«Από τη μικρότητα του τόπου, ο οποίος παλεύει με μεγάλες ενάντιες δύναμες, θέλει έβγουν οι Μεγάλες Ουσίες». Αυτά τα λόγια του Σολωμού μου 'ρθαν στον νου όταν πρωτάκουσα Κοινούς Θνητούς, μια παρέα αγοριών που ζουν στο Αλιβέρι της Εύβοιας. Οι ίδιοι επιμένουν ότι η μουσική τους δεν ανήκει σε κάποιο συγκεκριμένο είδος. Εγώ ας πω ότι κάνουν ραπ με εμβόλιμα τραγουδιστικά μέρη, με μελωδίες στιβαρές και στίχο ουσιαστικό.
Στην κουβέντα μας είναι ο Αντώνης Μεϊμάρης και ο Μητσοφού. Λείπει ο Τάσος, αδελφός του Αντώνη, και ο Βασίλης Φωτιάς, που μένει πια στην Αυστραλία. Αυτοί είναι οι Κοινοί Θνητοί. Κι όταν παίζουν full band, τους πλαισιώνουν ο Παναγιώτης Μπαρόλας στην ηλεκτρική κιθάρα, ο Στέλιος Γκίνης στα ντραμς, ο Κωνσταντίνος Μαργαρίτης στα πλήκτρα και ο Κώστας Γιαννόπουλος στην ηχοληψία.
— «Αφού η φιλία μας έγινε μπάντα / θα έχει ένα σκοπό, να υπάρχει για πάντα». Με συγκινεί αυτός ο στίχος σας γιατί, ενώ λέμε ότι στην Ελλάδα ιστορία φτιάχνουν οι παρέες, εσείς μιλάτε για φιλία.
Μητσοφού: Ναι, φιλία με τον Βασίλη απ' την Τρίτη Δημοτικού, φιλία και με τον Αντώνη απ' το νηπιαγωγείο. Γενικά, από μικρά παιδιά είμαστε μαζί, και προ μουσικής. Ως μπάντα μετράμε έξι χρόνια.
Άσε την καλλιτεχνική μας ιδιότητα, αυτό είναι το χόμπι μας. Αλλά το πρωί πάμε στις δουλειές μας, τραβάμε τα ζόρια μας και δεν βρίσκουμε κάτι να εκφραζόμαστε. Γι' αυτό ξεκινήσαμε να κάνουμε αυτήν τη μουσική, για να λέμε αυτά που θέλουμε.
— Δεν είναι παράξενο που βρεθήκατε σ' έναν τόσο μικρό τόπο; Αν ήσασταν στην Αθήνα, θα ήταν πιο εύκολο ή πιο δύσκολο;
Μητσοφού: Στην Αθήνα θα μπορούσαμε να 'χαμε χαθεί. Το υπόγειό του ο Αντώνης το 'χει κάνει στούντιο. Η απόσταση του καθενός απ' το σπίτι του είναι 200-300 μέτρα. Γι' αυτό το χωριό μάς έκανε καλό.
Αντώνης: Αν μέναμε στην Αθήνα, θα έπρεπε να πάμε με τους ρυθμούς της Αθήνας. Συν το ότι κάθε ώρα που θα 'μασταν στούντιο, θα 'πρεπε να την πληρώνουμε. Αυτά τα λεφτά δεν θα τα 'χαμε.
— Λέτε «ήρθαμε με τον στίχο μας να φέρουμε επανάσταση». Θεωρείτε πιο σημαντικό τον στίχο απ' τη μουσική;
Αντώνης: Σίγουρα έχει μεγαλύτερη βαρύτητα αυτό που λες, αλλά έρχεται και η μουσική να το πλαισιώσει για να ακούγεται και καλά αυτό που λες. Μια κακή μουσική εγώ τη δέχομαι καλύτερα από έναν κακό στίχο. Αλλά ένας πολύ καλός στίχος θα απογειωθεί με μια επίσης καλή μουσική. Τα θεωρώ άρρηκτα δεμένα και το ένα βοηθάει το άλλο.
Μητσοφού: Εγώ πιστεύω ότι η μουσική ανεβάζει τους στίχους, τους αναδεικνύει.
