Θησαυροί φιλελληνικής ζωγραφικής στο Μουσείο Μπενάκη

Μουσείο Μπενάκη Φιλέλληνες ζωγράφοι Facebook Twitter
0

«Μήτηρ θνήσκω υπέρ πατρίδος» γράφει με το αίμα του ο αγωνιστής πριν ξεψυχήσει δίπλα στη σημαία, στην ελαιογραφία του Francesco Podesti «O θάνατος του Δαγλιόστριου».

Η «Ήττα των Οθωμανών στην Κλεισούρα» του Denis Dighton, ο «Θάνατος του Λάμπρου Τζαβέλλα» του Ludovico Lipparini, μια καταπληκτική υδατογραφία με τίτλο «O ηρωισμός της Δέσπως» του Cesare dell’Acqua, που απεικονίζει μια καταπληκτική Σουλιώτισσα με φλογερό βλέμμα, έτοιμη να δώσει το σινιάλο για τη θυσία, η «Επιστροφή ελληνικής οικογένειας», που στέκεται σκεπτική δίπλα στα αρχαία ερείπια, του Peter Heinrich Lambert von Hess, ενός ζωγράφου που συνόδευσε τον Όθωνα όταν ήρθε στην Ελλάδα, η «Κόρη των Αθηνών» του Θεόδωρου Βρυζάκη, με τη φιλντισένια της ομορφιά και ένα τριαντάφυλλο στο χέρι, και η αριστουργηματική «Περιοχή γύρω από τον Πύργο των Ανέμων» του Martinus Christian Wesseltoft Rorbye με τριάντα πρόσωπα της εποχής να αφηγούνται το καθένα μια ιστορία, είναι μερικά ακόμα μνημειώδη έργα που εξυμνούν των Αγώνα των Ελλήνων.

Συνολικά τριάντα τρία έργα ζωγραφικής υψηλής ποιότητας που έχουν φιλοτεχνηθεί από διάσημους Ευρωπαίους ζωγράφους του δέκατου ένατου αιώνα, και μάλιστα από τους διαπρεπέστερους αυτών που συνδέθηκαν με το φιλελληνικό εικαστικό κίνημα, θα δούμε στο Μουσείο Μπενάκη, στην έκθεση «Θησαυροί φιλελληνικής ζωγραφικής - Από τη συλλογή του Ιδρύματος Αντώνιος Ε. Κομνηνός», που θα διαρκέσει από τις 3 Νοεμβρίου έως τις 9 Ιανουαρίου 2022.

Μέσα από αυτές τις εικόνες, που εμπεριέχουν τη συνύπαρξη του ένδοξου αρχαίου πνεύματος και της ωραιότητας των αρχαίων μνημείων, με τους σκλαβωμένους Έλληνες να μάχονται με απαράμιλλο ηρωισμό για την ελευθερία τους, όπως και με τις περιγραφές λογίων και ποιητών όπως Μπάιρον αναδείχθηκε ο φιλελληνισμός που στήριξε τον Αγώνα και τον δικαίωσε στα μάτια της Δύσης.

Τα θέματα στρέφονται γύρω τη δίκαιη πάλη, τον δίκαιο θρησκευτικό αγώνα του χριστιανισμού ενάντια στην ημισέληνο, τον αγώνα των λίγων εναντίον των πολλών, τον αγώνα του πολιτισμού εναντίον της οθωμανικής βαρβαρότητας. 

Την έκθεση επιμελείται η επί τριάντα έξι χρόνια επιμελήτρια του Τμήματος Ζωγραφικής, Χαρακτικής και Σχεδίων Φανή-Μαρία Τσιγκάκου, παγκόσμια ειδικός στο έργο ζωγράφων-περιηγητών στην Ελλάδα και η μόνη ιστορικός τέχνης που συμμετέχει στο The Greek Revolution. A Critical Dictionary» των εκδόσεων Harvard University Press. Επίσης, έχει στο ενεργητικό της 141 εκθέσεις διεθνώς γι’ αυτό το θέμα και είναι συγγραφέας του Τhe Rediscovery of Greece.

Μουσείο Μπενάκη Φιλέλληνες ζωγράφοι Facebook Twitter
Denis Dighton (1792-1827) Η ήττα των Οθωμανών στην Κλεισούρα, 1823

Όπως μας εξηγεί, πρόκειται για μια μοναδική συλλογή έργων τέχνης αδημοσίευτων που εκτίθενται για πρώτη φορά, μια φιλελληνική πινακοθήκη πολύτιμη τόσο για τους ερευνητές όσο και για το φιλότεχνο κοινό.

