Μπούχα, Τιμισοάρα και Οραντούρ
Daniel Schneidermann
Arrêt sur images - Le Matinaute - 04.04.2022
Στην αρχή, δεν το πιστεύουμε, γιατί δεν αντέχεται κάτι τόσο ακραίο. Τα πτώματα αυτά των πολιτών που είναι διάσπαρτα στον κεντρικό δρόμο της Μπούχα, που έχουν εκτελεστεί συχνά με μια σφαίρα στο σβέρκο, αυτά τα 410 περίπου θύματα πολιτών, που σκοτώθηκαν με αυτόματα όπλα, που καταμετρήθηκαν στα απελευθερωμένα εδάφη σύμφωνα με την Γενική Εισαγγελέα της Ουκρανίας, είναι αβάσταχτο. Και τα βαμμένα νύχια μιας γυναίκας. Και οι νεκροί με τα ποδήλατα, που φαίνονται σ' αυτή τη φωτογραφία της "Le Monde". Με ποδήλατα! Δεν αντέχεται. Για έναν άνθρωπο της γενιάς μου, έρχεται ανάποφευκτα στο μυαλό η ανάμνηση της Τιμισοάρα, πίσω στο 1989. Η ανακάλυψη αυτού του ομαδικού τάφου στη Ρουμανία, που αρχικά καταλογίστηκε από τον δυτικό Τύπο στη Securitate του κομμουνιστή δικτάτορα Τσαουσέσκου, πριν γίνει σαφές ότι τα πτώματα προορίζονταν για αυτοψίες στην ιατρική σχολή.
"Βρισκόμαστε στη σφαίρα του αδιανόητου", λέει με πνιχτή φωνή ο ειδικός ανταποκριτής της ελβετικής τηλεόρασης, αφού μετέδωσε πρώτα τις μαρτυρίες των κατοίκων για το "σαφάρι" που πραγματοποίησαν οι Ρώσοι σε αυτή την πόλη κοντά στο Κίεβο, όπου, από την αρχή κιόλας της εισβολής, συνάντησαν ισχυρή αντίσταση, όπως αποδεικνύεται από τις εικόνες της μακράς σειράς των καμένων τανκς. Όχι ότι οι 400 περίπου νεκροί είναι ψεύτικοι νεκροί. Αλλά και άλλα σενάρια εκτός από τις μαζικές εκτελέσεις από έναν ηττημένο στρατό είναι "εφικτά", όπως για παράδειγμα το ξεκαθάρισμα λογαριασμών μεταξύ φιλορώσων και αντιρώσων στην πόλη, μετά από ένα μήνα κατοχής. "Θα χρειαστούν εβδομάδες και μήνες έρευνας για να κατανοήσουμε ακριβώς την κόλαση που πέρασαν τα θύματα της περιοχής, να προσδιορίσουμε τα αίτια του θανάτου τους και να ξεχωρίσουμε εκείνους που σκοτώθηκαν στις μάχες και τους βομβαρδισμούς από εκείνους που εκτελέστηκαν εν ψυχρώ", λέει ο Rémy Ourdan, της Le Monde, παλιός γνώστης της "ανάγνωσης" των πτωμάτων που ανακαλύπτονται σε εμπόλεμες ζώνες.
"Αδιανόητο; Ναι και όχι. Διότι αν η Τιμισοάρα μας έρχεται στο μυαλό, το ίδιο συμβαίνει και με την πιο μακρινή ανάμνηση του Oradour-sur-Glane, την εξόντωση ενός ολόκληρου χωριού στο Limousin, που κάηκε ζωντανό μέσα στην εκκλησία, από τον αποχωρούντα γερμανικό στρατό το 1944, μετά από πυρά που δέχτηκε από αντάρτες (στην Ελλάδα, θυμίζουμε τα Καλάβρυτα με τους 499 εκτελεσμένους μέσα στην πόλη, σύμφωνα με τον Γερμανό ιστορικό Χέρμαν Φρανκ Μάγερ - σ.σ.). Η μαζική δολοφονία από έναν ηττημένο στρατό, που εφαρμόζει την τακτική της καμένης γης, είναι δυστυχώς ένα πιθανό σενάριο. Και σήμερα πρέπει να ζήσουμε με το αδιανόητο. Η εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία, άλλωστε, ήταν από μόνη της αδιανόητη.
