Μετά από μια σειρά αναβολών που της επέβαλε η πανδημία, η 7η Μπιενάλε της Αθήνας ξεκινά στις 24 Σεπτεμβρίου με την προοπτική να αναδειχθεί ως το μείζον εικαστικό γεγονός της σεζόν, κυρίως επειδή αναμένεται να αποτελέσει και πάλι πόλο έλξης για ένα διεθνές κοινό που θα ταξιδέψει ως την Αθήνα.
Ο τίτλος της, που είναι ECLIPSE (βλ. ΕΚΛΕΙΨΗ), αναφέρεται στην αίσθηση ότι όλα είναι θολά, αβέβαια και μάλλον στραμμένα εναντίον μας στη συνθήκη της μόνιμης ρευστότητας των πάντων που μας πλακώνει τα τελευταία χρόνια. Οπότε, μέσα από την προσέγγιση ζητημάτων ταυτότητας, πολιτισμικών διλημμάτων και αποπνικτικών καθηλώσεων σε αδιέξοδες ερμηνείες ιστορικών συμβάντων, η έκθεση θα αποπειραθεί να επεξεργαστεί κάπως τα ανεπίλυτα φορτία του παρελθόντος, με σκοπό να μιλήσουμε τώρα για όσα αποφεύγουμε να μιλάμε.
Και ίσως έτσι να διαφανεί τελικά μια αισιοδοξία για το μέλλον, που δεν θα υπακούει στους τωρινούς μηχανισμούς γενικευμένης καταπίεσης αλλά ούτε και σε φθαρμένους ιδεαλισμούς που είναι πια ανήμποροι να στηρίζουν την πορεία της ζωής.
Την έκθεση συνεπιμελούνται οι Omsk Social Club, γνωστοί στο αθηναϊκό κοινό και από τη συμμετοχή τους στην προηγούμενη Μπιενάλε της Αθήνας, και ο Γκανεζο-αμερικανός επιμελητής Larry Ossei-Mensah, υπό την καλλιτεχνική διεύθυνση του Poka-Yio, που είναι ιδρυτικός διευθυντής της Μπιενάλε της Αθήνας, αναπληρωτής καθηγητής στην ΑΣΚΤ και υπεύθυνος Οπτικού Πολιτισμού του Ιδρύματος Ωνάση.
Μέσα από την προσέγγιση ζητημάτων ταυτότητας, πολιτισμικών διλημμάτων και αποπνικτικών καθηλώσεων σε αδιέξοδες ερμηνείες ιστορικών συμβάντων, η έκθεση θα αποπειραθεί να επεξεργαστεί κάπως τα ανεπίλυτα φορτία του παρελθόντος, με σκοπό να μιλήσουμε τώρα για όσα αποφεύγουμε να μιλάμε.
H AB7: ECLIPSE θα παρουσιάσει έργα περισσότερων από ογδόντα Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών, με το 40% περίπου από αυτά να έχει δημιουργηθεί ειδικά για την έκθεση.
Συνεχίζοντας την «παράδοση» που τόσο επιμελώς «χτίζει» στις τελευταίες τέσσερις διοργανώσεις της, η Μπιενάλε της Αθήνας θα «ανοίξει» τρία κτίρια του κέντρου που παραμένουν εδώ και καιρό κλειστά: εκείνο που καταλάμβανε το πολυκατάστημα Φωκάς στην οδό Σταδίου, τα Πρώην Δικαστήρια Σανταρόζα ακριβώς απέναντι, με την πλατεία Δικαιοσύνης εμπρός τους, και το Μέγαρο Σίνα στην Πανεπιστημίου (μέχρι 28 Νοεμβρίου).
Με διαρκή έμπνευση από τη φύση – Richard Long
Αν η land art χρειαζόταν ποτέ έναν Πάπα, τότε αυτός δεν θα μπορούσε να είναι άλλος από τον Βρετανό καλλιτέχνη Richard Long. Το ελληνικό κοινό έχει την τύχη να βλέπει εκθέσεις του ήδη από το 1982 στην γκαλερί Bernier/Eliades.
