Γόνος οικογένειας διάσημων Ισπανών μουσικών, ο διεθνώς αναγνωρισμένος Ισπανός αρχιμουσικός Πέντρο Χάλφτερ μιλά αποκλειστικά λίγο πριν διευθύνει μια συναυλία έντονων συναισθημάτων, αφιερωμένη στο μουσικό ιμπρεσιονισμό με σολίστ τη γοητευτική, και περιζήτητη, Μαγκαλί Μοσνιέ.
— Ποιο ήταν το πρώτο μουσικό όργανο, με το οποίο πειραματιστήκατε;
Το πρώτο μουσικό όργανο με το οποίο ήρθα σε επαφή ήταν το πιάνο. Η μητέρα μου ήταν πολύ διάσημη πιανίστα. Κέρδισε το πρώτο βραβείο στο Conservatoir της Μαδρίτης, το οποίο ήταν πολύ σημαντικό βραβείο, και επικράτησε ενός εξαιρετικού πιανίστα, ο οποίος είχε συστήσει στο ισπανικό κοινό, για πρώτη, πολλά έργα του Ντεμπυσύ. Με τη μητέρα μου κάναμε εντατική εξάσκηση. Παίζαμε πολλά κομμάτια συμφωνικού ρεπερτορίου στο πιάνο για 4 χέρια. Αυτή ήταν ίσως η πιο σημαντική μουσική μου εκπαίδευση, το να παίζω με τη μητέρα μου.
— Πώς νιώσατε την πρώτη φορά που παίξατε πιάνο;
Δε θυμάμαι ακριβώς πώς ένοιωσα την πρώτη φορά, γιατί το πιάνο, υπάρχει από όταν θυμάμαι τον εαυτό μου. Είναι ένα από τα πιο «δυνατά» κομμάτια των αναμνήσεών μου. Οι γονείς μου ξέρετε, ταξίδευαν συχνά. Ο πατέρας μου έλειπε σε συναυλίες και μερικές φορές έπαιζε και η μητέρα μου μαζί του. Έπαιζαν με τις πιο σημαντικές ορχήστρες του κόσμου, την Κρατική Ορχήστρα της Βαυαρίας, όλες τις Ορχήστρες Ραδιοφωνίας της Γερμανίας, πολλές Ισπανικές ορχήστρες με τη Συμφωνική του Λονδίνου... Θυμάμαι ότι εγώ βρισκόμουν στο σπίτι και δε μπορούσα να παίξω ούτε μια σωστή νότα και έπαιρνα τηλέφωνο τη μητέρα μου εν μέσω δακρύων λέγοντας ότι «Δεν μπορώ να παίξω». Αισθανόμουν απελπισμένος.
Πιστεύω ότι η σύνθεση είναι εξαιρετικά δύσκολη. Φυσικά όλα είναι πολύ δύσκολα, όμως το να συνθέσεις ένα αριστούργημα είναι κάτι που όλοι θέλουν να επιτύχουν. Όλοι θέλουν να συνθέσουν ένα κομμάτι όπως η «Θάλασσα» του Ντεμπυσύ ή το «Πρελούδιο στο απόγευμα ενός φαύνου». Θεωρώ πως το να καταφέρεις να δημιουργήσεις κάτι τόσο ιδιοφυές, όχι μόνο για έναν μουσικό, αλλά για έναν άνθρωπο εν γένει, είναι πολύ δύσκολο.
— Σας βοηθούσε;
Όχι επειδή δεν μπορούσα να της εξηγήσω το πρόβλημά μου, και δεν καταλάβαινε ακριβώς. Ήταν περιοριστική αυτή η μορφή επικοινωνίας.
— Το πιάνο ήταν ο παιδότοπός σας δηλαδή...