Μένει να εξηγηθεί το αδιανόητο. Και εδώ πάλι, θα χρειαστεί χρόνος. Και, ίσως θα πρέπει να συνδέσουμε τη σφαγή της Μπούχα με αυτό που μας εξηγούσε την ίδια στιγμή η ακαδημαϊκός Anna Colin-Lebedev: την, εδώ και χρόνια, προσπάθεια του Πούτιν να κατασκευάσει ένα αναμνηστικό μνημείο γύρω από τη νίκη του 1945, εξομοιώνοντας έτσι με τον ναζισμό κάθε λαό που θα αμφισβητεί τη ρωσική κυριαρχία. " Οι Ρώσοι στρατιώτες περίμεναν να αντιμετωπίσουν Ναζιστές", υποστηρίζει η ερευνήτρια. "Για τις οικογένειες των σκοτωμένων Ρώσων στρατιωτών, τα παιδιά τους εκτελέστηκαν από τους Ναζί. 'Οσο θα ισχύει αυτή η ταύτιση, το όλο πλαίσιο θα παρουσιάζει συνοχή για τον ρωσικό πληθυσμό."
Αντιφάσεις της γενοκτονικής προπαγάνδας
Daniel Schneidermann
Arrêt sur images - Le Matinaute - 05.04.2022
Στις σφαγές της Μπούχα - και αλλού - η Ρωσία αρνείται κάθε ευθύνη, αναφέρει ο ανταποκριτής της Le Monde στη Μόσχα, Benoît Vitkine. Υπερασπίζεται με τον κλασικό τρόπο. Δείτε πώς κινούνται αυτά τα υποτιθέμενα πτώματα! Και τέλος πάντων, κοιτάξτε τις ημερομηνίες, ο ρωσικός στρατός είχε εκκενώσει την περιοχή όταν έγιναν οι σφαγές. Αλλά "την ίδια στιγμή" που τα επίσημα τηλεοπτικά κανάλια και οι κυβερνητικοί εκπρόσωποι διακηρύττουν την αθωότητά τους, σημειώνει ο Vitkin, το (εξίσου επίσημο) πρακτορείο RIA-Novosti δημοσιεύει το εμπρηστικό κείμενο ενός μέχρι τώρα σχετικά άγνωστου στη Δύση ιδεολόγου, του Timofei Sergueïtsev, σχετικά με την αναγκαία "αποναζιστικοποίηση" της Ουκρανίας.
Για τον Σεργκέγιεφ, είναι σημαντικό να "αποναζιστικοποιηθεί" όχι μόνο η "κορυφή" της χώρας, αλλά και ένα μέρος (με απροσδιόριστο περίγραμμα) του λαού. "Εκτός από την κορυφή, ένοχο είναι και ένα σημαντικό μέρος των μαζών, που είναι παθητικοί ναζιστές, συνεργοί του ναζισμού. Υποστήριξαν και παραδόθηκαν στη ναζιστική εξουσία. Η δίκαιη τιμωρία αυτού του τμήματος του πληθυσμού είναι δυνατή μόνο αν υπομείνουμε τις αναπόφευκτες δοκιμασίες ενός δίκαιου πολέμου κατά του ναζιστικού συστήματος, που διεξάγεται με τη μέγιστη δυνατή προσοχή και διακριτικότητα απέναντι στους αμάχους".
