Λίγο καιρό προτού αρχίσουν οι γνωστές φασαρίες εξαιτίας της βομμβιστικής επίθεσης εναντίον της κοπτικής κοινότητας της Αλεξάνδρειας, μια ταινία που αφορά τη σημερινή γενιά της πόλης κέρδισε στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Καΐρου το Βραβείο Καλύτερης Αραβόφωνης Ταινίας για το 2010. Το Microphone του τριαντάχρονου Άχμαντ Αμπντάλα φανερώνει στο διεθνές κοινό τη σύγχρονη underground κουλτούρα της πόλης που σιγοβράζει, αψηφώντας τις απαγορεύσεις και τον σκοταδισμό. Μια ταινία για το χιπ χοπ, το γκράφιτι και τον πειραματικό κινηματογράφο, γυρισμένη εξολοκλήρου στην Αλεξάνδρεια, με τη δράση να διαδραματίζεται στα κρυφά και φανερά της σοκάκια, ενώ νέα παιδιά υποδύονται τους εαυτούς τους. Λίγο καιρό πριν είχε βραβευτεί σε μια άλλη πόλη που επίσης αυτήν τη στιγμή ταλανίζεται από κοινωνικοπολιτικές εντάσεις, την Τύνιδα, όπου της απένειμαν το Tanit d' Or. Οι συντελεστές του Microphone βρέθηκαν στην Ελλάδα για το Διεθνές Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης τον περασμένο Δεκέμβρη, έναν χρόνο μετά την προβολή της επίσης δυνατής τους ταινίας Heliopolis. Ο πρωταγωνιστής της Χάλεντ Άμπολ Νάγκα, ένας από τους δημοφιλέστερους ηθοποιούς της Μέσης Ανατολής και συμπαραγωγός της ταινίας, παρόλο που ανήκει στο κινηματογραφικό κατεστημένο της Αιγύπτου, ελπίζει στη δύναμη της νέας γενιάς.
Τι ποσοστό νέων ανθρώπων της Αιγύπτου εκφράζει το «Microphone»; Κάθε μορφωμένο νέο. Θα έλεγα ότι δεν υπάρχει ούτε ένας νέος στην Αίγυπτο που να μη θέλει την αλλαγή. Αυτήν τη στιγμή εκατομμύρια νέα παιδιά σπουδάζουν στο πανεπιστήμιο. Ίσως να μη διεκδικούν με τον ίδιο ζήλο την αλλαγή, να διαφοροποιούνται στις μουσικές τους επιλογές ή τα γούστα τους, αλλά όλοι θέλουν τα πράγματα να αλλάξουν.
Η στροφή των νέων γυναικών προς τη μαντίλα τι εκφράζει; Εθνική υπερηφάνεια απέναντι στην επέλαση της Δύσης; Όχι, αυτό είναι κάτι που δεν καταλαβαίνει η Δύση. Ένα κορίτσι με μαντίλα μπορεί κάλλιστα να είναι υπέροχη καλλιτέχνις και να κάνει τελείως αβανγκάρντ πειραματική τέχνη. Η μαντίλα είναι θρησκευτικό σύμβολο, όχι πολιτική δήλωση. Κάποιοι βάζουν ετικέτες σ' αυτό, ώστε να πείσουν τα νέα παιδιά να τους ακολουθήσουν. Δεν απορρέει, όμως, από τον λαό.
Πάντως, είναι επιλογή τους... Ασφαλώς! Δεν είναι όπως στο Ιράν, που δεν έχουν καμία επιλογή. Τι συνέβη στην Αίγυπτο; Επειδή η προοδευτική παράταξη, οι άνθρωποι που την εκφράζουν και οι πολιτικοί εξουδετερώθηκαν από το ένα και κυρίαρχο κόμμα που κυβερνάει, δεν βρέθηκε κανένας να πει σ' αυτές τις νέες γυναίκες ότι δεν θα πάνε στην Κόλαση αν δεν φορέσουν τη μαντίλα κι ότι μπορούν να επιλέξουν αν τη θέλουν ή όχι. Γίνεται συχνά παρανόηση ως προς το τι ακριβώς εκπροσωπούν τα κορίτσια αυτά με τις μαντίλες. Μπορεί να είναι τα πλέον προοδευτικά.
Αντιδρούν πολιτικά οι νέοι στην Αίγυπτο; Τον καιρό ακριβώς που βρισκόμασταν στην Αλεξάνδρεια αναγκαστήκαμε μια ολόκληρη μέρα να σταματήσουμε τα γυρίσματα λόγω γιγαντιαίων διαδηλώσεων που είχαν κατακλύσει την πόλη. Βρέθηκα κι ο ίδιος σε μια διαδήλωση πέντε χιλιάδων φοιτητών. Αιτία ήταν ο θάνατος ενός νέου από την αστυνομία. Για παρόμοιο λόγο με αυτόν που γίνονταν διαδηλώσεις εδώ σε σας πέρσι, όταν είχαμε έρθει στο φεστιβάλ. Μάλιστα, ο Άχμαντ βρέθηκε ανάμεσα σε ένα πλήθος που διαδήλωνε κι έτσι αργότερα το θυμήθηκε, όταν γυρίζαμε το Microphone. Έτσι κι αλλιώς, η Θεσσαλονίκη θυμίζει την Αλεξάνδρεια: ίδιοι άνθρωποι, ίδια αίσθηση, ίδια κτίρια - μάθαμε ότι είναι και «δίδυμες πόλεις» και θεωρήσαμε ότι υπάρχει ένας μεταφυσικός σύνδεσμος που ενώνει τις δύο πόλεις. Θέλαμε οπωσδήποτε να φέρουμε το Microphone εδώ. Πάντως, στην Αίγυπτο δεν είναι ότι δεν υπάρχει φωνή. Ο κόσμος φωνάζει στους δρόμους, αλλά είναι η κυβέρνηση που δεν έχει αυτιά να ακούσει, να καταλάβει την ανάγκη για αλλαγή. Αντιθέτως, την πολεμάει, απομονώνοντας τον εαυτό της ακόμα περισσότερο από τον λαό.