Ωστόσο, η τελευταία παρουσίαση στην Αθήνα μιας συγκροτημένης ενότητας έργων του ήταν πριν από είκοσι δύο χρόνια, με μια μαγευτική ατομική έκθεσή του στην οποία τα περισσότερα έργα ήταν ζωγραφική με τα δάχτυλα και λάσπη στους τοίχους της γκαλερί. Αυτό σημαίνει ότι η λέξη «πολυαναμενόμενη» δεν επαρκεί για να περιγράψει την προσμονή για την τωρινή έκθεσή του, παρά το ότι πέρυσι είχαμε την τύχη να δούμε το εξαιρετικό έργο του με τίτλο «Athens Slate Line» (βλ. «H σχιστολιθική γραμμή της Αθήνας») να εκτίθεται στη νότια κλιτύ της Ακρόπολης, με πρωτοβουλία του οργανισμού ΝΕΟΝ και στο πλαίσιο του πολιτιστικού θεσμού του ΥΠΠΟΑ «Όλη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός».
Ο Richard Long, που γεννήθηκε το 1945 στο Μπρίστολ, έχει καταξιωθεί διεθνώς ως καλλιτέχνης που διεύρυνε με τη δουλειά του την αντίληψη ολόκληρου του κόσμου για το τι εστί γλυπτική. Αλλά και πέρα από αυτό, έθεσε μερικά από τα πιο καίρια ζητήματα στο φάσμα της σύγχρονης τέχνης, συνδέοντας τη γλυπτική με την περφόρμανς και τη φωτογραφία, χρησιμοποιώντας εντελώς απροσδόκητα υλικά για την κατασκευή των γλυπτών του και εξυψώνοντας τη διαδικασία της παραγωγής ενός έργου στο επίπεδο της καλλιτεχνικής αξίας του ίδιου του έργου.
Richard Long
7/10-17/11
Bernier/Eliades Gallery, Επταχάλκου 11, Θησείο, 210 3413935-7, https://bernier-eliades.com/,
Ωράριο: Τρ.-Παρ 10:30-18:30, Σάβ. 12:00-16:00
ΚΑΛΛΟΣ. Η Υπέρτατη Ομορφιά
Θεωρός του κάλλους. Αρχαιολογικά μουσεία και συλλογές από την Ελλάδα, την Ιταλία και το Βατικανό συνεισφέρουν με αποκτήματά τους στη δημιουργία μιας έκθεσης που υπόσχεται να παραδώσει στον επισκέπτη της τα αρχαία μυστικά του κάλλους, δηλαδή της ομορφιάς, του μόνου από τα όντα του νοητού πεδίου που είναι ορατό στον αισθητό κόσμο με τα μάτια μας.
Φιλοδοξία της έκθεσης που έχει τίτλο: «ΚΑΛΛΟΣ. Η Υπέρτατη Ομορφιά» είναι τα 300 εκτιθέμενα αντικείμενα να αποτελέσουν «προκλητικά ίχνη» για τον θεατή που, ακολουθώντας τα, θα οδηγηθεί στην ύψιστη αναγωγή του κάλλους, που είναι το κάλλος της ψυχής.
Η έκθεση θα απλώνεται σε όλους τους ορόφους του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης και κατά κάποιον τρόπο αποτελεί ταυτόχρονα και έναν γενναιόδωρο αποχαιρετισμό του απερχόμενου διευθυντή του, καθηγητή Νικόλαου Χρ. Σταμπολίδη, σε όσους τον παρακολουθούν σταθερά όλα αυτά τα χρόνια. Προβλέπεται ότι θα αναγνωριστεί ως κορυφαία στιγμή της επιμελητικής ευστροφίας του και της ικανότητάς του να συγκρατεί πάντα τον θεατή απαλά αιχμάλωτο στους βρόχους ενός διχτυού μικροεκπλήξεων που τόσο καλά εκείνος γνωρίζει να υφαίνει.