«Η συνύπαρξη αυτή των Ευρωπαίων δημιουργών είναι πολύ σημαντική και για τους φιλότεχνους επισκέπτες και για τους ερευνητές. Οι μεν φιλότεχνοι θα απολαύσουν μια ποικιλία αισθητικών διατυπώσεων, οι δε ειδικοί μελετητές θα έχουν τη δυνατότητα να διερευνήσουν συγκριτικά την προσέγγιση του φιλελληνικού εικαστικού ρεπερτορίου» λέει η κ. Τσιγκάκου.

«Πρόκειται για αριστουργήματα ζωγραφικής, με πολλά από αυτά να είναι μνημειακών διαστάσεων ‒δεν έχουμε ξαναδεί τέτοια φιλελληνικά έργα‒, και υπογράφονται από δημιουργούς διαφόρων εθνικοτήτων, Γερμανούς, Γάλλους, Άγγλους, Ιταλούς, Δανούς, αλλά και κάποιους Έλληνες, όπως ο Βρυζάκης, από αυτούς που θεωρούνται ότι μετασχημάτισαν τα φιλελληνικά εικονογραφικά πρότυπα προκειμένου να αποτυπώσουν την πρόσφατη ιστορία του νέου ελληνικού κράτους όπως επέτασσαν οι προδιαγραφές της εποχής».

Είναι σημαντικό ότι τα έργα με φιλελληνικά θέματα, που πολλά από αυτά βρίσκονται σε μεγάλα μουσεία του κόσμου, εκτιμήθηκαν και από τους ζωγράφους του νέου ελληνικού κράτους, που ως νέοι και άπειροι τα χρησιμοποίησαν ως μορφικά πρότυπα και επηρεάστηκαν από αυτά για να αποδώσουν τον Αγώνα των συμπατριωτών τους, δημιουργώντας ακόμα και καθαρά αντίγραφα.

Μουσείο Μπενάκη Φιλέλληνες ζωγράφοι Facebook Twitter
Francesco Podesti (1800-1895) O θάνατος του Δαγλιόστριου

Ηρωικά, συγκινητικά, τα έργα πυροδοτούν το εθνικό συναίσθημα, αλλά ταυτόχρονα τέρπουν τον επισκέπτη με την ομορφιά τους και την τελειότητα της εικαστικής διατύπωσης.

«Οι πτυχές του φιλελληνικού κινήματος, σημαντικότερες από τις οποίες είναι η αρχαιολατρία, η θρησκεία και ο φιλελευθερισμός, είναι θέματα που θα δούμε να αποτυπώνονται σε αυτούς τους πίνακες είτε άμεσα είτε με συμβολισμούς, έτσι ώστε να εξυψώνουν τους πρωταγωνιστές» λέει η κ. Τσιγκάκου, εξηγώντας πώς από την αρχαιολατρία φτάνουμε στη γέννηση μιας συμπάθειας προς τους Έλληνες, που μετά πήρε τον χαρακτήρα της έμπρακτης συμπαράστασης, όταν ξεκίνησε η Επανάσταση.

«Με αφετηρία την αρχαιολατρία οι ξένοι έρχονται ή σκέφτονται την Ελλάδα ως χώρα όπου γεννήθηκε ο δυτικός πολιτισμός. Τον δέκατο όγδοο αιώνα, με το grand tour, βλέπουν από κοντά τα αρχαία μνημεία, τα αποτυπώνουν, τα θαυμάζουν και αναγνωρίζουν την υπεροχή της αρχαίας ελληνικής έναντι της ρωμαϊκής τέχνης.

Τότε ζωγραφίζουν το ελληνικό τοπίο ως εξιδανικευμένο, όπως ο ποιητής και μέγας τοπιογράφος Edward Lear, του οποίου έχουμε 4.000 έργα με ελληνικά θέματα. Μέσα στους ερειπιώνες αρχίζουν να βλέπουν και τους Έλληνες, που μέχρι τότε θεωρούσαν παρηκμασμένους απογόνους των αρχαίων προγόνων.