Εκ πρώτης όψεως, αυτοί οι δύο άξονες της ρωσικής προπαγάνδας είναι εντελώς αντιφατικοί. Αν είναι απαραίτητο να "αποναζιστικοποιηθούν" οι ενεργητικοί ή παθητικοί συνεργοί των Ουκρανών "ναζί", οι σφαγές της Μπούχα και αλλού είναι απόλυτα δικαιολογημένες και ανταποκρίνονται κάλλιστα στις απαιτήσεις αυτής της "αποναζιστικοποίησης". Τότε προς τι η διάψευση;
Για άλλη μια φορά, φαίνεται ότι η γενοκτονική προπαγάνδα δεν χρειάζεται να έχει συνοχή. Ο πληθυσμός που πρόκειται να εξοντωθεί μπορεί να παρουσιαστεί από τους γενοκτόνους ως μια τρομερή καταπιεστική μηχανή, και να αποτελείται "ταυτόχρονα" από υπανθρώπους, ανάξιους να συνεχίζουν να αναπνέουν τον ίδιο αέρα με τις υγιείς μάζες. Για το Radio Mille Collines [ραδιοφωνικός σταθμός της Ρουάντα που έπαιξε σημαντικό ρόλο στη γενοκτονία - σ.σ.], οι Τούτσι είναι "ταυτόχρονα" διώκτες και "κατσαρίδες" που πρέπει να συντριβούν. Ο Γιόζεφ Γκέμπελς δεν είχε κανένα πρόβλημα να παρουσιάσει τους Εβραίους ως απερίγραπτα παθογόνα αποβράσματα, που έπρεπε να απομονωθούν σε γκέτο πριν σταλούν στους θαλάμους αερίων, και "ταυτόχρονα" ως μια ισχυρή οικονομική κοινότητα, που εξαπέλυε τα μέσα ενημέρωσης και τους στρατούς της εναντίον της αθώας ναζιστικής Γερμανίας. Η φιγούρα του Εβραίου δισεκατομμυριούχου της Wall Street δεν ήταν καθόλου ασύμβατη με εκείνη του Εβραίου μπολσεβίκου στη Μόσχα. Όσο για τους Γερμανοεβραίους, αυτοί παρουσιάστηκαν ως ξένο σώμα, επικίνδυνο για την καθαρότητα του γερμανικού αίματος, ενώ "ταυτόχρονα" ...τους απαγορευτόταν να μεταναστεύσουν. Η τύφλωση των μαζών απέναντι σε αυτή την ανακολουθία είναι, εξάλλου, μία ένδειξη μεταξύ άλλων της γενοκτονικής παραφοράς.
Γενοκτονία ή εγκλήματα πολέμου κατά αμάχων στην Ουκρανία;
Stéphanie Marin
Le Devoir - 5 Απριλίου 2022
Καθώς κυκλοφορούν τρομακτικές εικόνες από την ουκρανική πόλη Μπούχα, με νεκρούς πολίτες στη μέση των δρόμων ή μπροστά από τα σπίτια τους, ενώ υπάρχουν αναφορές για εκτελέσεις, τίθεται το ερώτημα αν έχουμε να κάνουμε με γενοκτονία, εγκλήματα πολέμου ή εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας; Επειδή διατυπώνονται κάθε είδους ισχυρισμοί, η Le Devoir πήρε συνέντευξη από μία ειδικό για να εξηγήσει στους αναγνώστες τη διαφορά μεταξύ αυτών των πράξεων, οι οποίες συγκαταλέγονται μεταξύ των πιο σοβαρών που διαπράττονται κατά του ανθρώπινου γένους.