Ακολουθεί το παραδοσιακό κοινό το νέο είδος κινηματογράφου που υπηρετείς; Από τότε που άρχισα να κάνω πιο ποιοτικές ταινίες και λιγότερες εμπορικές η δημοτικότητά μου έχει απογειωθεί! Και θα περίμενε κανείς το αντίθετο. Αλλά δεν είναι ότι πήρα διαζύγιο από το εμπορικό σινεμά. Δεν είμαι εναντίον του. Μ' αρέσει να συμμετέχω κάπου κάπου σε μια ωραία εμπορική ταινία.
Άλλωστε, χάρη στο όνομά σου μπορέσατε να κάνετε τις δύο σας ταινίες με τον Άχμαντ Αμπντάλα και να βρίσκετε διανομή... Το σύστημα της διανομής στην Αίγυπτο λειτουργεί μόνο με μεγάλα ονόματα και χωρίς καν να δουν την ταινία. Παρ' όλα αυτά, επειδή ξέρουν ότι παίζω σε παράξενες ταινίες, οι διανομείς πάντα λένε ευγενικά, «καλός ο Χάλεντ, μπορούμε να δούμε πρώτα την ταινία;». (γέλια)
Πώς αποφάσισες αυτήν τη στροφή στην καριέρα σου; Έρχεται μια στιγμή στη σταδιοδρομία ενός καλλιτέχνη που αν δεν προχωρήσει, αν δεν σταματήσει να επαναλαμβάνεται, πεθαίνει καλλιτεχνικά. Αυτό το είχα πάντοτε υπόψη μου και δεν ήθελα να μου συμβεί. Το να επαναλαμβάνομαι, δηλαδή, όπως συχνά συμβαίνει σε ηθοποιούς που είναι δημοφιλείς, μέσα από την κωμωδία ή τις ταινίες δράσης. Αντιθέτως, ήθελα να προχωράω και να δοκιμάζομαι. Μπορεί να είσαι ιδιαίτερα επιτυχημένος σε κάτι, αλλά υπάρχει πάντα κάτι καινούργιο στο οποίο στρέφεσαι, που μπορεί να μην είναι τόσο πετυχημένο -ίσως και καθόλου-, είναι όμως καλύτερα και πιο υγιές για σένα. Η επιδίωξη ενός ηθοποιού είναι να είναι έντιμος και ειλικρινής απέναντι στον χαρακτήρα που υποδύεται. Ακολουθώντας αυτή την αρχή, κατάφερα να γίνω δημοφιλής σ' όλη τη Μέση Ανατολή. Είπα, εντάξει, θα συνεχίσω να παίζω ρόλους ζεν πρεμιέ σε ρομαντικές ταινίες, αλλά υπάρχει και ο πιο ρεαλιστικός κινηματογράφος. Σήμερα, με το internet και τη δορυφορική τηλεόραση, έχουμε πάψει να είμαστε απομονωμένοι. Ταξιδεύοντας έβλεπα και τι συνέβαινε διεθνώς και σκέφτηκα ότι μ' ενδιέφερε να βοηθήσω να αναπτυχθεί το ανεξάρτητο σινεμά στην Αίγυπτο. Έγινε ο στόχος μου! Δίνω όλη μου την ενέργεια σ' αυτό πια και σήμερα είμαι υπερήφανος που ανήκω στη γενιά που εξελίσσει το σινεμά. Οι ταινίες μας παίρνουν διαβατήριο για τα μεγάλα φεστιβάλ. Το επόμενο βήμα είναι να κερδίσουμε το στοίχημα με το μεγάλο κοινό, το οποίο είναι τελείως απαίδευτο κινηματογραφικά.
Και με τη λογοκρισία τι γίνεται; Ένας ατελείωτος αγώνας μέχρι να καταργηθεί εντελώς. Τουλάχιστον τώρα η κυβέρνηση έχει γίνει πιο σοφή και συζητάει μαζί μας, κάνει διάλογο. Το ειρωνικό είναι ότι σε κάθε αραβική χώρα που παίζονται ταινίες που κριτικάρουν την Αίγυπτο νομίζουν ότι πρόκειται για κάτι που δεν τους αφορά, ότι αυτά συμβαίνουν μόνο σε μας, τη στιγμή που τα προβλήματα είναι ακριβώς τα ίδια!
σχόλια