— Στους στίχους σας χρησιμοποιείτε πολύ συχνά τη λέξη «λαός». Δεν είναι κάπως παλιακή η λέξη; Τι σημαίνει λαός σήμερα;
Αντώνης: Ο λαός σίγουρα δεν είναι παλιακή λέξη, αλλά θέλουν να την κάνουν παλιακή αυτοί που δεν νοιάζονται για τον λαό. Κάποιες έννοιες είναι διαχρονικές. Λαός είμαστε εγώ, εσύ, όλος ο κόσμος που έχει προβλήματα, που δουλεύει για να τα βγάλει πέρα.
Μητσοφού: Και τα τραγούδια μας λαϊκά είναι.
— Με ποια έννοια;
Αντώνης: Αφού απευθύνονται στον λαό.
— Ναι, ο στίχος σας είναι άμεσος, σύγχρονος, βαρύς, αλλά όχι ασήκωτος. Η μουσική σας όμως είναι λαϊκή;
Αντώνης: Εγώ θεωρώ πως κάνουμε λαϊκή μουσική, γιατί απευθύνεται σε πλατιές μάζες. Δεν ανήκει σε συγκεκριμένο είδος ούτε απευθύνεται σε συγκεκριμένη κοινωνική ομάδα.
— Τη λέξη «λαός» δεν τη χρησιμοποιείτε κάπως πολιτικά; Λέτε: «προπάντων, κινούμαι ταξικά».
Αντώνης: Λαός κατά κύριο λόγο είναι η εργατική τάξη, δεν είναι ο βιομήχανος.
— Φοβόμαστε να τις λέμε αυτές τις λέξεις πια.
Αντώνης: Άλλοι φοβούνται, εμείς δεν φοβόμαστε.
— Μετά τις απανωτές sold out εμφανίσεις του Θανάση Παπακωνσταντίνου το καλοκαίρι, τις δύο συναυλίες του Λεξ που έγιναν θέμα παντού και την όλο και μεγαλύτερη απήχηση των Κοινών Θνητών κι άλλων συγγενών σχημάτων, μπορούμε να μιλάμε πλέον για αναγέννηση του πολιτικού τραγουδιού;
Αντώνης: Αν το συγκρίνουμε με το τραγούδι του '50, του '60, του '70, νομίζω πως όχι. Αλλά όσο αγριεύει η κατάσταση κοινωνικά και πολιτικά, σίγουρα θα βγαίνει και η ανάλογη μουσική που θα προσπαθεί να την εκφράσει. Όμως όχι όπως εκφράστηκε τότε. Δυστυχώς, έχουμε πολύ δρόμο ακόμα, γιατί είχαμε λαμπρά παραδείγματα καλλιτεχνών στο παρελθόν. Ο καλλιτέχνης πρέπει να είναι μέσα στον λαό και να βιώνει τα προβλήματά του. Πολλοί καλλιτέχνες σήμερα έχουν έναν ελιτισμό, δεν τους αφορούν τα καθημερινά προβλήματα. Τα λένε απ' έξω. Εγώ δεν βρίσκω κάτι να μ' εκφράζει ως εργαζόμενο. Άσε την καλλιτεχνική μας ιδιότητα, αυτό είναι το χόμπι μας. Αλλά το πρωί πάμε στις δουλειές μας, τραβάμε τα ζόρια μας και δεν βρίσκουμε κάτι να εκφραζόμαστε. Γι' αυτό ξεκινήσαμε να κάνουμε αυτήν τη μουσική, για να λέμε αυτά που θέλουμε.
Μητσοφού: Υπάρχει ανάγκη για έκφραση, γι' αυτό το κάνουμε κι εμείς.
— Τα περισσότερα τραγούδια σας έχουν ένα πολιτικό βάρος. Και μου κάνει εντύπωση ότι το πιο καψούρικο τραγούδι σας το αφήσατε εκτός άλμπουμ, αδέσποτο, το «Βάλ' το να τ' ακούς». Το υποτιμάτε;
Αντώνης: Όχι, καθόλου δεν το υποτιμάμε. Αρέσει πολύ σε μας, και στον κόσμο μάλλον αρέσει πιο πολύ απ' όλα. Έχουμε κι άλλα τραγούδια που γράφουμε τώρα, ερωτικά κομμάτια, που δεν έχουν πολιτική χροιά, αν και όλα έχουν πολιτική χροιά, ό,τι κι αν κάνεις.