Ναι, θα μπορούσαμε να το πούμε και έτσι. Παίζοντας πιάνο μπορούσα να εκφράσω τα συναισθήματά μου. Αυτό συμβαίνει και σήμερα. Δίνω τουλάχιστον 3 με 4 συναυλίες ως σολίστ και μαέστρος κάθε χρόνο. Όχι πολλές, γιατί είναι πολύ απαιτητική η προετοιμασία, του να διευθύνεις και να παίζεις, αλλά φέτος θα ερμηνεύσω για πρώτη φορά τις Παραλλαγές Γκόλντμπεργκ. Επίσης, αυτό που κάνω αρκετά συχνά είναι να παίζω συμφωνίες του Μάλερ, γιατί έτσι αισθάνομαι ότι έρχομαι σε άμεση επαφή με τη μουσική. Πιστεύω ότι η μουσική, είτε ως μαέστρος είτε ως συνθέτης, πρέπει να είναι πιο «σωματική» διαδικασία. Θέλω να νιώθω τις δονήσεις της, είναι κάτι πολύ σημαντικό για μένα.
— Αυτό εξηγεί και το πώς πολλοί συνθέτες που είχαν υποστεί κώφωση, ή τύφλωση μπορούσαν να συνθέτουν. Επειδή η μουσική είναι κάτι που κάποιος μπορεί να νιώσει με όλες του τις αισθήσεις...
Υπάρχει μια πολύ όμορφη ιστορία που λέει ότι όταν έχασε την ακοή του ο Μπετόβεν τοποθετούσε μια περίεργη συσκευή στο στόμα του όταν έπαιζε πιάνο, ώστε να μπορεί να νιώσει τις δονήσεις του οργάνου! Αυτές ήταν περισσότερο σημαντικές γι' αυτόν.
— Δεν το έχω ξανακούσει αυτό. Είναι πάρα πολύ ενδιαφέρον. Τι είναι πιο δύσκολο; Η διεύθυνση, η σύνθεση, ή η ερμηνεία;
Πιστεύω ότι η σύνθεση είναι εξαιρετικά δύσκολη. Φυσικά όλα είναι πολύ δύσκολα, όμως το να συνθέσεις ένα αριστούργημα είναι κάτι που όλοι θέλουν να επιτύχουν. Όλοι θέλουν να συνθέσουν ένα κομμάτι όπως η «Θάλασσα» του Ντεμπυσύ ή το «Πρελούδιο στο απόγευμα ενός φαύνου». Θεωρώ πως το να καταφέρεις να δημιουργήσεις κάτι τόσο ιδιοφυές, όχι μόνο για έναν μουσικό, αλλά για έναν άνθρωπο εν γένει, είναι πολύ δύσκολο. Το μυστικό της σύνθεσης ενός κομματιού που θα περάσει στην αιωνιότητα είναι «κρυμμένο» για τους περισσότερους ανθρώπους. Η διεύθυνση από την άλλη, απαιτεί το να διαθέτει κανείς κάποιες ψυχαναλυτικές ικανότητες, ώστε να φροντίσει την ορχήστρα και να την οδηγήσει να δημιουργήσει έναν όμορφο ήχο. Όλα αρχίζουν με τη συναυλία, και τελειώνουν με τη συναυλία και τις πρόβες.
— Αυτό είναι όντως το πιο δύσκολο, συμφωνώ. Πώς αισθάνεστε που διευθύνετε την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών και που βρίσκεστε στην Ελλάδα;
Αισθάνομαι πάρα πολύ άνετα μαζί τους. Έχουμε ένα υπέροχο πρόγραμμα. Η σύνδεση με τη γαλλική και την ισπανική μουσική είναι ξεκάθαρη. Αισθάνομαι όμως ακόμα πιο άνετα γιατί το ισπανικό και το ελληνικό ταπεραμέντο είναι συγγενή. Είμαστε Μεσογειακοί λαοί και τα «χρώματα» είναι πολύ σημαντικά στην ισπανική μουσική και στο πως εκφραζόμαστε. Όταν ακούω την ελληνική γλώσσα, νιώθω ότι είναι πολύ κοντά στην ισπανική.
— Εκφραζόμαστε με όλο μας το σώμα, οπότε καταλαβαινόμαστε.
Ακριβώς!
— Μπορείτε να μας μιλήσετε για τη συμβολή της Ισπανικής Πρεσβείας στην Αθήνα, στην πραγματοποίηση αυτής της συναυλίας; Επίσης, συνεργαστήκαμε και με τη Γαλλική Πρεσβεία και το Γαλλικό Ινστιτούτο...
