Ο Ναρκισσισμός, η Μνήμη, ο Θάνατος και οι θεωρίες του Lacan εμπλέκονται σε μία σειρά πειραματικών ταινιών μικρού μήκους που είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν οι σινεφίλ θεατές του Φεστιβάλ ''Εικόνες & Όψεις του Εναλλακτικού Κινηματογράφου'' εδώ στη Λευκωσία. Ταινίες σπάνιες διάρκειας από 2 μέχρι 10 λεπτά μάξιμουμ, που καλύπτουν μία χρονική περίοδο από το 1970 έως το 2011, δημιουργών σαν τους Friedl vom Groller, Carolee Schneemann, Olivier Fouchard, Peter Campus, Bill Viola, Joan Jonas κ.α.
Με εντυπωσίασε το 9λεπτο ''Infinity Kisses'' (2009) της Carolee Schneemann, μια εξερεύνηση της ανθρώπινης και αιλουροειδούς αισθησιακής επικοινωνίας της σκηνοθέτιδας με τη γάτα της. Επί 8 χρόνια, η Schneemann κατέγραψε σε 124 selfie φωτογραφίες την εκφραστική αυτοδιάθεση της ένθερμης γάτας της και εν συνέχεια επανασύνθεσε τις photos αυτές σε μορφή βίντεο, φτιάχνοντας ένα πειραματικό και προκλητικό, στα όρια της κτηνοβασίας, ταινιάκι.
Σαν επιμελητές του προγράμματος, αντιληφθήκαμε πως οι selfie photos δεν ήταν καινούργιο φαινόμενο, αλλά είχαν τις ρίζες τους στους αδερφούς Lumiere, στα ημερολογιακά φιλμ του Jonas Mekas, στις αρτίστικες ταινίες των 70s και σε μερικές σύγχρονες απόπειρες δημιουργών που έστρεψαν την κάμερα στον εαυτό τους.
Επίσης, το 3λεπτο ''Gutes ende (Bliss)'' της Friedl vom Groller, πορτραίτο της ηλικιωμένης μητέρας της δημιουργού, μέσα από την κλινική που αρνείται να μακιγιαριστεί προτού βγει στο φακό. Μία σύντομη, βουβή και άκρως μελαγχολική ταινία στην απόχρωση του γκρι.
Στο 5λεπτο ''See through'', πάλι, από το μακρινό 1970, ο κινηματογραφιστής Vito Acconci καταγράφει το είδωλο του μπροστά σ' ένα καθρέφτη προτού σπάσει τον καθρέφτη και κατά συνέπεια κομματιάσει τον ίδιο του τον εαυτό!
Ζήτησα από τον Αμερικανό Christopher Zimmermann και τον Ελβετό Pascal Richard, που ήρθαν στην Κύπρο από τις ΗΠΑ και την Ολλανδία αντιστοίχως ως curators του προγράμματος ''Mirror me - Η Προϊστορία της Σέλφι'', να εξηγήσουν στο LIFO.gr το ακριβές ''ιδεολόγημα'' πίσω από τη δημιουργία όχι μιας selfie photo, αλλά μίας selfie experimental ταινίας. Βρήκα την απάντηση τους εξαιρετικά ενδιαφέρουσα:
«Το 2013 το Βρετανικό Λεξικό της Οξφόρδης επέλεξε τη λέξη ''Selfie'' ως ''Λέξη της Χρονιάς''. Τότε άρχισε να γίνεται κατανοητό πως οι αυτο-φωτογραφίες του καθενός που μπορούσαν να έχουν καλή ''διανομή'' μέσω διαδικτύου, έκρυβαν έναν ακραίο ναρκισσισμό και φετιχισμό, τόσο δημοφιλή παγκοσμίως, όσο και προβληματικό.
Σαν επιμελητές του προγράμματος, αντιληφθήκαμε πως οι selfie photos δεν ήταν καινούργιο φαινόμενο, αλλά είχαν τις ρίζες τους στους αδερφούς Lumiere, στα ημερολογιακά φιλμ του Jonas Mekas, στις αρτίστικες ταινίες των 70s και σε μερικές σύγχρονες απόπειρες δημιουργών που έστρεψαν την κάμερα στον εαυτό τους. Οδηγηθήκαμε έτσι στη δημιουργία ενός αφιερώματος της Προϊστορίας της Selfie με ταινίες και βίντεο από καλλιτέχνες που έπαιζαν με την έννοια του ''Εγώ'' μπροστά και πίσω από τον φακό.
Επιλέξαμε αρχικά δημιουργούς που δουλεύουν με αναλογικό φιλμ 16mm, 9.5mm και 8mm. Τον Γάλλο Olivier Fouchard, λόγου χάριν, που χρησιμοποιεί το φιλμ σαν καμβά για να παράξει πανέμορφες εικόνες μέσα από τα ίδια του τα πορτραίτα. Την Αυστριακή φωτογράφο και κινηματογραφίστρια Friedl vom Groller, γνωστή για τα ''Πορτραίτα της Χρονιάς'', η οποία - μεταξύ άλλων - φωτογράφιζε επί ένα χρόνο τον εαυτό της σε καθημερινή βάση για να ενώσει εν συνεχεία το αποτέλεσμα σε ένα ιδιαίτερο φιλμ 16mm.
Ενδιαφέρον βρήκαμε και σε φιλμάκια του 1970, τότε που ξεκινούσε το βίντεο, παρέχοντας ευκολία στους πειραματιστές δημιουργούς με τη φτήνια του, τη φωτεινότητα και την αντιγραψιμότητα του. Πολλά απ' αυτά τα ταινιάκια έπαιξαν ρόλο σε κοινωνικά ζητήματα σαν τη θέση των γυναικών και τη χειραφέτηση τους στις ανδροκρατούμενες κοινωνίες, την πάλη του καλλιτέχνη με το Εγώ του και μιαν υπερβατικότητα στη χρήση του μέσου.
Όλες οι ταινίες του αφιερώματος εκθέτουν την ανήσυχη θέση μεταξύ Παρουσίας και Απουσίας. Μας φέρνουν σε επαφή με καλλιτέχνες που θέτουν θεμελιώδη υπαρξιακά ερωτήματα, υπενθυμίζοντας μας παράλληλα πως όλοι θα υποστούμε ένα fade out και θα σβήσουμε αργά - αργά, σαν μία selfie μέσα σε selfie στατική ή κινούμενη εικόνα.»
Το Φεστιβάλ ''Εικόνες & Όψεις του Εναλλακτικού Κινηματογράφου'' της Λευκωσίας ρίχνει αυλαία την Τετάρτη, 24 Ιουνίου, και αν μου επιτρέπεται ένα σχόλιο, πραγματικά αποτελεί μία πρωτοποριακή διοργάνωση που λείπει από την Αθήνα. Σε ό,τι αφορά το πρόγραμμα του με τίτλο ''Mirror me - Η Προϊστορία της Σέλφι'', η κατακλείδα ας είναι του μεγάλου Michelangelo Antonioni: ''Ένας σκηνοθέτης δεν κάνει τίποτα άλλο από το να επιδιώκει την αυτοπαρουσίαση του μέσα από τις ταινίες του - ταινίες που είναι ντοκουμέντα όχι μιας οριστικοποιημένης σκέψης, αλλά μάλλον μιας υπό κατασκευήν σκέψης...''.
σχόλια