Juliette de La Genière: Μια σπουδαία αρχαιολόγος, μια αντισυμβατική προσωπικότητα

Juliette de La Genière Facebook Twitter
Tο 2000 εξελέγη μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας (Académie des Inscriptions et Belles-Lettres) και άνοιξε και από εκεί ένας νέος τομέας έρευνας με την παρακολούθηση των μεγάλων έργων της Ακαδημίας.
0

ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΛΙΓΕΣ ΜΕΡΕΣ, στις 6 Ιουνίου 2022, έφυγε από τη ζωή η Juliette de La Genière, σπουδαία αρχαιολόγος, ελληνίστρια με μεγάλο έργο αναγνωρισμένο διεθνώς· μια καταξιωμένη επιστήμων αλλά και μια εντελώς ιδιαίτερη προσωπικότητα, αντισυμβατική και κάπως ανορθόδοξη. 

Γεννήθηκε το 1927 στο Παρίσι σε μεγαλοαστική οικογένεια επιστημόνων, από αυτές που τροφοδοτούν με στελέχη τη διάσημη Ανώτερη Δημόσια Διοίκηση της Γαλλίας. Φαινόταν κάπως φυσικό να σπουδάσει νομικά ή πολιτικές επιστήμες, γι’ αυτό και μόλις τελείωσε το σχολείο γράφτηκε στη γνωστή Σχολή Πολιτικών και Οικονομικών Σπουδών του Παρισιού και, εξαιρετική φοιτήτρια, πολύ γρήγορα πήρε το πτυχίο της. Τελικά δεν ήταν αυτό που ήθελε.

Την τριγύριζε η επιθυμία μιας έρευνας πιο βαθιάς και περίπλοκης, τελικά πιο απαιτητικής, της αρχαιολογίας – ένας άλλος κόσμος. Έκανε λοιπόν την ολοκληρωτική στροφή: άλλες σπουδές, αρχαιολογία, αρχαία ιστορία, αρχαία ελληνική φιλολογία, πτυχίο, διδακτορική διατριβή, Κέντρο Ερευνών, Λούβρο, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο της Lille. 

Με το βλέμμα πάντα στο κοινωνικό πλαίσιο και για ν’ αναδειχθεί η σημασία που έχουν οι επαφές και αλληλεπιδράσεις, οργάνωσε μεγάλα συνέδρια με πανελλαδικό περιεχόμενο για τα ιερά και τις νεκροπόλεις.

Στους αρχαιολόγους το πεδίο της πρώτης έρευνας έρχεται πολλές φορές τυχαία· παρουσιάζεται μια συγκυρία, η πρόταση ενός καθηγητή, μιας Εφορείας. Αν είναι ενδιαφέρουσα, παίρνει κανείς την ευκαιρία αυτή αμέσως και προχωρά (η Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή Αθηνών δεν έπαιρνε τότε γυναίκες). Της Juliette de La Genière έτυχε να της ζητήσουν μια έρευνα, μια ανασκαφή στην Ιταλία – κι έκανε άπειρες κάθε χρόνο επί 40 χρόνια, μικρές, μεγάλες και μερικές πολύ μεγάλες (Σεγέστη, Σύβαρις, Σελινούς, Paestum, Γέλα κ.λπ.)

Ερεύνησε τον αποικισμό της Μεγάλης Ελλάδας με ιδιαίτερο τρόπο, από μέσα θα μπορούσε να πει κανείς, με στόχο τους ανθρώπους, ώστε να γίνει αντιληπτός ο τύπος της αποίκισης, η διείσδυση του ελληνικού στοιχείου στον ιθαγενή πληθυσμό, ο χαρακτήρας των επαφών που οι αποικίες διατηρούσαν με την κυρίως Ελλάδα. Βαθιά γνώστης, διεθνώς αναγνωρισμένη, της κεραμικής, μελέτησε και ερμήνευσε τα εξαίρετα αττικά αγγεία στους πλούσιους τάφους των Ετρούσκων, ώστε να κατανοήσουμε το κοινό στο οποίο απευθυνόταν το εξαγωγικό εμπόριο των Αθηναίων και τις προτιμήσεις του.

Με τον ίδιο τρόπο προσέγγισε και τις ελληνικές αποικίες της Μικράς Ασίας – έναν νέο πόλο ενδιαφέροντος. Στην Κλάρο ξανάπιασε την παλιά ανασκαφή του Louis Robert και μελέτησε το ιερό και το μαντείο του Απόλλωνος, και στη συνέχεια Κλαζομενές, Κολοφών, Αφροδισιάς, πάντα το μεγάλο ενδιαφέρον για τον ελληνικό κόσμο πέρα από τα στενά σύνορα της Ελλάδας· αλλά και η μόνη ανασκαφή που έκανε στην Ελλάδα, στις Ακριές της Λακωνίας, ήταν για να φέρει στο φως ένα ιερό της Κυβέλης και να παρακολουθήσει τα βήματα της μεγάλης φρυγικής θεάς από την Ασία στην Ελλάδα. 