Ας σημειωθεί ωστόσο ότι ο κ. Σταμπολίδης συνυπογράφει την επιμέλεια μαζί με τον δρα Ιωάννη Δ. Φάππα.
«ΚΑΛΛΟΣ. Η Υπέρτατη Ομορφιά»
29/9-16/1/22
Moυσείο Κυκλαδικής Τέχνης, Νεοφύτου Δούκα 4, Αθήνα, (+30) 210 7228321-3, www.cycladic.gr,
Ωράριο: Δευτ.,Τετ., Παρ., Σάβ. 10:00-17:00, Πέμ. 10:00-20:00, Κυρ. 11:00-17:00, Τρ. κλειστό.
Λήδα Κοντογιαννοπούλου: Το Σπίτι της Μνήμης
Το «Σπίτι της Μνήμης» είναι ένα καλλιτεχνικό πρότζεκτ που ξεκίνησε το 2015 κατόπιν ανάθεσης του Μουσείου Μπενάκη και ο κύκλος του ολοκληρώνεται με αυτή την πρώτη παρουσίασή του. Πρόκειται για μια σειρά έργων ζωγραφικής της Λήδας Κοντογιαννοπούλου, τα οποία αποτυπώνουν τα εσωτερικά των σπιτιών, τους πραγματικούς χώρους διαβίωσης τεσσάρων σπουδαίων Ελλήνων των γραμμάτων και της τέχνης: του Γιώργου Σεφέρη, του Παναγιώτη Τέτση, της Ναταλίας Μελά και της Νίκης Ελευθεριάδη.
Όπως σημειώνει σχετικά με το θέμα ο επιστημονικός διευθυντής του Μουσείου Μπενάκη κ. Γιώργης Μαγγίνης: «Τα πορτρέτα δωματίων μοιάζουν με τα πορτρέτα των ανθρώπων: αντανακλούν όχι μόνο την προσωπικότητα των εικονιζόμενων και τη δεξιοτεχνία των καλλιτεχνών αλλά και τις εποχές της εμμονής τους».
Η ζωγραφική της Λήδας Κοντογιαννοπούλου αποδεικνύεται ιδιαιτέρως πρόσφορη για το πρότζεκτ. Και ειδικότερα εκπλήσσει με την προσήλωσή της στη λεπτομέρεια, όπως επίσης και με την ικανότητά της να αναδεικνύει, χωρίς να γίνεται πομπώδης, αυτό που θα περιγράφαμε ως ιδιωτικό σύμπαν των προσωπικοτήτων που κατοικούσαν τα σπίτια που αποτυπώνει. Επιπλέον, γοητεύει με την απερίσπαστη επιμέλειά της και τις αναφορές της στη χρυσή εποχή του ολλανδικού μπαρόκ.
Το «Σπίτι της Μνήμης» θα είναι η πρώτη από τις πολιτιστικές δράσεις που προγραμματίζονται με αφορμή τη συμπλήρωση πενήντα ετών από τον θάνατο του Γιώργου Σεφέρη και τελεί υπό την Αιγίδα της Προέδρου της Δημοκρατίας.
«Λήδα Κοντογιαννοπούλου: Το Σπίτι της Μνήμης»
22/9-8/1/2022
Πινακοθήκη Γκίκα, Κριεζώτου 3, Αθήνα
Ωράριο: Τετ.-Σάβ. 10:00-18:00, είσ.: €5
«Torture» του Andres Serrano
Η ώρα του μεγάλου σκανδαλοποιού. Τα έργα του πολύ συχνά θεωρούνται πιο προκλητικά και βλάσφημα απ’ όσο εκείνος θα ήθελε να είναι. Και αυτό δεν θα το επιβεβαίωνε μόνο μια Αμερικανή ρεπουμπλικανή νοικοκυρά (ασχέτως βιολογικού φύλου πάντα). Ο Andres Serrano είναι πράγματι ένας καλλιτέχνης που, στους καιρούς μας της τόσο επίπεδης και γενικευμένης απάθειας, καταφέρνει να «ενοχλεί».
