουργημάτων στην τέχνη προέκυψε από παραγγελίες. Οι περισσότεροι καλλιτέχνες και συγγραφείς είχαν πάτρωνες και μαικήνες που τους υποστήριζαν - ήδη από την αρχαιότητα.
Αυτά περί τεχνολογικών επαναστάσεων. Περί των πολιτικών-κοινωνικών, τώρα, αυτό που προσπαθώ να πείσω τον Αλέξη είναι ότι, ιστορικά, οι βίαιες, αιματηρές επαναστάσεις σχεδόν πάντα καταλήγουν σε καταστάσεις χειρότερες της αρχικής. Αν ταυτίζω τη λεγόμενη βία των άκρων; Όχι, διότι διαφέρουν τα κίνητρα, ούτε «καλή» βία όμως υπάρχει. Η καταφυγή σε αυτή δικαιολογείται μόνο σε έσχατες περιπτώσεις, π.χ. σε έναν εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα. Οι ουσιαστικές αλλαγές επέρχονται με αργά, σταθερά βήματα και ευρεία κοινωνική συναίνεση. Ο Τσε π.χ. έγινε παγκόσμιο είδωλο, όμως τι πέτυχε; Ο Γκάντι, αντίθετα, απελευθέρωσε μια ολόκληρη χώρα και εισήγαγε μια ιδεολογία που άλλαξε τον κόσμο, αυτήν της μη βίαιης αντίστασης. Τη μεγαλύτερη επανάσταση στις μέρες μας την κάνουν, εκτιμώ, οι ΜΚΟ. Βασική προϋπόθεση της δημοκρατίας είναι η ελευθερία και αυτή είτε θα είναι ίδια για όλους είτε δεν θα είναι καθόλου. Και γνώμονάς της είναι το συμφέρον των πολλών. Απαραίτητη για τη δημοκρατία είναι επίσης μια ελεύθερη αγορά, που όμως δεν θα είναι ασύδοτη, θα έχει κάποιους κανόνες. Απεναντίας, είδαμε πού κατέληξε η κεντρικά σχεδιαζόμενη οικονομία.
Αν είμαι υπεραισιόδοξος; Καθόλου. Υπάρχει διαρκώς ο κίνδυνος του εκτροχιασμού και, όπως ένας μηχανοδηγός φροντίζει να κινεί το τρένο με υψηλή μεν ταχύτητα αλλά προσέχοντας να παραμείνει στις ράγες, έτσι απαιτείται εγρήγορση ώστε να αποτρέπουμε την κατάχρηση εξουσίας σε κάθε τομέα. Είναι όμως, νομίζω, ξεκάθαρο πως εναλλακτική λύση δεν υπάρχει. Ένας άλλος κόσμος είναι μάλλον ανέφικτος. Είτε θα έχουμε το ισχύον σύστημα στη βέλτιστη δυνατή εκδοχή του είτε δικτατορίες πολιτικές, πολιτιστικές, οικονομικές κ.λπ. Να το αμφισβητούμε, ναι, αλλά για να το καλυτερέψουμε, όχι να το καταστρέψουμε. Να σας πω και κάτι: υπάρχει αμεσότερη δημοκρατία από αυτή που προσφέρει σήμερα το Διαδίκτυο; Μπορείς να πεις και να κάνεις μέσω αυτού σχεδόν τα πάντα. Διαδραστικά. Από το να βρεις εργασία μέχρι να οργανώσεις μια εξέγερση. Εννοείται πως προσπάθειες λογοκρισίας κι ελέγχου γίνονται και θα γίνονται, είναι όμως τέτοια η φύση του μέσου ώστε μόνο αν αποκόψεις τελείως κάποια κομμάτια του είναι μερικώς εφικτό, όπως κάνουν π.χ. Κίνα και Β. Κορέα.
Γράφω άλλοτε από τσαντίλα, άλλοτε από μεράκι. Το παρόν πόνημα ανήκει στην πρώτη κατηγορία, προτιμώ όμως να με θυμούνται για τη δεύτερη. Όχι τον ορθολογιστή συγγραφέα αλλά τον δημιουργικό. Η «εκπαιδευτική ιδιότητα» δεν μου αρέσει, είναι μια παράπλευρη λειτουργία που δεν επεδίωξα. Ούτε θέλω να κάνω τον «μπαμπά» στον οποιονδήποτε Αλέξη. Άλλωστε, ο Κλεμανσό έλεγε ότι αν δεν είσαι κομμουνιστής στα 20 χρόνια σου, τότε έχεις πρόβλημα. Συμπλήρωνε, ωστόσο, πως αν παραμένεις τέτοιος στα 40 σου, τότε το πρόβλημα είναι μεγαλύτερο!
σχόλια