Με το βλέμμα πάντα στο κοινωνικό πλαίσιο και για ν’ αναδειχθεί η σημασία που έχουν οι επαφές και αλληλεπιδράσεις, οργάνωσε μεγάλα συνέδρια με πανελλαδικό περιεχόμενο για τα ιερά και τις νεκροπόλεις. Παράλληλα με την έντονη αυτή ανασκαφική δραστηριότητα, συνέχισε και τα πανεπιστημιακά της καθήκοντα. Οργάνωσε στη Lille το Κέντρο Αρχαιολογικών Ερευνών, που έδωσε μεγάλη ώθηση στις κλασικές σπουδές κι έβαλε έτσι το πανεπιστήμιο αυτό στη διεθνή αρχαιολογική κοινότητα. Ακούραστα στεκόταν πάντα κοντά στους φοιτητές της με παρακολούθηση, συμβουλές, υποτροφίες, θέσεις σε ανασκαφές.

Στην Ελλάδα ερχόταν κάθε χρόνο, στους σπουδαίους χώρους αλλά και στους πιο μακρινούς στη Μεσημβρία Ζώνη στη Θράκη, στα Άβδηρα, στο Δίον, στην Κάρπαθο, στη Σύμη, στη Νίσυρο. Δεινή οδηγός, δεν δίσταζε να διανύει μεγάλες αποστάσεις στην Ιταλία, την Τουρκία και την Ελλάδα για να φθάσει εκεί που ήθελε μ’ ένα αυτοκίνητο γεμάτο χαρτιά, σχέδια, αρχαίους συγγραφείς και… αστυνομικά μυθιστορήματα που καταβρόχθιζε τα βράδια. 

CHECK Juliette de La Genière Facebook Twitter

Δεν θ’ αναφερθώ στο μεγάλο συγγραφικό της έργο, τις δημοσιεύσεις των ανασκαφών, τα βιβλία και τα άρθρα. 

Σαν επιστέγασμα της εξαιρετικής αυτής παιδείας, το 2000 εξελέγη μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας (Académie des Inscriptions et Belles-Lettres) και άνοιξε και από εκεί ένας νέος τομέας έρευνας με την παρακολούθηση των μεγάλων έργων της Ακαδημίας. 

Παρ’ όλα αυτά, τις τιμητικές καθηγητικές έδρες, τις εκλογές σε άλλες ακαδημίες, τα παράσημα, παρέμεινε πάντα απλή, προσιτή σε όλους, έτοιμη να βοηθήσει και πάντα προσγειωμένη στη σύγχρονη πραγματικότητα, πάντα πολιτικοποιημένη, παρακολουθώντας τη ζωή όχι μόνο της πατρίδας της αλλά παντού όπου υπήρχε ενδιαφέρον, κυρίως βέβαια της Ιταλίας, της Τουρκίας και της Ελλάδας. Έχτισε μια εξαιρετική οικογένεια. Αλλά και την αρχαιολογία αγάπησε με πάθος. Στην τιμητική εκδήλωση που έγινε γι’ αυτήν στην Ακαδημία, ο διάδοχός της στην Κλάρο, καθηγητής Renaud Robert προειδοποίησε πολύ σοβαρά τους ακαδημαϊκούς ότι η κυρία de La Genière μπορεί να έχει ανοίξει κάποια τομή κάτω από την αυλή της Ακαδημίας ψάχνοντας αρχαία! Θα μπορούσε κανείς και να το πιστέψει. 

Η Ντόρα Βασιλικού είναι αρχαιολόγος.

Αρχαιολογία & Ιστορία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Η ιστορία του κούρου Αριστοδίκου που στάθηκε ορόσημο της ελληνικής τέχνης

Αρχαιολογία / Κούρος Αριστόδικος: Ένα άγαλμα ορόσημο στην αρχαία ελληνική Τέχνη

Το άγαλμα, λίγο μεγαλύτερο του φυσικού μεγέθους, έχει ύψος 1,95 μ., είναι σμιλεμένο σε παριανό μάρμαρο, χρονολογείται από τους μελετητές γύρω στα 510-500 π.Χ., αποτελεί το τελευταίο δείγμα της μεγάλης σειράς των αττικών κούρων και αποκαλύπτει ποιες ήταν οι ταφικές συνήθειες στην Αθήνα εκείνης της εποχής.
THE LIFO TEAM
Ποιοι ήταν οι μαυραγορίτες της Κατοχής και πώς λειτουργούσαν;