Μουσείο Μπενάκη Φιλέλληνες ζωγράφοι Facebook Twitter
Cesare Dell' Acqua (1821-1905) O ηρωισμός της Δέσπως 1863

Ανακαλύπτουν ότι υπάρχουν στην Ελλάδα πολλοί νέοι ηρωικοί κι αυτό γίνεται και χάρη στον Μπάιρον, που στην ποίησή αποκάλυψε ότι η Ελλάδα είναι μια χώρα με κατοίκους ζωντανούς και έτοιμους να πολεμήσουν για την ελευθερία τους, που αξίζουν μια καλύτερη μοίρα και δίνουν αγώνα γι’ αυτήν. Τα θέματα στρέφονται γύρω τη δίκαιη πάλη, τον δίκαιο θρησκευτικό αγώνα του χριστιανισμού ενάντια στην ημισέληνο, τον αγώνα των λίγων εναντίον των πολλών, τον αγώνα του πολιτισμού εναντίον της οθωμανικής βαρβαρότητας.

Το γεγονός ότι οι Έλληνες ήταν οι κάτοικοι της χώρας των αρχαίων ηρώων και επιπλέον ένας μικρός λαός που αγωνιζόταν απέναντι σε έναν υπεράριθμο εχθρό παρακίνησε και όλους τους φιλελεύθερους στην Ευρώπη και την Αμερική και, φυσικά, τους ρομαντικούς ζωγράφους που λάτρεψαν αυτά τα ηρωικά θέματα».

Η πλειάδα των χαρακτηριστικών που εμπεριείχε ο Αγώνας και συγκίνησε ξένους και Έλληνες ζωγράφους πυροδότησε και το φιλελληνικό κίνημα που διοργάνωσε εκθέσεις σε ευρωπαϊκές χώρες, κυρίως στη Γαλλία ‒ τα έσοδα από την πώληση έργων τέχνης και φιλελληνικών αντικειμένων πήγαιναν υπέρ των σκοπών του.

Κυρίως, όμως, με αυτό τον τρόπο ο Αγώνας των Ελλήνων έφυγε από τα χέρια των πολιτικών και να έγινε κτήμα των καθημερινών ανθρώπων, δημιουργώντας μια ισχυρή κοινή γνώμη που επηρέασε τις αποφάσεις των κυβερνήσεων.

Μουσείο Μπενάκη Φιλέλληνες ζωγράφοι Facebook Twitter
Johann Georg Christian Perlberg (1806-1884) Ένα Παλικάρι π.1840
Μουσείο Μπενάκη Φιλέλληνες ζωγράφοι Facebook Twitter
Ferdinand Joseph B. Marinus (1808-1890) Ο Γκιαούρ αιφνιδιάζει τον Χασάν 1833
Μουσείο Μπενάκη Φιλέλληνες ζωγράφοι Facebook Twitter
Johann Georg Christian Perlberg (1806-1884) Σκηνή από την Επανάσταση 1839
Μουσείο Μπενάκη Φιλέλληνες ζωγράφοι Facebook Twitter
Franz Anton Francesco Pige (1822-1862) O Άρχοντας Μαραθέας π.1850
Μουσείο Μπενάκη Φιλέλληνες ζωγράφοι Facebook Twitter
Ludovico Lipparini (1800-1856) Ο θάνατος του Λάμπρου Τζαβέλλα, 1840
Μουσείο Μπενάκη Φιλέλληνες ζωγράφοι Facebook Twitter
Martinus Christian Wesseltoft Rorbye (1803-1848) H περιοχή γύρω από τον Πύργο των Ανέμων, 1839
Μουσείο Μπενάκη Φιλέλληνες ζωγράφοι Facebook Twitter
Peter Heinrich Lambert von Hess (1792-1871) Επιστροφή ελληνικής οικογένειας 1837
Μουσείο Μπενάκη Φιλέλληνες ζωγράφοι Facebook Twitter
Alexandre Marie Colin (1798-1875) O Δον Ζουάν και η Χαιδή  1831
Μουσείο Μπενάκη Φιλέλληνες ζωγράφοι Facebook Twitter
Carl Rottmann (1797-1850) Άποψη του Πόρου π 1838
Μουσείο Μπενάκη Φιλέλληνες ζωγράφοι Facebook Twitter
John Franz Konstantin Cretius (1814-1904) Οικογένεια Ελλήνων φυγάδων 1836
Μουσείο Μπενάκη Φιλέλληνες ζωγράφοι Facebook Twitter
Θεόδωρος Βρυζάκης (1814-1878) Η Κόρη των Αθηνών 1860

Θησαυροί φιλελληνικής ζωγραφικής

Από τη συλλογή του Ιδρύματος Αντώνιος Ε. Κομνηνός

Μουσείο Μπενάκη Ελληνικού Πολιτισμού

Κουμπάρη 1 & Βασ. Σοφίας, Αθήνα

3/11-9/1

Ημέρες & ώρες λειτουργίας: Δευτ., Τετ., Παρ., Σάβ. 10:00-18:00, Πέμ. 10:00-00:00, Κυρ. 10:00-16:00