Κοινοί Θνητοί - Βάλτο να τ' ακούς (Fuzz 2021)
— Γράψατε και το ΑΓΓΟ, που είναι ένας ύμνος στη γυναίκα. Δικό σου είναι αυτό, ε;
Μητσοφού: Ναι, εντάξει. Καλό είναι, βέβαια, να είσαι αυτά που γράφεις.
— Στα τραγούδια σας περνάει πολύ η επικαιρότητα. Παράδειγμα: «Ζούσα σε μια καραντίνα / τώρα ζω σε πανδημία». Η καραντίνα προϋπήρχε της πανδημίας;
Μητσοφού: Και το κομμάτι προϋπήρχε της πανδημίας. Γράφτηκε το '18. Το πρώτο κουπλέ είχε γραφτεί τότε. Είχε ηχογραφηθεί, το αφήσαμε, και μετά έσκασε ο ιός και κόλλαγε πάρα πολύ. Και το πρώτο κουπλέ μιλάει πάλι για καραντίνα.
— Με την έννοια του αποκλεισμού;
Μητσοφού: Με την έννοια της προσωπικής καραντίνας, κάθε ανθρώπου. Απλώς μετά έγινε πιο στενό αυτό, πιο συγκεκριμένο.
Αντώνης: Ξέρεις τι σκέφτομαι τώρα; Στην καραντίνα τι κάναμε; Κάποιοι πηγαίναμε στη δουλειά μας, αν δεν είχε σταματήσει, μετά πηγαίναμε σπίτι για να κοιμηθούμε και την άλλη μέρα πηγαίναμε πάλι στη δουλειά. Αυτή ήταν η καραντίνα της πανδημίας. Ένας άνθρωπος που είναι πραγματικά φτωχός, που δεν έχει λεφτά ούτε να πιει τον καφέ που πίνουμε εμείς τώρα...
— …«Οθόνη στην ψυχή, στην καρδιά και στο μυαλό μας», όπως λέτε.
Αντώνης: Η οθόνη έρχεται να λειάνει, να απαλύνει την καραντίνα. Υπάρχει κοινωνικός αποκλεισμός, είμαστε κι εμείς μέρος του, αλλά όχι σε τέτοιο βαθμό. Εμείς μπορέσαμε να πάμε χτες σε μια συναυλία. Κάποιοι δεν έχουν καν αυτήν τη δυνατότητα.
— Κι ίσως τη δούνε live streaming ή, αργότερα, βιντεοσκοπημένη.
Αντώνης: Και μπορεί να μην τη δουν και καθόλου, να μην έχουν ρεύμα σπίτι τους. Δεν είναι λίγοι αυτοί οι άνθρωποι. Αυτοί είναι πάντα σε μια καραντίνα.
— Ο ιός υποχωρεί, το «Μένουμε σπίτι» τηρείται. Ακόμα και τα τόσα σίριαλ φέτος δεν δείχνουν την τάση του ανθρώπου να μένει σπίτι;
Αντώνης: Πιστεύω ότι ο κόσμος θέλει περισσότερο να βγαίνει, αλλά σε κάποιους αυτή η κατάσταση άφησε τεράστια ψυχολογικά προβλήματα. Εμάς, πάντως, μας βοήθησε γιατί αν θες να συνδυάσεις δουλειά και κοινωνική ζωή, η μουσική πάει πίσω. Εμείς είχαμε τη δουλειά, κοινωνική ζωή μηδέν, άρα είχαμε χρόνο για μουσική. Μες στην καραντίνα ηχογραφήσαμε το δίσκο μας «Κόκκινα Σημάδια». Και το live streaming μάς βοήθησε να κρατήσουμε τη σχέση μας με το κοινό. Βέβαια, δεν θέλουμε πάλι καραντίνα για να γράψουμε δίσκο!
— Δεν έχετε πάρα πολύ υλικό για τόσο λίγα χρόνια;
Μητσοφού: Αυτό είναι αλήθεια. Αλλά έχουμε και υλικό στην άκρη, το επεξεργαζόμαστε.