Ιστορία μιας πόλης / Ποιοι ήταν οι μαυραγορίτες της Κατοχής;

Πώς ήταν η καθημερινότητα στην Αθήνα της γερμανικής Κατοχής; Ποιες στρατηγικές ανέπτυξαν οι Αθηναίοι για να επιβιώσουν; Πώς και πού έβρισκαν τρόφιμα; Πώς επηρέασε η παρουσία των κατακτητών τις μετακινήσεις των κατοίκων της πόλης; H Αγιάτη Μπενάρδου συνομιλεί με τον Μενέλαο Χαραλαμπίδη για την καθημερινή ζωή στην κατοχική Αθήνα.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Τι έτρεχε με τους λαγούς στην αρχαία Αθήνα;

Ιστορία μιας πόλης / Τι έτρεχε με τους λαγούς στην αρχαία Αθήνα;

Στην αρχαία Αθήνα, ο λαγός δεν ήταν μόνο θήραμα, αλλά και σύμβολο ερωτικής επιθυμίας και γονιμότητας, ενώ χρησιμοποιούνταν επίσης ως προσφορά στους θεούς. Ο Ξενοφών έγραψε για το κυνήγι του, ενώ εμφανίζεται συχνά στην τέχνη - στα αγγεία, στις παραστάσεις συμποσίων, ακόμη και σε ταφικά μνημεία. Η Αγιάτη Μπενάρδου συνομιλεί με την Κάτια Μαργαρίτη ρίχνοντας φως στο παρελθόν ενός ζώου που είχε πολύ μεγαλύτερη σημασία απ’ ό,τι ίσως φανταζόμαστε.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Μιμάρ Σινάν: Ο αρχιτέκτονας που έχτισε τα πιο σημαντικά κτίρια της οθωμανικής αυτοκρατορίας

Γεννήθηκε σαν σήμερα  / Μιμάρ Σινάν: Ο αρχιτέκτονας που έχτισε τα πιο σημαντικά κτίρια της οθωμανικής αυτοκρατορίας

Στις 15 Απριλίου 1489 γεννήθηκε ο αρχιτέκτονας που έφτιαξε από τριακόσια τριάντα έργα. Ανάμεσα σε αυτά, το Τέμενος του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς (1550 -1557) και το Κουρσούμ Τζαμί ή Τζαμί του Οσμάν Σαχ στα Τρίκαλα, το μοναδικό του έργο που σώζεται στην Ελλάδα.
ΚΟΡΙΝΑ ΦΑΡΜΑΚΟΡΗ
«Η ερωμένη της»: Το πιο τολμηρό αθηναϊκό ρομάντζο του Μεσοπολέμου

Ιστορία μιας πόλης / «Η ερωμένη της»: Το πιο τολμηρό αθηναϊκό ρομάντζο του Μεσοπολέμου

Πόσο μπορεί να συμβάλει ένα βιβλίο στη σεξουαλική χειραφέτηση των Ελληνίδων; Η Αγιάτη Μπενάρδου μιλά με την Παναγιώτα Βογιατζή για την Ντόρα Ρωζέττη και τη γυναικεία ομοφυλοφιλία στην Αθήνα των αρχών του 20ού αώνα.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Close up: Η ψηφιακά αποκατεστημένη τοιχογραφία στον τάφο του Φιλίππου στις Αιγές

Αρχαιολογία & Ιστορία / Close up: Η ψηφιακά αποκατεστημένη τοιχογραφία στον τάφο του Φιλίππου στις Αιγές

Το σημαντικότερο σωζόμενο έργο της κλασικής ξαναζωντανεύει 23 αιώνες μετά με τη βοήθεια της αρχαιομετρίας, της τεχνητή νοημοσύνη και της καλλιτεχνικής δημιουργίας σε μια καινοτόμο μελέτη αποκατάστασή του που ανοίγει νέους ορίζοντες στην αναβίωση της αρχαίας τέχνης.
THE LIFO TEAM
Πώς η τεχνολογία αποκαθιστά το σημαντικότερο έργο της κλασικής ζωγραφικής 23 αιώνες μετά;

Αρχαιολογία & Ιστορία / Πώς η τεχνολογία αποκαθιστά το σημαντικότερο έργο της κλασικής ζωγραφικής 23 αιώνες μετά;