Αισθάνομαι σε πολύ μεγάλο βαθμό ότι είμαι κατά κάποιο τρόπο «πρέσβης» του ισπανικού πολιτισμού. Προσπαθώ να δώσω έμπνευση με την ισπανική και τη γαλλική μουσική, η οποία έχει κοινά στοιχεία με τον πολιτισμό μας. Πιστεύω ότι αυτή η μεσογειακή κουλτούρα πρέπει να βρεθεί ξανά στο προσκήνιο της ευρωπαϊκής κοινότητας. Τα τελευταία χρόνια ο πολιτισμός του νότου έχει παραγκωνιστεί από τη Βόρεια Ευρώπη, όμως πιστεύω ότι η ουσία της δημιουργίας και του πολιτισμού της Ευρώπης, βρίσκεται στη Μεσόγειο. Η βάση είναι η ελληνική, η ρωμαϊκή ιστορία, η εβραϊκή, ακόμα και η αραβική κουλτούρα. Στην Ισπανία είχαμε έντονες αραβικές και εβραϊκές επιρροές. Στην Ελλάδα υπήρξε έντονο ρωμαϊκό στοιχείο. Αυτές οι αρχές και αξίες που οι Έλληνες και οι Ρωμαίοι έφεραν στο προσκήνιο είναι η βάση της Ευρώπης.
— Συμφωνώ. Μπορείτε να μας πείτε δυο λόγια για το πρόγραμμα της συναυλίας; Ο ιμπρεσιονισμός, ένα πολύ ισχυρό κίνημα στο οποίο είναι αφιερωμένη η βραδιά, πώς επηρέασε τη μουσική; Είναι σημαντικός σήμερα;
Ο ιμπρεσιονισμός, όλως περιέργως, είναι πολύ αναγνωρισμένος όσον αφορά στη ζωγραφική. Όλοι αγαπούν τους ιμπρεσιονιστές ζωγράφους, αλλά στη μουσική δεν έχει το ίδιο επίπεδο αναγνώρισης και αυτό είναι πολύ περίεργο, διότι δημιουργήθηκαν πολύ όμορφες μελωδίες. Γιατί το κοινό αποδέχθηκε στους πίνακες του ιμπρεσιονισμού, το ότι δεν βλέπεις περιγράμματα, αλλά ιδέες...
— Συναισθήματα...
Ναι συναισθήματα. Αυτό έγινε αποδεκτό από τους ανθρώπους στη ζωγραφική. Όμως όταν αναφερόμαστε στη μουσική, είναι δύσκολο για το ακροατήριο να «ταυτιστεί» με αυτόν τον «μη μελωδικό» τρόπο έκφρασης. Αυτή είναι μια από τις πιο ενδιαφέρουσες κριτικές που έγιναν στον Ντεμπυσύ όταν ζούσε: ότι η μουσική του δεν έχει μελωδία. Αλλά η μελωδία του είναι το χρώμα. Τα χρώματα αλλάζουν, τα συναισθήματα εναλλάσσονται, αυτά τα στοιχεία όμως ακόμα δεν είναι πολύ δημοφιλή στο κοινό των συναυλιών.
— Και το Κοντσέρτο για φλάουτο του Ιμπέρ;
Αν θα μπορούσαμε να επιλέξουμε ένα όργανο που να εκφράζει την ιμπρεσιονιστική μουσική, αυτό θα ήταν το φλάουτο. Αρκεί να σκεφτούμε δυο πολύ σημαντικά κομμάτια, το «Πρελούδιο στο απόγευμα ενός φαύνου» του Ντεμπυσύ, και το ακόμα πιο διάσημο «Μπολερό» του Ραβέλ, τα οποία ξεκινούν με σόλο για φλάουτο. Το όργανο αυτό είναι στενά συνδεδεμένο με τον ιμπρεσιονισμό, και ο Ιμπέρ έγραψε ένα πολύ όμορφο Κοντσέρτο, εξαιρετικά απαιτητικό και δύσκολο για το σολίστ, με πολύ γαλλικό στυλ. Αυτό είναι που θαυμάζω στη γαλλική μουσική, μπορείς ν' ακούσεις δυο ή πέντε πεντάγραμμα από το Κοντσέρτο του Ιμπέρ και θα καταλάβεις αμέσως ότι πρόκειται για Γάλλο συνθέτη. Είναι υπέροχο!