Όντας ο ίδιος Νεοϋορκέζος, γκέι, με καταβολές Αφρο-κουβανο-λατινοαμερικανικές, γνωρίζει από πρώτο χέρι ότι θα υπάρχει πάντα άφθονη ανανέωση θυμάτων για να υποστούν τα πάνδεινα ως αποδιοπομπαίοι τράγοι μιας κοινωνίας που αποζητά διαρκώς φρεσκάρισμα της συλλογής της των αποδιοπομπαίων τράγων. Κι έτσι, θα επαληθεύεται ανά πάσα στιγμή ότι η απανθρωπιά του ανθρώπου προς άνθρωπο δεν έχει όρια και ότι αυτό θα γίνεται ξανά και ξανά αισθητό, όποτε ανακύπτουν κοινωνικά ζητήματα από την άχαρη (και για κάποιους άβολη) ιστορία των εθνικισμών και ρατσισμών κάθε είδους.
Χάρη στη μετάκληση της έκθεσής του με τον τίτλο «Torture» (βλ. «Βασανιστήριο»), το εντός των τειχών κοινό θα δει για πρώτη φορά δική του ατομική. Πρόκειται για μια σειρά φωτογραφιών με θέμα μία από τις παλαιότερες φρικώδεις πρακτικές στην ιστορία της ανθρωπότητας, η οποία υποτίθεται ότι έχει εξοστρακιστεί μεν με διεθνή σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών, αλλά απαντάται λίγο-πολύ παντού ως καθ’ όλα ενεργή και συνήθης, άλλοτε κρυφίως και άλλοτε φανερότερα, ωστόσο πάντα με κρεουργική περηφάνια.
Με την έκθεσή του αυτή που παρουσιάζεται στον νέο χώρο του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά, στις Αποθήκες ΟΛΠ στο λιµάνι, εγκαινιάζεται το πρόγραμμα «Artport» του ΔΘΠ, το οποίο εμπνεύστηκε η δρ. Σωζήτα Γκουντούνα, ιδρύτρια της διεθνούς πλατφόρμας Greece in USA, που έχει ως στόχο την προβολή της σύγχρονης ελληνικής εικαστικής παραγωγής στις ΗΠΑ και τις ανταλλαγές ανάλογων πολιτιστικών διοργανώσεων μεταξύ των δύο χωρών.
Παράλληλα με την έκθεση του Andres Serrano θα προβληθεί στο ΔΘΠ το έργο «The Airport» του Βρετανού καλλιτέχνη John Akomfrah, που, μέσα από τη δουλειά του, έχει ασχοληθεί πολύ με την πρόσφατη ελληνική οικονομική κρίση και με το εν λόγω βίντεο καταγράφει την εγκατάλειψη και την πορεία προς τον μετασχηματισμό του αεροδρομίου του Ελληνικού.
«Torture» του Andres Serrano
9/9-3/10
Πέτρινη Αποθήκη ΟΛΠ - Πύλη E2
Ωράριο: καθημερινά 12:00-19:00, είσοδος ελεύθερη
Βιντεοπροβολή «The Airport» του John Akomfrah
16/9-25/9
Κεντρική Σκηνή ΔΘΠ
Ωράριο: 12:00, 17:00 και 19:00
Διάρκεια προβολής: 50’, αριθμός θεατών: 15 άτομα ανά προβολή, είσοδος ελεύθερη.
Το μάρμαρο είναι το μήνυμα – Ανδρέας Λόλης
Με τη νέα ατομική έκθεσή του στην γκαλερί The Breeder, που παρουσιάζεται παράλληλα με την εικαστική εγκατάσταση «Πίσω από το θέατρο» στο Παλαιό Ελαιουργείο στην Ελευσίνα (παραγωγή των φορέων «Ελευσίνα 2023 Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης» και «Φεστιβάλ Αισχύλεια 2021»), ο Ανδρέας Λόλης είναι μάλλον ο πιο προβεβλημένος καλλιτέχνης της σεζόν, πέρα από το ότι, έτσι κι αλλιώς, είναι ένας από τους πλέον αγαπημένους του κοινού.