Εικαστικά
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Τεό Τριανταφυλλίδης 

Portraits 2025 / Τεό Τριανταφυλλίδης: «Υπάρχει μια υπεροψία ότι οι καλλιτέχνες είμαστε το ανώτατο ανθρώπινο επίτευγμα»

Eκφράζοντας την ανησυχία ενός ανθρώπου της γενιάς του, ενός καλλιτέχνη που τον απασχολεί τόσο ό,τι χάνεται όσο και το άδηλο μέλλον, ο Τεό Τριανταφυλλίδης πιστεύει ότι τα είδη της νοημοσύνης -η ανθρώπινη, η τεχνητή και της φύσης- μπορούν να ευνοήσουν το ένα το άλλο.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
«Όλα θα πάνε καλά» λένε τα νέα έργα τέχνης του Γιάννη Βαρελά στο Ωνάσειο

Εικαστικά / «Όλα θα πάνε καλά» λένε τα νέα έργα τέχνης του Γιάννη Βαρελά στο Ωνάσειο

Τρεις νέες δημιουργίες του Έλληνα εικαστικού μαζί με έργα από τη συλλογή του Ιδρύματος Ωνάση βρίσκονται πλέον τοποθετημένα στους χώρους του Ωνάσειου Νοσοκομείου.
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΔΙΑΚΟΣΑΒΒΑΣ
Η λαχτάρα για το ανήκειν στα ζωγραφικά έργα της Νικόλ Οικονομίδου

Εικαστικά / Η λαχτάρα για το ανήκειν στα ζωγραφικά έργα της Νικόλ Οικονομίδου

Ένας κόσμος μνήμης ξεφεύγει από το προσωπικό επίπεδο και αποκτά πανανθρώπινες διαστάσεις στο έργο της τριαντάχρονης εικαστικού, το οποίο είναι εμπνευσμένο από μια μετακόμιση.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Η Silvina Der Meguerditchian και ο κόσμος της ανθεκτικής μνήμης

Εικαστικά / Τα «χαλιά μνήμης» της Silvina Der Meguerditchian στην γκαλερί Kalfayan

«Εστιάζω σε μέρη με ταραχώδη ιστορία. Με τα χρόνια, η δουλειά μου με τη μνήμη με έκανε να δίνω μεγάλη προσοχή σε μικρές λεπτομέρειες που συχνά η επίσημη ιστορία παραβλέπει»: Στα έργα της νέας της έκθεσης η διεθνούς φήμης καλλιτέχνις ενσωματώνει φωτογραφίες που έχει τραβήξει η ίδια από πόλεις όπως το Χαλέπι και η Βηρυτός.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ονειρεύονται τα ηλεκτρικά πρόβατα;

Εικαστικά / Τα ερωτήματα του Homo sapiens σε μια έκθεση για την τεχνητή νοημοσύνη

Σε τέσσερα ιστορικά αθηναϊκά κτίρια εικαστικοί και ακαδημαϊκοί επιχειρούν να απαντήσουν στα μεγάλα ερωτήματα της ψηφιακής εποχής για τη δημοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματα και το μέλλον του σύγχρονου ανθρώπου.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Μια έκθεση με πρωτότυπα έργα του σημαντικού Γερμανού καλλιτέχνη Thomas Schütte στην Αθήνα 

Εικαστικά / Τραχύτητα και χιούμορ: Μια έκθεση με πρωτότυπα έργα του Thomas Schütte στην Αθήνα 

Μνημειακού τύπου γλυπτά, επιτοίχια κεραμικά, παραμορφωμένα πρόσωπα, λουλούδια και άγγελοι, μια έκρηξη χρωμάτων: Το μικροσύμπαν του σπουδαίου καλλιτέχνη στην γκαλερί Bernier/ Eliades.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ο Νάκης Παναγιωτίδης μάς ζητά να νιώσουμε τα έργα του ακόμα και με κλειστά τα μάτια

Εικαστικά / Ο Νάκης Παναγιωτίδης μάς ζητά να νιώσουμε τα έργα του ακόμα και με κλειστά τα μάτια

Το Ίδρυμα Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή υποδέχεται την αναδρομική έκθεση ενός διεθνούς φήμης ανένταχτου Έλληνα καλλιτέχνη της διασποράς, γνωστού για το πολύπλευρο και στοχαστικό έργο του.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