— Έχουν χαρακτηριστικά μουσικά θέματα...
Ακριβώς. Έχουν το δικό τους συναίσθημα, όταν τους ακούς σου μεταδίδουν το γαλλικό «αέρα» τους.
— Ο Ντεμπυσύ με τη «Θάλασσα» άλλαξε τους κανόνες της σύνθεσης και εισήγαγε τη δική του «γλώσσα». Συμφωνείτε με αυτό;
Συμφωνώ απόλυτα! Άλλαξε τον τρόπο ενορχήστρωσης, το πώς φέρνει στην επιφάνεια κρυμμένες μελωδίες, και όπως ανέφερα οι κριτικοί του έλεγαν πως δεν είχε καθόλου μελωδία. Αλλά ή μελωδία βρίσκεται στην εναλλαγή των αρμονιών. Αυτό ήταν καινοτόμο, και για τον Ντεμπυσύ ο ήχος είναι το πιο σημαντικό κομμάτι στη μουσική. Μπορεί να ακούγεται προφανές, αλλά δεν είναι. Για άλλους συνθέτες πρώτα έρχεται ο ρυθμός.
— Καταλαβαίνω ακριβώς. Η συνθετική προσέγγιση του Ραβέλ είναι επίσης πολύ δυνατή...
Φυσικά! Για μένα ο Ντεμπυσύ είναι σαν ζωγράφος. Ο Ραβέλ είναι πολύ ακριβής σαν μηχανισμός ρολογιού. Εκεί εντοπίζεται η μεγάλη διαφορά τους.
— Είναι πολύ αυστηρά δομημένος.
Ο Ραβέλ γράφει την τέλεια νότα, την τέλεια στιγμή, στον τέλειο ρυθμό. Όλα είναι μινιμαλιστικά αλλά τέλεια.
— Ποιες είναι οι αρετές που αναζητάτε σε μια ορχήστρα και ειδικότερα, στους μουσικούς της;
Πολύ ενδιαφέρουσα ερώτηση... Αυτό που τους ζητάω είναι να μπορούν να είναι σολίστ όταν πρέπει, και να είναι γενναιόδωροι με τους υπόλοιπους συναδέλφους τους τη σωστή στιγμή. Με συνθέτες όπως οι ρομαντικοί, είναι πολύ πιο εύκολο. Όμως στη γαλλική μουσική, αυτή η διαδικασία του να αφήνεις τους άλλους να παίζουν τα κύρια μέρη, και απλά να στηρίζεις, ειδικά στον Ντεμπυσύ αυτό συμβαίνει σε κάθε πεντάγραμμο σχεδόν, δείχνει το μεγαλείο του να αποτελείς μέρος ενός μεγάλου συνόλου.
— Καταλαβαίνω...
Για παράδειγμα, στη συμφωνία αρ. 5 του Τσαϊκόφσκι, στο δεύτερο μέρος έχεις ένα σόλο γαλλικού κόρνου που διαρκεί τουλάχιστον 2,5 λεπτά. Όλοι οι μουσικοί πρέπει να αποτελούν κομμάτι αυτού του σόλο. Στον Ντεμπυσύ έχεις ένα σόλο που είναι μόνο 3 νότες, μετά εναλλάσσεται με φλάουτο σόλο κτλ.
— Πρόκειται δηλαδή για έναν διάλογο, είναι πολύ ζωντανό.
Ακριβώς. Η συμβουλή μου προς την ορχήστρα λοιπόν, είναι να παίζουν πολύ ενεργητικά και γενναιόδωρα, κάτι που έχει μεγάλο βαθμό δυσκολίας.
— Ένας μαέστρος πρέπει να διαβάζει παρτιτούρες από πολλά μουσικά όργανα ταυτόχρονα. Όταν ασχολείστε με μια όπερα, το εγχείρημα θα πρέπει να είναι ακόμη πιο δύσκολο γιατί παράλληλα ακολουθείτε και το τι συμβαίνει στη σκηνή. Είστε μεγάλος θαυμαστής της όπερας.
