Περνώντας την είσοδο του κήπου του Μουσείου του Κομμουνιστή Καταναλωτή της Τιμισοάρα στη Ρουμανία παρατηρώ ένα χαρακτηριστικό έργο-γκραφίτι του γνωστού εικαστικού Dan Perjovschi που είχε επέμβει πριν από μερικά χρόνια και στους γυάλινους τοίχους της Στέγης. Αυτό είναι απολύτως αναμενόμενο, καθώς ανήκει στη γενιά που συμμετείχε στην επανάσταση εναντίον του καθεστώτος Τσαουσέσκου το 1989, η οποία ξεκίνησε από αυτήν ακριβώς την πόλη, τη μία από τις τρεις πολιτιστικές πρωτεύουσες της Ευρώπης για το έτος που διανύουμε. Ωστόσο το ιδιότυπο αυτό μουσείο δεν είναι μέρος των εκδηλώσεων του θεσμού, κι ας αποτελεί την έδρα μίας από τις πιο γνωστές ανεξάρτητες ομάδες πειραματικού θεάτρου της διάσημης φοιτητούπολης, που ονομάζεται Auăleu.
Μια κολεκτίβα δέκα καλλιτεχνών που τα τελευταία δεκαεπτά χρόνια παρουσιάζει έργα τα οποία συχνά γράφουν οι ίδιοι οι ηθοποιοί, χωρίς καμία κρατική επιχορήγηση – τα μέλη της κάνουν διάφορες παράλληλες εργασίες για να επιβιώσουν και να διατηρήσουν την ανεξαρτησία τους. Από το 2015 έχουν ως βάση τους αυτήν την υπέροχη μονοκατοικία της παλιάς αριστοκρατικής συνοικίας Ελισαβετίν μέσα στα δέντρα και τη φύση, λίγο έξω από το κέντρο της πόλης που έτσι κι αλλιώς φημίζεται για τα πάρκα της. Εκεί διατηρούν μια σκηνή με χωρητικότητα μόλις πενήντα θεατές και αξιόλογο ρεπερτόριο – συγχρόνως έχουν ιδρύσει και αυτό το πρωτότυπο μουσείο.
Στη συλλογή κυριαρχεί κάθε είδους προπαγανδιστικό προϊόν που λίγο-πολύ ο μέσος πολίτης εκείνης της εποχής αναπόφευκτα είχε στο σπίτι του.
Το εναλλακτικό μπαράκι Scârț Loc Lejer, το οποίο στεγάζεται στον ίδιο χώρο, λειτουργεί ως στέκι φίλων της ομάδας αλλά και νέων από τις γύρω πανεπιστημιακές σχολές, χρηματοδοτώντας τόσο το μουσείο, το οποίο έχει ελεύθερη είσοδο, όσο και τη θεατρική σκηνή.
Ο συνιδρυτής της ομάδας Ovidiu Mihăiţă –μαζί με την Christine Cizmaș– ηθοποιός, σκηνοθέτης και ντράμερ, ήταν μόλις 9 χρονών όταν ξεκίνησαν οι κινητοποιήσεις εναντίον του παλιού καθεστώτος. Έχοντας περάσει ένα διάστημα στο Βερολίνο, όπου οι γονείς του σπούδαζαν, μεγάλωσε με πρωτοποριακές ιδέες, ενώ ήταν από εκείνα τα παιδιά που το 1989 βρέθηκε, πάντα χάρη στους προοδευτικούς γονείς του, στην πλατεία Βικτοριέι, μπροστά από την όπερα, όπου περίπου 40.000 άνθρωποι παρακολουθούσαν τις εμπρηστικές ομιλίες που οδήγησαν στις μεγάλες αλλαγές της χώρας.
Το 2015 η παρέα του, και συνοδοιπόροι του στη θεατρική ομάδα, ψάχνοντας παλιούς δίσκους βινυλίου, βρέθηκε σε ένα παλαιοπωλείο με παιδικά παιχνίδια και τους ήρθε η ιδέα να συγκεντρώσουν οτιδήποτε είχε να κάνει με τη ζωή στη Ρουμανία του «σιδηρού παραπετάσματος», μια εποχή που οι παλιότεροι ήξεραν ως «Χρυσή Εποχή».
Η προσέλευση των ανθρώπων, όταν το διέδωσαν, ήταν απίστευτη, γιατί δεν περιορίστηκαν σε παλιά παιχνίδια –ο ίδιος δηλώνει απαρηγόρητος που δεν μπορεί να ξαναβρεί το αγαπημένο του φορτηγάκι, στο οποίο έκανε τις πρώτες του βόλτες–, δηλαδή στις αμέτρητες κούκλες, τα παιδικά τρακτέρ, τα τρενάκια, τα αυτοκίνητα, τις μπάλες, όλα ρουμανικής κατασκευής, καθώς η χώρα, όπως όλες του πρώην Aνατολικού Mπλοκ, ζούσε μια άκρως εσωστρεφή περίοδο· οι μόνες εισαγωγές που γίνονταν ήταν από την πρώην Σοβιετική Ένωση.