Φτάνοντας τη Δευτέρα στην Μπούχα, κοντά στο Κίεβο, ο Ουκρανός πρόεδρος κατηγόρησε τη Ρωσία για γενοκτονία. Είναι ο πληθυσμός ο στόχος αυτού του εγκλήματος;
Τα στοιχεία δεν το αποδεικνύουν, τουλάχιστον όχι ακόμη, λέει η καθηγήτρια Νομικής του Πανεπιστημίου της Οτάβα Muriel Paradelle, ειδική σε θέματα ακραίας και μαζικής βίας. Η γενοκτονία - που περιγράφεται ως το "έγκλημα των εγκλημάτων" - συμβαίνει όταν υπάρχει "βούληση ή πρόθεση να εξοντωθεί, να εξαλειφθεί μια ομάδα", η οποία στοχοποιείται λόγω της εθνοτικής, εθνικής, φυλετικής ή θρησκευτικής της ταυτότητας, όπως μας εξηγεί. Μια σχετικά πρόσφατη περίπτωση στην ιστορία είναι οι σφαγές που διαπράχθηκαν κατά των Τούτσι στη Ρουάντα, οι οποίοι δολοφονήθηκαν συστηματικά το 1994 επειδή ανήκαν σε αυτή την εθνοτική ομάδα. Στην περίπτωση της γενοκτονίας, η συνθηκολόγηση της επιτιθέμενης ομάδας δεν θέτει απαραίτητα τέλος στις σφαγές, επειδή ο επιτιθέμενος θέλει να εξοντώσει κάθε μέλος της. Προς το παρόν, δεν βλέπει να υπάρχουν στοιχεία που να δείχνουν ότι ο Βλαντιμίρ Πούτιν σκοπεύει να σκοτώσει όλους τους Ουκρανούς. Και αν το έκανε, θα εξάλειφε επίσης τους ρωσόφωνους και φιλορώσους πληθυσμούς στα ανατολικά της χώρας, οι οποίοι είναι κι αυτοί Ουκρανοί;
Σύμφωνα με την ίδια, η λέξη "γενοκτονία" έχει "εργαλειοποιηθεί", διότι όταν αναφέρεται, προκαλεί "την αγανάκτηση και τη συμπόνια". Φέρνει αμέσως στο μυαλό όλες τις φρικαλεότητες που διαπράχθηκαν κατά των Ευρωπαίων Εβραίων κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και τη φρίκη των στρατοπέδων συγκέντρωσης. Ενώ ο Ρώσος πρόεδρος χρησιμοποίησε τον όρο για να δικαιολογήσει την εισβολή του στην Ουκρανία, ο πρόεδρος της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, τον χρησιμοποίησε πιθανότατα για να αναγκάσει τη διεθνή κοινότητα να δράσει.
Μήπως πρόκειται τότε για εγκλήματα πολέμου, όπως υποστηρίζει και ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι;
Αν αυτό που βλέπουμε στις ωμές εικόνες που δείχνουν νεκρούς πολίτες στους δρόμους της Μπούχα αποδειχθεί ότι είναι έργο των Ρώσων, θα πρόκειται πράγματι για έγκλημα πολέμου, δηλαδή για "σοβαρή παραβίαση του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου", απαντά η καθηγήτρια Νομικής.
Αυτό το είδος εγκλήματος μπορεί να διαπράττεται εναντίον πολιτών ή στρατιωτών, για παράδειγμα όταν οι τελευταίοι έχουν καταθέσει τα όπλα τους - οπότε δεν είναι πλέον μαχητές - αλλά παρ' όλα αυτά σκοτώνονται ή βασανίζονται. Εγκλήματα πολέμου συμβαίνουν επίσης όταν μια πλευρά χρησιμοποιεί όπλα κατά του αντίπαλου πληθυσμού ή στρατού που απαγορεύονται από τις διεθνείς συμβάσεις, όπως χημικά όπλα ή πυρομαχικά διασποράς.
Η σκόπιμη στόχευση αμάχων αποτελεί έγκλημα πολέμου. Δεν εννοούμε εδώ τις "παράπλευρες απώλειες" ή τα "λάθη" που συμβαίνουν όταν ένας στρατός επιτίθεται σε έναν στρατιωτικό στόχο, όπως μια αποθήκη πυρομαχικών, και η έκρηξη σκοτώνει τους πολίτες που βρίσκονται σε κοντινή απόσταση. [...]