Μια συμφωνική συναυλία είναι μόνο μουσική, η όπερα είναι πολλά πράγματα μαζί.
— Είναι τα πάντα. Η συνάντηση όλων των τεχνών.
Ναι είναι τα πάντα και η μουσική, για μένα, είναι το πιο σημαντικό κομμάτι της. Αλλά είμαι μουσικός διευθυντής και ο κόσμος, ιδιαίτερα στις μέρες μας, πιστεύει ότι η όπερα πρέπει να είναι και οπτική, να έχει έναν θεαματικό χαρακτήρα. Μερικές φορές αυτό είναι αλήθεια, όμως σε άλλες περιπτώσεις έρχεται σε αντίθεση με τη μουσική. Είναι μια σύγκρουση όταν έχεις για παράδειγμα ένα μεγάλο σόλο. Θυμάμαι μια περίπτωση που ο σκηνοθέτης ζήτησε από τη σοπράνο να τραγουδήσει στο βάθος της σκηνής, κάτι που φυσικά μπορεί να γίνει, αλλά τότε η ορχήστρα θα χάσει σε εκφραστικότητα επειδή εκείνη βρίσκεται τόσο μακριά που όλο το συναίσθημα θα χαθεί. Όταν είναι κοντά (τραγουδιστής, δράση, ορχήστρα) το έργο είναι πολύ ζωντανό, όταν όμως βρίσκεται μακριά δεν υπάρχει επαφή. Φαίνεται όμορφο, αλλά δεν ακούγεται τίποτα.
— Ποια είναι η απάντησή σας σε αυτούς που ισχυρίζονται ότι η μουσική για όπερα είναι κατώτερη από τη συμφωνική;
Πιστεύω ότι αυτές είναι οι συνέπειες της κακής σκηνοθεσίας. Αν ακούσετε μια όμορφή όπερα, καλά σκηνοθετημένη με τους σωστούς τραγουδιστές στη σωστή θέση είναι κάτι το ασύγκριτο. Η συμφωνική μουσική και η όπερα είναι από μόνες τους πολύ σημαντικές τέχνες, όμως η μουσική του Βάγκνερ δεν είναι λιγότερο σημαντική από αυτή του Ντεμπυσύ.
— Τι σημαίνουν τα βραβεία για εσάς;
Το πιο σημαντικό βραβείο που μπορώ να αποκτήσω είναι το να δουλεύω πάνω σε αυτό που μου αρέσει: να διευθύνω, να συνθέτω και να παίζω. Αυτό είναι το πιο σημαντικό βραβείο. Όταν αναλογίζομαι τη ζωή του Ντεμπυσύ, ο οποίος δεν κέρδισε ποτέ κάτι από το γαλλικό έθνος, ή αν σκεφτώ ότι άνθρωποι όπως ο Τζόυς ή ο Τσβάιχ δεν κέρδισαν ποτέ Νόμπελ λογοτεχνίας, αυτό με κάνει να αποστασιοποιούμαι από τα βραβεία. Προτιμώ να βρίσκομαι στην κατηγορία εκείνων που δεν κέρδισαν.
— Όμως βρίσκεστε με εκείνους που κέρδισαν.
Ναι, μπορεί να έχω κάποια βραβεία και είναι όμορφο όταν αναγνωρίζουν τη δουλειά σου, όμως πιστεύω ότι πιο σημαντικά είναι το κοινό, και το έργο της ορχήστρας. Αν υπάρχει επαφή με το κοινό αυτό είναι το καλύτερο...
— Θα πρέπει το κοινό πριν πάει στη συναυλία να γνωρίζει κάτι για τους συνθέτες και τα κομμάτια που θα ακούσει;
Ναι! Αυτό που κάνω σε πολλές περιπτώσεις, είναι να δίνω μια ομιλία στο κοινό, περίπου μια ώρα πριν διευθύνω, πάνω στα έργα που θα ακουστούν. Μερικές φορές παίζω και κάποιο κομμάτι στο πιάνο. Αυτή είναι η δική μου ερμηνεία και τρόπος επαφής με το κοινό. Το καλοκαίρι θα διευθύνω την Τραβιάτα και θα έχω αυτή τη «συνάντηση» με το κοινό, όπου θα εξηγώ ότι η Τραβιάτα είναι σπουδαία γι' αυτούς τους λόγους..., η ιδιοφυία του Βέρντι εκφράζεται αυτή τη στιγμή για τους τάδε λόγους... Λατρεύω να μιλώ για τη μουσική και να δίνω στον κόσμο λεπτομέρειες, τις οποίες δε θα άκουγαν σε μια απλή συναυλία.