Η ατομική του στην γκαλερί περιλαμβάνει δέκα «καμβάδες» ή, πιο σωστά, δέκα μαρμάρινα γλυπτά που ξεγελούν το μάτι, κάνοντάς το να πιστεύει ότι βλέπει καμβάδες. Με την ενότητα αυτή ο Λόλης αμφισβητεί τόσο τα όρια μιας μάλλον ευάλωτης επιφάνειας όσο και τη συνήθη υπόσταση του μαρμάρινου γλυπτικού έργου ως κάτι το στέρεο και ανθεκτικό.
Τα εντυπωσιακά «σχισίματα» που ο Λόλης δημιουργεί στους μαρμάρινους «καμβάδες» του αποτελούν ευθεία αναφορά στα περίφημα έργα του Ιταλο-αργεντινού ζωγράφου, γλύπτη και θεωρητικού Lucio Fontana. Ταυτόχρονα, προτείνουν μία άλλη διαλεκτική του γεμάτου με το άδειο, στην οποία το άδειο δεν εκπροσωπεί κάποιο απόλυτο κενό αλλά έναν χώρο συναρθρωμένο με το γεμάτο, ο οποίος προσφέρεται στον θεατή για να ερμηνεύσει τη μυστηριώδη παρουσία του με τη δική του ευαισθησία και συναίσθηση.
Ανδρέας Λόλης
15/9-15/10
The Breeder, Ιάσονος 45, Αθήνα, 210 3317527, www.thebreedersystem.com
Σώματα αποτυπωμένα στον αέρα – Giuseppe Penone
Ο πολύ φίνος Ιταλός γλύπτης Giuseppe Penone, ένας από τους «πρίγκιπες» της arte povera, θα παρουσιάσει γλυπτική υπό τον ποιητικό τίτλο «Σώματα αποτυπωμένα στον αέρα» στην γκαλερί Gagosian (από 16/9).
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
Ο Αμερικανο-πέρσης Amir H. Fallah παρουσιάζει στην γκαλερί Δύο Χωριά, στην Αθήνα, ζωγραφική πάνω σε συνθέσεις κολάζ που δημιουργεί στο photoshop και στις οποίες συνδυάζει φιγούρες από περσικές μινιατούρες με ποπ στοιχεία (7/9-4/10).
Λίγο μετά, στις αρχές Οκτωβρίου, η ίδια γκαλερί θα παρουσιάσει την πολύ χαρούμενη και κομψή ζωγραφική της Laure-Mary Couegnias, στην οποία συναντιούνται το στυλ ναΐφ με την pop art και σουρεαλιστικά στοιχεία.
Στις αρχές Νοεμβρίου θα παρουσιαστεί στην γκαλερί η νέα δουλειά του μεγαλωμένου μέσα στον εμφύλιο της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης Aleksandar Todorovic, στην οποία μια φανταχτερή νέο-pop ζωγραφική επιστρατεύεται για να αποδώσει ψυχικά τραύματα που το αίτιό τους είναι πολιτικού χαρακτήρα.
Οι Hyperkomf (που συμμετέχουν και στην Μπιενάλε της Αθήνας) κάνουν ένα πολύπλοκο και εντυπωσιακό σχεδόν τρομο-σουρεαλιστικό πρότζεκτ για τον σακχαρομύκητα της μαγιάς του ψωμιού στο project space TAVROS (από 18/9).
Ο ίδιος χώρος στις 21 και 22/9 διοργανώνει μια προβολή (που θα συμβαίνει ταυτόχρονα σε αρκετές πόλεις ανά τον κόσμο) του βίντεο «MARX» του Olaf Nicolai, το οποίο θα είναι μια καταγραφή σε πραγματικό χρόνο της κίνησης του ηλιακού φωτός πάνω σε μια γιγάντια προτομή του Καρλ Μαρξ κατά τη συγκεκριμένη ημέρα, που είναι εκείνη της φθινοπωρινής ισημερίας.