Αντώνης: Αν βγάζαμε ό,τι γράφαμε, θα είχαμε φτάσει τα διακόσια κομμάτια τώρα.
— Βιάζεστε να τα πείτε όλα;
Αντώνης: Όχι, απλώς στην αρχή είχαμε τον ενθουσιασμό του ξεκινήματος. Τώρα συνεχίζουμε να γράφουμε, εννοείται, αλλά όχι με τέτοιους ρυθμούς, εγώ τουλάχιστον.
— Οι Κοινοί Θνητοί δεν είναι λίγο αντιστάρ, ακόμα και ως όνομα;
Αντώνης: Όλη η φιλοσοφία του συγκροτήματος είναι αντιστάρ. Αλλά το λογότυπό μας έχει αστέρι. Άρα δεν είμαστε αντιστάρ!
— Πώς προέκυψε το αστέρι;
Αντώνης: Σίγουρα παραπέμπει σε κάτι επαναστατικό.
— Μια φίλη μου έχει τη γνώμη ότι δεν κάνετε υψηλή τέχνη αλλά κάτι χρήσιμο.
Μητσοφού: Ωραία το 'θεσε.
Αντώνης: Συμφωνώ φουλ μ' αυτό που λέει. Πολύ ωραίο. Εντάξει, σε πολλά κομμάτια το γράψιμο έχει μια δόση ποιητική, αλλά σε τεχνικό επίπεδο δεν κάνουμε κάτι τρελό. Ο τρόπος που γίνεται είναι κάπως σπιτικός.
— Μ' αυτά που λες περιγράφεις την υψηλή τεχνική, όχι την υψηλή τέχνη. Ένα σύνθημα παλιά στα Εξάρχεια έλεγε «η τέχνη και η τεχνική απέχουν μια συλλαβή κι έναν κόσμο ολόκληρο».
Αντώνης: Ισχύει. Αλλά δεν συμφωνώ με τον ορισμό «υψηλή τέχνη». Ποιος την ορίζει; Εμένα η υψηλή τέχνη μού ακούγεται σαν να πάνε μια βραδιά κάπου οι πλούσιοι και να λένε «α, τι ωραίο που είναι». Πάνε σε μια έκθεση, βλέπουν μια μουτζούρα στον τοίχο και λένε «α, τι ωραία».
— Νιώθετε χρήσιμοι;
Μητσοφού: Χρήσιμους μας κάνει το κοινό μας.
— Έχω δει σε συναυλία σας μικρά παιδιά να φωνάζουν συνθήματα, ενώ μπορεί να μην έχουν κατέβει ακόμα στην πρώτη τους διαδήλωση. Θεωρείτε ότι έρχεται σε σας κόσμος ήδη πολιτικοποιημένος ή πολιτικοποιείται μέσα από τα τραγούδια σας;
Αντώνης: Πιστεύω ότι οι περισσότεροι συμφωνούν με τους στίχους, που είναι πολιτικοί. Αλλά και μικρά παιδιά που μπορεί να έρθουν με κάποιον φίλο κάτι παίρνουν. Ελπίζω δηλαδή, γιατί κι εμείς γι' αυτό το κάνουμε. Αν ένα μικρό παιδί μάθει τον Μπελογιάννη από το τραγούδι μας, είναι πολύ βασικό.
Μητσοφού: Ναι, παίζουμε αρκετά με τα πρόσωπα.
— Το τραγούδι σας «Του κόσμου οι λαοί» ακούγεται και στις διαδηλώσεις.
Αντώνης: Γενικά το χιπ-χοπ ακούγεται αρκετά στις διαδηλώσεις πια. Πιο παλιά, 7-8 χρόνια πίσω, άκουγες στις απεργίες μόνο κομμάτια διαχρονικά, αλλά έπρεπε να πάρει τη σκυτάλη και η νέα γενιά.
Μητσοφού: Αυτό που θέλω να προσθέσω είναι ότι το πολιτικό χιπ-χοπ πήρε τα πάνω του δυστυχώς μετά τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα. Ήταν μια τομή.