Η αρχαιομετρία, η τεχνητή νοημοσύνη και η καλλιτεχνική δημιουργία συνεργάστηκαν σε μια καινοτόμο μελέτη αποκατάστασης της τοιχογραφίας με το κυνήγι από τον τάφο του Φιλίππου στις Αιγές, ανοίγοντας νέους ορίζοντες στην αναβίωση της αρχαίας τέχνης.
M. HULOT
Δωσίλογοι: Ποιοι και γιατί συνεργάστηκαν με τους κατακτητές;

Ιστορία μιας πόλης / Δωσίλογοι: Ποιοι και γιατί συνεργάστηκαν με τους κατακτητές;

Πώς επιχειρήθηκε η αναθεώρηση της εικόνας των δωσιλόγων τις δεκαετίες που ακολούθησαν μετά την Κατοχή και τα Δεκεμβριανά, και ποια ήταν η επίδραση αυτής της αναθεώρησης στη δημόσια ιστορική μνήμη; Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον Μενέλαο Χαραλαμπίδη για ένα θέμα ταμπού που ακόμα απασχολεί τους ιστορικούς αλλά και την κοινωνία.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Από τι πέθαναν δεκάδες χιλιάδες Αθηναίοι το 430 π.Χ.;

Ιστορία μιας πόλης / Από τι πέθαναν δεκάδες χιλιάδες Αθηναίοι το 430 π.Χ.;

Ο Θουκυδίδης ισχυρίζεται ότι ήταν μια ασθένεια εισαγόμενη, η οποία ξεκίνησε από την Αιθιοπία και προτού φθάσει στην Αθήνα, εξαπλώθηκε στην Αίγυπτο και την Περσική αυτοκρατορία. H Αγιάτη Μπενάρδου μιλά με τον Στέφανο Παρασκευαΐδη για τον λοιμό των Αθηνών με την πρωτοφανή θνησιμότητα, καθώς υπολογίζεται ότι χάθηκε το 1/3 του πληθυσμού της πόλης.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Επίσκεψη στον αρχέγονο κόσμο της Σαμοθράκης με σύμμαχο την τεχνολογία

Αρχαιολογία & Ιστορία / Σαμοθράκη: Βλέπουμε την ιστορία του νησιού ξανά με σύμμαχο την τεχνολογία

Η Σαμοθράκη του Νίκης, του Ομήρου, των Καβείρων, των φιλοσόφων, των χαρτογράφων της Αναγέννησης, των αρχαιολόγων, των αρχιτεκτόνων και των φωτογράφων του 20ού αιώνα αλλά και των σύγχρονων μοντελιστών σε μια εμπεριστατωμένη έκθεση της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
ΑΣΚΤ: Η σχολή που «γέννησε» τους μεγαλύτερους Έλληνες καλλιτέχνες

Ιστορία μιας πόλης / ΑΣΚΤ: Εδώ γεννήθηκαν οι μεγαλύτεροι Έλληνες καλλιτέχνες

H Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών υπήρξε θεμέλιος λίθος για την ελληνική τέχνη, με σημαντικούς δασκάλους όπως ο Παρθένης και ο Μόραλης να συμβάλλουν στην ανάπτυξή της. Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με την ιστορικό τέχνης Χριστίνα Δημακοπούλου για την καθοριστική τους επιρροή.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Πώς βρέθηκαν οι πρόσφυγες από τη Μ. Ασία στη Νέα Μάκρη;

Ιστορία μιας πόλης / Νέα Μάκρη: Ο προσφυγικός συνοικισμός που εξελίχθηκε σε λουτρόπολη

Από τις ιωνικές κωμοπόλεις Μάκρη και Λιβίσι, στα παράλια της Λυκίας στη νοτιοδυτική Μικρά Ασία, οι πρόσφυγες από αυτές τις περιοχές εγκαταστάθηκαν στη βορειοανατολική Αττική, ιδρύοντας τη Νέα Μάκρη, το 1924. Η Ευαγγελία Αχλάδη μιλά στην Αγιάτη Μπενάρδου για τη νεότερη και τη σύγχρονη ιστορία της περιοχής.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Στο φθισιατρείο «Σωτηρία» το 1927: Μια κάθοδος στην αληθινή κόλαση των μελλοθάνατων

Αρχαιολογία & Ιστορία / Φθισιατρείο «Σωτηρία», 1927: Μια κάθοδος στην αληθινή κόλαση των μελλοθανάτων

Έπειτα από επιστολές και καταγγελίες, τον Ιούλιο του 1927, ένας ρεπόρτερ της εφημερίδας «Εσπερινή» επισκέπτεται το φθισιατρείο για να καταγράψει τις συνθήκες ζωής των ασθενών. Η ομάδα των dirty ’30s & late ’20s «αναπαλαιώνει» και διασώζει τη μαρτυρία του για λογαριασμό της LiFO.
DIRTY ‘30S & LATE ‘20S