— Πώς ο γαλλικός ιμπρεσιονισμός επηρέασε τους Ισπανούς συνθέτες του 20ου αιώνα;
Πιστεύω ότι αυτή η ερώτηση θα μπορούσε να αντιστραφεί: Πώς η ισπανική μουσική επηρέασε τους Γάλλους συνθέτες; Πιστεύω ότι η επιρροή της γαλλικής μουσικής στους Ισπανούς συνθέτες φαίνεται στον Ντε Φάγια, ο οποίος σπούδασε στη Γαλλία, και ίσως στον Τουρίνα.
— Ο Ντε Φάγια είναι φανταστικός...
Όντως είναι υπέροχος. Ο θείος μου ο Ερνέστο Χάλφτερ ήταν επίσης συνθέτης και ο μοναδικός μαθητής του Ντε Φάγια.
— Αλήθεια;
Οπότε έχω μια πολύ άμεση επαφή με τον Ντε Φάγια. Η ισπανική μουσική όμως, επηρέασε τις 5-6 δημοφιλέστερες γαλλικές μελωδίες που έχουν γραφτεί ποτέ, την Κάρμεν για παράδειγμα! Το Μπολερό του Ραβέλ, την Ισπανική Ραψωδία, την Ιμπέρια του Ντεμπυσύ... Όλα αυτά τα έργα έχουν ζωτικά στοιχεία της ισπανικής μουσικής.
— Τέλος, σχολιάστε μας του Γερμανούς και Αυστριακούς συνθέτες που «συστήσατε» στο ισπανικό κοινό. Έχετε μελετήσει πολύ πάνω σε αυτό.
Όταν ήμουν 15 χρονών μαθητής στο οικοτροφείο, είχε πολύ μεγάλο αντίκτυπο μέσα μου η επίσκεψη που κάναμε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Νταχάου...
— Ήταν μια εμπειρία που σας άλλαξε τη ζωή;
Ακόμα δεν μπορώ να εκφράσω με λόγια το πώς ένιωσα τη στιγμή που είδα με τα ίδια μου τα μάτια το μέρος που διαδραματίστηκαν τόσα τραγικά γεγονότα. Από εκείνη την ημέρα αφιέρωσα πολύ χρόνο προσπαθώντας να καταλάβω και να εξηγήσω πώς έγιναν όλα αυτά. Η δική μου ιδέα, μετά από τόσα χρόνια, ήταν να επαναλάβω τους συνθέτες που ήταν «απαγορευμένοι» εκείνη την περίοδο. Ένοιωσα πως ίσως έτσι μπορούμε να αποτρέψουμε την επανάληψη μιας τέτοιας καταστροφής. Ίσως σε αυτούς τους «απαγορευμένους» συνθέτες όπως ο Σρέκερ, ο Κρένιτς, ο Κόρνγκολντ να βρούμε το μυστικό. Εκείνη η περίοδος ήταν ό,τι πιο φρικτό συνέβη στην ανθρωπότητα. Αν ανατρέξουμε στη λογοτεχνία του Στέφαν Τσβάιχ, και των Εβραίων συγγραφέων γενικότερα, έχουμε μια πιθανότητα να αποτρέψουμε κάτι τέτοιο από το να ξανασυμβεί. Κάθε μέρα ερχόμαστε πιο κοντά σε αυτό που λέμε ότι «η ιστορία επαναλαμβάνεται», και γι' αυτό για μένα είναι πολύ σημαντικό όλη αυτή η τέχνη να φανεί. Να τους προσέξουμε και να πούμε «Ακούστε, αυτοί ήταν «απαγορευμένοι» επειδή ήταν σύγχρονοι της χειρότερης περιόδου που βίωσε η ανθρωπότητα».