Αντώνης: Πιο πριν δεν υπήρχε και το ανάλογο κοινό. Το χιπ-χοπ δεν ήταν μαζικό, το άκουγαν μόνο οι χιπχοπάδες. Τώρα το ακούνε όλοι, έγινε η επικρατούσα μουσική παγκοσμίως.
— Παίζετε και σε άλλους χώρους, απεργίες, καταλήψεις.
Μητσοφού: Μας έχουν φωνάξει και σε σχολές να παίξουμε.
Αντώνης: Έχουμε παίξει για σωματεία αρκετές φορές. Γενικά, όπου μας καλούνε και θεωρούμε ότι αξίζει να πάμε, πάμε.
— Ποιο κοινό προτιμάτε; Σε χώρους τέτοιους ή σε αμιγώς συναυλιακούς;
Αντώνης: Για άλλο λόγο γίνεται το ένα, για άλλο το άλλο. Μια συναυλία που ήταν κι ο Βασίλης θυμάμαι, στο υπουργείο Υγείας, σε μια δράση των γιατρών και των νοσοκομειακών για την υγεία, ήταν από τα πιο πολιτικά πράγματα που έχουμε κάνει. Πήγαμε έξω από το υπουργείο, στήσαμε την εξέδρα και παίξαμε live. Εκεί πήγαμε για τον σκοπό, δεν μας ένοιαζε ποιοι ήταν, πόσοι ήταν. Είπαμε κι εμείς με τον τρόπο μας «δώστε λεφτά στην υγεία». Ενώ όταν παίζουμε στο Θέατρο Βράχων μας νοιάζει να έχουμε κόσμο, να είναι δυναμική η συναυλία, να περάσουμε καλά. Το καθετί στην ώρα του.
— Σας κυνηγάει ένας μύθος, ότι το YouTube κατέβασε βιντεοκλίπ σας.
Αντώνης: Δεν είναι μύθος, αλήθεια είναι. Το «Του κόσμου οι λαοί» το 'χαμε ενάμιση χρόνο ανεβασμένο κι εγώ κάποια στιγμή παρατήρησα ότι, αν έπαιρνε χίλιες προβολές τη μέρα, ξαφνικά έπεσε στις τριακόσιες. Το YouTube είχε κάνει αυτό που λέμε shadow ban, δηλαδή δεν το έβγαζε σε κανέναν αν δεν το έψαχνε. Αυτό έγινε χωρίς να μας ενημερώσει κάποιος. Και μετά από λίγο καιρό ήρθε ένα mail που έλεγε ότι το video δεν συμμορφώνεται με τους όρους των διαφημιστών και γι' αυτό έγινε αυτή η ενέργεια. Εγώ έκανα παράπονα, έστειλα mail και μου είπαν ότι θα γίνει ηλεκτρονικός έλεγχος. Έγινε έλεγχος δύο φορές κι επειδή έκανα πάλι ένσταση, μου είπαν ότι θα το αναλάμβανε κάποιος εργαζόμενός τους, που θα το έβλεπε. Ένας Έλληνας εργαζόμενος του YouTube μου απάντησε ότι το πρόβλημα ήταν πως στο τέλος υπάρχει μια σκηνή βίας, ο πυροβολισμός μιας φωτογραφίας του Χίτλερ. Είναι μια σκηνή από σοβιετική ταινία, από το «Come and see». Όλα τα πλάνα είναι από αυτή την ταινία. Είπαν ότι είναι ακατάλληλο για διαφημίσεις και ακατάλληλο για ανηλίκους και το τελειώσαμε το video. Υπάρχει πια μόνο στην ιστοσελίδα μας. Κι εμείς, για να μπορεί κάποιος να το ακούει, ανεβάσαμε το τραγούδι σε άλλη μορφή, χωρίς το video. Και τότε μας κάνανε λογοκρισία ακόμα και στον τίτλο! Το YouTube δεν μας άφηνε να ανεβάσουμε το κομμάτι ως «Του κόσμου οι λαοί». Γι' αυτό το ανεβάσαμε ως «Σ' αυτήν τη μηχανή». Το YouTube και η Google τη λέξη «λαός» την έχουν συνδέσει με κινήματα, με υποτιθέμενη τρομοκρατία . Και έτσι επιβεβαιώνονται αυτά που λέγαμε πριν. Στο CD όμως έχει τυπωθεί έτσι, δεν αλλάζει.