Με τον τίτλο «in orbit», η Μάρω Μιχαλακάκου στην πρώτη της ατομική έκθεση στην γκαλερί Καλφαγιάν παρουσιάζει γλυπτά και ακουαρέλες μέσω των οποίων προτείνει στον θεατή ένα συμπαντικό ταξίδι γύρω από τα θεμέλια του εαυτού του (22/9-30/10).
Σε μια απρόσμενη «οικογενειακή έκθεση» ο γνωστός Ολλανδός ζωγράφος Pat Andrea, που το στυλ του, όπως το προσδιορίζει ο ίδιος, βρίσκεται στο υποθετικό σημείο όπου θα συναντιούνταν ο Francis Bacon με τον Balthus, συνεκθέτει μαζί με τη σύζυγό του και τα δύο παιδιά τους στην γκαλερί ALMA στο Κολωνάκι («All 4 Art x ALMA Athens», 23/9-30/10).
Η πρώτη συνεργασία της γκαλερί The Breeder με την γκαλερί ADA από την Γκάνα για την παρουσίαση πορτρέτων που έχουν φιλοτεχνήσει Γκανέζοι καλλιτέχνες της λεγόμενης african art θα παρουσιαστεί στην Αθήνα στις αρχές Οκτωβρίου.
Ο νέος αλλά πολυπράγμων ζωγράφος Γιώργος Σταµατάκης παρουσιάζει τις μυστηριώδεις σκοτεινές τοπιογραφίες του, μέσω των οποίων εκφράζει τις οικολογικές ανησυχίες του, στον επάνω όροφο της Αίθουσας Τέχνης Ιλεάνα Τούντα.
Στο ισόγειο της γκαλερί η Εύα Μήταλα παρουσιάζει μια σειρά γλυπτών μικρών διαστάσεων και μεταξοτυπίες σε οργάντζα υπό τον τίτλο «Αtelier Portable», εμπνεόμενη από την ποιητική συλλογή του Paul Claudel με τίτλο «Εκατό φράσεις για βεντάλιες*» αλλά και από μικρά ενθύμια των ταξιδιών της στην Ιαπωνία, τα οποία αξιοποιεί στην κατασκευή των γλυπτών της (14/10-18/12).
Ο πολύ αφαιρετικός Βραζιλιάνος τοπιογράφος Lucas Arruda θα παρουσιάσει νέα δουλειά του στην γκαλερί Intermission (τέλη Οκτωβρίου).
Ο Philip A. Zimmermann θα εκθέσει στην γκαλερί Bernier/Eliades έργα ζωγραφικής μεγάλων κυρίως διαστάσεων που απεικονίζουν «αποτεμαχισμένα» γκράφιτι σε καμβά, πάνω από τα οποία «βαραίνουν» αχανή αφαιρετικά πεδία (25/11).
Σε συνεργασία με το Mondrian Fund της Ολλανδίας, τo State of Concept παρουσιάζει από 25/9 την πρώτη ατομική έκθεση της κολεκτίβας Metahaven στην Ελλάδα, η οποία έχει τίτλο «Passphrases» και περιλαμβάνει δύο δικά τους φιλμ και μια σειρά υφαντών αντικειμένων.
Το State of Concept ανακοινώνει επίσης μια νέα σειρά εκθέσεων με τίτλο «Bona - Fide» και έχει ως στόχο την προώθηση νέων εικαστικών και επιμελητών/κριτικών τέχνης. Το πρόγραμμα «Bona - Fide» θα ξεκινήσει με δουλειά της εικαστικού Βέρας Χοτζόγλου, σε συνεργασία με την κριτικό και επιμελήτρια Χριστίνα Πετκοπούλου.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.
Το νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.