— Συμφωνώ, η ιστορία επαναλαμβάνεται, αν και όχι πάντα με τον ίδιο τρόπο. Βρίσκουν πολλούς, πιο μοντέρνους και πολύπλοκους τρόπους, να βασανίζουμε ανθρώπους. Η οικονομική κρίση είναι ένας από αυτούς.
Ξέρετε, κάτι που αγαπώ στον ελληνικό πολιτισμό είναι ότι οι Έλληνες είπαν πως οι τέχνες και η φιλοσοφία είναι οι κυρίες του σπιτιού, και όλα τ' άλλα όπως η οικονομία είναι στις υπηρεσίες τους. Σήμερα, έχουμε μια τελείως διαστρεβλωμένη άποψη. Η οικονομία βρίσκεται στο κέντρο όλων, και όλα πρέπει να είναι στην υπηρεσία της. Θεωρώ ότι αυτό είναι πολύ μεγάλο λάθος. Στη σημερινή εποχή υπάρχουν κάποια μικρά αλλά χαρακτηριστικά παραδείγματα πόλεων που έχουν αλλάξει τη ζωή τους. Για παράδειγμα η Μεντεγίν στην Κολομβία. Η πόλη αυτή ήταν διάσημη ως κέντρο ναρκωτικών τις δεκαετίες '80- 90, σήμερα όμως είναι γνωστοί επειδή διαθέτουν καινούργιο κτήριο για όπερα, μια πολύ καλή ορχήστρα, και έχει μετατραπεί σε πολιτιστικό κέντρο για τη Νότιο Αμερική. Επομένως, η αλλαγή δεν είναι τόσο μακριά. Μπορεί να έρθει. Φυσικά, θα συμβούν λάθη στην πορεία, αλλά αυτό θα πρέπει να αποτελέσει παράδειγμα.
— Συμφωνώ απόλυτα.
Πρέπει να κοιτάμε αυτά τα παραδείγματα που μπορεί να μην είναι τέλεια, κανείς δεν είναι τέλειος.
— Μόνο μερικά μουσικά έργα είναι τέλεια...
Οι σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων δεν είναι τέλειες, όμως πρέπει να ακολουθούμε αυτά τα παραδείγματα και να προσπαθούμε να τα μιμηθούμε. Πιστεύω πως μπορούμε να βρούμε τρόπους να βελτιώσουμε την κατάσταση, αλλά δεν πρέπει να περιμένουμε να αλλάξει κάτι, αν πρώτα δεν αλλάξουμε εμείς. Μέσα από το μοναδικό πράγμα από το οποίο είμαι σίγουρος ότι μπορεί να αλλάξει ο άνθρωπος, είναι μέσα από την τέχνη.
— Και εγώ το πιστεύω αυτό. Η τέχνη είναι ό,τι πιο κοντινό στο θείο. Όταν ακούς ή βλέπεις κάτι τόσο μεγαλύτερο από εσένα, καταλαβαίνεις ότι υπάρχει Θεός.
Ακόμα και αν σκεφτούμε κάτι ανόητο, ότι π.χ. κερδίζουμε τη λοταρία, τα οικονομικά προβλήματά μας θα λυθούν, αλλά θα παραμείνουμε οι ίδιοι άνθρωποι... Όμως δε θα είμαστε οι ίδιοι όταν π.χ. δούμε από κοντά την Καπέλα ΣΙξτίνα στη Ρώμη, ή έναν όμορφο πίνακα του Πικάσο ή του Νταλί, ή όταν ακούσουμε τη «Θάλασσα» του Ντεμπυσύ. Δε θα είμαστε ποτέ ξανά οι ίδιοι διαβάζοντας ένα καλό βιβλίο.
— Συμφωνώ απόλυτα. Σας ευχαριστώ πολύ!
Και εγώ σας ευχαριστώ!
Info:
Κρατική Ορχήστρα Αθηνών
100 Χρόνια από τον θάνατο του Claude Debussy
Αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης
23 Μαρτίου 2018, 20:30
Eισ.: 5-25€
σχόλια