Κοινοί Θνητοί - Του Κόσμου οι Λαοί
— Γι' αυτό μου αρέσει να λέω «το χαρτί θα σώσει τον κόσμο».
Αντώνης: Κι εγώ το πιστεύω αυτό. Γι' αυτό ήμουνα πάντα πολύ υπέρ του να βγάζουμε CD, βινύλια, γιατί κανείς δεν σου λέει ότι το YouTube, το Spotify, θα 'ναι για πάντα ή θα σε δέχονται για πάντα.
— Παρ' όλα αυτά, εσείς αποκτήσατε κοινό μέσω του ίντερνετ.
Αντώνης: Και μέσω του συγκεκριμένου σκηνικού το αποκτήσαμε. Γιατί όταν γνωστοποιήθηκε το θέμα αυτό, πολλά μέσα το ανέδειξαν κι ο κόσμος μπήκε από περιέργεια και μας έμαθε και μας ακούει από τότε. Δώρο μάς έκανε το YouTube. Αλλά και το Instagram δεν μας άφησε να δημοσιεύσουμε το ΑΓΓΟ γιατί, όπως μας είπαν, θίγει κοινωνικά ζητήματα. Πέρα απ' το ίντερνετ όμως είναι κι ο πόλεμος που δέχεται η μπάντα και στην πραγματική ζωή. Έχουμε φάει πάρα πολλά άκυρα από διοργανώσεις, από φεστιβάλ, λόγω του περιεχομένου, της στάσης και της θεματολογίας μας.
Κοινοί Θνητοί - ΑΓΓΟ (Fuzz 2021)
— Σας θεωρούν επικίνδυνους;
Αντώνης: Δεν ξέρω τι μας θεωρούν. Απλώς εγώ σου λέω τι έχει γίνει. Μια δικαιολογία που μας έχουν πει είναι ότι θέλουν στο φεστιβάλ τους όλον τον κόσμο και δεν θέλουν να το πολιτικοποιήσουν. Και μερικά απ' αυτά τα φεστιβάλ θεωρούνται αριστερά, εναλλακτικά.
— Συνεργασίες έχετε κάνει πολύ λίγες μέχρι τώρα. Με Δημήτρη Μυστακίδη, με Σφάλμα…
Αντώνης: Και με τους Urban Pulse έχουμε κάνει, και με το Raibo. Ετοιμάζουμε τώρα με τους Taburo Bota. Πέρσι κάναμε κάποιο άνοιγμα για συνεργασίες με ανθρώπους που μας αρέσουν. Απλώς έχουμε ένα κώλυμα να κάνουμε συνεργασίες με γνωστούς. Δεν μου αρέσει καθόλου που βλέπω κάποιους να κάνουν συνεργασίες με γνωστούς για να ανέβουν. Βέβαια, για να μην είμαι απόλυτος, αν κάνουμε ένα κομμάτι που αξίζει να βγει με κάποιον γνωστό, δεν θα σταματήσουμε λόγω αυτού του κωλύματος.
— Στο Αλιβέρι παίζετε;
Αντώνης: Μια-δυο φορές τον χρόνο, ναι.
— Σας ξέρουν οι ντόπιοι;
Αντώνης: Μας ξέρουν τα παιδιά της ηλικίας μας. Από τους μεγαλύτερους μας ξέρουν κάποιοι.
Μητσοφού: Κανένας προφήτης στον τόπο του δεν άγιασε με τον λόγο του.
— Ποιο είναι το μέλλον των Κοινών Θνητών; Πόσο θα ζήσουν;
Αντώνης: Δεν είμαστε μέντιουμ για να ξέρουμε. Εμείς θέλουμε να συνεχίσουμε να γράφουμε, να παίζουμε και να μας συντροφεύει αυτό σ' όλη μας τη ζωή.
Μητσοφού: Ας πούμε ότι οι Κοινοί Θνητοί είναι ένα παιδί Πρώτης Δημοτικού ακόμα.
Βρείτε πληροφορίες για τους Κοινούς Θνητούς στο site τους koinoithnitoi.gr και στο κανάλι τους στο Youtube, @koinoithnitoi.