Όποιος είχε παλιά αντικείμενα που δεν ήθελε τα παρέδωσε στο μουσείο, με αποτέλεσμα να συγκεντρωθούν αμέτρητα εκθέματα, κάθε πιθανό και απίθανο καταναλωτικό προϊόν της καθημερινότητας, στο Μουσείο του Κομμουνιστή Καταναλωτή, αν και ο χαρακτηρισμός «κομμουνιστής καταναλωτής» είναι ειρωνικός, καθώς κανείς Ρουμάνος δεν ήταν «καταναλωτής».
Στη συλλογή κυριαρχεί κάθε είδους προπαγανδιστικό προϊόν που λίγο-πολύ ο μέσος πολίτης εκείνης της εποχής είχε στο σπίτι του. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα οι φωτογραφίες του περιβόητου δικτάτορα Νικολάι Τσαουσέσκου και της συζύγου του Έλενα, αφίσες, βιβλία, κάρτες, εγχειρίδια κάθε λογής, διαφημίσεις αλλά και ταμπέλες, π.χ. μία που λέει «μην προσέρχεστε στη δουλειά μεθυσμένοι».
Αυτή η συνήθεια μάλλον κυριαρχούσε στα κρατικά εργοστάσια και αυτό το αποδεικνύουν τα δεκάδες μπουκάλια αλκοόλ (κρασί, μπίρες, λικέρ κ.ά.) που επίσης έχουν συσσωρευτεί στο βίντατζ συνονθύλευμα εντελώς ανομοιογενών αντικείμενων που ανακαλύπτεις καθώς μπαινοβγαίνεις στα δωμάτια ενός τυπικού οικογενειακού διαμερίσματος.
Εντυπωσιακός είναι και ο τεχνολογικός εξοπλισμός, π.χ. η πρώτη ρουμανική τηλεόραση με το όνομα COSMOS, ραδιόφωνα, ραπτομηχανές, ψυγεία, ανεμιστήρες, φωτογραφικές αναλογικές κάμερες, τηλέφωνα, βινύλια, κασέτες, ρολόγια, ποδήλατα, προπέλες πλοίων και άλλα.
Πολλά θυμίζουν γκάτζετ μακρινών εποχών, ακόμα και την Ελλάδα των δεκαετιών του ’50 και του ’60, γενικότερα μια αισθητική της υπαίθρου, χαρακτηριστική των χωρών του πρώην Ανατολικού Μπλοκ – έπιπλα κάθε λογής, καδράκια, μπιμπελό, πιάτα, σκεύη κουζίνας, σεμεδάκια, γενοβέφες, φολκλόρ ενδυμασίες και άλλα ξεχασμένα στον χρόνο αντικείμενα που αποκαλύπτουν μια ολόκληρη εποχή αλλά και μια περιχαρακωμένη ιδεολογία στο πλαίσιο της οποίας η κοινωνία ασφυκτιούσε, πολιτιστικά απομονωμένη. Πάντως, τα μέλη της ομάδας έχουν χιούμορ και συχνά ανακοινώνουν «περιοδικές εκθέσεις». Π.χ. πρόσφατα έκαναν μια έκθεση με τα «χειρότερα» εξώφυλλα δίσκων βινυλίου των δεκαετιών ’60-’80.
«Θα μπορούσαμε να γεμίσουμε τουλάχιστον άλλα δύο μουσεία με τα αντικείμενα που έχουμε συγκεντρώσει, αλλά προτιμάμε να ανανεώνουμε τα εκθέματα», εξηγεί ο Ovidiu Mihăiţă, ο οποίος ποζάρει δίπλα σε μια συλλογή παλιών ντραμς και συμπληρώνει: «Μετά από εμάς η ιδέα διαδόθηκε και έχουν ανοίξει άλλα δύο παρόμοια μουσεία στη Ρουμανία». Το δικό τους, πάντως, είναι το πρώτο και ένα από τα διασημότερα αξιοθέατα της Τιμισοάρα. Συγκεντρώνει τις μνήμες και τη νοσταλγία μιας μακρινής και πολύ διαφορετικής εποχής. Η προσέλευση είναι μεγάλη και το μπαράκι πράγματι αποτελεί ωραίο στέκι – έχει και ευφάνταστο μπάνιο. Τους καλοκαιρινούς μήνες γεμίζει και η όμορφη αυλή του. Αποτελεί μια ιδιαίτερη επιλογή για αναψυχή αλλά και επίσκεψη αυτό το ξεχωριστή μουσείο της Τιμισοάρα.
Δείτε σε slideshow αξιοσημείωτα αντικείμενα και σημεία του μουσείου
Muzeul Consumatorului Comunist
Strada Arhitect Laszlo Szekely 1, Timișoara, Ρουμανία
+40 751 892 340